Beltone Tinnitus Handboek

Beltone Tinnitus Handboek

Dit handboek is speciaal gemaakt voor mensen die last hebben van tinnitus of

In de meeste gevallen is de exacte oorzaak en oorsprong van tinnitus onbekend.

daarmee te maken hebben. Het bevat waardevolle informatie om tinnitus beter

Echter de meest bestudeerde theorie vandaag de dag is er op gebaseerd dat er

te begrijpen en het zal een aantal behandelopties met betrekking tot tinnitus

bij het grootste gedeelte van de mensen met tinnitus toch een beschadiging is

bespreken. Achterin staat een sectie met bronnen waar u nog meer informatie

van de kleine structuren in het binnenoor. Voornamelijk door lawaaibeschadiging

vandaan kunt halen, mocht dat wenselijk zijn.

of ouderdom. Een slakkenhuis dat beschadigd is gedraagt zich anders dan een onbeschadigd slakkenhuis. In een gezond slakkenhuis zitten kleine haarcellen die bewegen op het geluid wat van buiten naar binnen komt. Een deel van de

Hoofdstuk 1: Inleiding tinnitus

haarcellen zorgt er eigenlijk voor dat het geluid wat binnenkomt nog wat extra wordt versterkt. Een ander deel van de haarcellen zorgt ervoor dat de geluids-

Tinnitus is beter bekend als "oorsuizen". Wat tinnitus zo bijzonder maakt, is dat

trillingen worden omgezet in elektrische signalen die naar de hersenen worden

het een perceptie van geluid is dat in één of twee oren optreedt, terwijl er geen

gezonden, waar deze worden omgezet in een betekenisvol signaal. Er wordt

externe geluidsbron is die dat geluid genereert. Tinnitus wordt gewoonlijk alleen

aangenomen dat wanneer een slakkenhuis beschadigd is, de haarcellen wil-

maar gehoord door de persoon die het ervaart, omdat het geluid ontstaat in de

lekeurig bewegen zelfs wanneer er geen geluid aanwezig is. Er wordt aange-

hersenen van de persoon zelf. Desondanks is het een zeer reeël fenomeen.

nomen dat wanneer een slakkenhuis beschadigd is, de haarcellen willekeurig bewegen zelfs wanneer er geen geluid aanwezig is. Ook werkt het systeem

De meeste mensen hebben wel eens last van tinnitus. Er wordt over het alge-

dat normaal gesproken controleert of hetgeen dat naar de hersenen gestuurd

meen aangenomen dat tinntus die spontaan optreedt en weer verdwijnt een on-

wordt, wel een echt geluid is, niet meer goed. Wanneer dit gebeurt, treedt er een

derdeel is van het normaal functionerende gehoor. 10 tot 15% van de bevolking

spontaan signaal op dat ook nog eens versterkt wordt en dat door de hersenen

heeft regelmatig last van tinnitus. Van deze groep mensen heeft ongeveer 2% in

geïnterpreteerd wordt als geluid. Dit kan resulteren in een suis- of pieptoon, of-

extreme mate last van tinnitus. Als mensen langer dan zes maanden last heb-

tewel tinnitus (zie fig. 1). Ook psychische invloeden kunnen een grote rol spelen

ben van tinnitus wordt het chronisch genoemd. Ongeveer een derde deel van de

in de beleving van tinnitus.

mensen boven de 70 geeft aan wel eens last te hebben van tinnitus. Tinnitus kan variëren in het soort geluid, de ernst en de mate waarin iemand er last van heeft. Het kan variëren van periodes met relatief weinig klachten tot een periode waarin de tinnitus continue aanwezig is en waarbij het een negatieve

Hoofdstuk 3: Is het noodzakelijk om tinnitus te behandelen?

invloed heeft op het dagelijkse functioneren. Het tinnitusgeluid kan variëren van

Tinnitus is een symptoom, geen ziekte. Daarom is het belangrijk om alle moge-

een piepend, suizend, brommend, bonkend tot rinkelend geluid. Het kan een

lijke onderliggende medische oorzaken, die de tinnitus zouden kunnen veroor-

aantal keren per maand, per dag, of per uur optreden, maar het kan ook continu

zaken, uit te sluiten. Ga altijd langs een KNO-arts of audiologisch centrum, zeker

aanwezig zijn; zelfs in die mate dat slapen een probleem wordt.

als u de volgende klachten hebt: u heeft langdurig aanhoudende tinnitus, u heeft tinnitus in één oor of uw tinnitus gaat gepaard met een plotseling gehoorverlies,

Hoofdstuk 2: Oorzaken van tinnitus

duizeligheid of evenwichtstoornissen. Over het algemeen is er niets ernstigs aan de hand met tinnitus, en is het sim-

Tinnitus komt voornamelijk voor bij mensen waarbij het binnenoor beschadigd

pelweg het gevolg van een beschadigd slakkenhuis. Wanneer tinnitus iemands

is, wat tot uitdrukking komt in een gehoorverlies. Een typische vorm hiervan is

leven negatief beïnvloedt, is het raadzaam om het te laten behandelen. Onge-

lawaaibeschadiging. Lawaaibeschadiging kan optreden als gevolg van langdurig

veer 3-5% van de mensen met tinnitus heeft een vorm die klinisch behandeld

blootgesteld zijn aan een bepaalde (dagelijkse) mate van geluid (industrie, trans-

kan worden.

port, luide muziek). Of wanneer iemand eenmalig is blootgesteld aan een zeer hoog geluidsniveau, zoals dat van geweervuur of een explosie. Andere oorzaken

Iedereen gaat anders met zijn of haar tinnitus om. De mate van iemands tinni-

kunnen zijn: kaakproblemen, medicijngebruik (o.a. overdosis aspirine), ooront-

tus is vaak afhankelijk van hoeveel focus iemand op zijn tinnitus legt. Sommige

steking, vitaminetekort, vaatproblemen, ouderdomsslechthorendheid, stofwis-

personen kunnen het beter negeren of er beter aan wennen dan anderen. Voor

selingsproblemen en de ziekte van Menière. In zeer zeldzame gevallen kan een

deze personen is de prioriteit van de tinnitus laag en ze besteden er weinig aan-

tumor op de gehoorzenuw de oorzaak zijn. In sommige gevallen is het mogelijk

dacht aan, zodat de tinnitus zich “mengt” met het omgevingsgeluid. Wanneer

dat de tinnitus verdwijnt door medische interventie of door het aanpassen van

tinnitus continu aandacht en hoge prioriteit krijgt, zullen de hersenen het steeds

de levensstijl. 2

3

makkelijker gaan opmerken. Zelfs wanneer er een achtergrondgeluid aanwezig

signaal te doen verminderen, door de hersenen te trainen er niet meer op te

is.

focussen, zodat er verlichting van de tinnitus optreedt.

Continue tinnitus kan bij veel personen angst, irritatie en stress opleveren. Angst

Er wordt in geluidstherapie vaak gebruik gemaakt van dagelijkse geluidsbronnen

en stress kunnen andere gedeelten in de hersenen gaan beïnvloeden. Wanneer

zoals TV en radio (zie figuur 2). Bij mensen die ook een gehoorverlies hebben

deze andere gedeelten hierbij betrokken raken (limbisch systeem en autonoom

worden hoortoestellen ingezet, met regelmatig een positief resultaat. Ook wordt

zenuwstelsel), kan er een cyclus ontstaan die moeilijk te stoppen is. Deze cy-

er soms gebruik gemaakt van speciale sonnagenerators. Deze worden voor ie-

clus begint bij de waarneming van tinnitus. Bij sommige personen kan deze

dere cliënt specifiek afgestemd op zijn/haar tinnitusklachten. Het is de bedoeling

waarneming een aantal emoties teweeg brengen die gerelateerd zijn aan het

dat die de hele dag gedragen worden. Voor sommigen wil dat zeggen dat de

limbisch systeem, zoals angst, gevaar, depressieve gevoelens etc. Deze emoties

hersenen overdag “getraind” zijn, zodat het mogelijk is ´s avonds zonder toestel-

kunnen lichamelijke reacties veroorzaken die gerelateerd zijn aan het autonome

len te gaan slapen.

zenuwstelsel, zoals benauwdheid en stress. Slapeloosheid en zichzelf terugtrekken kunnen hier ook weer het gevolg van zijn. Als deze verbindingen gevestigd

Een andere bekende methode is de Tinnitus Retraining Therapie (TRT). In de

zijn, kan er een vicieuze cirkel ontstaan waarbij het lymbisch systeem (emoties/

TRT wordt de nadruk gelegd op voorlichten, counselen en hoe de hersenen

associaties) en het autonome zenuwstelsel (lichamelijke reacties) betrokken zijn.

betrokken zijn bij de perceptie van tinnitus. Het doel van TRT is om de cliënt te leren wat er gebeurt met tinnitus, hoe het proces werkt, waardoor zij meer controle krijgen over hun emoties en reacties op hun tinnitus, zodat ze er beter

Doorbreken van de vicieuze cirkel

mee om kunnen gaan. Het gehoorsysteem geeft selectief aandacht aan de tinnitus

U heeft controle over de tinnitus U wordt gespannen en bezorgd over de tinnitus

Figuur 1:

Er wordt vaak gebruik gemaakt van een combinatie van verschillende therapieën

Doorbreken van de vicieuze cirkel- de

in behandelplannen voor tinnitus. TRT maakt bijvoorbeeld ook gebruik van ge-

blauwe pijlen laten de stappen zien

luidstherapie. En aangezien er bij tinnitus ook een psychologische component

van de vicieuze cirkel voor aanvang

meespeelt, wordt er ook regelmatig een psycholoog, met ervaring op het gebied

van tinnitustherapie en de zwarte pij-

van tinnitus, bij betrokken. Zij kunnen helpen in het counselingproces en ingaan

len laten het doel van tinnitustherapie

op die facetten, die buiten het vakgebied van de audicien en audioloog vallen.

zien: controle hebben.

Ook wordt er wel eens gebruik gemaakt van ontspanningstherapie, massage/ fysiotherapie en cognitieve gedragstherapie.

Uw gehoorsysteem besteedt extra aandacht aan de tinnitus

In principe heeft iedere behandelmethode hetzelfde doel: het doorbreken van de vicieuze cirkel en het verminderen van de negatieve associatie van de tinnitus.

Hoofdstuk 4: Behandelmethoden Dit handboek zal een aantal van de meest populaire behandelmethoden van vandaag de dag bespreken. Er zal geen specifieke methode worden aangeraden, omdat de éne methode meer geschikt is voor de éne persoon en de andere voor een ander. We adviseren u dan ook om altijd te rade te gaan bij een professional die gespecialiseerd is in werken met mensen met tinnitus. Een professional kan uw klachten analyseren en een op u afgestemd tinnitusbehandelplan opstellen. Eén van de meer bekende behandelmethoden is geluidstherapie. Geluidstherapie maakt gebruik van een extern geluid dat zich gedeeltelijk mengt met de tinnitus, zodat het tinnitusgeluid moeilijker te onderscheiden is van het achtergrondgeluid. Het doel van geluidstherapie is om de intensiteit van het tinnitus4

5

Hoofdstuk 5: Tinnitus Breaker Pro

Deze hoortoestellen maken het de omgevingsgeluiden mogelijk normaal in het oor te komen, waardoor deze natuurlijke geluiden als een soort achtergrondruis

De Beltone oplossing voor tinnitus is de Tinnitus Breaker Pro. Deze kan geac-

de opvallendheid van de tinnitus kunnen reduceren.

tiveerd worden in de Beltone True hoortoestellen, die daarmee de meest geavanceerde combinatietoestellen worden in de huidige markt. Beltone True in

Standaard hoortoestellen zijn echter beperkt in hun gebruik bij tinnitusbehande-

combinatie met Tinnitus Breaker Pro geeft alle flexibiliteit in het behandelen van

lingen. De Beltone Tinnitus Breaker Pro daarentegen maakt het de hoorspecia-

personen met zowel tinnitus als een gehoorverlies. De eigenschappen van het

list mogelijk de achtergrondruis zodanig te modificeren dat het de juiste geluids-

toestel maken het ideaal voor mensen met tinnitus die ook hun gehoorproble-

soort met het juiste niveau wordt voor een optimale behandeling van de tinnitus.

men willen aanpakken, voor mensen bij wie het gehoorverlies het belangrijkst is,

Tinnitus Breaker Pro beschikt over Amplitude Modulatie, die een zeegolf-achtig

maar die toch ook hun tinnitus willen aanpakken en zelfs voor mensen met een

geluid geeft voor maximaal comfort. Daarnaast beschikt Tinnitus Breaker Pro

normaal gehoor die lijden onder tinnitus.

over Environmental Steering wat betekent dat het niveau van de ruis (het zeegolf-achtige geluid) automatisch aangepast wordt aan de omgeving: in stilte is

Geluidstherapie maakt dikwijls gebruik van hoortoestellen als onderdeel van de

een hoger niveau gewenst dan tijdens een gesprek met anderen.

behandeling omdat onderzoeken hebben aangetoond dat bij sommige personen met een gehoorverlies alleen versterking al de tinnitus kan verlichten. Met

Het is belangrijk te bedenken dan sound generators en combinatietoestellen de

andere woorden, zelfs wanneer hoortoestellen primair gedragen worden omdat

tinnitus niet genezen. Ze kunnen echter zeer effectief zijn als ze op de juiste wijze

de versterking nodig is, kunnen ze de aandacht al van de tinnitus ´afleiden´, zodat

met het juiste behandelplan worden toegepast.

ze een secundair voordeel bieden, namelijk het verlichten van de tinnitus.

Hoofdstuk 6: Tinnitus Breaker Pro-behandeling

Veel tinnitusexperts moedigen bij slechthorenden met tinnitusklachten het aanpassen van Open toestellen aan, zoals de Beltone True (figuur 3), indien mogelijk.

Zoals eerder aangegeven kost rehabilitatie bij tinnitus tijd. Vergeet niet dat tinnitus zelf geen schade aanricht, maar dat het vooral uw eigen reactie op tinnitus is die uw leven beïnvloedt. Het leren omgaan met tinnitus is een proces, een Figuur 5:

proces dat tijd en aandacht kost.

Tinnitus Breaker Pro Beltone True – met Tinnitus Breaker

Sommige mensen hebben direct baat bij het gebruik van een sound generator

Pro

toestel en geven aan dat het toestel de scherpe kantjes van tinnitus afhaalt. Bij anderen duurt dit langer. Het doel van de Tinnitus Breaker Pro-behandeling is

Figuur is niet op ware grootte

zorgen voor ´gewenning´. Dit is dus een proces waarin men ´gewend´ raakt aan de stimulus. Een goed voorbeeld hiervan is de ruis van een airconditioner. De meeste mensen met een normaal gehoor horen deze ruis als ze een kamer met een airconditioner binnengaan, omdat deze stimulus nieuw is voor hun hersenen, maar ze leren deze ruis snel naar de achtergrond te dringen en zich te focussen op meer belangrijke geluidsstimuli. Zodra de airconditioner ruis niet langer meer opgemerkt wordt door deze persoon is gewenning een feit. Onderzoek aan de Tinnitus Breaker Pro heeft aangetoond dat de gebruikers gemiddeld na slechts zes maanden gebruik een duidelijke verlichting ondervonden van hun tinnitus, zoals bleek uit verbeterde scores op de Tinnitus Handicap Inventory (THI) en de Tinnitus Handicap Questionnaire (THQ). Experts zijn het overigens niet eens over de tijd die het de gebruikers kost om het volledige voordeel te realiseren van de gewenning aan de tinnitus én om bovendien goed te leren omgaan met hun tinnitus.

6

7

Hoofdstuk 7: Beheersen van tinnitus door aanpassen van de levensstijl.

Probeer zo positief mogelijk te blijven. Het is zwaar om met ernstige tinnitus te leven, maar er zijn deskundigen en hulpmiddelen beschikbaar, die u kunnen helpen. U barst dus van het zelfvertrouwen.

Voor de meeste personen bestaan er geen snelle oplossingen voor tinnitus, maar het is mogelijk om uw tinnitus draagelijker te maken door uw een aantal dingen aan te passen in uw levensstijl. De eerste stap is om die zaken waar u

Extra informatie:

zelf invloed op heeft aan te pakken, zoals het vermijden van omgevingen met veel en continu lawaai of het verminderen van uw aspirinegebruik. Hier volgen

Nederlands Tinnitus Platform, NVVS en FENAC

nog wat meer tips:

www.tinnitus.nl

1. Goede voeding en lichaamsbeweging: minder zout en cafeïne kan de mate

Nederlandse Vereniging van Slechthorenden

van tinnitus verminderen. Daarnaast heeft lichaamsbeweging een stress-

www.nvvs.nl/tinnitus

verminderend effect en kan het een positieve invloed hebben op uw slaap-

Geestelijke gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening voor Doven

patroon.

en Slechthorenden

2. Zorg voor afleiding: door bezig te zijn met aangename bezigheden of taken die uw aandacht vragen, heeft u minder tijd om te focussen op uw tinnitus.

www.hulpbijoorsuizen.nl

3. Zorg dat er wat zacht achtergrondgeluid (zoals muziek of TV) aanwezig is.

National Institutes of Health

De perceptie van de tinnitus kan daardoor minder zijn. U kunt dit ook ge-

www.nlm.nih.gov/medlineplus/tinnitus.html

bruiken als u in slaap wilt vallen.

Progressive Tinnitus Management

4. Draag alleen gehoorbescherming wanneer het echt nodig is. Als u gehoorbescherming draagt wanneer het niet nodig is, kan de gevoeligheid van uw

www.ncrar.research.vagov/Education/Documents/TinnitusDocumeewnntsentsentsGeestelijke

gehoor toenemen en daardoor ook het bewustzijn van uw tinnitus. Gehoorbescherming moet gebruikt worden wanneer u blootgesteld wordt aan een hoog geluidsniveau, dat uw gehoor kan beschadigen of uw tinnitus kan verergeren.

Hoofdstuk 8: Leren leven met tinnitus Helaas bestaat er op dit moment geen genezing voor tinnitus. Daardoor wordt bij de behandeling van tinnitus de grootste nadruk gelegd op het verminderen van de impact die tinnitus heeft op iemands leven. In hoeverre dit succesvol is, verschilt van persoon tot persoon. Daarom is het belangrijk dat de doelstellingenvan de therapie samen met u bepaald worden en dat deze haalbaar en realistisch zijn. Voor sommigen betekent succes dat de klachten van de tinnitus verminderen. Het weer dagelijks kunnen functioneren zonder de stress en ergernis van tinnitus op een continue basis, kan voor grote verlichting zorgen. Over het algemeen zullen de meeste behandelplannen tot doel hebben dat er een "gewenning" optreedt t.o.v. de tinnitus. Met gewenning wordt bedoeld dat men met de tinnitus om leert gaan en deze leert accepteren, zodat het minder belangrijk wordt. Waardoor er meer focus komt te liggen op andere dingen in het leven.

8

9

10

11

GN Hearing Benelux B.V Beltone Postbus 18 6930 AA Westervoort Nederland Tel.: +31 (0)26 3195600 Fax: +31 (0)26 3195601 www.beltone.nl België Beltone Tel.: +31 (0)2 513 55 19 Fax: +31 (0)2 502 04 09 [email protected]

M401812-NL-12.03-Rev.A

Internationaal Hoofdkantoor Beltone A/S Lautrupbjerg 7 DK-2750 Ballerup, Denmark Tel.: +45 45 75 11 11 Fax: +45 45 75 11 19 www.beltone-hearing.com