Belgische vluchtelingen de rol van Westlandse gemeenten (geschreven door Arnold vd Heijden)
Inleiding Op 4 augustus 1914 viel Duitsland België binnen, zonder formele oorlogsverklaring. Omdat Nederland neutraal bleef, kwamen van de eerste dag al vluchtelingen richting Nederland, onder andere 52 Belgische soldaten (1). Op 10 oktober 1914 viel Antwerpen en toen vluchtten naar schatting 40.000 soldaten en 1 miljoen burgers naar Nederland [Nederland telde toen zelf ruim 6 miljoen inwoners!]. Nederland moest als neutraal land volgens de Vredesconferentie van 18 oktober 1907 de militairen interneren. Hiertoe werden de militairen ondergebracht in diverse kazernes, zoals in Amersfoort, Harderwijk, Groningen, Oldebroek. Burgervluchtelingen werden ondergebracht op verschillende locaties. Hiervoor werden kampen ingericht, die bestonden uit tenten, barakken met woon- en slaapvertrekken. Het eerste kamp was Vluchtoord Nunspeet, daarna volgden Ede, Amersfoort, Bergen op Zoom, Roosendaal, Tilburg, Hontenisse, Baarle-Nassau, Amsterdam, Scheveningen, Oldebroek en Veenhuizen (1). In principe werden de vluchtelingen ondergebracht in de verschillende provincies. In de Nieuwe Westlandsche Courant van 17 oktober 1914 (2) stond vermeld dat 280.000 vluchtelingen als volgt werden opgenomen: 10.000 voor iedere provincie en wel voor Groningen, Friesland, Overijssel, Utrecht en Gelderland 40.000 in Noord-Holland 20.000 in Zuid-Holland; uitgezonderd Rotterdam 75.000 in Zeeland 75.000 in Bergen op Zoom, Roosendaal en de rest van Brabant Vanaf 12 oktober 1914 ging de Belgische regering met Duitsland onderhandelen over de terugkeer van burgers. De meeste burgers konden vanaf november 1914 alweer naar huis. In mei 1915 waren er nog 105.000 burgervluchtelingen in Nederland en dat aantal bleef de rest van de oorlog constant (4). Wat deden de Westlandse gemeenten in deze situatie? Overzicht over de inbreng van de Westlandse gemeenten Opvang De vluchtelingen werden ondergebracht bij particulieren en in grote gebouwen [loodsen, kerken, ziekenhuizen, gestichten, verenigingsgebouwen, scholen, etc.] voor slapen en eten. Ook werden er tentenkampen ingericht (4). Veelal werd er een comité gevormd dat hulp bood bij huisvesting, verzorgen van maaltijden, etc. In de loop der tijd werden er concerten en muziekuitvoeringen gegevens, evenals sportevenementen om zo de mensen afleiding te geven. In veel gevallen waren er mensen die hun familieleden waren kwijt geraakt in de chaos. Ook hier was hulp nodig om dit uit te zoeken. Op last van de regering moesten prostituées naar Nunspeet worden gestuurd; als de dames van lichte zeden niet mee wilden werken, werden ze gedwongen om te gaan. Militairen werden ontwapend en in kazernes ondergebracht.
Een overzicht over de opvang van de vluchtelingen in Nederland is te vinden in een aantal artikelen/boeken (4, 9, 10). Na de eerste grote golf van vluchtelingen boden zich later andere vluchtelingen aan. Ze kwamen niet wegens vernieling van hun woningen of wegens vrees voor levensgevaar maar vanwege het feit dat ze in Belgie geen werk konden vinden (11). Voor de registratie van de Belgische vluchtelingen werd een speciaal formulier ontwikkeld (zie voorbeeld in bijlage 3) Naaldwijk Op 10 oktober 1914 komen 200 Belgische vluchtelingen met de trein naar Naaldwijk (3). Een dag later vertrekken weer 46 vluchtelingen: er is geen informatie waarheen [mogelijk naar Nunspeet, omdat later vele gezinnen eerst naar Nunspeet gingen en daarna naar Engeland (Nunspeet was het eerste opvangkamp)]. Er zijn afzonderlijke brieven met namen van vluchtelingen en ook een wat uitgebreidere lijst met gegevens (3). Alle informatie is samengevat in bijlage 1 [gegevens met ? geven aan dat het handschrift moeilijk te lezen is], waarbij we in totaal op 110 personen uitkomen, waarvan 9 personen de Nederlandse nationaliteit hebben en er 2 kinderen later in Naaldwijk zijn geboren. In een document van de provincie Zuid - Holland [niet gedateerd] staat vermeld dat er 109 personen [32 mannen, 33 vrouwen en 44 kinderen] gehuisvest waren in Naaldwijk [dit klopt dus met de gegevens in bijlage 1]. De eerste opvang werd gevonden in het keurig nieuwe gebouw van de R.K. Vereeniging (6). Enkele gezinnen kregen huisvesting bij particulieren zoals in de Kerkstraat nr. 7 en 14. Eind 1914 vertrekken meerdere vluchtelingen naar onder andere Antwerpen [12 november 1914, 57 vluchtelingen (11); 15 december 1914, 7 vluchtelingen], Engeland [15 december 1914, 13 personen] en Nunspeet [22 december 1914, 16 vluchtelingen]. Op 27 november ging een 8-tal vluchtelingen richting Antwerpen, maar aan de grens werden ze terug gestuurd (13). In maart 1915 gingen 10 vluchtelingen naar Antwerpen. De laatste alhier verblijvende vluchtelingen [14 personen] gingen in mei 1915 naar Antwerpen. Voor zover bekend hebben zich dus geen vluchtelingen permanent in Naaldwijk gevestigd. Dhr. F. Taeijmans had eerst een bedankbriefje in de krant geplaatst (11) toen hij naar Antwerpen ging en hij gaf later aan hoe de toestand was ervaren in België (13): de toestand van de woning was goed, maar omdat er geen werk was, waren ze aangewezen op liefdadigheidsinstellingen. ’s-Gravenzande In eerste instantie werden er 50 vluchtelingen opgevangen in pakloodsen van de groenteveiling (2). In november werd het te koud om hier te slapen, gelukkig bood J. de Geus een schuur aan voor de vluchtelingen (12). Enkele dames vormden een comité bestaande uit: v. Arkel, Lambers, v.d. Bijtel, Bouman, Ten Cate, v. Minnen, v. Nierop en de Vries. In het archief van het gemeentebestuur van 's-Gravenzande (5) bevindt zich een lijst waarin staat vermeld dat er aan 82 vluchtelingen [17 mannen, 21 vrouwen en 44 kinderen] huisvesting werd verleend. De gegevens van in totaal 92 personen staan vermeld in bijlage 2. In tegenstelling tot de gegevens van Naaldwijk staan hier soms de gegevens van de kinderen en andere personen, die mede werden gehuisvest, niet volledig en/of nauwkeurig vermeld. Dit blijkt ook uit de gegevens van de familie Heuvelmans, zie bijlage 2. Er zijn 2 lijsten voor het gezin, waarbij de data (geboorte, aankomst, etc.) soms verschillend zijn.
Loosduinen In de grote villa Leyenburg aan de Leyweg werden 120 vluchtelingen opgevangen (2). Vluchtelingen werden ook ondergebracht in het gesticht Oud Rosenburg, de Ger. Kerk en het Rotterdams kinderziekenhuis (8). Op 7 november 1914 ging een 50-tal vluchtelingen naar Antwerpen terug (11). Op zaterdag 17 oktober 1914 werden 5100 (!) Belgische militairen vanuit Ockenburg op de trein begeleid naar Gaasterland (7). In Westlandse kranten werd ook het kleine Maasland genoemd. Maasland Er werden in Maasland 62 vluchtelingen [16 mannen, 27 vrouwen en 19 kinderen] opgevangen in de Oude Ger. School in de Doelstraat om te slapen en in het pakhuis van C. Moerman voor het eten (6).
Kosten van de huisvesting Door de grote aantallen van vluchtelingen is het kostenaspect erg belangrijk. Het ministerie van binnenlandse zaken gaf in oktober 1914 aan dat er voor bij particulieren ondergebrachte vluchtelingen de volgende bedragen moeten gelden: Fl 0.30 a 0.35 per volwassene per persoon per dag; voor kinderen [onder 12 jaar] zijn de waarden Fl 0.15 a 0.20. In de archieven van Naaldwijk (3) zijn staten te vinden waarin de declaraties aan het ministerie van binnenlandse zaken werden gedaan [ook de bonnetjes werden tot nu toe bewaard!]. De eerste declaratie van Fl 646,85 over december werd afgekeurd omdat er ook bedragen van oktober en november bij zaten. De gecorrigeerde waarde werd later Fl 599,09. In de loop der tijd namen de bedragen sterk af: januari Fl 204,30 februari Fl 104,47 maart Fl 64,37 april Fl 10,55
Ook werd er geld ingezameld, enkele bedragen van Westlandse gemeenten (7,8) zijn: Monster Fl 98,47 Naaldwijk Fl 1669,40 Maasdijk Fl 250,80 Honselersdijk Fl 468,55 's-Gravenzande Fl 190 (11) De Amerikaanse gezant Dr. van Dyke heeft van het Rode Kruis in Amerika Fl 25.000 ontvangen ter ondersteuning van de vluchtelingen (11). Bronvermelding 1.http://nl.Wikipedia.org/wiki/Belgische_vluchtelingen_in_Nederland_tijdens_de_Eerste_Wereldoorlog. 2. Nieuwe Westlandsche Courant 17 oktober 1914, 26e jaargang no. 84. 3. Archief van het Gemeentebestuur van Naaldwijk; inventarisnrs. 1419 en 1420; bevindt zich in het Historisch Archief Westland te Naaldwijk, standplaats 5.7.7 4. Menno Bos, Historisch Nieuwsblad, artikel 6984. De opvang van Belgische vluchtelingen in de oorlog. 5. Archief van het Gemeentebestuur van 's-Gravenzande; inventarisnr. 92; bevindt zich in het Historisch Archief Westland te Naaldwijk; standplaats 14.11.4 6. De Westlandsche Courant; 17 october 1914, No. 84 7. De Westlandsche Courant, 21 october 1914, No. 85 8. De Nieuwe Westlandsche Courant, 17 october 1914. 9. Evelyn de Roodt. Oorlogsgasten, Vluchtelingen en krijgsgevangenen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog (Zaltbommel 2000). 10. Geert Laporte. Belgische geinterneerden in Nederland gedurende de Eerste Wereldoorlog 19141918. Onderzoek naar de levensomstandigheden en de politieke stromingen in de kampen. Rijksuniversiteit Gent 1980-1981. (licentiaatsverhandeling). 11. De Westlandsche Courant, 14 november 1914. 12. De Westlandsche Courant; 21 november 1914 13. De Westlandsche Courant; 2 december 1914.
De tot dusver enige gevonden foto van een Belgische vluchteling in het Westland. Frans Jozef de Voeght (geb. 21 aug 1889 in Lier) kwam op 10 oktober 1914 als vluchteling aan in ’s-Gravenzande. (foto Frans de Voeght)
Bijlage 1 Overzicht van de Belgische vluchtelingen, die in Naaldwijk gehuisvest werden. Achternaam Loopmans
Voornaam Josephus
Geb. datum 07-08-1881
Geb. plaats Antwerpen
Relatie Hoofd
Beroep Diamantslijper
Woonplaats Wilsele bij Leuven
Cantens
26-04-1884
Idem
Vrouw
--
Idem
Loopmans
Rosalia Joanna Maria Joannes Baptista
Opmerkingen Vertrokken naar Antwerpen 12-11-1914 Idem
Zoon
Idem
Idem
Idem
Carolus
Idem
Idem
Idem
Idem
Petrus
Idem
Idem
Idem
Idem
Maria Julia
Dochter
Idem
Idem
Idem
Carolina Francisca Armand Joanna
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
12-11-1914 vertrokken
Idem
Cantens
Julius
04-12-1888
Antwerpen
Hoofd
Werkman Gem. reinigings dienst
Lenaerts
Theresia Maria Carolina
03-04-1884
Deurne
Vrouw
Antwerpen Bontemantel straat 18 Idem
Cantens
Jeanette
1878
Antwerpen
Zus
Idem
Idem
Stoffel
Ludovicus
04-01-1882
Antwerpen
Hoofd
Antwerpen Kronenburg straat 44
Malfait
Anna Maria
24-06-1883
Idem
Vrouw
Idem
De Bie
Paulina
27-04-1858
Idem
Moeder
Stoffel
Paulina
27-05-1901
Idem
Dochter
Idem
Dominicus
21-02-1903
Idem
Zoon
Antwerpen Bontemantel straat 19 Antwerpen Kronenburg straat 44 Idem
15-03-1915 via Rotterdam naar Antwerpen vertrokken Idem Ziekenhuis opname Westeinde Den Haag 15-03-1915 vertrokken
Idem
Antoon
15-11-1910
Idem
Idem
Idem
Idem
Anna Maria
13-10-1913
Dochter
Idem
11-02-1914 overleden
Taeijmans
Ferdinandus
06-01-1883
Borgerhout
Hoofd
Borgerhout
Wouters
18-03-1882
Idem
Vrouw
Idem
Strooband
Leontina Maria Jacoba Maria Joanna
Vertrokken 12-11-1914 Idem
12-09-1857
Idem
Idem
Taeijmans
Joanna Eugenia
29-03-1908
Schoon moeder Dochter
Idem
Elisa Philomena
28-03-1910
Idem
Idem
Wouters
Maria Francisca
13-01-1893
Schoonzuster
Idem
Idem
Henricus Eduardus 22-08-1897
Schoon broeder
Idem
Geerts
Michael Adrianus
11-08-1884
Antwerpen
Hoofd
Malfait
Constantia
10-07-1886
Idem
Vrouw
Beambte Reiniginsdienst Antwerpen
Diamantslijper
Idem
Beambte Reinigingsdienst Antwerpen
Antwerpen Bontemantel straat 6 Idem
Iidem
Idem
Idem
Vertrokken 22-12-1914 Vertrokken 12-11-1914 Idem Vertrokken 22-12-1914 Idem
22-12-1914 naar Nunspeet 15-03-1915 naar Antwerpen Idem
Geerts
Theresia
04-03-1906
Dochter
Idem
Idem
Idem
Maria Louisa
14-01-1914
Idem
Idem
Idem
Janssen
Frans
20-04-1847
Weelde
Hoofd
Dokwerker
Kenis
Maria Barbara
16-10-1850
Peer
Vrouw
Antwerpen Muntstraat Idem
22-12-1914 naar Nunspeet Idem
Augustus
Constantinus
02-12-1854
Antwerpen
Hoofd
Begrafenis bedienaar
Antwerpen Rosierstraat
Luypaers
Josephina
16-10-1873
Deurne
Vrouw
17-12-1914 vertrokken naar Antwerpen Idem
De Wijs
Pieter George
03-06-1872
Goes
Hoofd
Rijk
Jacomina
21-11-1871
Ovezande
Vrouw
Idem
Nederlandse nationaliteit Op 19-11-1914 hier gevestigd Idem
De Wijs
Pieter
01-02-1897
Zoon
Idem
Idem
Idem
Leonardus
31-07-1898
Idem
Idem
Idem
Idem
Elizabeth
26-06-1901
Dochter
Idem
Idem
Idem
Jacobus
18-03-1903
Zoon
Idem
Idem
Idem
Jobina
02-08-1907
Dochter
Idem
Idem
Idem
21-12-1908
Idem
Idem
Idem
Idem
Johanna Pieternella Maria Geertruida
31-01-1900
Idem
Idem
Idem
Deherdt
Michael
04-11-1869
Antwerpen
Hoofd
Ressaun
Catharina
06-06-1872
Idem
Vrouw
Antwerpen Bontemantel straat 18 Idem
12-11-1914 naar Antwerpen vertrokken Idem
Deherdt
Johanna Theodora
20-01-1892
Idem
Dochter
Idem
Idem
Idem
Ludovicus
07-02-1897
Idem
Zoon
Idem
Idem
21-05-1898
Idem
Idem
Idem
Idem
Franciscus Emilius Franciscus
Juni ‘12(?)
Idem
Kleinzoon
Idem
21-12-1914 vertrokken 17-12-1914 vertrokken Zoon van Johanna Theodora; vertrokken 12-11-1914
Bastiaensens
Joannes
06-02-1866
Antwerpen
Hoofd
Lauwers
Joanna
16-02-1866
Idem
Vrouw
Pays
Maria Theresia
31-05-1842
Idem
Schoonmoeder
Bastiaensens
Josephus
23-02-1887
Zoon
Idem
Gaspard
27-05-1897
Idem
Idem
Franciscus
24-05-1900
Idem
Marien
Alphonsus
09-03-1860
Berlaer
Hoofd
Idem
Paulina Philomena Joanna Elisabeth Maria Sidonia
06-03-1893
Idem
Augustinus Philemendus
Idem Idem Idem
Idem
Magazijnknecht
Metaal bewerker
Koffermaker
Borgerhout Vooruitzicht straat 1
Borgenhout Zegenpraal straat 23 Idem
Vertrokken 12-11-1914
Antwerpen Oude Vaart plaats 21
Idem
Idem
Vertrokken 21-12-1914 Vertrokken 12-11-1914 Idem
Landbouwer
Dochter
Berlaer Katerstr. 4 Idem
Vertrokken 12-11-1914 Idem
31-05-1896
Idem
Idem
Idem
18-07-1900
Idem
Idem
Idem
27-02-1904
Zoon
Idem
Idem
Idem
Josephus
07-08-1912
Van Laer
Josephus
1850
Putten
Hoofd
Rotto
Anna Maria
1855
Antwerpen
Van Laer
Jacobus
06-10-1900
Ottelohé
Henricus
29-06-1886
Antwerepn
Hoofd
Van Laer
Theresia Andrea
04-07-1888
Idem
Vrouw
Ottelohé
Franciscus Henricus Maria
07-08-1909
Borgerhout
Zoon
Van Laer
Jan
16-05-1891
Antwerpen
Hoofd
Mortelmans
Mardeline ook Marcheline Franciscus
15-12-1891
Idem
Vrouw
02-05-1911
Idem
Zoon
Claessens
Josephus Jacobus Antonius
04-11-1878
Antwerpen
Hoofd
Van Laer
Adolphina Catharina
21-05-1895
Idem
Vrouw
Vaes (?)
Jan
15-12-1880
Borgerhout
Hoofd
Lenders
Maria Philomena
25-03-1879
Antwerpen
Vrouw
Arnold
Eliza Francisca
18-07-1903
Idem
Josephus Maria Joannes
26-06-1902
Lenders
Franciscus Joannes Theresi
05-09-1911
Somers
Andreas
14-08-1888
Antwerpen
Hoofd
Van der Bulcke Somers
Maria
15-11-1889
Idem
Maria Theresia
21-02-1889
Somers
Gaspard
07-02-1911
Watjou
Joannes Baptista
Dupont
Van Laer
Watjou Idem
Idem
Kleinzoon
Idem
Idem Zoon van Paulina
Vrouw
Antwerpen Frans de Cort straat 37 Idem
17-12-1914 naar Antwerpen vertrokken Idem
Kleinzoon
Idem
Idem
Antwerpen Frans de Cort straat 37 Idem
22 mei naar Nunspeet; 15-12-1914 naar Engeland Idem
Idem
Idem
Antwerpen Frans de Cort straat 37 Idem
22 mei naar Nunspeet; 15-12-1914 naar Engeland Idem
Idem
Idem
Besteller (spoor)
Antwerpen Frans de Cort straat 37
17-12-1914 vertrokken naar Antwerpen Idem
Dokwerker
Borgenhout Roosendaal straat 56 Idem
21-11-1914 vertrokken
Dokwerker
Diamantslijper
Schilder
Idem
Idem, (Wed.?) D.J. Arnold Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
12-11-1914 vertrokken
Vrouw
Antwerpen Oudevaartpl. 21 Idem
Idem
Zuster
Idem
Idem
Idem
Zoon
Idem
Idem
31-10-1881
Antwerpen
Hoofd
14 mei 1915 naar Antwerpen
Theresia Francisca ook Francisca Johanna Baptista
04-11-1884
Idem
Vrouw
Antwerpen Lange Ridder straat 32 Idem
15-12-1902
Dochter
Idem
Idem
Alberdina Dijnphera ook Dynphira Wilhelmina Louisa
07-10-1904
Idem
Idem
Idem
26-12-1914
Dochter van Maria Philomena Zoon van Maria Philomena Idem
Naaldwijk
Idem
Bankwerker
Stadsreiniger
Idem
Idem
Idem Geen volgnummer
Thijs
Maria Ludovica
14-02-1857
Antwerpen
Hoofd
Antwerpen Lange Ridder straat 32
Dupont
Josephina Johanna
17-08-1887
Idem
Beh. dochter
Idem
Hendrik Jacobus
03-12-1914
Naaldwijk
Kleinzoon
Eeckels
Maria Alphomina
25-07-1909
Idem
Joanna
25-11-1911
Malfait
Jacobus
08-11-1890
Antwerpen
Hoofd
Dupont
Maria
13-06-1895
Idem
Vrouw
Idem
22 december naar Nunspeet; terug Naaldwijk 14 mei naar Antwerpen Idem
Malfait
Josephina
03-02-1912
Dochter
Idem
Idem
Idem
Cesar
29-07-1913
Zoon
Idem
Overleden te Amsterdam (?)
Lauwers
Franciscus
22-12-1863
12 november vertrokken
Idem
Idem
Idem Idem
Fabriek werkster
Geen volgnummer
Dochter van Dupont Idem
Antwerpen
Idem
Gehuwd met Cesar Cornu ; 14 mei naar Antwerpen Wed. P.J.L. Eeckels
Idem Idem
Stadsreiniger
Antwerpen Lange Ridder straat 36
Hoofd
Dokwerker
18-05-1889
Zoon
Diamantslijper
Antwerpen Bontemantel straat 11 Idem
Elisabeth
27-04-1891
Dochter
Werkster
Idem
Idem
Maria Theresia
09-08-1893
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Maria
07-07-1895
Idem
Idem
Idem
Idem
Carolus
03-02-1900
Zoon
Idem
Idem
Idem
Joanna
12-05-1903
Dochter
Idem
Idem
Idem
Franciscus
08-04-1913
Kleinzoon
Idem
Idem
Frans
16-06-1914
Idem
Idem
Idem Zoon van Elisabeth Idem Zoon van Maria Theresia
Roggemans (?)
Maria
26-01-1895
Antwerpen
Geen relatie vermeld; mogelijk moeder
Antwerpen Rozenstraat 11
12 november vertrokken
Idem
Joannes
23-03-1914
Idem
Idem, mogelijk zoon
Idem
Idem
Van der Bulcke
Gaspar
02-01-1868
Antwerpen
Hoofd
12 november vertrokken
Lauwers
Maria Theodora
27-02-1868
Antwerpen
Geen relatie vermeld ; mogelijk vrouw
Antwerpen Oudevoorpl. 21 (?) Idem
Van der Bulcke
Elisa
02-05-1905
Antwerepen
Antwerpen Oudevoorpl 21 (?)
12 november vertrokken
Idem
Ludovicus
06-12-1900
Idem
Geen relatie vermeld; mogelijk kind van Gaspar v d Bulcke Idem
Idem
Idem
Idem
Johannes Franciscus
05-06-1893
Idem
Idem
Idem
Idem
Bastiaensens (?)
Henricus
1897
Antwerpen
Geen gegevens
Geen gegevens
Geen gegevens
??
Idem
Idem
Bijlage 2 Overzicht van de Belgische vluchtelingen, die in ’s-Gravenzande gehuisvest werden. Achternaam Dilens
Voornaam Frans
Geb. datum 15-04-1886
Geb. plaats Lier
Relatie ongehuwd
Beroep Koopman
Woonplaats Karthuizer straat 86 Lier
Opmerkingen 13-10-1914 aangekomen Verblijf: Kamp
De Voeght
Frans Jozef
21-08-1889
Lier
ongehuwd
slager
Lier
10 Oktober aangekomen; woont wijk A 365 Bij P. Luit (?) Moeder Ellemna is in vluchtelingen kamp te Nunspeet
De Voeght
Frans Joseph; neef van Frans en Constant Blokhuizen
28-03-1889
Lier
ongehuwd
Metselaars knecht
Karthuizer straat 30 Lier
Van Eijck
Jacques
31-07-1871
Lier
Hoofd
metselaar
Van Eijck Roijbergs Idem
Jeanette
31-01-1871
Lier
Vrouw
Gele Broeder straat 17 Lier Idem
13 oktober aangekomen; woont in bij oom en tanta met 3 zonen, waarvan 2 hier zijn; Verblijf: Kamp Kamp; 13 oktober 1914 aangekomen Idem
Maria
1897
Idem
dochter
Idem
Idem
Jeanette
15-05-1901
Idem
Idem
Idem
Idem; in ’s-Graven hage kwijt geraakt nu in Naaldwijk Idem
Idem
Francois
18-05-1905
Idem
zoon
Idem
Idem
Idem
Johan
12-06-1909
Idem
idem
Idem
Idem
Idem
George
13-03-1914
Idem
idem
Idem
Idem
Blockhuizen
Frans neef van Frans de Voeght
22nov (?) 1891
Lier
ongehuwd
borstelmaker
Karthuizer straat 30 Lier
Idem
Constant idem
24-06-1896
Idem
ongehuwd
Kleermakers knecht
Idem
13 oktober gekomen in Kamp met broer Constan 9 okt ouders kwijt geraakt in Den Haagt Samen met zijn broer Frans hier; aantekening vertrokken
Hendriks
Gemaris
09-09-1897
Lier
ongehuwd
Kleermakers knecht
Karthuizer straat 20 Lier
Vader: Joseph en moeder: Johanna Blokhuizen in Nunspeet; hij is aangekomen omstreeks 15-11-14 werkt in Kamp bij A.A. Noord
Lambrechts
Franciscus
19-10-1859
Antwerpen
Gehuwd met Maria van Leemputter (?)
Stoelengarneerder
Pachtstr. 9 Antwerpen
9 mei 1915 aangekomen; 14 mei 1915 vertrokken; vrouw in Antwerpen. verblijf A 60; fam Heuvelmans
Bijltjes
Willem
30-01-1884
Antwerpen
Ongehuwd zie opmerkingen
Werkman stadsreinigings dienst
Prekersstr. 49 Antwerpen
Cornelis
Marie
05-05-1885
Idem
Ongehuwd, zie opmerkingen
zonder
Idem
Cornelis
Adolphus
08-01-1905
Idem
Kind van Marie
Idem
Joseph
08-05-1909
Idem
Idem
Schrouwen
Gremmarus
17-10-1878
Berchem
Hoofd
metselaar
Bijltjes
Maria
15-06-1879
Antwerpen
Vrouw
Prekersstr.32 Antwerpen Idem
12-10-1914 aangekomen Idem
Schrouwen
Joanna
04-09-1898
Idem
Idem
Idem
Idem
Cornelius
23-02-1900
Idem
Dochter ongehuwd moeder Zoon
Idem
Idem
Idem
Theresia
05-05-1903
Idem
Dochter
Idem
Idem
Idem
Antonius
26-06-1907
Idem
Zoon
Idem
Idem
Idem
Willem
28-01-1911
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Maria
29-09-1914
Idem
Idem
Idem
De Jong
Cornelius
19-10-1893
Idem
Onecht kind van Joanna Schrouwen vader is Cornelius de Jong; zie hier onder a.s. man van Zeeman Joanna Schrouwen; vader van Maria Schrouwen
St. Aldegondiskaai 48 Antwerpen
Bewijs van onvermogen voor te trouwen met Joanna Schrouwen jan 1915
Cleijman
Maria Theresia
09-02-1893
Antwerpen
ongehuwd
werkvrouw
Koolkade 7 Antwerpen
09-05-1915 aangekomen; 14 mei 1915 vertrokken Verblijf A 60; fam Heuvelmans ouders in Antwerpen
Clauwens
Judocus
05-01-1869
Antwerpen
Gehuwd met Paulina Hendricks
Stoelengarneerder
Bugaerdestr. (?) 34; mogelijk Bogaerdestr. Antwerpen
9 mei 1915 aangekomen 14 mei 1915 vertrokken; vrouw in Engeland verblijf A 60 Fam. Heuvelmans
Armirotto
Josephus
24-07-1877
Antwerpen
Hoofd
dokwerker
Interwoel
Florentia
14-10-1876
Idem
Vrouw
Zwanengang 14 Antwerpen Idem
12-10-1914 Aangekomen verblijf: Kamp Idem
Armirotto
Cornelia
19-04-1897
Idem
dochter
Idem
Idem
Idem
Joannes
07-08-1902
Idem
zoon
Idem
Idem
Idem
Franciscus
31-08-1907
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Isabella
30-07-1909
Idem
dochter
Idem
Idem
Idem
Philip
14-09-1913
Idem
zoon
Idem
Idem
Van Asten
Maria Christina
08-05-1889
Gestel N-Brabant
Ongehuwd as moeder
Zomerstr. 13 Antwerpen
Aangekomen 13 oktober 1914
dienstbode
12-10-1914 aangekomen; bewijs van onvermogen om te trouwen jan ‘15 met Marie Cornelis Bewijs van onvermogen om te trouwen met Willem Bijltjes; jan 1915
Armirotto
Joannes
06-06-1889
Antwerpen
ongehuwd
sigarenmaker
Schipstr. (?) 7 Antwerpen
12-10-1914 aangekomen 16-12-1914 naar Engeland Is hier met zijn moeder Maria Driessens (?) onbekend waar de vader is; verblijf: kamp
Heuvelmans NB dubbele papieren die soms iets andere data bevatten !! Slegers
Franciscus
21-04-1874
Antwerpen
Hoofd
koopman
Kaasstraat 9 Antwerpen
Joanna
24-04-1875
Idem
Vrouw
Idem
Heuvelmans
Adrianus Maria Franciscus
04-02-1908
Idem
Zoon
Idem
Aangekomen 19-11-1914; ook 15-11-1914 Wijk A No 75 Moeder in Antwerpen Aangekomen 8 oktober 1914 Ook 12 oktober 1914 Idem;
Idem
Josephine Josephus Joanna Maria Ludovica
29-12-1902
Idem
Dochter
Idem
Idem
25-04-1901 Ook 23-04-1901 04-01-1900 Ook 01-01-1900 18-05-1897
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
04-02-1910
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Zoon
Idem
Idem
Antwerpen
Ongehuwd leeft in concubinaat met Johanna Schrouwen
Idem
Idem
Julia Theresia Henricus
Idem
Joanna
Idem
Barbara Maria Francisca Jan Franciscus Maria
Idem
De Jong
Cornelius Daniel
03-01-1913 Ook 03-02-1913 19-10-1893
Moeremans
Maria Catharina
20-09-1847
Borgerhout
Weduwe Callaey
Bagijnen straat 62 ‘ Antwerpen
Callaey
Adrien Corneille
17-09-1874
Brussel
Idem
Slegers
Marie
15-11-1878
Antwerpen
Idem
Idem
Callaey
Henrica Philomena Ludovica Joanna Maria Catharina
09-08-1902
Idem
Hoofd zeeman zoon van Maria Catharina Moeremans Vrouw van Adrien Corneille dochter
Aangekomen 12 oktober 1914 verblijf: A 425 Mej. M. Varekamp Idem
Idem
24-10-1904
Idem
Idem
Idem
Idem Verblijf A426 R Varekamp Idem verblijf: A 373 J v. Deventer
Lodewijk Joannus Adrianus Adrianus Cornelis Alphonse
10-06-1909
Idem
zoon
Idem
Idem
19-09-1910
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
zeeman
St Aldegondis Heeft een kind: kaai 48 Maria Schrouwen Antwerpen zie aldaar Aangekomen 15 oktober 1914
Comijn
Pieter
21-12-1885
Mechelen
Inthouedt
Joanna
02-07-1884
vrouw
idem
Aangekomen 13 oktober 1914 Vertrokken 14 oktober 1914 naar ’s-Gravenhage adres: Varkensmarkt 17 Idem
Comijn
Rosalia
26-03-1908
dochter
Idem
Idem
Idem
Joanna
29-04-1910
Idem
Idem
Idem
Idem
Andreas
19-nov (?) 1912
zoon
Idem
Idem
Bruin
Elizabeth
1854
Weduwe van Ch. Verstappen
St Rochusstr 29 Antwerpen
Aangekomen 12 oktober 1914
Verstappen
Louise
14-01-1894
Idem
Elisa
26-02-1914
Totté
Michael
17-10-1884
Antwerpen
Ongehuwd moeder dochter van Elizabeth Bruin Dochter van Louise Verstappen Hoofd
Verstappen
Elisabeth
12-12-1885
Antwerpen
Vrouw
Idem
10-12-1903
dochter
Idem
Elisabeth Josepha Gabriella Jacoba
21-05-1907
Idem
Idem
Joanna Jacoba
29-01-1909
Idem
Armirotto
Barbara
28-06-1879
Antwerpen
Gehuwd met Nicolaas Pad; die verloren raakte
Pad
Jan
25-11-1905
Idem
zoon
Idem
Aangekomen 12 oktober 1914: Vertrokken met kinderen; geen verdere gegevens Idem
Idem
Gilliam
26-11-1904
Idem
Idem
Idem
Idem
Bijltjes
Theresia
02-01-1888
Antwerpen
Prekersstr. 59 Antwerpen
Watjou
Jozef Corneel
20-02-1909
Antwerpen
Gehuwd met Emilius Josephus Watjou zoon
Idem
Aangekomen 12 oktober 1914 Man waarschijnlijk in Ostende Idem
Idem
Willem
20-08-1912
Idem
Idem
Idem
Idem
Ousdeij
Gabrielle
26-02-1875
Rijssel
Gehuwd met Carolus van der Bulcke
Zomerstraat 13 Antwerpen
Van der Bulcke
Ludovica
01-02-1896
Antwerpen
ongehuwd
Idem
Man nog in Antwerepen Aangekomen 13 oktober 1914 Idem
Driessens
Maria
09-10-1856
Antwerpen
Vrouw. Gehuwd met Joannis Armirotto
Schipstraat 7 Antwerpen
Antwerpen
Hoofd
beeldhouwer
Schutewei 12 Mechelen
Woont met haar moeder
Woont met haar moeder en oma havenwerker
St. Rochusstr. Woont met schoon11 moeder Bruin en Antwerpen schoonzus; vertrokken 16-12-1914 met gezin
Fabriekarbeidster
Zwanengang 10 Antwerpen
wasvrouw
winkelierster
Aangekomen 12 oktober 1914 Verblijf: kamp Het is niet bekend
Armirotto
Joannes
Circa 1889
Bijltjes
Willem
30-01-1884
Antwerpen
Cornelis
Maria
05-05-1885
Antwerpen
Idem
Adolphus
05-03-1904
Antwerpen
Ongehuwd leeft in concubinaat met Maria Cornelis Ongehuwd; leeft in concubinaat met Willem Bijltjes; heeft 2 kinderen zoon
Idem
Joseph
Juli 1909
Idem
Idem
Heijninck
Eduardus
26-11-1880
Antwerpen
Hoofd
De Laet
Theresia
07-03-1881
Antwerpen
Vrouw
Heijninck
Henricus Joannes
21-07-1907
Idem
zoon
Idem
29-08-1908
Idem
Idem
Jan Maria Eduard Janna Amanda
07-12-1911
Van Dijck
Cornelius
Armirotto
waar haar man is Idem
zoon
Voerman in stadsdienst
Prekerstraat 49 Antwerpen
Aangekomen 13 oktober 1914 Verblijf: Kamp
Idem
Idem
St Rochusstr. 35 wijk 4 Antwerpen
Idem
Aangekomen 12 oktober 1914 Verblijf: Kamp Hier nog 1 kind geboren; geen gegevens bekend Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
dochter
Idem
Idem
21-09-1880
Antwerpen
Hoofd
Schipstr. 7 Antwerpen
Isabella
22-06-1881
Idem
Vrouw
Idem
Aangekomen 12 oktober 1914 Verblijf: Kamp Idem
Van Dijck
Maria Theresia
26-04-1900
Idem
dochter
Idem
Idem
Idem
Joanna Maria
20-07-1904
Idem
Idem
Idem
Idem
Verhulst
Constant Louis
29-12-1882
Antwerpen
ongehuwd
Rozenstraat 20 Antwerpen
Verpleegd in het Diaconiehuis wegens maagklachten Aangekomen 12 oktober 1914
dokwerker
Havenwerker
dokwerker
Bijlage 3 voorbeeld van registratieformulier vluchtelingen
