Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012
Meest voorkomende ziektebeelden bij mannen > 50jr Prostaatcarcinoom
7,8
Slijmbeursontsteking
8,0
Zuurbranden
8,4
Staar
8,6
Ritmestoornissen
8,8
Het aantal mensen van 65 jaar of ouder wordt groter in Europa: van 15% van de totale bevolking in 2000 tot >25% omstreeks 2050
Gewrichtsaandoening
13,3
BPH
13,5 17,5
Type 2 Diabetes
45,2
Hypertensie
51,3
CVD en Hyperlipidemie
0
10
20
30 Prevalentie (%)
Issa et al. Am J Managed Care 2006; 12: S83. Schulman. Curr Opin Urol 2000;10:337-345
40
50
60
BPH invloed op kwaliteit van leven Percentage mannen bij wie dagelijkse activiteiten worden beïnvloed door urinewegklachten Vermijdt bezoek aan theater, bioscoop, kerk, etc.
6,7
Vermijdt buitenactiviteiten
6,2
Vermijdt plaatsen zonder WC
Zonder BPH 12,8 32,4
13,2
Krijgt niet voldoende slaap
27,1
10,3
Kan niet langer dan 2 uur rijden
21,0
8,0
Beperkte vochtinname voor de nacht
34,7
18,4
Beperkte vochtinname voor reizen
13,4
0 Garraway WM et al. Br J Gen Pract 1993; 43: 318
Met BPH
15,1
10
20 30 Percentage mannen
2,.9
40
Normaal
BPH
Symptomen Obstructieve symptomen
Irritatieve symptomen
Hesitatie Zwakke straal Minder goed kunnen uitplassen Persen Nadruppelen Verlengde urinelozing Gevoel van onvolledige blaaslediging Urineretentie
Kirby RS et al. Benign prostatic hyperplasia. Health Press, 1995.
Aandrang Frequentie Nycturie Aandrangincontinentie
Internationale Prostaat Symptoom Score
Inzicht in BPH Benigne Prostaat Hyperplasie tot >90% bij mannen >50 jaar Symptomatische/klinische LUTS-klachten
Géén LUTS-klachten
25-30% ( 875.000 mannen) IPSS
Mild 0-7 (BPH)
Matig 8-19 (BPE)
Ernstig 20-35 (BPO)
- Impact op kwaliteit van leven - Risico op verergering van klachten - Lange termijn risico op AUR en operatief ingrijpen Schematische bewerking van NVU Richtlijn Diagnostiek en behandeling van LUTS/BPH 2006
Differentiaal diagnostiek mictieklachten
Goedaardige prostaatvergroting Prostaatpijn Prostatitis Blaastumor Blaassteen Prostaatcarcinoom Blaascontractiliteit Neurogeen Bekkenbodem Urethra-strictuur
Behandeling Afwachtend beleid (watchful waiting) Medicamenteuze behandeling
Alfablokker 5-alfareductaseremmer (5-ARI) Combinatietherapie alfablokker en 5-ARI
Minimaal invasieve behandeling; TUMT, TUNA,
Chirurgische behandeling; TURP, TUIP, Open
Stents
prostatectomie, Laser, Robotchirurgie
NVU Richtlijn Diagnostiek en behandeling van LUTS/BPH 2006
Medicamenteuze Behandeling Medicamenteuze behandeling is gericht op: Vermindering van de symptomen of plasklachten Verbetering van de kwaliteit van leven Het verminderen van het risico op acute urineretentie (AUR) of de noodzaak tot chirurgisch ingrijpen
Debruyne F et al. Eur Urol 2004; 46: 488-495
Behandeling: alfablokkers
Alfuzosine Doxazosine Tamsulosine Terazosine Prazosine
10,0 4-8 0,4 2-5-10 0,4
mg / 1 dd 1 mg / 1 dd 1 mg / 1 dd 1 mg / 1 dd 1 mg/ 1 dd 1
Kenmerken: - Ontspanning gladde spierweefsel blaashals en urethra en verandering spiertonus van de prostaat - Snelle werking (binnen enkele dagen) - Bestrijden symptomen
Afhankelijk van de alfablokker treden de volgende bijwerkingen op: Hypotensie Duizeligheid Gastro-intestinaal Seksuele disfunctie
2-18% 5-15% 5-11% 4-14%
Vermoeidheid
4-15%
Farmacotherapeutisch Kompas 2009, Middelen bij Urineretentie, 566-570 NVU Richtlijn Diagnostiek en behandeling van LUTS/BPH 2006
Behandeling: 5-ARIs Dutasteride Finasteride
0,5 5
mg / 1 dd 1 mg / 1 dd 1
Kenmerken: • Verlagen lokaal in de prostaat de omzetting van testosteron in dihydrostestosteron (DHT) • Afname prostaatvolume • Gunstig effect na 2-6 maanden • Verkleinen het risico van AUR en noodzakelijk chirurgisch ingrijpen Bijwerkingen van 5-ARI’s zijn vergelijkbaar, een aantal belangrijke zijn: Impotentie
1-10%
Verminderd libido
1-10%
Ejaculatiestoornissen Gynaecomastie
1-10% 0,1-1%
Farmacotherapeutisch Kompas 2009, Middelen bij Urineretentie, 566-570 NVU Richtlijn Diagnostiek en behandeling van LUTS/BPH 2006
Behandeling: Combinatietherapie • •
Dutasteride + tamsulosine Finasteride + doxazosine
Kenmerken: -
De werkingsmechanismen van een 5-ARI en een alfablokker vullen elkaar aan. Het complementaire effect is de basis voor een combinatietherapie van beide middelen.
-
Vergeleken met monotherapie betekent het voor de patiënt een snelle verbetering van klachten bij aanvang, maar ook een aanhoudende verbetering op de langere termijn waardoor AUR en operatief ingrijpen kan worden voorkomen.
-
De bijwerkingen van de combinatietherapieën weerspiegelen die van de afzonderlijke componenten. Er lijken zich hierbij geen interactieeffecten voor te doen.
Emberton M. et al. Int Journal of Clin Practice 2008, 62, 7, 1076–1086, Roehrborn C, et al. J Urol 2008;179:616-621 NVU Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van LUTS/BPH 2006
De voordelen van combinatietherapie t.o.v. de uitgangsconditie 5ARIs Reductie van prostaatvolume (PV) Aanhoudende reductie van PV Verbetering van klachten/Qmax Snelle klachtenverbetering (binnen 1-2 wkn) Aanhoudende verbetering van klachten/Qmax na 2 jr Voorkomen van klinische progressie Vermindering langetermijn risico AUR/Operatie Roehrborn C, et al. J Urol 2008;179:616-621 McConnell JD, et al. NEJM 2003;349(25);2387-2398 Fitzpatrick JM, et al. Eur Urol Suppl 2006;997-1003
a-blokkers
Wanneer Medicamenteus behandelen? Algoritme voor medicamenteuze behandeling van BPH:
IPSS ≤ 7
IPSS ≥ 8
Geen of milde klachten
Matige tot ernstige klachten
Prostaat ≤ 30 mL PSA < 1,5 ng/mL Afwachtend Beleid
Alfablokker
Prostaat ≥ 30 mL PSA ≥ 1,5 ng/mL
5-ARI, of combinatietherapie met alfablokker
Overgenomen met toestemming van Marberger et al. Nature Clinical Practice Urology 2006;3(9):495-503, figure 1, Emberton et al Int. Journal of Clinical Practice 2008;62(7):1076-1086, figure 5 Roehrborn CG et al. J Urol 2008: 179 (Feb);616-621
Samenvatting Therapieopties: – –
Afwachtend beleid Medicamenteus beleid • • •
•
Symptomatisch behandeling door symptoombestrijding alfablokkers Symptomatisch behandeling door aanpak onderliggende oorzaak 5-alfareductaseremmers Combinatietherapie van alfablokker en een 5-alfareductaseremmer
(Minimaal) Invasief ingrijpen
Rectaal toucher
