verrassend
belgie vakantiemagazine voor wallonië en brussel 2013
slaap- en eetadressen
Waar je met liefde wordt verwend
wandelen
Omring je met natuur
kidscity brussel
Strips, dino’s en Manneken Pis
nieuw
Vennbahn: zorgeloos fietsen over 125 kilometer
beste lezer, Het zuiden van België staat voor mooie natuur en gezellige steden en dorpen. Vakantie in het echte buitenland, maar wel dichtbij en betaalbaar. Taal en geld hoeven er geen drempel te zijn. Te voet ervaar je dat het beste. Neem wandelschoenen mee om buiten te genieten van de pure Ardennen. En te struinen over de rommelmarkt of in een historische stadje. Beleef er de gemoedelijke sfeer op een terrasje. En zoek een knus schuiladres om uit te rusten en te smullen van een regionaal menu inclusief een kaasje uit de streek of een Belgisch bier. Naar Brussel ga je juist voor een goed gevulde citytrip. Beweeg je door Brussel als een inwoner nadat een lokale Greeter jou vrijwillig wegwijs heeft gemaakt in de stad. Deze metropool op handzaam formaat is echt een ontdekking. Je slentert er langs mooie etalages, art nouveau gevels en stripmuren. Wandelend profiteer je ten volle van het goede (vakantie)leven in Wallonië, de Ardennen en Brussel. Blijf op de hoogte van nieuwtjes en schrijf je in voor de nieuwsbrief via www.belgie-toerisme.nl. Je maakt dan kans op een wandelgids van de Ardennen. En houd ons op de hoogte van je vakantie-ervaringen op onze Facebookpagina! We verwelkomen je graag in het zuiden van België, zowel online als offline. Liefst ‘live’ in het zuiden van België, gezellig met elkaar.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Onder nieuwe lezers verloten we wandelgidsen en een culinair boek! www.belgie-toerisme.nl
4
belgië ten voeten uit Producten van Belgische bodem
8 6
wallonië uitgelegd
brussel met kinderen
Overzicht van Zuid-België
14 12
Op strooptocht door de hoofdstad
shopstad luik
belgië op z'n best Culinaire omzwervingen
Ideaal vriendinnenweekend
16 18
wandelen, elke dag weer
bijkomen in de ardennen Topadressen op het platteland
22
fietsen en skaten Rollen door de Viroinval
26
nieuw in 2013
Omring je met natuur
20
onbekend tournai Stad vol culinaire verrassingen
24
slentermarkten De beste tips voor antiek-, brocante-, boeren- en kerstmarkten
Dit jaar te zien en te doen
Nikoline van der Werf Directeur Toerisme België voor Wallonië & Brussel www.belgie-toerisme.nl
twitter.com/belgietoerisme facebook.com/belgietoerisme
nederland
Vlaanderen Brussel
Met steun van: Le Ministère de la Région Wallonne
Tournai Mons Charleroi
frankrijk 2
verrassend belgië
duitsland
Namen
Luik
Wallonië Ardennen
6
©©opt-e . mathez
4
16
©©shutterstock ©©opt-emmanuelmathez
14
18
©©opt-s .wittenbol
8
20 ©©opt-j . dhondt
©©hans avontuur
©©opt-thomasblairon . be ©©www. atomium . be-sabam 2012
12
h ©©s
ut
24
22 te rs
©ha
ns
avo n
tuu
26
©©www.opt. be-j . l . flemal
©©opt-josephjeanmart
to
©
ck
r
Colofon Toerisme België voor Wallonië & Brussel Prins Hendrikkade 186 NL-1011 TD Amsterdam Tel 020-524 43 42
[email protected] www.belgie-toerisme.nl
Uitgever Toerisme België voor Wallonië & Brussel
Vormgeving en druk nr58 / total communication, nr58.nl
Redactie: K. Anema - H. Avontuur - L. de Boer I. Guillot - E. Marijt - I. Nieboer (redactie) - Youropi.com - N. van der Werf
Credit voorpagina www.wandermagazin.de, Natalie Glatter
verrassend belgië
3
©©opt-ricardodelariva
©©shutterstock
een echt broodje gezond
©op
©
t-
. re
j.p
m
y
In 1990 opende Alain Coumont een kleine bakkerij in de Brusselse Rue Dansaert. Biologisch brood wilde hij maken dat hem aan zijn jeugd in Huy herinnerde. Als kleine jongen keek hij toe hoe zijn oma in de keuken van haar hotel brood bakte. Hij noemde zijn bakkerij Le Pain Quotidien. Tegenwoordig een internationaal succes met 160 vestigingen in 16 landen. Le Pain Quotidien, www.lepainquotidien.nl
producten van belgische bodem
belgië ten voeten uit
De saxofoon? Dan denk je aan jazz. Jazz is onlosmakelijk verbonden met Amerika. Guust Flater? Die strip is toch Frans? Er zijn producten of zaken die iedereen kent. Zo vanzelfsprekend. Maar waar komen ze eigenlijk vandaan? Het antwoord kan heel verrassend zijn. Deze producten zagen het levenslicht in de Brusselse metropool of in het Ardense groen. Tekst: Eefje Marijt
ceci n’est pas une pipe
surfen op papier
©©opt-j . p. remy
©©google
Samen met Henri La Fontaine, bedacht de Belg Paul Otlet in het begin van de 20e eeuw een coderingsysteem om informatie toegankelijk te maken: de Classification Décimale Universelle. Een ‘Google van papier’, of eigenlijk een voorloper van de huidige zoekmachine op internet. Uit Otlets manuscripten blijkt dat hij ook een systeem voorzag waarbij telefoon en beeldscherm informatie zouden verzenden: internet. De archiefverzameling bevindt zich tegenwoordig in het Mundaneum in Mons. Nu is daar ook de tentoonstelling ‘Renaissance 2.0: ontdekkingsreis naar het ontstaan van het web’ te zien (t/m 7 juli 2013), in samenwerking met Google. Mundaneum, www.mundaneum.org
Ceci n’est pas une pipe. Boven deze zin is een realistische pijp geschilderd. Wie kent dit doek van de Belgische surrealist René Magritte niet? Hij werd geboren in een dorpje in de buurt van Charleroi. Het grootste deel van zijn leven bracht hij door in Brussel. Sinds 2009 hangt zijn oeuvre in het Musée Magritte in Brussel. In café Het Goudblommeke in papier ontmoette Magritte andere Belgische surrealisten. Vandaag de dag hangt er op de deur van het café een bordje: “Ceci n’est pas un musée: on consomme…”. Kom, stap naar binnen en sluit een surrealistisch middagje Brussel af met een pint! Musée Magritte, www.musee-magritte-museum.be Café Het Goudblommeke in papier, www.hetgoudblommekeinpapier.be
4
verrassend belgië
nou moe?
de belgische praline is 100 jaar Wist je dat de oudste pralinewinkel ter wereld zich in de Koninginnegalerij in Brussel bevindt? In 1912 maakt Jean Neuhaus gevulde chocolaatjes die hij pralines doopt. Daarmee zet hij België als chocoladeland op de wereldkaart. Alle pralines van Neuhaus luisteren naar een zinnenprikkelende naam, zoals ‘Tentation’ (Verleiding) of ‘Caprice’ (Bevlieging). Of ze zijn een vleugje koninklijk zoals ‘Albert’ of ‘Paola’. Neuhaus, www.neuhaus.be
©©stripmuseum . be
In 1957 ontsproot het stripfiguur Guust Flater aan het brein van de Brusselse striptekenaar André Franquin. Guust werkt als postsorteerder bij de redactie van Robbedoes. Als hij niet slaapt, zet hij de redactie met zijn experimenten op stelten. In Brussel kun je Guust, of Gaston Lagaffe in het Frans, ‘echt’ tegenkomen. Er is een wandeling langs muurfresco’s met stripfiguren. Die van Guust vind je in de Rue de l'Ecuyer. Een kleurig beeld van de onverbeterlijke stoethaspel staat bij de trappen die naar het Belgisch stripcentrum afdalen. Plattegrond van Brussel met stripmuurwandeling kan via informatie@ belgie-toerisme.nl worden aangevraagd (tegen vrijwillige bijdrage voor vergoeding portokosten van € 2,95). Belgisch stripcentrum, www.stripmuseum.be
.p.
re
m
y
het verhaal van de saxofoon
©op ©
t-
j
Het instrument dat niet meer uit de jazzmuziek weg te denken is, heeft zijn wortels in Dinant! Adolphe Sax werd in 1814 in Dinant geboren. Zijn vader, ook instrumentenbouwer, had een atelier in een straat aan de Maas die nu de Rue Adolphe Sax heet. Hier maakte Adolphe Sax een klarinet met 24 kleppen. Op basis van die uitvinding ontwikkelde hij vervolgens de saxofoon. Nog steeds weerklinken de warme klanken van de saxofoon over de Maas tijdens de jaarlijkse Dinant Jazz Nights, www.dinantjazznights.org
Er zijn maar zeven trappistenbieren ter wereld. Drie daarvan worden in Wallonië gebrouwen: Chimay, Rochefort en Orval. Een echt trappistenbier bezit het keurmerk ‘Authentic trappist product’. Een bier voldoet hieraan wanneer het binnen de muren of in de buurt van een Trappistenabdij onder toezicht van monniken wordt gebrouwen. Daarnaast wordt een gedeelte van de opbrengst aan goede doelen geschonken. De abdijen van Chimay, Rochefort en Orval, waar de monniken leven, zijn voor publiek gesloten. Maar in Orval kun je de oude abdijruïne nog steeds bezoeken en in de winkel het bier kopen. Chimay wordt geschonken in het Brouwhuis-restaurant l'Auberge de Poteaupré. Er is ook een informatie centrum over het bier en de abdij. www.chimay.com www.orval.be www.abbaye-rochefort.be ©©wbt-j . p. remy
©©opt-emmanuelmathez
proost!
5
Meer informatie op www.belgie-toerisme.nl.
brussel is de flamboyante hoofdstad van België. Het hoge niveau van musea, historische gebouwen en chef-koks laat Brussel wedijveren met Parijs. Zeker als het om de hotelprijs gaat! Bekijk de surrealisten in het Magritte-museum, geniet van het uitzicht vanaf het Atomium en lach om het beeldje van Manneken Pis. Shoppen kun je naar hartenlust in Brussel. Je vindt er bijzondere winkels en boetieks van ontwerpers. www.visitbrussels.be
noordzee aal
ld kan
BRUGGE
Leopo
GENT
Le ie
LILLE henegouwen biedt je een rijk industrieel erfgoed
TOURNAI
met onder meer Unesco-scheepsliften, het uitgestrekte merengebied van Lacs de l’Eau d’Heure, kastelen en tuinen. Mons en Tournai zijn gemoedelijke, historische steden waar je met gemak een dagje (of twee) doorbrengt. Het onbekendere zuiden rondom Couvin herbergt bijzondere geologische verschijnselen. Een wandeling voert naar uitgesleten kloven van bescheiden omvang in het karstgesteente. www.hainauttourisme.be
MONS
vijf steden voor een citytrip in belgië
meer over de ardennen
Een weekend weg naar een stad die alles biedt voor een citytrip? In Franstalig België wachten - naast Brussel - vijf steden op ontdekking! Sommige zijn bekend zoals winkelwalhalla Luik. Andere zijn een verrassing, zoals het charmante Namen. Mons (Bergen) en Tournai (Doornik) liggen nabij de grens met Frankrijk. Beide stadjes bieden winkelstraten, gezellige cafés en goede restaurants in een sfeervol stadscentrum. Charleroi bezoek je voor het industriële erfgoed en het befaamde fotografiemuseum. Keuze genoeg dus voor een stedentrip in het zuiden van België!
Wie aan de Ardennen denkt, ziet heuvels met bossen en stromende rivieren. De Ardennen maken deel uit van een gebergte dat in Duitsland de naam Eifel draagt. De Ardennen is synoniem voor natuur. Voor Nederlanders zijn deze heuvels de eerste echte ´bergen´ over de grens. Niet verwonderlijk dat landgenoten al sinds jaar en dag graag de natuur van de Ardennen intrekken. Je kunt er everzwijnen tegenkomen, zij zijn het symbool van de Ardennen. Daarnaast leven er reeën en edelherten, vossen en zelfs wilde katten, de voorouders van onze huiskat!
verrassend belgië
W
Soignies
Henegouwen
wallonië uitgelegd 6
VLAA
frankrijk
©©p.gérard
©©opt- gabrielecroppi
IJzer
waals-brabant lijkt de glooiende, groene achtertuin ©© walibi belgium
nederland
Albe
rt ka
naal
nederland
NDEREN
AKEN
BRUSSEL
Tongeren Waterloo Genval Wavre Limelette Louvain-la-Neuve
Nivelles
Binche
NAMEN
WA L LO N I Ë Namen
Philippeville Rance
Mariembourg
Andenne
Henri-Chapelle
Limbourg Eupen Verviers Theux
Huy
Spa
Bütgenbach Malmédy
Profondeville
Walcourt
Chaudfontaine
Gembloux
CHARLEROI
Thuin
Luik
Aubel
Freyr
Gesves Spontin Dinant
Stavelot
Durbuy Erezée
Lierneux
La Roche-enMarche-en- Ardenne Houffalize Rochefort Famenne
Celles
Beauraing
Han-sur-Lesse
ARDENNEN
Chimay Cul-des-Sarts
Vielsam St. Vith Burg Reuland
Hachiville
duitsland
Bastogne
St Hubert
Bohan
©©opt-j . p. remy
Waals-Brabant
Visé
LUIK
luik heeft een rijk industrieel verleden. Zowel de stad als de gelijknamige provincie getuigen daarvan. De Blegnymijn staat - met vier andere Waalse mijnen - op de Unescoerfgoedlijst. Daarnaast kunt u afdalen in de grotten, bijvoorbeeld in die van Remouchamps. Het chique Spa is beroemd dankzij de wellnessmogelijkheden en het racecircuit van Francorchamps. Ook de natuur trekt aandacht, bijvoorbeeld in het grootste beschermde natuurgebied van België, de Hoge Venen. www.liegetourisme.be en www.eastbelgium.com
Luxemburg Bouillon
ARLON
luxemburg vormt het hart van de Ardennen en bestaat uit bossen, heuvels en valleien. Stoere middeleeuwse forten en abdijen als Bouillon en Orval zijn mooie rustpunten voor mensen die er actief op uit gaan. Snelstromende rivieren doorkruisen de ruige natuur. In de buurt van La Roche-en-Ardenne zijn vele verhuurmogelijkheden voor een kajaktocht. Het kleine Durbuy straalt historische charme uit. Daarnaast presenteert Houffalize zich als dé mountainbikespot van de Ardennen! www.luxemburgtoerisme.be
namen is de naam van de provincie en van de stad die tevens hoofdstad van Wallonië is! Een stadsbezoek aan het elegante Namen met de heerlijke snuffelwinkels is goed te combineren met een tocht in de natuur van de Ardennen. Er op uit trekken met de fiets, kajakken en hiken kun je ook als je het historische Dinant bezoekt. Veel mensen kennen natuurlijk de belangrijkste trekpleister: de Grotten van Han. www.paysdesvallees.be verrassend belgië
7
©©dinantaventure . be
ANTWERPEN
van Brussel en telt de meeste golfbanen van België. Hier ligt het historische slagveld van Waterloo waar Napoleon zijn nederlaag leed. De uitgestrekte ruïnes van de abdij van Villers-la-Ville is een mooi uitstapje. Kuifje-fans gaan naar het Hergé-museum in Louvain-la-Neuve en daredevils kiezen voor attractiepark Walibi in Wavre. www.brabantwallon.be
brussel met kinderen op strooptocht door de europese hoofdstad
8
verrassend belgië
Brussel is een perfecte bestemming voor een citytrip met kinderen. In de historische stad is van alles te zien en te bezoeken. Hotelkamers zijn er in de weekeinden en in de zomer laag geprijsd. Veerle en Guy brachten met hun kinderen Wout (10) en Joke (8) een weekend door in Brussel en schrijven over hun belevenissen.
Sinds we met de kinderen naar de Kuifje-film zijn geweest, willen ze naar Brussel. Guy en ik vonden de verjaardag van Wout een mooie aanleiding. Om alles uit ons weekendje te halen, komen we vrijdagavond in de hoofdstad aan. Als we zaterdagochtend na het ontbijt de laatste instructies geven - blijf dicht bij ons, op dit briefje staan onze mobiele nummers en ga nog even naar de wc - zijn we eindelijk klaar voor vertrek. Als eerste gaan we richting de grootste dinosauriërgalerij van Europa in het Museum voor Natuur wetenschappen. De kinderen vallen van de ene verbazing in de andere bij het zien van alle dinosauriërs. Het is moeilijk om hen weg te trekken om ook de rest van het museum te bekijken, waaronder mineralen, edelstenen, fossielen, walvissen en insecten en de thematentoonstelling hoe onze voorouders leefden.
©©shutterstock
Tekst: Met dank aan Veerle en Guy en hun kinderen
brussels card Deze stadspas geeft 24, 48 of 72 uur gratis toegang tot 32 Brusselse musea, inclusief ‘de grote’ als het Museum voor Natuurwetenschappen. Daarnaast zijn er interessante kortingen in restaurants, winkels en toeristische attracties. Kaarthouders stappen gratis in het openbaar vervoer in Brussel voor de volledige duur van de pas. www.brusselscard.be
lekkerste friet
©©opt-thomasblairon . be
©©maisonantoineplacejourdan- opt-thomasblairon . be
Als we het museum uitlopen, is het al lunchtijd. Op het vlakbij gelegen Jourdanplein eten we een grote puntzak friet bij het beroemde Maison Antoine. Dit frietkot wordt beschouwd als een van de beste van de stad. En er zijn er nogal wat in Brussel. Ziezo, we zitten op een van de vele gezellige terrasjes op het plein, in het hart van Europa omringd door officiële instellingen. We horen heel wat Europese talen om ons heen. Echt leuk al die verschillende accenten!
We zijn nu vlak bij het uitgestrekte Jubelpark met zijn vele musea. We zetten koers naar het Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Het wordt geen gewoon bezoek. We zetten onze detectivehoed op en voeren in het museumklooster een onderzoek geïnspireerd op het beroemde spel Cluedo. We krijgen hiervoor een speciale kit aan de balie van het museum. Wat een verrassing! Tijdens ons bezoek ziet Wout de mummie die Hergé inspireerde voor zijn avonturen van Kuifje en de 7 kristallen bollen, maar ook het Arumbaya-standbeeld uit Het Gebroken Oor. Joke vindt het gedeelte over Egypte met de mummies, de graven met hiërogliefen en de elegante juwelen gewoonweg geweldig.
manneken pis We keren terug naar het stadscentrum, steken de prachtige Grote Markt over en gaan even langs bij het ketje van Brussel: Manneken Pis. Natuurlijk houden we ook even halt voor de Fresco van Kuifje in de Stoofstraat. Klik, klik, klik... De foto's posten we meteen op onze facebookpagina.
Brussel is m aar 2 uur reizen! Trein, ww w.ns hispeed.nl. O f kijk wa ar u uw auto kwijt kunt op ww w.centrump arkeren. nl/brussel
verrassend belgië
9
Gratis op het web in Brussel? De app Free Wi-Fi Finder geeft een lijst met gratis hotspots in Brussel die je voor vertrek kunt downloaden.
We frissen ons op, en gaan eten op de prachtige Grote Zavel. En kijk wie we daar hebben... Kuifje, als standbeeld maar toch. We stappen ‘Het Dorp van het Stripverhaal’ binnen. Dit Comics Café ziet er uit als een echt dorp met straten en een centraal plein. Deze plek is volledig gewijd aan de 9de kunst. We nemen eerst nog een kijkje in de boekwinkel en met een paar nieuwe boeken op zak nemen we plaats om te gaan eten.
struinen langs kramen We zijn er ’s morgens helemaal klaar voor om naar de Vossenmarkt te gaan met zijn beroemde vlooienmarkt. Terwijl ik tussen wat decoratieve voorwerpen snuffel, heeft Wout al beslist wat hij wil doen: opnieuw in de film van zijn favoriete held duiken en een replica vinden van de Eenhoorn, de beroemde driemaster uit zijn lievelingsalbum. Hij zet zijn vader en zijn zus aan het werk, iedereen gaat naarstig op zoek. Maar hun zoektocht is vruchteloos. Bij gebrek aan de boot, neemt hij de beroemde roodwitte raket mee naar huis.
We zetten onze weg voort tussen de Blaesstraat en de Hoogstraat waar ik halt houd voor verschillende winkel ramen. Het is hier gewoonweg een paradijs voor decoratiefanaten zoals ik. De kinderen worden ongeduldig: 'Mama, kom nou!'. Mijn man komt tussenbeide. Hij belooft me dat we met z'n tweetjes terugkomen naar deze mooie winkelstad.
beroemdste bollen En hup, we nemen de metro naar station Heizel voor een bezoek aan de populairste attractie van de stad: het Atomium! Indrukwekkend gewoon. Binnen zit de sfeer er al goed in als we de lift nemen naar de bovenste bol. Op bijna 92 meter hoogte genieten we van het prachtige uitzicht. Er is zelfs een restaurant in de bovenste bol. We gaan ook naar de andere bollen waar we verschillende tentoonstellingen zien. Joke weet het zeker: later wil ze architect worden. Om net zulke mooie dingen te bouwen als André Waterkeyn, de ingenieur-architect die de basis van dit unieke project legde.
Op onze website is het uitgebreide reisverslag van het gezin te lezen. Ook zijn er handige stadsplattegronden waarop per leeftijdscategorie de leukste routes staan aangegeven. Daarnaast tips voor de meest geschikte musea, beste ‘frietkots’ en leukste winkels en speelplekken in de stad. www.belgie-toerisme.nl, rubriek Brussel Of ga direct naar de webpagina Brussel met kinderen door deze QR-code te scannen met je smartphone:
10
verrassend belgië
©©natuurwetenschappen
©©comicscafe- opt-thomasblairon . b
brussel met kinderen online
Voor de gelegenheid ontbijten we in het Cacao- en Chocolademuseum in de Guldenhoofdstraat, nabij de Grote Markt. Daarna begeven we ons in de wereld van de pralines en de chocoladetabletten. Een meester-chocolatier toont ons hoe pralines gemaakt worden. En het leuke is dat we ze nog mogen proeven ook. Dat vinden we geweldig en zeker de kinderen als ze te horen krijgen dat ze speculooskoekjes in gesmolten chocolade mogen dopen! De chocolade stroomt langs alle kanten… dolle pret, maar waar zijn de servetten?
chocoladeshop
Dan springen we op de bus om onze bagage op te halen. We mogen zeker de raket niet vergeten en we moeten op tijd onze trein halen. We zwaaien een laatste keer naar Kuifje die als muurschildering het Zuidstation opsiert. En is het: ‘Dag Brussel!’
w
w
. at
om
iu
m.
be
-s a
ba
m2
012
Bij het verlaten van het museum maken we natuurlijk tijd voor wat chocoladeshopping. We kopen enkele doosjes pralines van beroemde chocolatiers als Galler en Darcis. Een dankbaar cadeau voor het thuisfront.
©©o
-th pt
om
as
bl
r ai
on
. be
-w
Brussel in je broekzak Download van tevoren de handige app van Visit Brussels met meer dan 1000 adressen van musea, restaurants, hotels en evenementen.
©©cbbd-dfouss
We keren terug naar het centrum. We hebben zin in een lekkere Gueuze en de kinderen in een Ton-Pom, een verfrissende mix van grapefruitsap en tonic. We ontspannen op een terras in de Sint-Gorikswijk. Het doet deugd om eventjes uit te rusten en te genieten van het samenzijn. Onze laatste avond in Brussel leidt ons naar Chez Léon de Bruxelles. Je dacht toch niet dat een gezin op reis in Brussel zou ontsnappen aan de traditionele mosselen met frieten! Dit gezellige restaurant geeft bovendien korting aan kinderen. We nemen onze dag door en beslissen hoe we ons verblijf morgen zullen afsluiten.
verrassend belgië
11
belgië op z'n best culinaire omzwervingen
In de Ardennen hebben de schapenboer en de Michelinkok één ding gemeen. Ingetogen stoppen ze al hun liefde en passie in de goede dingen van het leven. En of je nou proeft van een stuk ambachtelijk schapenkaas of van een Moelleux de Canard Sauvage, de streek smelt op je tong. tekst en beeld: Hans Avontuur
fijnproeven in…. …de petite provence Het is geen wonder dat de Gaume wel eens La Petite Provence wordt genoemd. De huizen zijn er van goudkleurig zandsteen, de daken van rode pannen en de zon schijnt er net wat uitbundiger dan in de rest van de Ardennen. De levenskunst wordt er bovendien bekroond met wijngaarden, ambachtelijke producten en gastronomische restaurants. De aankomst in het kleine dorp zet meteen de toon. Komend vanaf Virton slingert het asfalt zich door glooiende heuvels, tot je het plotseling ziet liggen: Torgny, een handvol huizen rondom de kerk. Als een vogelnestje op de flanken van een heuvel die met wijngaarden is begroeid. Een warm Bienvenue staat met sierlijke letters in de lucht geschreven. Vooral dankzij de reputatie van het sterren restaurant La Grappe d’Or heeft het dorpje zich de laatste jaren ontwikkeld tot een paradijsje voor fijnproevers. Chef-kok Clément Petitjean is niet alleen de inspirator van La Grappe, maar ook van het naburige l’Empreinte du Temps, een gezellige brasserie. Wie de eer heeft om Clément in de keuken aan het werk te zien, herkent een artiest en liefhebber die graag werkt met wat het seizoen te bieden heeft. www.soleildegaume.be www.lempreintedutemps.be
…een herenhoeve Zo robuust als het pand is, zo verfijnd is de keuken. Logisch met chef-kok Mario Elias achter het fornuis. De van oorsprong 17de-eeuwse hoeve in het prachtige Wéris is
12
verrassend belgië
volledig gerenoveerd en omgetoverd in een hotel-restaurant waar de gasten zich een paar dagen kunnen wentelen in luxe, comfort en gastronomische verwennerij. Alles ademt hier het goede leven. Van het moderne maar toch warme restaurant tot en met de stijlvolle kamers. Mooi: aan de ene kant van het restaurant zie je door het raam hoe Mario met zijn équipe in de keuken aan het werk is en aan de andere kant kijk je recht de Ardense natuur in. Met een beetje geluk lopen er tijdens de schemering everzwijnen of edelherten in de bosrand. De gerechten die op tafel komen zijn ware kunstwerkjes, zonder dat het abstract wordt. Of zoals Mario het zelf zegt: ‘Mijn gasten moeten herkennen wat er op hun bord ligt, maar toch enorm verrast zijn door de manier waarop het is klaargemaakt en smaakt.’ www.lecordechasse.be
…de oude stad ‘Mensen willen nog steeds uitgebreid tafelen, maar niet meer met zo’n opgeblazen gevoel de deur uitgaan’, zegt chef-kok Arabelle Meirlaen van Li Cwerneu op de markt van Huy. Het is in één zin de kern van de ‘intuïtieve keuken’ waarvoor Arabelle afgelopen jaar een Michelinster kreeg én waarover ze haar eerste boek presenteerde vol bijzondere recepten en tips. De kunst van de intuïtieve keuken zit ‘m vooral in de kok zelf. Arabelle werkt niet volgens de wetten van de klassieke gastronomie, maar begint bij een product dat ze op dat moment lekker of interessant vindt en zoekt daar bijvoorbeeld passende groenten en kruiden bij. Op die manier componeert ze een gerecht dat ze zelf graag zou eten. Hoewel de vrouwelijke chef ook over de grenzen van de regio kijkt, vormen de Ardennen wel de basis van alles dat op tafel komt. ‘Ingrediënten als melk, boter, eieren en veel kruiden komen van boerderijen uit de omgeving. Dat zijn nog echte hoeves waar op een verantwoorde manier wordt gewerkt zonder dat er het stempel bio op staat.’ Terwijl Arabelle met eetbare bloemen een bord decoreert zegt ze: ‘Ik zie mijn keuken als het leven zelf. Mooi, sprankelend, vol emoties en liefde.’ www.licwerneu.be
onverwacht uit de streek single malt In Grâce-Hollogne stookt Etienne Bouillon een honderd procent Belgische Single Malt whisky die zelfs door whisky-goeroe Jim Murray wordt geroemd. www.belgianwhisky.com
schapenkaas Op de bergerie d’Acremont houden Peter en Barbara De Cock ruim 240 schapen. Van de melk wordt onder meer kaas, yoghurt en ijs gemaakt. Puur van smaak! www.bergerie-acremont.be
wijn Voor mooie rode wijn is het klimaat niet optimaal, maar vooral de pétillant (mouserende wijn) en ratafia (likeurachtig apéritif) uit Torgny genieten een goede reputatie. Er zijn drie ‘wijnhuizen’: Le poirier du loupe, l’Epinette en Le clos de Fouchères. www.torgny.be
sigaren Op de warme vochtige flanken van de Semois groeien nog altijd tabaksplanten. Hoewel het ambacht voor een groot deel is verdwenen, roemen liefhebbers het unieke karakter van de sigaren uit de streek. www.tabac-semois.com
Vlaanderen
saffraan
Brussel
Wallonië
Huy Wéris
Ardennen
In Virton wordt saffraan gekweekt, een specerij die in allerlei producten verwerkt kan worden zoals jam, siroop, likeur en bonbons. Bovendien is het een heerlijk ingrediënt om mee te koken. www.safran-gaumais.be
Torgny
verrassend belgië
13
de stad ontpopt zich als weekendbestemming
ronddwalen in
shopstad luik
Vlaanderen Brussel
Luik
Wallonië
Luik is groot genoeg voor een paar dagen weg en klein genoeg om te leren kennen. Je kunt er prima shoppen in de bijzondere winkels en de grote winkelketens. Er zijn zowel toonaangevende operavoorstellingen als een sterke volkscultuur. De stad is een rijzende ster als citytripbestemming. Een stel vriendinnen trekt naar Luik en zoekt het uit.
Ardennen
shopaholics in luik We zien andere winkels dan bij ons als we in de wijk Le Carré aankomen. Dit is het gebied dat wij gaan uitkammen: Le Carré staat voor shopping en uitgaan! De wijk begint achter de onlangs heropende, compleet gerenoveerde opera. In het voetgangersgebied rijgen de winkels zich aaneen. We zien bekende ketens maar vooral boetiekjes en kleine winkels die eens wat anders aanbieden dan onze
Tekst: Ilona Nieboer
14
verrassend belgië
©©opt-j . p. remy
Als we via Maastricht het futuristische station Guillemins binnenrijden, vergapen we ons aan de lichte en ruimtelijke constructie. Wow, wat heeft architect Calatrava een geweldige entree van de stad bedacht! Op het plein voor het station besluiten we naar het stadscentrum te lopen in plaats van het boemeltje te nemen voor het laatste stukje. Zo wandelen we rustig richting het stadshart. We voelen ons echt in het buitenland. Om ons heen spreekt iedereen gezellig Frans. We passeren cafés waar chique dames achter een biertje zitten.
opera (nr.3) De opera van Luik straalt weer als vanouds na een grondige renovatie en uitbreiding. Bekijk het programma op www.operaliege.be.
©©lacurtius . be
mainstream shops. We zien geweldige kledingwinkels en winkels vol culinaire specialiteiten. Een waar walhalla voor shopaholics als wij. In de Rue de Pot d’Or (nr.6) kopen we chocolade van Galler, onweerstaanbaar lekker voor thuis. Als we uitkomen op de Place de la Cathédrale (nr.5) komt de verleidelijke geur van Luikse wafels ons tegemoet. Die kunnen wij niet weerstaan. Wij bestellen er allemaal één en wandelen verder met onze warme, versgebakken wafel. Op naar nog meer winkels in de Rue des Carmes (nr.4).
©©opt-pascaleberoujon
©©opt-pascaleberoujon
klimmen
Als afwisseling gaan we vervolgens cultuur opsnuiven in het Grand Curtius (nr.1). Het museum heeft een enorme collectie die ook nog eens heel divers is. We bekijken er Oudegyptische kunst, glaswerk, kerkelijke kunst en een imposante verzameling pendules. Het museum aan de Maas bevindt zich vlakbij café Lequet. We stappen het café binnen voor een late lunch en zien dat er in jaren niets veranderd kan zijn. Wat zeker hetzelfde blijft, is het menu. Al jaren komen mensen hier – van zakenmensen en buurtgenoten tot winkelende vriendinnen als wij – voor de boulets Liégeois (gehaktballetjes in tomatensaus), huisgemaakte appelcompote en frietjes. Na onze copieuze lunch wandelen we rustig via een loopbrug over de Maas naar de wijk Outremeuse. Een plaquette op de muur onderstreept het eigenzinnige karakter van de bewoners: ‘de vrijstaat van Roture’. Het is de buurt van Tchantchès, de Luikse Jan Klaassen. Deze volkswijk vormde het decor voor de verhalen van Maigret van crimi-schrijver Simenon. We wandelen er rond en komen langs de kerk waar Maigret inspiratie vandaan haalde voor een scène in zijn boek Le pendu de Saint- Pholien. Later komen we de schrijver in de stad tegen, aan de andere kant van de Maas. Weliswaar als standbeeld. Vlakbij het stadhuis zit hij als bronzen beeld op een bankje. Simenon heeft glimmende knieën door alle mensen die op zijn schoot klimmen en zo een foto nemen. Dat doen wij natuurlijk ook!
Nieuw: Curti us bier Sinds kort wo rdt er in de Brouwerijstra at (!) fruitig bier gebrouwe n. Curtius bier is voorals nog alleen lokaal te proeven. Profiteer er va n als je ter pla atse bent ! ww w. lacurtius .com
digestief ’s Avonds eten we bij Le Labo 4. Het restaurant ligt pal achter het Aquarium in een schoolgebouw dat een onderdeel van de universiteit was. Het scheikundelokaal ziet eruit als dat uit onze middelbare schooltijd. Door de entourage komt ons pubergedrag weer even naar boven. Ons digestiefje krijgen we in een reageerbuis geserveerd. We hebben lol voor tien en we eten er voortreffelijk. Op zondagmorgen wandelen we langs de enorme markt La Batte. De markt is zo uitgestrekt dat deze oneindig lijkt. We zien kleding, brocante, nog meer spullen en verse producten als olijven. En, we gaan voor de Italiaanse delicatessen. Veel Italianen zijn ooit naar deze contreien gekomen voor het werk. En ja, het lekkere eten reisde met hen mee. Sommige dingen veranderen niet. Luik is wel veranderd in vergelijking met een paar jaar terug. De grauwige sluier is weg, concluderen wij na twee dagen. Wat er voor terug is gekomen straalt een zelfde lichtheid en hedendaagsheid uit als het nieuwe station Guillemins. Grand Curtius nr.1
Opera nr.3
la ard de Boulev
nière Sauve
Place Xavier Neujean
fre of eJ Ru
le d’l nt Po
r d’o ot r.6 P du n
Vinâve d’lle le a r d .5 thé nr Ca a l e ed Ru Place Saint-Paul
e Ru
tte Ba La r.2 n
Pon td es Arc hes
CENTRUM LUIK
e èr ni ve au aS el d.d Bv
la battemarkt (nr.2) Elke zondagochtend vindt de La Battemarkt plaats. Op de kades van Maas vind je kilometers kramen met uiteenlopende producten. Zorg dat je deze gezellige markt niet mist!
Het pittigste van ons stadsbezoek is ons uitstapje naar de helling van de citadel. We beklimmen de ongeveer 370 treden van de trappen van Montagne de Bueren. Op de heuvel komen we uit in een park waar we plaatsnemen op een bankje. Voor ons strekt de stad zich uit en we kijken neer op een lappendeken van dakpannen en we zien de Maas. De terugweg doen we via een pad dat uitkomt vlakbij het Museum van het Waalse Leven. Benieuwd naar de geschiedenis van de Walen, gaan we naar binnen. Het museum geeft een inkijkje in het leven in de streek van Luik. De hoed van een mijnwerker, het hoofdstel met een kussentje bovenop om het paard te behoeden zijn hoofd te stoten tegen het mijnplafond, de liggende mijnwerker: de voorwerpen doen ons beseffen hoe zwaar het leven er vroeger was.
es arm r.4 uC n d e Ru
we willen wandelen in de kleurige herfst
naar buiten! In de nazomer nog een weekje er op uit. Lekker even weg, niet te ver weg en niet te duur. Maar wel met buitenlandgevoel. Onze bestemming wordt een vakantiehuis met geweldig uitzicht op de Ardense heuvels vlakbij Stavelot, ten zuiden van Luik. Tekst: Ilona Nieboer
Vlaanderen 2. Brussel
ten delstartpun Goede wan almedy.be m w. w w y, • M almed • Stavelot, avelot.be ://tourisme.st 16 ht tp verrassend belgië Botrange m tru en rc uu at •N n) (Hoge Vene
Wandelroutes Downloaden van gra tis wandelroutes : ww w.tourismegps .be Meer tips voor wa ndelroutes vindt u op ww w.belgie-toerism e.nl in de rubriek ‘eropuit’ en dan ‘na ar buiten’.
Wallonië Ardennen
Botrange op de Hoge Venen
Wat een genot: ’s morgens relaxed om een uur of tien wegrijden en na de lunch aankomen op je bestemming. De reis vanuit de drukke Randstad verloopt prima. In het zuiden van Limburg zien we de eerste heuvels. Als we in België de stad Spa voorbij zijn, verlaten we de snelweg. We toeren door de heuvels van de Ardennen met ware haarspeldbochten naar Stavelot. Het plaatsje ligt er rustig bij buiten het seizoen. Ons huis ligt op een paar autominuten afstand. We stappen uit en zien dat het uitzicht net zo mooi is als de foto’s op de website. Als we onze spullen hebben uitgepakt, installeren we ons met een fleecejack op het terras. Vanaf ons plekje in de luwte genieten we van de zon en van de in herfstkleuren gehulde heuvels rondom. De kinderen spelen frisbee met de hond in de tuin.
huisgemaakte patés We bladeren de boekjes over de streek door. Vervolgens rijden we terug naar Stavelot. We vinden een supermarkt, een bakker en een ambachtelijke slager. In ons beste Frans doen we onze bestelling. Het is moeilijk kiezen uit al die huisgemaakte producten die er alle heerlijk uit zien. Ook lopen we bij het toeristenbureau binnen voor een gedetailleerde wandelkaart. De zon schijnt uitbundig en daar willen we van profiteren.
houten bruggetjes
OP ONTDEKKING IN DE PROVI NCIES LUIK, LUXEMBURG EN NAME N
we de stroompjes over via houten bruggetjes. We verbazen ons dat het zo’n andere omgeving is op zo’n korte afstand van huis! Er zijn volop wandelingen in de omgeving. Elke dag gaan we er op uit. Onderweg picknicken we, met omgezaagde boomstammen als bankje. We proberen de patés en ‘charcuterie’ van de slagersvrouw in Stavelot uit. De kinderen vinden de ‘hamworst’ het lekkerst. Als toetje nemen we een reep Belgische chocolade of een brosse speculooskoek van de bakker. Onze ultieme beloning komt als we thuis zijn: lekker neerploffen en rozig worden van de zon en de buitenlucht. Met een Belgisch trappistenbiertje en iets anders voor de kinderen sluiten we de dag af met een spelletje Kolonisten van Catan. NEDERLAND
Toerisme België voor Wallonië & Brussel Prins Hendrikkade 186 1011 TD Amsterdam Tel. : +31 20 524 43 42
[email protected] l www.belgie-toerisme.nl
BELGIË
Wallonië-Brussel Toerisme vzw Sint-Bernardusstraat, 30 1060 Brussel Tel. : + 32 2 509 24 34 Fax: + 32 2 509 24 62 E-mail:
[email protected] www.echteardennen.be
WWW.ECHTEARDENNEN.BE DE OOOH’S GROEIEN HIER
AAN DE BOMEN.
idsje Wandelg voor ig gidsje nd ha Een is g in ev g deze om ingen te wandel ‘De moois ’. ns to an tk os van de O 8 wandel ‘1 e d in Ook Echte e d in n tochte staan Ardennen’ utes . wandelro en Aanvragen en via download e.nl ie-toerism w w w.belg
watermatras Geen wandeling is hetzelfde. Het is opvallend hoeveel verschillen er zijn in zo’n klein gebied. Vooral richting de Duitse grens ziet het landschap er heel anders uit. Het zijn de Hoge Venen: het hoogst gelegen gebied van België met een ‘top’ van 694 meter. Het moeras- en veengebied heeft een heel eigen klimaat. Het is lichtglooiend met hier en daar
©©natalie glatter _ www.wandermagazin . de
©©natalie glatter _ ©©shutterstock
www.wandermagazin . de
en grote winkels langs de stadsrand, winkelstraten, statige gebouwen en een kathedraal. Vanuit het centrum wandelen we naar de beboste heuvels. De ligging van Malmedy in een dal is goed te zien als we aan de klim beginnen. Af en toe zien we door de bomen de twee markante torens van de kathedraal. Hoe verder weg we lopen van het stadje, hoe stiller het wordt. We wandelen langs steile, met dennen beboste hellingen en stromende beekjes. Af en toe steken
©©natalie glatter _
© Eric Thomas
18 WANDELTOCHTEN IN DE ECHTE ARDENNEN
Een uitgave van Wandermagazin voor Wallonië Brussel Toerisme.
www.wandermagazin . de
Onze keuze valt op een wandeling vanuit Malmedy, op nog geen tien kilometer verderop. Malmedy is groter dan Stavelot. We zien een levendige plaats, met supermarkten
praktisch Stavelot en Malmedy liggen op zo’n 250 km van Utrecht. Maastricht is een uurtje met de auto.
bomen en vooral graspollen die in de herfst geel kleuren. Vanuit het Natuurcentrum van de Hoge Venen vertrekken we voor een wandeling. Veel wandelpaden bestaan uit houten vlonders. Het nut ervan snappen we als we er af stappen om de grond te voelen: het lijkt wel of we op een watermatras lopen! Ondertussen merken we dat alle plekken die we willen bezoeken, aangenaam dichtbij liggen. Zo hoeven we nooit lang in de auto te zitten. Als de kinderen genieten van een kop warme chocolademelk met slagroom en wij een biertje nemen, klinken we op onze vakantie. Het is helemaal wat we ervan hadden verwacht!
bezoeken Malmundarium in Malmedy www.malmundarium.be Abdij van Stavelot www.abbayedestavelot.be Ter plaatse is het boekje Ardennes Pass met vele kortingsbonnen gratis verkrijgbaar. De bonnen vindt u ook op www.belgie-toerisme.nl.
verrassend belgië
17
bijkomen op het platteland topadressen om jezelf te verwennen
van de ardennen
Och, zo heerlijk. Je even een paar dagen verstoppen in de Ardennen. De zorgen thuis achterlaten en je onderdompelen in geuren en kleuren van de uitgestrekte bossen en heuvels. Bovendien zijn er tal van bijzondere adressen waar je met liefde wordt verwend. Wij geven vijf van deze topadressen. Tekst en beeld: Hans Avontuur
2. l’auberge du sabotier, awenne De van oorsprong 17de-eeuwse hoeve in Awenne is een bestemming op zich. Een herberg zoals een herberg op het platteland hoort te zijn: warm, met gevoel voor historie, maar wel met het comfort en de uitstraling van vandaag. De gastronomie is een van de belangrijkste pijlers van de Auberge. Laat je culinair verrassen in het bijbehorende restaurant Les 7 Fontaines d’Awenne en vraag uitbater Luc Dewalque om wijnadvies, want hij is een van de beste sommeliers van België. Genieten kan overigens ook van de overdadige natuur waarmee je hier wordt omringd. Vanuit het hotel worden onder meer excursies georganiseerd, waarbij naar wild wordt gezocht. Succes verzekerd. Er zijn twintig kamers in drie categorieën. Prijzen vanaf € 126, inclusief ontbijt. www.aubergedusabotier.be
1. l’auberge du notaire, vielsalm De passie waarmee Monique van Schijndel en Mart van der Heijden van de oude notariswoning in Vielsalm een eigentijds hotel hebben gemaakt, voel je zodra je er over de drempel stapt. De gastvrijheid is er bijna vanzelfsprekend en als gast word je voortdurend verrast. Niet in de laatste plaats door het interieur. Zo is er een kamer waar Bonne Journée in grote letters boven de wastafel staat en Bonne Nuit boven het bed. Of neem de kamer waarbij op één wand een enorme wekker staat afgebeeld met de boodschap dat je moet opstaan om je dromen te verwezenlijken. De auberge heeft negen kamers en een restaurant waar ook andere gasten welkom zijn. In de keuken werkt Monique zoveel mogelijk met producten uit de directe omgeving. Een tweepersoonskamer met ontbijt kost vanaf € 130 per nacht. www.aubergedunotaire.com
18
verrassend belgië
3. la classe, denée Als je met familie, vrienden of vereniging iets te vieren hebt, ben je tegenwoordig niet meer veroordeeld tot een boerenschuur of veredelde jeugdherberg. Grote accommodaties zijn dé trend. La Classe is echter anders dan alle andere. Het fotografenechtpaar Anne en Jean-Luc Laloux heeft de voormalige dorpsschool annex gemeentehuis van
ECHTE ARDENNEN & WAALSE STEDEN
achter het fornuis. Dat hij de kneepjes heeft geleerd van een bevriend sterrenkok bewijzen de heerlijke gerechten. Wie tijdens het verblijf ook nog iets wil doen, heeft keuze genoeg: varen op de Semois, kaas en bier proeven in Orval, naar de basiliek van Avioth of eindeloos wandelen in de bossen rond Florenville. Tweepersoonskamer met ontbijt vanaf € 105. www.aubergeduvieuxmoulin.be
5. l’ancien hôpital, st. hubert
Vlaanderen Brussel
3. Deneé
Wallonië
1. Vielsalm 2. Awanne 5. St. Hubert
Het moet beter zijn dan thuis. Dat is de filosofie van Hans en Ann Swaan die in het middeleeuwse hospitaal van St. Hubert hun hotel-restaurant begonnen. Het pand van begin 17de eeuw is vanaf de bodem gerenoveerd en ademt nu een sfeer die het midden houdt tussen hip en traditioneel. Vooral in het restaurant, met centraal een grote strakke haard, is deze combinatie perfect. De menukaart – klassieke keuken met de calorieën van vandaag - gaat met de seizoenen mee en er wordt zoveel mogelijk gebruikgemaakt van streekproducten. Zo komt de groente deels uit eigen tuin. Er zijn zes kamers die in het oude gebouw allemaal verschillend zijn en ’s zomers is er aan de achterkant een terras onder de bomen. Tweepersoonskamer met ontbijt vanaf € 105. www.ancienhopital.be
D E TO U R I S T I S C H E G I DS VA N WA L LO N I Ë 2 012
88
KORT INGS BONN EN
www.belgie-toerisme.
nl
Ontdekking | Cu ltuur | Sport | O ntspanning | Ga stronomie | Ver blijven COVER_HOLLANDE.indd
1 18/11/11 10:00
De informatieve gids Echte Ardennen & Wa alse steden bevat ook arrangementen en kor tingsbonnen! Downloaden en aanvragen via l. ww w.belgie-toerisme.n
Ardennen 4. Saint-Cécile
©©opt-jlflemal
Denée verbouwd tot een tempel van stijl en modern interieur. Enkele bijzonderheden: een 9 meter lange bar, een filmzaal, strakke haard, moderne kunst en alles in staal, glas en steen. Hoewel de omgeving met de abdij van Maredsous, het kasteel van Annevoie en het dorp Mozet genoeg fraais te bieden heeft, is de kans groot dat je hier vooral in en om huis blijft. La Classe, maximaal 21 personen, vanaf € 1900 voor een weekend, exclusief bijkomende kosten zoals borg, energieverbruik en schoonmaak. Wel inclusief linnengoed. www.laclasse.be
laats on lin e vi nd je slaapp Vakantiehuizen nie.be ww w.gitesdewallo e.c om tap s-e ne en ww w.ard e e.b lin -on es git ww w. nline.com ww w.ardennen-o petre.be am ch ww w.ac cueil e e.b em ath es ww w.git
4. aux vieux moulin, sainte-cécile Verstopt? Wat heet! Zelfs vanaf de toegangsweg zie je de oude watermolen van het gehucht Sainte-Cécile pas op het laatste moment liggen. Het is zo’n plek waar je meteen wilt blijven. De molen is de droom van Alain Jacques, die een goedlopend bedrijf inruilde voor een ander leven. Samen met zijn vrouw Laurence maakte hij van de ruïne een sfeervol boetiekachtig hotel met zes kamers en een fijn restaurant. Tal van oude elementen – tot en met het waterrad – zijn bewaard gebleven maar gecombineerd met onder meer betonnen vloeren en staal. De baas staat in de keuken zelf
Bed& Breakfast nie.be ww w.gitesdewallo tre.be pe am ch eil ww w.ac cu m co te. ho nd iso ma ww w.
Vakantiedorpen ww w.landal.c om nline.com ww w.ardennen-o ww w.vilvac .be
Jeugdherbergen ww w.laj.be e ww w.gitesdetape.b Campings e ww w.bestc amp.b que.be lgi be ing mp ca ww w.
Hotels me.nl ww w.belgie-toeris nen.nl en ard hte ec w. ww eekend.be ww w.ardennen-w ww w.logis.be
verrassend belgië
19
stad vol culinaire verrassingen
dagje wandelen
door tournai
Tournai (Doornik) is een kleine, gemoedelijke stad in het Waalse land, dicht tegen de Franse grens. Ooit was het de eerste hoofdstad van Frankrijk. De monumenten en historische bouwwerken gaan tot tweeduizend jaar terug in de tijd. Twee gebouwen staan op de Unesco Werelderfgoedlijst. Naast het prachtmuseum van Schone Kunsten kun je er lekker winkelen. En er is nog een goede reden voor een bezoek: Tournai heeft een hele goede culinaire reputatie!
& drinken
Dat eten en drinken erg belangrijk zijn in Tournai, zie je terug in het aantal en in de veelzijdigheid aan bistro's en restaurants in de stad. Vooral op de Grote Markt en op de kades aan de Schelde vind je erg leuke en lekkere eetgelegenheden. Je kunt hier eten op topniveau. Maar ook in de meest informele tentjes eet je vaak zeer smakelijke Belgische gerechten. En omdat Tournai vlakbij Frankrijk ligt, is de Franse keuken goed vertegenwoordigd in de stad.
lunch
Brussel Tournai
Wallonië Ardennen verrassend belgië
eten
Tekst: youropi.com
Vlaanderen
20
Tot in de wijde omtrek staat Tournai bekend om de goede restaurants én de populaire terrassen. De mooie Grote Markt is de ontmoetingsplaats voor locals en toeristen. Tournai kent ook gezellige winkels. De straten rondom de Markt herbergen opvallende winkels met een eigen identiteit. Het stadscentrum wordt doorsneden door de Schelde-rivier. Op de kades is het gezellig kuieren en toeven op een terras in de zon. Ook 's avonds is dit gebied erg levendig met een aantal kleine bars en cafés. Een bezoek aan Tournai is gemakkelijk te combineren met het dichtbij gelegen Mons (Bergen) of Lille, in Frankrijk.
De lunch is een belangrijke maaltijd in Tournai. Sommige restaurants zijn zelfs alleen 's middags geopend! Doe als de locals en neem de tijd voor een uitgebreid lunchmenu. Laat je bijvoorbeeld verrassen door de creatieve uitspattingen van de chef.
lunch winkelen
nr.2
ouropi.com. De inhoud van dit artikel is afkomstig van www.y en makkelijker. Youropi.com maak jouw stadsbezoek leuker in Europese Je vindt er informatie over de leukste plekken en aangesteden, geschreven door een eigen redactieteam alle onderwerpen vuld met tips van locals en reizigers. Je kunt downloaden. online raadplegen en een gratis PDF City Guide zuiden van het Voor trip! steden op reid voorbe Zo ga je goed , Mons (Bergen) België kun je de steden Luik, Brussel, Namen voor nog meer en natuurlijk Tournai (Doornik) raadplegen. Kijk tips voor Tournai op Youropi.com!
©©youropi . com
nr.3
B
C
nr.1 Grand Place R ue des Ma ux
D
A
3. Wandel door de gangen, trappetjes, nissen en ontdek allerlei curiosa in de ruimtes van Casimir le Bouledogue. Kijk maar tussen de meubels, serviezen, prullen, affiches, en andere artikelen. De joviale eigenaar weet precies wat hij in huis heeft. Marché au Jambon 4
4. Op het eerste gezicht lijkt Grey niet groot, maar achter de gevel loopt de winkel door in diverse panden. In een van de grootste winkels van Tournai vind je de kleurrijke, stijlvolle en vrouwelijke collectie, woonaccessoires, keukenspullen en kinderkleding. Rue Royale 56-58
5. Als je bij De nos jours... binnenstapt kom je in een kleurrijk ingerichte winkel met veel barokke accessoires. Hier vind je hippe, kleurrijke mode van jonge ontwerpers evenals bekende merken als Diesel of Isabelle Marant. Placette aux Oignons 1A
©©youropi . com
©©shutterstock
D. In restaurant Cannelle et Safran proef je de rijke Marokkaanse en mediterrane keuken. Op de kaart staan veel tajines, couscous, grillgerechten en vis, met als specialiteit de zachte Couscous Cannelle & Safran. Je kunt de gerechten ook meenemen om bijvoorbeeld op een bankje bij de Schelde te eten. Place Saint-Pierre 6
E. Eva Cosy is een knusse tearoom en traiteur die in zijn vijfjarig bestaan erg populair is geworden bij de Tournaisiens en toeristen. Geheel terecht want je kunt hier uitstekend ontbijten, lunchen en gerechten to-go meenemen. Rue Piquet 6
nr.5
Ru ed eP on t
E
nr.4 Ru eR oy ale
Qu ai No tre -D am e
iat t-P ain eS Ru
©©jandhondt
C. Binnen, in het rode, romantische interieur van Secret de Polichinelle proef je allerlei smaken van over de hele wereld! De lunch is populair. Niet verwonderlijk want je hebt al een driegangenmenu voor zo’n € 16! Een fijne bistro op de rechteroever van de Schelde! Rue de Pont 18 www.secretdepolichinelle.be
2. Slechte smaak vind je absoluut niet als je binnenloopt bij Bad Taste. De eigenaar verkoopt jong Europees design en fair trade artikelen. Gekke details, kleurrijke meubels en speelse spullen om je woning op te vrolijken. Rue des Maux 14 www.badtastedesign.be
Ru eS ain t-M ar tin
B. Bij Rive Gauche kun je terecht voor een goed gebakken, eerlijke steak. De menukaart van het grillrestaurant spreekt vooral mensen aan die graag vlees eten. Quai Notre-Dame 37 www.grilrivegauche.be
1. Geen cadeau lijkt te ontbreken bij Au Bonheur du Jour! Dit is echt zo´n leuk klein snuffelwinkeltje met allerlei gekke en handige spulletjes voor in huis. Rue de l'Yser 26
Ru eP erd ue
A. Écurie d'Ennetières is een gezellige brasserie, waar échte Belgische kost wordt gekookt. Een uitstekende bediening en een hele goede prijs-kwaliteitverhouding maken dit restaurant een fijne stop tijdens een citytrip. Ruelle d'Ennetières 7 www.ecuriedennetieres.be
Waar de locals zich voor hun grote inkopen het liefste storten in het reusachtige winkelaanbod van Lille, vind je als bezoeker aan Tournai juist die kleine en unieke winkels in een aangenaam rustige sfeer.
©©youropi . com
©©shutterstock
De lunch is een belangrijke maaltijd in Tournai. Sommige restaurants zijn zelfs alleen 's middags geopend! Doe als de locals en neem de tijd voor een uitgebreid lunchmenu. Laat je bijvoorbeeld verrassen door de creatieve uitspattingen van de chef. We geven je enkele prima adressen:
verrassend belgië
21
sportief door de viroinval
rollen door een bijzondere vallei
In het zuiden van België wacht de Viroinval. Geen druk bezochte plaatsen, maar stille en gave natuurstenen dorpen. Met de Ravel en een natuurpark schudt deze streek zich los van haar onbekende status. Het is een aanrader om skeelers en een fiets mee te nemen. In het onbekende Viroinval kun je met beide prima uit de voeten. Tekst & beeld: Karin Anema
Vlaanderen
Mooie halteplaatsen om hun architectuur en cultuurhistorie op de Ravel2
Brussel
Wallonië Viroinval
Ardennen 22
verrassend belgië
Fagnolle Matagne-la-Grande Matagne-la-Petite Romerée Gimnée
Handige websites www.beauxvillages.be www.viroinval.be www.valleedeseauxvives.be
Het natuurpark Viroinval - de vallei van de Viroin - ligt tegen de Franse grens aan. De Ravel 2, een geasfalteerde oude spoorbaan, voert door deze bijzondere vallei. De route is helemaal gereserveerd voor liefhebbers van alles wat ongemotoriseerd rolt. Wij starten bij het oude station in Mariembourg, waar het fluitje van de stationschef klinkt voor de trein naar Treignes. Skeelerend door beboste heuvels en bloemrijke graslanden, slaan we af naar Fagnolle. Het is een van de ‘mooiste dorpen van Wallonië’ dankzij de natuur stenen huizen, afgedekt met leien daken. Een kasteel en fort herinneren aan welvarende tijden.
landelijk Als een stortbui losbreekt, wenkt een boer ons om in zijn schuur te schuilen. Daar blijkt hij hoeveboter te verkopen. Terwijl hij de boter met een spatel snijdt en in perkament papier verpakt, vertelt hij over de streekproducten. Hij is niet de enige waar je terecht kunt. Bij zijn buurman kun je worst kopen, bij een ander slakken. Het Ravel-traject tot Hermeton-sur-Meuse gaat langs glooiende graanvelden, hoogstamboomgaarden en grazende vleeskoeien. Cafeetjes liggen er niet langs de route. Daardoor word je nog makkelijker verleid dorpjes langs de route aan te doen. We eindigen langs de Maas, glijdend langs kasteeltjes en landhuizen.
Mountainbike-route Mooie, bewegwijzerde mtb-route: Ronde du Viroin (51 km). De route kan eenvoudig worden opgedeeld in meerdere trajecten.
Nismes als de Viroin op te duiken. Daar fietsen we omhoog naar het geprononceerde canyon-achtige landschap van Fondry des Chiens. Dwars door de Viroinval loopt namelijk een voor België unieke kalklaag. Door de tijd heen heeft het regenwater dit gesteente opgelost en gemodelleerd in de huidige rotsformaties. De scherpte ervan vormt een groot contrast met de omringende zacht glooiende kalkgraslanden met blauwe kogelbloem, gentiaan, orchideeën en rondfladderende vlinders. Opnieuw fietsen we de bossen in, waar een tegemoet komend vriendengroepje enthousiast vertelt over de orchideeën die ze al gespot hebben. De mtb-route ontleent haar charme voor ons vooral aan het aan elkaar rijgen van charmante dorpen, opgetrokken uit de traditioneel gewonnen kalksteen en breuksteen. In Dourbes kun je bovendien klimmen en kajakken, onder de top van de ruïnes van het 15e-eeuwse kasteel Hauteroche.
Eten & drinke n • Restaurant l’A ttrape Loup in Baileux , ww w. atrappelo upe.be • Restaurant Nu lle Part Ailleurs in Co uvin, ww w.nulle-par t-ailleurs.be
vervlogen tijden In het oude station van Treignes is een spoorwegmuseum en kun je met een stoomlocomotief naar Mariembourg. Vierves-sur-Viroin was in de 16e en 17e eeuw beroemd om de heksenprocessen maar tegenwoordig om haar folkloristische carnaval en oude hoeven. Voor de komende weekenden staat in vele dorpen een vide grenier of brocante aangekondigd. Als we tenslotte in Olloy-sur-Viroin remmen voor een conducteur die zijn stopbord omhoog houdt om een fluitende trein te laten passeren, is het alsof we in de geluidswereld van een vervlogen tijdperk terecht zijn gekomen. Zeker als je bedenkt dat in dit dorpje ooit een van de grootste stations van België stond.
natuursteen Na het gladde Ravel-parcours verkennen we het landschap over ruige paden op de mountainbike. Fietsend door een dicht bos vol kwinkelerende vogels schiet een hert voorbij. Het dier heeft net gedronken uit het visrijke l’Eau Noire, vernoemd naar de donkere schistrotsen in haar bedding. Niet veel verder gaat de l’Eau Noire ondergronds om in
OOOH!
brochure fietsroutes
WAS IK MAAR ...
In de brochure ‘De leukste fietstochten voor lekkerbekken’ zijn twaalf routes in heel Zuid-België opgenomen. Behalve de route beschrijving krijg je tips voor lekkere adresjes onderweg, bijvoorbeeld van een brouwerij of ambachtelijke bakker. Downloaden en aanvragen via www.belgie-toerisme.nl.
etstochten ! De leukstore fi kken vo lekkerbe
WBT_00028_Cover Fiets_Saveur_4.indd 1
14/03/12 10:27
Praktisch Reistijd Utrecht - Viroinval: 3,5 uur (296 km) De verharde paden van de Ravel-routes zijn het domein van wandelaars, fietsers en skeelers. Ze zijn aangelegd op voormalige spoortrajecten en jaagpaden en hebben nauwelijks hoogteverschil. Check het routenetwerk op www.ravel.wallonie.be. verrassend belgië
23
ciney met pasen
©©opt-jpremy
Ciney is een dorpje vlakbij Dinant dat bekend is om het gelijknamige bier én de vlooienmarkt. Met Pasen, in juli en in oktober is er een grote vlooien- en antiekmarkt. Goed voor duizenden bezoekers. In een overdekte hal staat het duurdere antiek opgesteld. Maar ook de hallen waar op andere dagen de koeien worden verhandeld, staan vol met stalletjes met de gekste verzamelobjecten. Zelfs buiten gaat de markt door. Mensen verkopen spullen vanuit kofferbakken en bestelauto’s. www.cineyexpo.be
lekkere slentermarkten Tekst: Isabelle Guillot
1. op zondag naar spa De stad heeft nog altijd iets van de allure van weleer. Gekroonde hoofden, Russische tsaren en rijke edellieden kwamen naar Spa voor het bruisende water. Onder de bogen van de Galerie Leopold II flaneerden zij in het parkje. Nog steeds flaneren de mensen er, maar dan vooral op zondag als er een rommelmarkt wordt gehouden. De markt is een mooie afwisseling van de winkels, de golfbaan en het wellnesscenter waar Spa natuurlijk bekend om staat. www.spa-info.be
Vlaanderen 2. Brussel
2. dagelijkse brocante in brussel
©©opt-jpremy
Elke ochtend is er een vlooienmarkt in de Marollenwijk. Deze ‘Jordaan van Brussel’ ligt op een kwartiertje lopen van de Grote Markt. Op deze markt aan het Place Jeu de Balle (ook Vossenplein genoemd) en in de straten eromheen, vind je allerlei vintage en antiek. Vooral op zondag krioelt het van de bezoekers. Vroeg in de ochtend maak je de meeste kans op een gouden vondst. In het weekeinde kun je ook even doorlopen naar de antiekmarkt op de nabijgelegen chique Grote Zavel. Je vindt er veel sieraden en porselein. Net zo mooi maar ongeschikt om ‘antiek’ te worden, zijn de taartjes van Wittamer en de pralines van Marcolini. Beide winkels liggen aan de Grote Zavel. Duur maar onvergetelijk lekker. www.shopinbrussels.be en www.visitbrussels.be
24
verrassend belgië
5. Templux
7. Namen
Wallonië
4. Luik
1. Spa 3. Bomal
Ardennen 6. Han in de Gaume
3. la petite batte van bomal Verblijf je in de buurt van Durbuy, rij dan op zondagochtend naar de markt van Bomal. Je vindt er vers brood en streekproducten, zoals Ardenner ham. Ook is er een kneuterige rommelmarkt. De markt is dé ontmoetingsplek. Onder de kastanjeboom drinken de mensen het aperitief van Goth, gemaakt op basis van sinaasappelsap. De markt heet ‘La Petite Batte’, en is vernoemd naar de grote La Batte-markt die elke zondagochtend in de stad Luik wordt gehouden. www.bomal-info.be
©©op
t- em
manu
el m at h
ez
Een gezellige vlooienmarkt langs de Boulevard de la Constitution aan de voet van de Saint Pholien kerk in Luik. Dit is de wijk van Simenon, de Outremeuse. Antiek, boeken, huisraad en muziek, je vindt er van alles. Je kunt er goede zaken doen, zeker als je onderhandelt over de prijs. Elke vrijdagochtend, van 6 tot 13 uur, inclusief frietkraam op de hoek en goede cafés met Belgische biertjes in de buurt. www.liege.be
6. boerenmarkt in de gaume Je hoeft niet meer te koken als je naar de biologische markt van het dorpje Han bent geweest. Elke vrijdagavond van 17 tot 20 uur verkopen ongeveer twintig standhouders streekproducten. Deze komen rechtstreeks van de boer naar deze kleine markthal waar de gemoedelijkheid vanaf spat. Iedereen zit aan lange tafels te genieten van de pure smaken. Han (niet het dorpje Han-sur-Lesse van de Grotten) ligt zo’n dertig kilometer ten zuiden van Bastogne, aan de rand van de lieflijke Gaumestreek. www.marchefermier.be
©©opt-j . p. remy
4. saint pholien in luik
7. uitverkoop in januari en juli
©©opt-j . p. remy
Sla je slag in januari of juli. In België zijn de winkels namelijk nog gebonden aan vaste periodes voor de uitverkoop. De laatste elegante jurkjes of schoenen gaan dan voor een prikkie weg. Aanraders zijn de winkelsteden Brussel, Namen en Luik. Daar vind je namelijk zowel bijzondere boetieks als grote warenhuizen en bekende ketens. Je weet natuurlijk dat de collecties in België net iets specialer en eleganter zijn dan in de Nederlandse winkels. Ook de hotelprijzen liggen in die maanden meestal laag. www.shopinbrussels.be, www.liegetourisme.be, www.commercesnamur.be
De nachtelijke markt van Temploux is een begrip. Het dorp, even ten westen van de elegante stad Namen, houdt rond half augustus een heel weekeinde antiekmarkt. Van zaterdagochtend 7 uur tot zondagavond 18 uur. ’s Nachts gaat de verkoop gewoon door! Vijftienhonderd exposanten vormen met hun kraampjes een slinger van zes kilometer door het dorp. Orkesten, podia, draaimolens en vuurwerkshows vullen de markt aan tot een zomerse belevenis. www.temploux.be
©©opt-j . p. remy
5. zes kilometer markt in temploux
smullen op de kerstmarkt December is de maand van kerstmarkten. De grootste is die van Luik, met zo’n honderd houten chalets waar streekproducten en cadeautjes worden verkocht. Je kunt er ook een lekker drankje drinken en iets eten. Brussel heeft ook jaarlijks een kerstmarkt, sfeervolle schaatsbaan en licht- en muziekspektakel op Grand Place en Place Sainte-Cathérine. In stadjes en dorpen in de Ardennen wordt de kerstmarkt meestal in het weekend gehouden. Uitbundig verlichte kerststallen, soms zelfs met echte schapen, staan in voortuinen van de huizen en in het centrum van het dorp. www.belgie-toerisme.nl
verrassend belgië
25
©©blegny-mine
©©opt-alessandrapetrosino
unesco-onderscheiding voor trotse mijnen Op 31 maart 1980 verliet het laatste kolenkarretje de mijn van Blegny, even ten zuiden van Maastricht. Twee maanden later ging de mijn weer open, nu voor bezoekers. Met helm en werkjas daal je met oud-mijnwerkers in de mijn af. In Bois du Cazier, bij Charleroi, herinnert de Salle des Pendus aan de 262 kompels die na een mijnongeluk nooit meer boven kwamen. Hun kloffie hangt voor altijd aan de haken tegen het plafond. Grand Hornu en Bois du Luc bij Mons laten het leven van
arbeidersfamilies bovengronds zien. Grand Hornu lijkt wel een industriële abdij en Bois du Luc is een intiem mijnwerkersbuurtje. Op het terrein van deze oude mijnen zijn ook musea gevestigd, over glaskunst, industriële ontwikkelingen en hedendaagse kunst. Deze vier Waalse mijnen staan sinds eind 2012 op de erfgoedlijst van Unesco. www.blegnymine.be, www.leboisducazier.be, www.grand-hornu.eu, www.ecomuseeboisduluc.be
nieuw in 2013 Tekst: Isabelle Guillot
Een monument voor de gevallen Amerikaanse soldaten staat als indrukwekkende ster net buiten Bastogne. Hier lag in de koude winter van 1944 het centrum van het Ardennen offensief. Naast het monument wordt hard gebouwd aan het nieuwe Bastogne War Museum. Je wandelt er in de voetsporen van een Amerikaanse korporaal, een Duitse luitenant, een jonge lerares en een jochie van 13. Het nieuwe museum opent in het voorjaar van 2013. Elders in de Ardennen vind je ook gedenkplaatsen over het offensief. Twee indrukwekkende locaties: de begraafplaats van Henri-Chapelle met eindeloze rijen witte kruizen en het Baugnez Historical Center bij Malmedy. Dit centrum vertelt over het treurige lot van een peloton Amerikaanse krijgsgevangenen. www.bastognewarmuseum.be
de wieg van google In 1934 had de bibliograaf Paul Otlet samen met Henri La Fontaine een droom: het zou toch mooi zou zijn als alle kennis in de wereld met elkaar gedeeld kon worden. Otlet stichtte het Mundaneum, het internet van papier, en was samen met zijn collega grondlegger van het bibliotheeksysteem. Hun ‘Google van papier’ wordt nu geëerd in de tentoonstelling Renaissance 2.0 die in samenwerking met Google wordt georganiseerd. De interactieve tentoonstelling neemt je onder andere mee naar het eerste Sumerische digitale tablet! www.mundaneum.org
©©office de
to ur ism e
de liège
opera van luik
26
verrassend belgië
Met koninklijk bezoek werd de Opera van Luik eind 2012 heropend. Een schitterend gerestaureerde klassieke zaal met rood pluche en romantische fresco’s op het plafond. Achter de schermen is alles gemoderniseerd. Tijdens voorstellingen is de boventiteling ook in het Nederlands. Een extra reden voor een paar dagen Luik. De stad heeft immers mooie musea, boetieks en warenhuizen en heerlijke restaurants. En het is de perfecte plek voor Luikse wafels. Zie het artikel over Luik elders in dit magazine. www.operaliege.be
©©mundaneum
©©opt-josephjeanmart
ontdek onze geschiedenis in bastogne
Om een stad echt te leren kennen, ga je het liefst met een bewoner op pad. Kies dan voor het Greeters netwerk. Het bestond al in Brussel en is nu uitgebreid naar Namen, Mons en Charleroi. Via de website vraag je een afspraak met een greeter aan. Daarbij geef je aan wat je wilt zien, bijvoorbeeld dat je mode- en designwinkels wilt zien. De organisatie zoekt er een local bij. Deze stadsbewoner leidt je met maximaal vijf anderen van jouw reisgroepje rond. Zo ontdek je de stad en weet je de leukste plekjes te vinden als het buurtcafé, de oudste hoedenwinkel of beste broodbakker. Gratis! www.brusselgreeters.be, www.namurgreeters.be, www.monsgreeters.be
©©wbt-j . p. remy
gratis met een greeter op stap
biënnale art nouveau brussel
ar
t
Trappen van natuursteen en ijzeren steunbalken zijn vormgegeven als beweeglijke guirlandes. Bloemmotieven spatten van de glas-in-loodramen af. De architectuur van Victor Horta c.s. staat centraal tijdens de Art Nouveau Biënnale van Brussel. Deze wordt weer in oktober 2013 gehouden. Statige herenhuizen, privéwoningen, scholen en winkels openen, soms bij uitzondering, hun deuren. Elk oktoberweekend met de bus, te voet of op de fiets art nouveau bewonderen met geestdriftige kunsthistorici of liefhebbers als gids. www.voiretdirebruxelles.be
m
Op de hoogte blijven van nieuws uit België? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Onder nieuwe lezers verloten we wandelgidsen en een culinair boek!
n
o ©©
-j o pt
se
ph
je
a
©©wbt
j. je
anm
art
nieuw: fietspad op de vennbahn
©©opt-jlflemal
De Vennbahn is een 125 kilometer lange fietsroute in het grensgebied van Duitsland, België en Luxemburg. De verharde route voert door het grootste natuurgebied van België, de Hoge Venen. Groot voordeel is het maximale hoogteverschil van slechts 1,7 procent. De route is prima in enkele dagen te fietsen. Om je heen de natuur, kabbelende beekjes en kneuterige dorpjes met vakwerkhuizen. Streekgerechten en knusse overnachtingsadressen zijn nooit ver weg. Ter plaatse zijn fietsen en e-bikes te huur. www.vennbahn.eu en www.movelo.com
©©opt-emmanuelmathez
fijnproevers in wallonië Lekker en goed eten zit in het DNA van onze zuider buren. Van echte Belgische frites tot fijne gerechten van chef-koks van wereldniveau. Elke provincie, stad of dorp heeft eigen streekproducten. Ze worden gemaakt met liefde, aandacht en vakkennis. Trappistenbier, Ardenner ham, chocolade, Luikse wafels, een zak frietjes. Je proeft het ter plaatse in het café, de restaurants en de bistrot de terroir. Je koopt ze in de winkel of op de markt, als souvenir voor thuis. In 2013 staat al dat lekkers weer centraal tijdens het Jaar vancharte Fijnproevers graphique in Wallonië. 2012-2013 www.belgie-toerisme.nl © HELLO Agency 05.2011
27
zin in belgië ? uw reis start online Kijk op onze website voor inspiratie en concrete bezoektips voor steden en dorpen, musea en attracties, evenementen en actieve uitstapjes. Onmisbaar voor uw vakantie in het leukste dichtbijgelegen buitenland. Je bent er zo!
www.belgie-toerisme.nl
©©www. shutterstock . com
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief . Onder nieuwe leze rs verloten we wan delgidsen en een culinair bo ek met Belgische recepte n. www.belgie-toer isme.nl
