Beleidsplan_spread.indd 1
24-07-2009 14:13:34
Beleidsplan_spread.indd 2
24-07-2009 14:13:34
‘Ik ben niet echt lelijk. Ik ben gewoon niet helemaal gelukt’ Bart de Graaff
Beleidsplan_spread.indd 3
24-07-2009 14:13:35
Beleidsplan_spread.indd 4
24-07-2009 14:13:35
Missie
Pagina
7
Hoofdstuk 1
Publiek
Pagina
9
1.1 Doelgroep 1.2 Omgevingsfactoren 1.3 Mediagedrag
Hoofdstuk 2 Inhoud
9 10 10 Pagina 13
2.1 Identiteit 2.2 Balans 2.3 Onderscheidendheid 2.4 Jong blijven 2.5 TV 2.6 Radio 2.7 Internet/Nieuwe Media 2.8 Themakanaal 2.9 Innovatie
13 14 14 15 16 21 24 27 28
Hoofdstuk 3 Organisatie Pagina 3.1 Algemeen 3.2 Verantwoording 3.3 Verankering 3.4 Doelmatigheid 3.5 Personeelsbeleid 3.6 University 3.7 Samenwerking 3.8 Rapport Visitatiecommissie Tot slot Bijlagen
Beleidsplan_spread.indd 5
31 31 31 32 34 35 36 36 39
Pagina 43
1. Besluit tot vaststelling aantal leden 2. programmadriehoek BNN (intern) 3. statuten BNN, d.d. 18 mei 2009 4. organogram BNN (2008)
44 47 48 64
24-07-2009 14:13:35
6 Beleidsplan_spread.indd 6
24-07-2009 14:13:35
DOEL BNN bereikt, raakt, informeert, amuseert, en prikkelt jongeren en zet ze aan het denken. BNN wil blijvend verjongen en houdt daarbij rekening met de veranderende samenstelling van de Nederlandse samenleving. BNN biedt kleur en duiding aan de voor jonge mensen belangrijke (maatschappelijke) ontwikkelingen. Dit doet BNN op een wijze die bijdraagt aan de brugfunctie die zij vervult tussen generaties.
missie
BNN wil vanuit haar oprichtingsgedachte binnen het publieke mediadomein structureel en duurzaam tijd, ruimte en aandacht geven aan jongeren (15-35 jaar). BNN wil met media jongeren bereiken, raken, informeren, amuseren en prikkelen.
KERNWAARDEN BNN houdt om haar missie te bereiken in al haar uitingen rekening met de waarden eigenzinnig, humoristisch, lef, brutaal en ‘lust-for-life’. BNN wil onderscheidend zijn, zowel ten opzichte van het aanbod binnen de publieke omroep als het aanbod daarbuiten. VORM BNN wil in haar streven om jongeren te bereiken en te prikkelen een sterk merk zijn en zich op een toegankelijke en spraakmakende wijze profileren. BNN maakt het type programma’s dat aansluit op het nieuwe mediagedrag van jongeren: snel, toegankelijk, gefragmenteerd, duidelijk, vernieuwend, humorvol, informerend en prikkelend. De vormkeuze dient hierbij op een voor jongeren geloofwaardige manier plaats te vinden en zich binnen een omgeving af te spelen waar jongeren zich door aangesproken voelen. EN UITERAARD: BNN zoekt in haar crossmediale beleid nadrukkelijk de ruimte om jonge mensen via die nieuwe vormen te bereiken, die zich de komende jaren zullen aandienen. Hierbij zetten we ook in op ontwikkelingen waarbij jongeren zelf (journalistiek) actief zijn en opschuiven van consument naar producent. Meer dan ooit zullen jongeren betrokken worden bij het tot stand komen van onze content. ‘BNN wil daar zijn waar jongeren zijn’.
7 Beleidsplan_spread.indd 7
24-07-2009 14:13:35
8 Beleidsplan_spread.indd 8
24-07-2009 14:13:35
publiek
1.1 DOELGROEP BNN richt zich op jongeren tussen de 15 en 35 jaar, om precies te zijn: alle jongeren. Om deze doelgroep op de juiste manier te bereiken, heeft BNN duidelijk voor ogen wat hen beweegt en bezighoudt. Op dit moment bestaat de groep 15-35 jaar in Nederland uit circa 4,2 miljoen personen. Een belangrijke groep, die continu belangrijke keuzes moet maken in het leven. Keuzes op het gebied van studie, werk, relatie, kinderen en woonplek. Zij zijn de toekomst van Nederland en dus van de publieke omroep. BNN is de enige publieke omroep die structureel en exclusief jongeren weet te bereiken en te binden. Gezien het algemene streven van de publieke omroep om meer jongeren te bereiken, moet deze unieke positie van BNN verder gebruikt worden. Met haar merkkracht en met de oorspronkelijkheid van haar presentatoren heeft BNN een grote mate van geloofwaardigheid opgebouwd. De BNN-programmering vervult tevens een brugfunctie waarmee de publieksgroep 35+ wordt geïnformeerd over wat er leeft onder jongeren. BNN streeft verjonging en vernieuwing na. Dat geldt voor kijkers, makers en voor het bestel als geheel. Volgens BNN kan jong zijn worden opgevat als een waardengemeenschap een achterban of doelgroep die zich verbonden voelt door gedeelde opvattingen over wat zinvol en nastrevenswaardig is. Jongeren verschillen enorm van elkaar. Bovendien is jong zijn niet voorbehouden aan jongeren. Jong zijn is voor BNN geen ideologie, maar een manier van in de wereld staan: nieuwsgierig en relativerend. Alles kan nog anders worden. Jong zijn is ongebonden zijn, de mogelijkheid hebben om de wereld te onderzoeken en te experimenteren. Jong zijn is ook bewust naïef durven zijn en humor durven gebruiken als middel om met een complexe, soms bedreigende wereld om te gaan, waar je een plek in moet gaan veroveren. Jong zijn betekent lak hebben aan conventies om de conventies. Kenmerkend voor jongeren is het snel wisselen van stijl en scène. Deze flexibiliteit moet worden ondersteund door een aantrekkelijk en divers programma-aanbod en niet worden miskend door een rigide benadering. In aansluiting op het beleid van de NPO werkt BNN met de leefstijlgroepen en de daaraan gekoppelde netprofielen. BNN is binnen dit model geïnteresseerd in drie leefstijlgroepen: De Zorgeloze Spanningzoeker, De Ambitieuze Pleziermaker en De Tolerante Wereldburger. Binnen de Nederlandse bevolking vanaf 13 jaar zijn er ongeveer 2,0 miljoen Zorgeloze Spanningzoekers, 1,6 miljoen Ambitieuze Pleziermakers en 1,4 miljoen Tolerante Wereldburgers. Naast een incidentele opsplitsing in ‘jong’ en ‘jong volwassenen’ heeft verdere opdeling van het BNN-publiek in doelgroepen weinig zin. BNN richt zich niet op de leeftijdsgroep onder de 15 jaar. De kans is dan aanwezig dat programma’s van BNN als kinderachtig ervaren worden. Dat werkt het imago van BNN als jongerenmerk tegen. De groep van 35+ is welkom bij de programmering van BNN in het kader van de brugfunctie. BNN vindt het van belang haar diverse doelgroep als een eenheid aan te spreken om de onderlinge samenhang te versterken. Door jongeren volwaardig onderdeel van het publieke bestel te maken, wordt bijgedragen aan de cohesie tussen generaties. Het belang hiervan dient, gezien de naderende vergrijzing, allerminst te worden onderschat.
9 Beleidsplan_spread.indd 9
24-07-2009 14:13:35
1.2 OMGEVINGSFACTOREN In 2010-2015 groeien jongeren op in een Nederlandse samenleving met de volgende eigenschappen: - afnemende bevolkingsgroei - vergrijzing en ontgroening - multiculturalisering - huishoudverdunning De generatie die BNN wil bereiken is opgegroeid met computers, Internet, games, mobiele telefoons en TV. De aanwezigheid en het gebruik van die media is een vanzelfsprekendheid. Deze jongeren zijn gewend om de media niet alleen passief maar ook actief te gebruiken. Ze hebben een sterke behoefte aan interactie. Veelal groeien jongeren op in een onderhandelingshuishouding, waarin (drukke) ouders hen geleerd hebben voorwaarden te stellen. Op die manier wordt het gedrag gestuurd en gevormd. Jongeren vinden het zelf van belang weerbaar en mondig te zijn in deze gemedialiseerde maatschappij. BNN wil binnen deze context, zonder het vingertje te heffen, verantwoordelijkheid nemen door jongeren bij dit proces de juiste informatie en duiding mee te geven om hun eigen positie te bepalen en keuzes te maken in deze maatschappij. Een omgevingsfactor van een geheel andere aard, waar ook de publieke omroep niet omheen kan, is de huidige recessie. De omvang en de lengte ervan zijn onzeker. De ernst van de recessie is echter een gegeven. Budgetkortingen lijken ook voor de publieke omroep onontkoombaar. Deze werkelijkheid zal tot keuzes moeten leiden. Nieuwe distributiemogelijkheden vergemakkelijken deze keuzes, maar kunnen ze ook compliceren: toekomstig mediagedrag laat zich niet voorspellen. Wezenlijke veranderingen in mediagedrag doen zich naar verwachting het eerst voor bij jongeren. Cohort onderzoek hiernaar is absolute noodzaak om deze veranderingen tijdig te ontwaren en bij te kunnen benen. Indien de publieke omroep zich niet continu vergewist van deze voor jongeren relevante omgevingsfactoren en daar geen antwoord op weet te formuleren, is het risico groot dat de groep jongeren grotendeels verloren gaat voor de publieke omroep. 1.3 MEDIAGEDRAG Het mediagedrag van jongeren wijkt af van het traditionele mediagedrag. Ze luisteren meer naar eigen muziek en minder naar Radio, lezen minder dagbladen en boeken, kijken minder analoge TV en meer non-linear. Ze communiceren meer via sms / chat / e-mail en internetten en gamen meer dan gemiddeld. Het gebruik van sociale netwerken (Hyves, Twitter, Facebook e.d.) is fors gegroeid. BNN heeft daar in de recente grootschalige ledenwerfacties (2008 en 2009) rekening meegehouden en goede ervaringen mee opgedaan. Traditionele lineaire kanalen spelen ook nog een rol in het mediagebruik van jongeren. Beide type media concurreren in tijd, maar kunnen elkaar ook versterken. Sociale netwerken kunnen traditioneel uitgespeelde content onder de aandacht brengen en een bestaand TV- of Radioprogramma kan kijkers en luisteraars doorverwijzen naar interactieve applicaties op Internet. Hiermee zijn oude en nieuwe media bruikbaar om het bereik en impact van alle programma-uitingen van BNN onder de aandacht te brengen en te verbeteren. In de planperiode gaat BNN hier verder mee. Jongeren stemmen hun mediagedrag af op het type programma. Zo betrekken jongeren hun nieuws voornamelijk via (mobiel) Internet of teletekst, maar langer durend amusement/infotainment bekijkt men eerder op de klassieke wijze via TV. Uitzending Gemist is vooral populair onder jongeren. Met name het kunnen inhalen van gemiste afleveringen van een dramaserie of het kort terug kunnen kijken van itemized humorprogrammering is een reden om BNNprogramma’s via Internet te bekijken.
10 Beleidsplan_spread.indd 10
24-07-2009 14:13:35
publiek
TV Sinds 2006 daalt het aantal kijkminuten van alle Nederlanders. In de groep 13-29 jaar is de daling het grootst. Deze jongeren keken in 2006 nog 156 minuten per dag TV, in 2008 is dat al gedaald naar 135 minuten. Toch is onder jongeren een blijvende behoefte aan een collectieve mediaconsumptie. Gewoon TV kijken zal de komende jaren inboeten aan populariteit, maar TV is nog altijd het medium waarmee de meeste impact kan worden bereikt. Televisie is en blijft een landelijk mobiliserend medium. Het mediaconsumptiegedrag wordt niet zozeer gekenmerkt door uitsluiting, maar veeleer door versnippering of fragmentatie. Jongeren zullen steeds meer en/en-keuzes gaan maken: individuele interactieve contactmomenten via Internet of mobiel naast gezamenlijke, sociale momenten waarop er TV wordt gekeken met familie of vrienden (al dan niet on demand). Bij verdere verbetering van interactieve mogelijkheden van (digitale) TV, zal het belang van TV als etalageplatform alleen nog maar toenemen. Radio Ook bij Radio is er een teruggang te zien in het aantal jonge FM-luisteraars per dag. Het luisteren via Internet neemt toe. De betekenis van het medium is de laatste jaren veranderd. Internet heeft Radio verdrongen van de tweede plek in de top 3 van meest gebruikte mediaplatforms (TV staat nog steeds op één). In 2008 luisterde 31,7 procent naar Radio via Internet, dit percentage zal tussen 2010 en 2015 uitkomen op ongeveer 40 procent. Het gebruik van de mp3-speler en smartphone zal de komende jaren toenemen, ten koste van de FMbeleving van Radio. Deze fragmentatie biedt BNN kansen. Via apps, podcasts en andersoortige downloads, zal BNN haar programma’s actief blijven aanbieden. Tot in 2015 blijven de FM-frequenties echter een grote rol spelen. De kwaliteit en het aanwezige talent, het collectieve (merk-)gevoel rond een zender (bijvoorbeeld 3FM), de bijbehorende budgetten en de ontvangst-mogelijkheden van de FM op locatie, zorgen er voor dat de aantrekkingskracht en de etalagefunctie (net als bij TV) van de publieke omroepzenders ook voor BNN van groot belang blijven. (Mobiel) Internet Het gebruik van Internet onder jongeren blijft stijgen. In 2008 gebruikte de leeftijdsgroep 13-34 wekelijks 9,9 uur het Internet, tegen 7,3 uur van de groep 35-49 jaar. Binnen de doelgroep wordt Internet ook gebruikt voor de consumptie van de traditionele media. Het gaat dan om het terugkijken van TV-programma’s, Radio luisteren en het bekijken van programmagerelateerde extra’s. Het aantal Nederlandse huishoudens met een breedband internetaansluiting neemt verder toe. Het aantal smartphones (telefoons met onder andere een internetfunctie) stijgt de komende jaren ook. BNN beschouwt de verschillende distributievormen als middel. Keer op keer maakt BNN de afweging welke vorm wordt ingezet om de content te presenteren aan de doelgroep. Uiteraard wordt bij de productie wel rekening gehouden met meerdere distributievormen.
11 Beleidsplan_spread.indd 11
24-07-2009 14:13:36
12 Beleidsplan_spread.indd 12
24-07-2009 14:13:36
inhoud
2.1 IDENTITEIT BNN is dè publieke omroep voor jongeren en heeft daarom een uiterst belangrijke strategische positie binnen het bestel. De omroep staat voor toegankelijk experimenteren, vernieuwen en verjongen. BNN bindt jongeren aan de Nederlandse Publieke Omroep en inspireert andere omroepen. Het is voor BNN belangrijk om een brede blik op ontwikkelingen in de media te houden. De publieke omroep staat niet op zichzelf. Besef van omgeving en de markt zijn essentieel. De waarden van marketing (wie zijn je klanten, wat willen ze) en inzicht in de markt (hoe worden media naast en door elkaar gebruikt) zorgen blijvend voor een vernieuwende impuls binnen de publieke omroep. BNN ging in 1998 als publieke omroep uitzenden. Het initiatief kwam van Bart de Graaff, die startte met Bart’s News Network. Na de dood van Bart de Graaff in 2002 staat de afkorting voor Bart’s Neverending Network. BNN krijgt sinds september 2005 50% van de zendtijd van een A-omroep. De honger van BNN om een groter zendtijdaandeel te verwerven, dat meer in verhouding staat tot de omvang van de groep jongeren in Nederland, was hiermee echter niet gestild. Deze ambitie heeft het afgelopen jaar geleid tot een succesvolle ledenwerfactie waarmee het ledental in korte tijd kon groeien van 224.000 leden in 2008 naar 303.000 leden in 2009 (bijlage 1). Met dit ledental wil BNN binnen de nieuwe Erkenningswet in de periode 2010-2015 door de glijdende schaalsystematiek een wezenlijk grotere rol spelen binnen het publieke mediadomein. Dit om het bereik onder jongeren verder te verbeteren en het aanbod voor jongeren bij de publieke omroep in lijn te brengen met de omvang van de doelgroep in Nederland. BNN neemt (als enig geloofwaardig publiek mediamerk onder jongeren) geen andere publieke omroepen als referentie. BNN staat in de merkbeleving van jongeren dichterbij merken als iPod, Hyves, Sp!ts, MTV, Nike of MSN. Binnen dit krachtenveld is de rol van TV als etalage nog steeds onovertroffen. Voor BNN zijn de TVuitingen dan ook van groot belang om de zichtbaarheid en geloofwaardigheid onder jongeren op peil te houden. Op deze wijze wordt de doelgroep direct meegetrokken naar andere platforms binnen het publieke domein. TV-programma’s blijven zo de merkdragers binnen een nieuwe mediawereld. BNN heeft al doende een eigen identiteit opgebouwd. De aanwezigheid van de grote initiator en inspirator Bart is daarbij nog altijd voelbaar. Gevoel en intuïtie zijn vanaf BNN’s beginperiode van onschatbaar belang. De omroep wordt nog altijd gevoed door een (voor de publieke omroep) nieuwe professionele identiteit: die van de laconieke markt- en marketingdenker. BNN stelt kijker en inhoud bij haar programmering altijd centraal: wat wordt gemaakt is zo goed als wat de kijker er van vindt. Door de scherpte van de programma’s is de maatschappelijke impact duidelijk aanwezig. Het kijk- en luistergedrag van het publiek is voor BNN leidend. Elk programma, elke website of stream moet zichzelf bewijzen, waarbij de kracht van het merk BNN steeds meer een steun in de rug is. De publieke omroep blijft mede door de programma’s van BNN relevant. De publieke omroep doet er toe voor jongeren.
13 Beleidsplan_spread.indd 13
24-07-2009 14:13:36
2.2 BALANS Om de missie van BNN waar te maken is het van groot belang dat de programma’s zijn te vinden in een kader dat voor de kijker herkenbaar is. Dit is een voorwaarde om tegenwicht te kunnen bieden aan de commerciële (jongeren-)zenders. Het is voor jonge mensen van belang dat zij zich kunnen identificeren met de afzender. Dit ontstaat door taalgebruik, vormgeving, maar ook en vooral door te tonen gedreven te zijn en te laten zien wat er in de maatschappij speelt. BNN is er in geslaagd de meest herkenbare jongerenomroep van Nederland te worden. Gedreven door de wil om zich te onderscheiden in onderwerpkeuze, presentatorenkeuze, vormgeving en een onconventionele aanpak. Soms moet je om jonge mensen te bereiken het één doen om ook het ander te kúnnen doen. In het programmapakket vormen Onderweg Naar Morgen, Spuiten en Slikken, de Coen en Sander Show en Ranking the Stars de basis waar vanuit jongeren ook afstemmen op (wat ‘zwaardere’) programma’s als Je Zal Het Maar Hebben, Over Mijn Lijk, Patrick in Uruzgan, BNN Today, Lijst 0 en de BNN-thema avonden. Als duidelijk geprofileerde omroep richt BNN zich op alle jongeren in de breedste zin. Alle domeinen waar BNN zich op richt moeten voor deze doelgroep beschikbaar zijn. Op die voorwaarde benadert BNN jongeren vanuit het publieke mediadomein. Het is vervolgens aan de jongeren zelf om er wel of niet iets mee te doen. BNN stelt haar kernwaarden centraal om programmakwaliteit te kunnen waarborgen. BNN-producten worden allen beoordeeld op: humor, brutaliteit, eigenzinnigheid, lef, lust for life. Hierbij wordt structureel gelet op: - of humor wordt ingezet als vorm van relativering; - of brutaliteit niet ontaardt in kwetsende uitingen; - of de toon van het programma onderscheidend en nieuwsgierig is; - of de grondtoon van het programma positief is. Deze kernwaarden worden wekelijks in het eindredacteurenoverleg besproken. Door het jaar heen worden ze door de eindredacteuren getoetst met de programmamakers. Dit werkt goed. De komende planperiode gaat BNN dan ook door met deze werkwijze. Naast de waardenkeuze toetst BNN haar programmering aan de zogeheten programmadriehoek. Dit is een (intern) hulpmiddel voor onze eindredactie om de balans in het totale TV- of Radiopakket per intekening in evenwicht te houden. Elk BNN-programma valt ruwweg te plaatsen binnen deze driehoek, waarbij elke hoek staat voor een bepalende karaktereigenschap van dat programma. Ter illustratie is een programmadriehoek met een aantal typische BNN-programma’s bijgevoegd (bijlage 2). 2.3 ONDERSCHEIDENDHEID BNN is de enige publieke omroep die structureel en exclusief jongeren als unieke doelgroep en opdracht heeft gekozen. Het is bij onze collega’s altijd bijvangst of een tijdelijke keuze. De anderen doen jongeren erbij of bereikt ze door middel van de grote getallen. BNN is daarnaast ook vrijwel de enige omroep die consequent bijzonder streng toeziet op het behoud van het eigen imago. BNN hecht zeer aan het eigen onderscheidende programmaprofiel en de presentatoren die daarbij horen. Tone of voice en vormgeving zijn daarbij net zo leidend als de inhoud. Jongeren erkennen alleen op deze wijze de geloofwaardigheid van het merk. Dat gevoel moet onderhouden worden. BNN heeft een aanzuigende werking voor de publieke omroep. Ze bereikt met haar programma’s een jonge doelgroep die overwegend naar commerciële zenders kijkt. Zelfs de ‘Ambitieuze Pleziermaker’ die vrijwel uitsluitend naar commerciële omroepen kijkt, voelt zich thuis bij BNN. Tegelijkertijd zorgt BNN ervoor dat haar programma’s blijven passen binnen het kwaliteitskader van de publieke omroep.
14 Beleidsplan_spread.indd 14
24-07-2009 14:13:36
inhoud
In het publieke domein gaat het om het centraal stellen van kijker en inhoud, en om het herijken van kwaliteit voor de publieke omroep. De dimensies van de kwaliteitskaart zijn bij het behalen van deze doelstelling een hulpmiddel. De kwaliteitskaart toetst individuele programma’s op betrouwbaarheid, innovatie, kwaliteit, maatschappelijke impact en pluriformiteit. De kwaliteitskaart is nog in ontwikkeling, maar BNN ziet wel dat er vooruitgang wordt geboekt en verwacht dat in de toekomst de kwaliteitskaart een nuttig toetsinstrument kan zijn. BNN is van mening dat kwalitatief onderzoek en aandacht voor kwaliteitsdimensies vooral beleidsondersteunend moeten worden gebruikt, terwijl kwantitatief onderzoek zich goed leent voor toetsing van beleid. Voor BNN zijn absolute aantallen niet zaligmakend. De mate van impact is minstens zo belangrijk. Onze programma’s moeten prikkelen. De programmamakers zetten met hun programma liever in op een rapportcijfer 9 met een risico op een 3, dan structureel genoegen te nemen met een 6. De meerderheid van de jongeren zijn nieuwsgierige kijkers die geen onderscheid maken tussen publieke en commerciële omroepen. Dat is voor hen een oude en niet relevante indeling. Voor hen ligt de meerwaarde van BNN in haar merkkracht als cool brand. Een mediamerk dat jonge mediagebruikers regelmatig voorziet van stof om met enige opwinding over door te praten. 2.4 JONG BLIJVEN BNN wil en moet blijven verjongen. Zowel voor als achter de schermen. Dit aandachtspunt vloeit voort uit onze doelstellingen. BNN kan haar missie alleen maar borgen voor de toekomst indien het medewerkersbestand en de presentatoren continu verjongd worden. Deze talentscouting is voor BNN een continue opdracht: we leiden op ten behoeve doorstroming naar de wat breder georiënteerde omroepen. Het is risicovol werk en vraagt veel investering, voornamelijk in tijd en energie. Verjongen in Nederland houdt per definitie ook in dat BNN de diversiteit van alle Nederlandse jongeren moet blijven uitstralen. BNN hanteert daarbij een brede definitie van de term ‘diversiteit’. Sinds jaar en dag hanteert BNN daarbij een continu verkleuringsbeleid, waarmee langzaam maar wel zeker dit punt vorm krijgt (om te beginnen in het medewerkersbestand), zowel verweven in generieke als in enkele specifieke projecten (teneinde op de productievloer het verkleuringsmotortje te laten draaien), bijvoorbeeld 101Barz en State Magazine. Verkleuren is een langzaam proces. Meer reflectie op de eigen achtergrond van BNN met haar jongensboekromantiek en een voorkeur voor (provinciale) witte humor is daarvoor nodig. Juist de humor en zelfspot die het BNN-gevoel karakteriseren laten zich niet zo makkelijk vertalen over culturele of religieuze grenzen heen. BNN blijft de komende periode hier aan werken, over alle platforms heen. Het jong zijn van BNN is sterk verbonden met programmaontwikkeling. Er wordt binnen dit kader door BNN continu gezocht naar nieuw presentatietalent. Van oudsher heeft BNN herkenbare en aansprekende persoonlijkheden aan zich weten te binden. Daar neemt BNN ook binnen bepaalde tijd afscheid van om nieuwe talenten weer een plek te kunnen geven. De presentatoren zijn een belangrijke uitwerking van onze waardenkeuze. Zij laden het merk BNN zeer sterk. Een goede mix van jong, aanstormend talent en ervaring is daarbij een wezenlijk aandachtspunt. De doorgestroomde BNN-gezichten 2000-2008: Bridget Maasland, Ruud de Wild, Jeroen Pauw, Paul Rabbering, Martijn Muijs, Kurt Rogiers, Adam Curry, Rob Kamphues, Hannah Verboom, Jeroen Kijk in de Vegte, Wouter van der Goes, Mick Boskamp, Astrid de Jong, Marjolein Dekkers, Marcoen Hopstaken, Laris McPherson, Yolanthe Cabau van Kasbergen, Chris Silos, Annelieke Brouwers, Claudia de Breij, Katja Schuurman, Eddy Zoëy, Lucien Foort, Ruben Nicolai, Sander de Heer, Curt Fortin. Huidige team: Patrick Lodiers, Coen Swijnenberg, Dennis Storm, Eric Corton, Filemon Wesselink, Nicolette Kluijver, Sander Lantinga, Sophie Hilbrand, Willemijn Veenhoven, Valerio Zeno, Timur Perlin, Zarayda Groenhart, Angelo Diop (Rotjoch), Kristel van Eijk, Ajouad el Miloudi, Steyn de Leeuwe, Floortje Dessing, Daphne Bunskoek.
15 Beleidsplan_spread.indd 15
24-07-2009 14:13:36
2.5 TV BNN verzorgt sinds de invoering van het Programmeermodel in 2006 haar programma’s voornamelijk op Nederland 3. In dit beleidsplan spreekt BNN de nadrukkelijke wens uit te willen blijven voldoen aan de doelstellingen die door Nederland 3 aan de programma’s van BNN worden gesteld. Omdat het Concessiebeleidsplan voor de gehele publieke omroep pas in het najaar van 2009 gereed zal zijn, zullen de doelstellingen voor het geheel nog nader afgestemd moeten worden op die van de afzonderlijke omroepen. Dat neemt niet weg dat de (programmatische) plannen van BNN in lijn liggen met de uitgangspunten zoals die door de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) en de betrokken omroepen voor Nederland 3 zijn vastgesteld en beschreven in het TV-MJB 2010-2014. Ook wil BNN graag ingaan op het verzoek van Nederland 1 om aan de beoogde verjonging van Nederland 1 mee te werken. In het jaarlijkse missiegesprek tussen BNN en de Raad van Bestuur (RvB) vindt de bestuurlijke afstemming plaats over deze twee ambities. De identiteit en waardenkeuze van BNN sluiten naadloos aan op het zenderprofiel van Nederland 3. De Nederland 3-kijkprofielen, en dan met name de Zorgeloze Spanningzoeker en de Ambitieuze Pleziermaker (met als bijvangst de Tolerante Wereldburger), passen goed bij BNN’s beeld van jongeren. Nederland 3 mag niet gemarginaliseerd worden, integendeel, er dient een volwaardige plek te zijn en te blijven voor jongeren. BNN is blij met de keuze voor Nederland 3 als een zender met een jong profiel, een zender als platform voor eigenzinnigheid en vernieuwing. Net als bij 3FM (zie hoofdstuk Radio) voelt BNN zich verantwoordelijk voor de toekomst van Nederland 3. In -
het MJB 2010-2014 wordt nadrukkelijk bepaald dat Nederland 3: verder moet sturen op het bereik van de primaire doelgroepen, de impliciete aanpak bereik 13-19 jarigen moet stimuleren, door moet gaan met ontwikkeling van nieuwe formats en talenten, de late avond moet versterken.
BNN onderschrijft deze doelstellingen van harte. Het kost BNN helaas niet veel moeite om op te vallen op deze diffuse zender. BNN pleit dan ook voor een helderder, jonger en scherper geformuleerd profiel van Nederland 3. De zender moet voor jongeren herkenbaarder en geloofwaardiger worden. Omroepen die minder bedreven zijn in het bereik onder jongeren, zouden weg moeten blijven van dit platform. Er dient daarnaast ook meer budget verlegd te worden om Nederland 3 verder te verbeteren en blijvend te kunnen vernieuwen. BNN staat hier op een grote en onrechtvaardige financiële achterstand: er is geen eigen geld om time slots zelf te kopen of bestaande te verrijken. De ideeën van onze jonge programmamakers denderen door het pand, maar we kunnen er te weinig mee. Om de identiteit en merkkracht van BNN binnen het programmapakket op een geloofwaardige wijze tot uitdrukking te laten komen, hebben we voor een aantal herkenbare programmaspeerpunten gekozen. Pijlers in het programmapakket van BNN 2010-2015 zijn: - reizen/avontuur - drama (soap) - informatie/betrokkenheid - humor/improvisatie - muziek
16 Beleidsplan_spread.indd 16
24-07-2009 14:13:37
inhoud
Reizen/avontuur Met onze specifieke, toegankelijke en onafhankelijke aanpak geven we een ander beeld van wat landen te bieden hebben. BNN heeft zich vanaf het begin van haar bestaan gericht op dit type programma’s. Reizen en avontuur zijn binnen de denk- en leefwereld van jongeren extreem belangrijke elementen. Reizen is één van de belangrijkste vrijetijdsbestedingen van jonge mensen. BNN wil jongeren een venster op de wereld bieden. BNN heeft met dit doel in het verleden met programma’s als BNN at Work en Weg met BNN stevig aan de weg getimmerd. De serie Try Before You Die heeft naast een reiskarakter, tevens spanning en avontuur in de programmaformule staan. Deze zeer succesvolle serie (de moeder van alle BNN-programma’s) loopt sinds 2003 en zal gecontinueerd worden, met enige aanpassingen binnen het format vanaf 2010. Onlangs heeft BNN de samenwerking met omroep Llink opgezocht om gezamenlijk het reisslot van Nederland 3 te gaan vullen met 3 op Reis. In de jaren 2009 en 2010 is dit reisprogramma een speerpunt in het BNN-programmapakket. In dat kader hebben we Floortje Dessing (onder jongeren zeer geloofwaardig waar het reizen betreft) en - op projectbasis - Daphne Bunskoek als nieuwe presentatoren in dienst genomen. BNN heeft vervolgens uit het eigen presentatorenteam Dennis Storm toegevoegd aan het 3 op Reis-team. Drama/soap Drama is een programma-categorie met een grote aantrekkingskracht voor een jong publiek. Het biedt bij uitstek de mogelijkheid om maatschappelijk relevante én realistische thema’s op een natuurlijke wijze onder de aandacht van een jong publiek te brengen. Drama is een ultiem genre om de leefwereld van jonge mensen uit te lichten. Het is om die reden een belangrijk speerpunt in het beleid van BNN. In voorbije jaren heeft dat series opgeleverd als Finals, Cut!, Costa, Sprint, Bitches en het Schnitzelparadijs. BNN wil zich de komende jaren nadrukkelijk blijven manifesteren op dit gebied. BNN ontwikkelt in overleg met Nederland 3 voor de programmering 20102012 twee nieuwe dramaseries (Feuten en Walhalla). Daarnaast blijft ONM (dagelijkse soapserie in de vooravond van Nederland 3, 19.00 uur) een belangrijk speerpunt voor BNN. De verhaallijnen binnen een soapcontext bieden een uitstekende kapstok om actuele thema’s op een geloofwaardige wijze onder de aandacht van jongeren te brengen. Het beschikbare budget voor dit tijdslot staat onder druk. Dit kan betekenen dat BNN samen met Nederland 3 binnenkort moet kiezen voor een (goedkopere) doorontwikkeling van deze soap (of andersoortig horizontaal geprogrammeerd drama bijvoorbeeld een tele-novelle) zodra het huidige programmacontract afloopt (september 2010). Informatie/betrokkenheid BNN meent dat nieuws, actualiteiten en jongeren op een geloofwaardige wijze aan elkaar verbonden kunnen worden. BNN kent een lange traditie met deze ambitie. Vanaf Lijst 0 (2002) waarin op een laagdrempelige wijze jongeren en politiek aan elkaar verbonden werden, via Couscous & Cola (allochtone jongeren na 11 september 2001), tot aan de De Nieuwste Show (2008, dagelijks satirisch nieuwsprogramma) en VOC (2009), heeft BNN actualiteiten voor jongeren verzorgd. BNN heeft in dit kader het voornemen horizontaal een late night-programma te maken op Nederland 3 (± 22.30 uur). Horizontaal, omdat dat een vaste afspraak met de kijker betekent. De late avond, omdat we daarin een ideale mogelijkheid zien om de dag en het nieuws op luchtige wijze voor een jong en breed publiek over het voetlicht te brengen. Door de toon- en vormkeuze van dit programma wil BNN informatie voorschotelen op een toegankelijke en amuserende wijze. Door middel van een vaste gastenkeuze zullen de nieuws- amusement- en sportberichten van die dag worden besproken.
17 Beleidsplan_spread.indd 17
24-07-2009 14:13:37
Bij de doorontwikkeling van dit programma komt een aparte weblogapplicatie. In deze internetomgeving maken jongeren kennis met actualiteiten: het dagelijkse nieuws wordt op BNN-wijze toegankelijk geduid en gepositioneerd. Deze online pendant van het programma is van belang omdat jongeren via Internet kennis van de hoofdlijnen van het nieuws: dagelijks, snel, kort en op een eigen gekozen moment. NU.nl is niet voor niks één van de meest populaire Internetsites onder jongeren. Ervaring speelt in deze actualiteitenrubriek een grote rol. BNN zet deze ervaring ook in bij de doorontwikkeling van VOC (Verbond van Ongeleide Correspondenten). Dit format biedt de kijker de kans om op een toegankelijke wijze en met humor kennis te nemen van de opvallende gebeurtenissen van die week. Een team van BNNpresentatoren geeft haar kijk op de wereld, vanuit de studio en met (gescripte) scènes op straat. Dit programma is net gestart en toont aan dat BNN in staat is de juiste toon te raken in het moeilijke genre van politieke en maatschappelijke satire. Deze wetenschap sterkt ons om ook bij de volgende verkiezingen wederom Lijst 0 te programmeren. Minder gerelateerd aan de waan van de dag, maar gekoppeld aan verschillende onder jongeren bestaande interesses en denkbeelden, is het programma Sophie op 3. Deze talkshow draait nu een seizoen en wordt de komende jaren doorontwikkeld. De specifieke talenten van Sophie Hilbrand zullen een belangrijke meerwaarde zijn ten opzichte van bestaande talkshows. Aparte aandacht verdient de continuering van de programmaserie Spuiten en Slikken, gepresenteerd door Filemon Wesselink. Alle denkbare aspecten rond seks en drugs komen in dit programma aan de orde. Voor jongeren zijn dit twee zeer belangrijke elementen uit hun dagelijkse belevingswereld. BNN schotelt informatie voor, geeft duiding, maar laat hierbij ook jongeren zelf aan het woord. Medepresentatoren Nicolette Kluijver en Zarayda Groenhart doen mee en de beelden laten vaak onverbloemd zien waar over gaat. Taboes zijn er om doorbroken te worden, niet bij wijze van effectbejag, maar omdat je pas goed een oordeel over de dingen kunt vormen als alles aangeraakt mag worden. Dit programma is een speerpunt in het TV-aanbod van BNN. Vandaar ook de extensies die BNN van plan is te produceren: Spuiten en Slikken Zomertour (opname van het programma tijdens de zomer bij diverse festivals in Nederland) en Spuiten en Slikken op Reis (seks- en drugsbeleving in het buitenland). BNN blijft met programma’s als onder andere Je Zal Het Maar Hebben, Lijst 0, Over Mijn Lijk, Patrick in Uruzgan, maar ook met haar specifieke thema-avonden (bijvoorbeeld over zelfmoord), op haar eigen wijze bijdragen aan specifieke informatievoorziening voor jonge mensen. Zij zien TV vooral als een medium dat vermaakt en ontspant. Dit gegeven wordt nadrukkelijk betrokken bij de ontwikkeling van dit type programma’s. BNN gaat moeilijke onderwerpen niet uit de weg, maar heeft daarbij wel oog voor de wijze waarop dit wordt verpakt. Zo zijn programma’s als Over Mijn Lijk en Je zal Het Maar Hebben voorbeelden van succesvolle programma’s die een duidelijke inhoudelijke ambitie laten zien. Het is daarbij zaak niet alleen naar kijkdichtheid te kijken, maar ook naar de impact van onderwerpen die we agenderen. Humor/improvisatie BNN is groot geworden door een sterk relativerend vermogen en door met een humoristische blik naar de wereld te kijken. Dit is voor jonge mensen een belangrijke waarde bij televisie kijken. Daarom zullen wij dit blijvend van toepassing verklaren op onze kernactiviteiten. Met programma’s als De Lama’s, de BNN Family, het evenement Laughing Matters en voorstellingen van cabaretduo Arie en Sylvester hebben we in het verleden deze eigenschap aan een jong publiek voorgeschoteld. Er is humor op vele vlakken, maar BNN heeft met improvisatie een eigen, en daarmee onderscheidend, genre in handen. Aan de opvolger van De Lama’s wordt nu hard gewerkt met een verdere verdieping en doorontwikkeling van het begrip improvisatiehumor, met bijvoorbeeld meer aandacht voor muziek. Onder de naam De Badgasten zal in 2009 en 2010 een nieuwe groep van jonge talenten zich met deze vorm van improvisatie laten zien.
18 Beleidsplan_spread.indd 18
24-07-2009 14:13:37
BNN denkt op dit moment na over een vervolg op Tequila, een humoristisch sketchprogramma, met een verborgen camera (echter niet te vergelijken met de algemeen bekende candid cameratoepassing). BNN continueert Doe Maar Normaal, de muziekquiz waarbij humor de boventoon voert. Met name bij het brede amusement dat BNN wil gaan brengen, speelt humor een grote rol: Dennis vs. Valerio, Ranking the Stars en The Boston Tea Party.
inhoud
De ontwikkeltijd om tot een volwaardig Nederland 3-programma te komen, neemt BNN uiterst serieus. Er wordt sinds een jaar in achteraf theatertjes proefgedraaid, met- en zonder publiek.
Muziek Popmuziek is een wezenlijk onderdeel van de belevingswereld van jongeren. Muziek is emotie en bindt jongeren onderling. Tussen het reguliere en vaak voorspelbare programmeren van videoclips (bijvoorbeeld door TMF of Slam-TV), kiest BNN voor een meer onderscheidende manier van het brengen van muziek in het programmaschema. Registratie van unieke eenmalige live optredens gekoppeld aan interviews met betreffende artiesten. Daarnaast willen wij elke zomer aanwezig zijn op de belangrijkste festivals en evenementen waarbij we verslag doen van de hoogtepunten, met daarbij een actieve rol voor de bezoekers. Hier zullen we de komende jaren mee doorgaan. Speelfilmbeleid BNN wil haar ingezette beleid ten aanzien van het co-produceren van jongerenfilms voortzetten en uitbreiden. Dat heeft de voorbije periode geleid tot speelfilms als Costa!, Volle Maan, Phileine zegt Sorry, Van God Los , Dennis P. en de telefilms Spoor 1 en TBS. Veel eigenzinnige films en grote bioscoophits met hoge bezoekersaantallen in met name de jonge doelgroepen. Het streven van BNN om per jaar deel te nemen in een op jongeren gerichte bioscoopfilm blijft. Voordat BNN haar naam aan een film verbindt, wordt er goed gekeken naar wat voor soort film het is. Een co-productie moet passen bij onze waarden en een groot raakvlak hebben met wat wij doen: opvallen, confronteren en een tijdsbeeld geven. Ook moet de film aantrekkelijk zijn voor een jong en breed publiek, soms tegendraads en vaak met humor. Jonge makers staan bij ons in de volle belangstelling. Films mogelijk maken is de mogelijkheid bij uitstek om niet alleen een impuls te geven aan de Nederlandse Film (en daar, temidden van de andere omroepen met vaak andere voorkeuren, eigenzinnige keuzes in te maken), maar ook om de eerste rechten te verkrijgen. Dit heeft het directe voordeel dat de publieke omroep, in casu BNN, deze films binnen twee jaar als eerste zendgemachtigde kan programmeren. Bijkomend belangrijk aspect is dat het co-produceren van deze films de gelegenheid biedt extra contactmomenten (naast het filmdoek ook Internet) te genereren tussen jong Nederland en BNN. Dat leidt tot meer mogelijkheden om jongeren te bereiken voor de publieke omroep. Algemeen - BNN wil zich blijven onderscheiden door populaire en toegankelijke presentatoren. Deze personen moeten voor jongeren een duidelijk karakter en een eigen identiteit hebben. Ze moeten kunnen interacteren binnen voor jongeren herkenbare situaties. Hiermee ontwikkelen zij zich tot iconen met een grote mate van geloofwaardigheid, die een begrip zijn voor jongeren en alleen al met hun voornaam bij hen bekend zijn. De presentatoren moeten zelfstandig (of samen) een programma kunnen dragen. - BNN wil minstens vier nieuwe formats per jaar ontwikkelen of een nieuwe toon vinden in bestaande programma’s. Formats en programma’s worden niet eindeloos uitgemolken, maar stoppen tijdig om ruimte te maken voor iets nieuws.
19 Beleidsplan_spread.indd 19
24-07-2009 14:13:37
- BNN wil minstens één keer per jaar een steen-in-de-vijver-programma ontwikkelen, in de traditie van de Grote Donorshow (2007) waarbij op een BNN-wijze maatschappelijk relevante onderwerpen worden geagendeerd. - BNN maakt een groot aantal eigen producties, zowel fictie als non-fictie. Programmateams, inclusief de eigen presentatoren, bevinden zich continu op de vloer, wat het BNN-clubhuisgevoel versterkt. Ondanks het feit dat het makkelijker lijkt een jonge doelgroep te bereiken met aangekochte series, meent BNN dat dat geen onderscheidende manier zou zijn om je vanuit een publieke taak op jonge mensen te richten. Voordeel van een eigen productie is de mogelijkheid een BNN-stempel op een programma te zetten en zelf te kiezen welke informatie je op welke wijze wilt overbrengen. - Documentaires en jongeren lijken geen logische combinatie. Echter, BNN kent wel een ambitie op dit vlak. We willen met vorm en inhoud variëren, waarbij we weg willen blijven van de traditionele documentairevorm. Voor de komende jaren omhelst BNN in de onderwerpkeuze drie mogelijke richtingen (of een combinatie daarvan). Ten eerste wil BNN aandacht besteden aan een voor een jong publiek aansprekende held, het liefst met een controversiële en prikkelende persoonlijkheid. Ten tweede willen we werken met een participerende interviewer die het de kijkers makkelijk maakt om in te stappen en na te denken over een interessante of niet alledaagse arena. Tenslotte wil BNN in het verlengde van de rijke traditie van taboedoorbrekende programma’s precaire onderwerpen aansnijden en ontleden. - BNN wil zich meer gaan profileren op Nederland 1. Deze zender, op zoek naar verjonging, biedt ruimte om brede programmering te plaatsen zoals amusement en human interest programma’s. De meer ervaren presentatoren zullen deze programma’s vorm kunnen geven. Nederland 3 moet ons platform blijven waar we de meeste programma’s uitzenden, die omgeving past ook het best bij het karakter van BNN. - BNN wil zich graag twee keer per jaar op een passend moment inzetten voor een goed doel. Niet vaker; beter heel hard de aandacht vragen dan meerdere keren met een minder hoorbaar geluid. Serious Request met het Rode Kruis en de Dansmarathon met Dance4Life zijn de projecten waar BNN nu mee bezig is. - BNN continueert haar (inclusieve) verkleuringsbeleid. Zowel voor als achter de schermen, houdt BNN rekening met een verbeterde afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Dit doen we door middel van onderwerp- en gastenkeuze, de keuze van de presentator en de samenstelling van de programmateams. - BNN zal, evenals in de periode 2005-2010, nadrukkelijk kwalitatief en kwantitatief onderzoek laten doen naar de bereik- en waarderingscijfers van haar programmering (naast de reeds bestaande KLO-cijfers). Dit om te controleren of de programma’s die we maken er toe doen, lees: voldoende bereik hebben in onze doelgroep van 15-35 jaar. Bereiksdoelstelling Binnen NPO-verband is voor 2010 voor Nederland 3 een kijktijdaandeel van 8,0% als doelstelling opgenomen. BNN sluit zich hierbij van harte aan, maar formuleert daarboven voor de eigen doelgroep (15–35 jaar) per programma scherpere doelstellingen. Deze worden vastgelegd in de jaarplannen en ook jaarlijks geëvalueerd. Het huidige verschil in het bereik van de BNN-doelgroep (gemiddeld 12% BNN-kijktijdaandeel op Nederland 3 ten opzichte van 8% bij de oude omroepen) wenst BNN in de planperiode voort te zetten. BNN wil structureel hoger blijven scoren onder jongeren dan de collega-omroepen. Het voorop stellen van het structureel hoger scoren binnen de eigen doelgroep, geldt voor BNN bij alle platforms. Dit beleid wordt ook gehanteerd bij de leefstijlgroepen waar BNN zich voor Nederland 3 aan gecommitteerd heeft: de Ambitieuze Pleziermaker, de Zorgeloze Spanningszoeker en (bijvangst) de Tolerante Wereldburger. Deze leefstijlgroepen behoren tot het NPO-beleidsjargon en, alhoewel deze niet goed naar leeftijd kunnen worden uitgesplitst, worden deze door BNN gehanteerd om de eigen doelstelling (het bereik onder alle jongeren) te laten aansluiten bij die van de NPO.
20 Beleidsplan_spread.indd 20
24-07-2009 14:13:37
inhoud
2.6 RADIO Radio blijft voor jonge mensen een belangrijk medium (als beschreven in hoofdstuk 1.3). Er wordt hard gevochten om jongeren te bereiken. Daar waar Radio haar betekenis voor jongeren in het verleden vooral had in het uitzenden van muziek en het benadrukken van de generatiekloof, wordt een radiozender meer en meer een uiting van de identiteit van jonge mensen: je bent waar je naar luistert. Het is van groot belang dat BNN verantwoordelijkheid voelt om juist in de huidige agressieve jongerenmarkt haar merkwaarde in te zetten ten behoeve van de Radiozenders die verjonging willen bereiken. Marketing en profielkeuze van een zender is meer dan ooit van belang in de strijd om het winnen en vasthouden van de jonge luisteraar. BNN verzorgt haar programma’s op Radio 1, Radio 2 en 3FM. Het nu geldende uitgangspunt is dit beleid evenals de daaruit voortvloeiende programma’s, de komende erkenningsperiode voort te zetten. Alle radiotitels ademen de identiteit van BNN. Op Radio 1, Radio 2 en 3FM zijn alle programma’s, hoe verschillend ook, gebaseerd op dezelfde waarden. BNN houdt hierbij uiteraard rekening met de gekozen profielen van genoemde drie zenders. Themakeuze, toon en vormgeving dragen bij aan het compleet maken van de programmamix van de publieke omroep. Onderstaande beschrijving biedt inzicht in de wijze waarop de verschillende programma’s ook de komende jaren aansluiting blijven vinden bij de identiteit van BNN. Radio 1 Radio 1 is een toegankelijke zender voor een groot publiek. Een journalistieke, actuele zender, met als prioriteit nieuws, sport en achtergronden. De zender is een graadmeter voor het maatschappelijke debat en een verkenner van nieuwe maatschappelijke trends. Eén van de uitgangspunten van Radio 1 is dat de dynamisering van de zender een blijvend punt van aandacht is. In dit kader ligt tevens de opdracht van BNN voor de periode 2010-2015. Naast de programma’s en onderwerpkeuze is het bereiken van deze doelstelling mede te realiseren door een ander uitgangspunt van de zender: de muziekkeuze en toegankelijke vormgeving, een frisse manier van presenteren, zonder concessies te doen aan de inhoud. BNN meent dat, luisterend naar de invulling van haar programma’s zoals het dagelijkse BNN Today, duidelijk wordt dat zij dit uitgangspunt tot haar verantwoordelijkheden rekent. Dit betekent dat BNN probeert de actieve luisteraar naar Radio 1 te trekken, maar ook dat de totale uitstraling van de zender zich mede verjongt door de aanwezigheid van de BNN-programma’s. BNN wil een nieuw geluid laten horen dat gedurfder is dan de luisteraar van de zender gewend is. Een dergelijk geluid wordt gemist tussen alle zichzelf soms wel heel serieus nemende programma’s. Door op Radio 1 een ander geluid te laten horen, maakt BNN de zender toegankelijker en zet BNN de andere omroepen aan tot meer innovatie. BNN acht het noodzakelijk dat jonge(re) mensen met de zender hun duiding op dé nieuws- en actualiteitenzender van Nederland kunnen vinden. Ondanks dat de tone of voice van Radio 1 minder natuurlijk aansluiting vindt bij de BNN-waarden, acht BNN het van cruciaal belang dat jongeren temidden van alle commerciële mediaaanbieders, kennis kunnen nemen van nieuws en actualiteiten in een onafhankelijke omgeving zoals door de publieke omroep geborgd. BNN geeft op Radio 1 de brugfunctie die zij tot haar verantwoordelijkheid rekent op overtuigende wijze vorm. Radio 1 is voor deze opdracht dé zender bij uitstek. BNN zal dan ook de komende planperiode een mix van informatieve en amuserende programma’s blijven maken. BNN gaat door met de succesvolle weg die in 2008 is ingeslagen met BNN Today op Radio 1. Voor de periode 2010 - 2015 ziet BNN graag uitbreiding van de zendtijd. Gedacht wordt aan twee aandachtsgebieden die voor de doelgroep aantrekkelijk zijn: media en reizen, in de avonduren, laagdrempelig en met een knipoog. Daarbij wil BNN de toegankelijkheid van Radio 1 overdag verbeteren door binnen al bestaande programma’s dynamische, korte items toe te voegen. BNN ziet uit naar de samenwerking die hier voor nodig is.
21 Beleidsplan_spread.indd 21
24-07-2009 14:13:37
Radio 2 Radio 2 is een full-service muziekzender, met hits uit de jaren ‘60, ‘70 en ‘80, maar ook met muziek van nu en het betere Nederlandstalige repertoire. Radio 2 staat midden in de ontwikkelingen van de lichte Nederlandstalige muziek. Eén van de speerpunten van Radio 2 is het fris houden van de zender. BNN wil op basis van dit uitgangspunt haar bijdrage blijven leveren, waarbij ze tevens haar brugfunctie op deze zender kan vervullen. BNN levert met de continuering van een wekelijks programma (zoals op dit moment Het Platenpaleis) een belangrijke bijdrage aan deze verfrissing. Deze ambitie komt tot uiting in het programma door een hoog feel good-gevoel te bereiken, met veel inbreng van de luisteraar. De muziekkeuze wordt gedomineerd door dance classics. Dit past bij het uitgangspunt van de zender om hits uit (onder andere) de jaren ‘80 te willen brengen. Om de verfrissing nog verder door te kunnen voeren, programmeert BNN bovendien ook hits uit de jaren ’90. Verder werkt BNN graag mee aan het crossmediale en succesvolle Top 2000-platform. Radio 2 wenst de komende planperiode te verjongen om een betere aansluiting met de uittredende luisteraar van 3FM te realiseren. BNN werkt hier graag aan mee door haar expertise in te zetten bij het maken van plannen voor Radio 2, maar ook door de vrijdagavond nadrukkelijk te programmeren voor de Radio 2 doelgroep 35-55 jaar, waarbij we als BNN ons richten op de onderkant van deze doelgroep. 3FM 3FM is en blijft een publieke popzender die zich nadrukkelijk onderscheidt van andere aanbieders. 3FM is de maatschappelijk betrokken muziekzender van Nederland voor jongeren tussen de 15 en 35 jaar. De zender is open en positief, met afwisselend een serieuze en humoristische toon. Bij het edgy 3FM staat het nemen van initiatief centraal: de zender zoekt door middel van vernieuwende acties graag zijn grenzen op. Ook de dj’s zwengelen regelmatig discussies aan en schromen er zeker niet voor om zelf op onderzoek uit te gaan. 3FM laat zich in zijn keuzes altijd leiden door de liefde voor muziek en de waarde die muziek heeft voor luisteraars. Beginnende bands breken door bij 3FM en luisteraars horen er altijd de nieuwste muziek. De uitgangspunten die BNN op 3FM nastreeft sluiten naadloos aan bij de door de zender gekozen profilering (het lijkt alsof 3FM goed naar de BNN-waarden heeft gekeken). 3FM is voor BNN dé mogelijkheid bij uitstek om haar band met jong Nederland te verankeren. Daarbij is BNN van waarde voor het station maar andersom ook. Het Radiobeleid van BNN ten aanzien van de programmering en aanwending van middelen is er dan ook op gericht het zwaartepunt bij deze zender te leggen. BNN is zeer zichtbaar (hoorbaar) op 3FM. Iedere dag verzorgt BNN programma’s op dit station. Op 3FM hanteert BNN twee overkoepelende beleidsoverwegingen: het opbouwen van Radio-personalities en een personalityshow (Ruud de Wild tot 2004 , Wouter van der Goes tot 2006, Coen Swijnenberg en Sander Lantinga - heden) en ruimte maken voor live muziek van jonge en relatief onbekende artiesten. Personalityprogramma’s staan toe om humor te combineren met duidelijke maatschappelijke betrokkenheid en veel interactie met luisteraars. De BNN-presentatoren zetten aan tot het vormen van een eigen mening van de luisteraar over maatschappelijke ontwikkelingen, van politieke zaken tot items die de persoonlijke leefwereld van jongeren raken. Via deze personalityshows kan de publieke omroep concurreren met commerciële Radio. BNN wenst een grotere rol te spelen op 3FM: naast het al aanwezige BNN-slot 16.00 uur – 19.00 uur (De Coen en Sander Show) wenst BNN nog een dagelijks prime time slot te vullen. Omdat de doelgroep en de missie van BNN en 3FM één op één op elkaar aansluiten, past een grotere rol van BNN bij deze zender.
22 Beleidsplan_spread.indd 22
24-07-2009 14:13:37
3FM biedt tevens een podium voor nieuwe muziek en nieuwe artiesten. Het draait om de muziek die zich nog moet bewijzen en door de commerciële zenders vermeden wordt. Ook Nederlandse popmuziek krijgt op 3FM bijzondere aandacht. Deze uitgangspunten vinden hun weerklank bij het wekelijkse BNN-programma That’s Live. BNN geeft nieuwe en gevestigde artiesten een podium. De bands komen graag naar de bar bij BNN. Het pand van BNN is een laagdrempelig clubhuis waar de jonge doelgroep makkelijk langskomt.
inhoud
BNN wil het programma De Coen en Sander Show een nog stevigere verankering geven in de doelgroep 15–35 jaar in de periode 2010-2015. Nu ontwikkelen Coen en Sander zich tot zeer populaire en nieuwe typen Radiohosts. In hun programma worden humor en maatschappelijke betrokkenheid (de kleine en de grote onderwerpen) op een natuurlijke wijze verweven, waarmee jongeren betrokken blijven bij maatschappelijke ontwikkelingen. Er heerst geen afzeikcultuur. Het laatste nieuws wordt gebracht in het halfuur bulletins.
Bij Timur Open Radio (weekendprogrammering) staat de luisteraar helemaal centraal. Er is voortdurend interactie met het publiek. Een ander belangrijk weekendprogramma (in de avond en nacht) is de Sense of Dance, waarbij volop aandacht is voor (Nederlandse) dance, onder jongeren een belangrijke muziekstroming. BNN wil alle hierboven genoemde titels continueren de komende jaren. BNN realiseert zich dat niemand voor eeuwig op dezelfde plaats zit en dus wordt er fors geïnvesteerd in nieuw talent. BNN is actief deelnemer aan de opleidingen van 3FM en heeft in het verleden bewezen vaak op de juiste momenten in de juiste personen te investeren (Sander Lantinga, Coen Swijnenberg, Timur Perlin, Ajouad El Miloudi, Kristel van Eijk). Door te blijven investeren in jong talent en het personeelsbestand jong te houden, blijft BNN jong en houdt de omroep de nodige binding met de doelgroep. Door concepten als de BNN University (zie 2.8) blijft BNN gegarandeerd van jonge instroom in het bedrijf dat via de eigen kweekvijver tot wasdom komt. Radio luisteren via Internet groeit en gaat langzaam substantiële vormen aannemen. Aangezien BNN verwacht dat IP de distributievorm van de toekomst is, is investeren hierin wenselijk. Zoals eerder opgemerkt, zal in de periode 2010-2015 ether- en kabelbeluistering de overhand houden. De publieke omroep hoeft niet voor de troepen uit te lopen, maar moet wel in de voorste linies te vinden zijn. Daarom heeft BNN enkele jaren geleden al BNN.fm opgezet, waar alle bestaande BNN-Radioprogramma’s in korte hapklare brokken via Internet worden hergebruikt. Deze fragmentatie wordt als download (podcast) en stream aangeboden. Daarnaast heeft BNN op dit moment één Radiothemakanaal in beheer binnen het 3FM-domein: Live. In de komende periode wil BNN ook haar bestaande autoriteit op dance-gebied gebruiken om een themakanaal dance op te zetten. Op FunX, de urban- en stadszender van de publieke omroep, wil BNN graag een vaste rol vervullen. Binnen Radio wil BNN ook de primaire doelstelling nastreven: het bereiken van alle jongeren van Nederland. De doelgroep van FunX zou een gekleurde aanvulling zijn op het bereik van BNN-Radio. De bestuurlijke inbedding van deze zender binnen de publieke omroep zal echter sterk moeten worden verbeterd, willen de gezamenlijke omroepen daadwerkelijk kunnen participeren. BNN werkt hier graag aan mee. Bereiksdoelstelling Binnen de NPO zijn de volgende doelstellingen ten aanzien van de luistertijdaandelen vastgesteld: Radio 1: 8,0% Radio 2: 10,3% 3FM: 7,8% BNN ondersteunt deze doelstellingen en heeft, net als bij het platform TV, voor de eigen doelgroep strengere normen gesteld. Ook deze doelstellingen worden jaarlijks besproken en vastgesteld in een jaarplan.
23 Beleidsplan_spread.indd 23
24-07-2009 14:13:37
2.7 INTERNET/NIEUWE MEDIA De inzet en integratie van Internet/Nieuwe Media heeft bij BNN de afgelopen jaren grote vooruitgang geboekt. Dit platform is een wezenlijk onderdeel van het productieproces geworden. Mede door de interactieve mogelijkheden biedt Internet aanvullende inspraak ten aanzien van het programmabeleid van BNN (crowdsourcing). Er is in de afgelopen jaren veel resultaat geboekt op Internetgebied. Sinds 2004 passen programmamakers het medium bijna automatisch in binnen de beschikbare mix van media-uitingen die bijdraagt aan een zo effectief mogelijke programma-output. Bij het bereiken van een jong publiek is dit noodzakelijk. Jongeren bedienen zich van verschillende media-uitingen op hetzelfde moment. Zo is het eerder regel dan uitzondering dat men TV kijkt en tegelijkertijd de ondersteunende websites bezoekt. Dit mediagedrag ontwikkelt zich de komende jaren volgens hetzelfde patroon. BNN zal haar beleid op dit punt de komende jaren intensiveren. Ondanks het (letterlijk) weghalen van de muren tussen de medewerkers van verschillende platforms, kwam in het verleden (multimediale) samenwerking bij BNN schijnbaar toevallig tot stand kwam. Daarom is er recent gekozen voor een structurele (crossmediale) organisatievorm tussen de programmamakers van de verschillende platforms. De website draagt ook de BNN-waarden uit. De inhoud, de vormgeving, de functionaliteit en daarmee de complete look & feel getuigen daarvan. Alle digitale producties worden aan de hand van de BNN waarden (Lef, Brutaliteit, Onderscheidend, Lust for Life en Humor) getoetst. Crossmedialiteit Onze crossmediale ambitie is verweven in alle onderdelen van dit beleidsplan. BNN worstelt (net als de rest van de wereld) met het veelzijdige en vaak misbruikte begrip crossmedialiteit. Verder dan handig multimediaal gebruik van content komt men vaak niet. De term wordt veelal vanuit aanbodszijde gebezigd. BNN redeneert vanuit inhoud en het mediagedrag van jongeren. BNN-content sluit goed aan bij de gefragmenteerde mediaconsumptie van jongeren. In het huidige medialandschap ontstaan niet voor niks verschillende manieren van distributie die op basis hiervan zijn ingericht. BNN kiest hierbij niet voor hypes, maar voor toepassingen die zich lijken te bewijzen onder jongeren. Keuzes worden in de planperiode echter wel beter onderzocht en onderbouwd, om zo het ad hoc-karakter van de beslissingen terug te dringen. Gericht onderzoek gaat ons hier bij helpen. Inhoud BNN wil inhoudelijk bijdragen aan de onderscheidendheid van het aanbod van de publieke omroep op Internet. Het is voor een mediaorganisatie noodzaak het Internetplatform, naast ondersteunend, als een zelfstandig kanaal te beschouwen. BNN heeft haar verantwoordelijkheid genomen door binnen het digitale publieke mediadomein hét aanspreekpunt voor jongeren te zijn. Internet geldt als onmisbaar medium voor alle BNN-activiteiten. Voor de ondersteuning van Radio en TV, de live- en/of herbeleving van evenementen, de verantwoording over de bedrijfsvoering, de persondersteuning en de verenigingsinformatie. Voor BNN-leden is er een speciale en uitgekiende ledensectie ontworpen waar men, éénmaal binnen met een gebruikersnaam en wachtwoord, een voorkeursbehandeling geniet. Met bijvoorbeeld kans op exclusieve uitnodigingen voor BNN-events, maar ook de mogelijkheid inspraak te leveren in voor BNN essentiële onderdelen. Programmacommunities worden ingezet voor het verzamelen van de juiste informatie voor een programma (bijvoorbeeld bij Spuiten en Slikken: Sexypedia of bij BNN Today: Ranking the News). Het Internetbeleid van BNN kent twee uitgangspunten (in lijn met het NPO-meerjarenbeleid): 1. programmamateriaal 2. web-only inhoud
24 Beleidsplan_spread.indd 24
24-07-2009 14:13:38
De focus zal voor een groot deel blijven liggen op de Radio- en TV-programmering. De meeste jongeren associëren BNN hiermee. BNN-Internet volgt voor een belangrijk deel de programma’s (en dus ook de thema’s). Deze thema’s zijn voor de komende jaren: Reizen/avontuur (3 op reis, TBYD, Weg met BNN): Drama (ONM, diverse series, (tele)films): Informatie/betrokkenheid (S&S, Couscous, JZHMH, OML): Humor/improvisatie (Badgasten, VOC): Muziek (concerten, festivals, events, 101Barz):
inhoud
De BNN-programmasites volgen de lijn van de uitzendingen op TV en Radio. Op Internet wordt het programma crossmediaal door het te voorzien van een interactieve laag (Sterretje Gezocht, Dennis vs. Valerio, IQ-test), een extra aanbieding (bonusmateriaal Try Before You Die, Je Zal Het Maar Hebben, De Lama’s) of door flexibel en toegankelijk aanbod (video on demand met uitzending gemist / mediadepot, Baby te Huur en bijvoorbeeld Bitches staan op Internet voordat de uitzendingen op TV zijn).
20% 20% 30% 20% 10%
Het percentage staat voor hoeveelheid geld/tijd die BNN-Internet wil steken in de projecten die aan deze thema’s gekoppeld zijn, wil steken. In de BNN ‘web-only’ projecten, zoals de BNN Gids, de Sexypedia en de BNN-weblogs, is volop ruimte voor eigen materiaal binnen het web 2.0-principe. - De BNN Gids wil voor jongeren een objectieve gids zijn in het massale media-aanbod dat dagelijks op ze afkomt. Voor jongeren interessante programma’s, games, sites en films worden door BNN uitgekozen en in kaart gebracht voor Internetbezoekers. De geloofwaardigheid van BNN als merk en de BNN gezichten dragen bij aan de duiding in het dagelijks wisselende en ondoorzichtige media-aanbod. Hiermee versterkt BNN als uniek jongerenmerk het gehele publieke omroepaanbod op Internet en trekt jongeren het publieke domein in. - De Sexypedia-site, gekoppeld aan het TV-programma Spuiten en Slikken, heeft een voorlichtingsfunctie voor jongeren op het gebied van drugsgebruik en seksuele ervaringen. De site wil op een duidelijke en onomwonden wijze jongeren informeren en weerbaarder maken, zonder daarbij het vingertje te heffen. Jongeren komen via Internet in aanraking met seks of porno. BNN kiest er voor dit te laten plaatsvinden in een publieke omgeving met voorlichting, duiding en ervaringen van andere jongeren. - De BNN-weblogs bieden een platform aan jongeren om het over de inhoud van de BNN-programma’s van BNN te hebben. Elkaar ontmoeten en informatie-uitwisseling spelen een grote rol (community). BNN kent een aantal aanvullende aandachtsgebieden voor de komende vijf jaar: - Aanhakend op de late-night ambitie (zie hoofdstuk 2.5) wil BNN jongeren via dit TV-programma doorsluizen naar Internet om ze daar meer en vollediger in aanraking te brengen met de headlines van het nieuws. Ook hier gelden de BNN-waarden. Op Internet vraagt dit om een directe en prikkelende aanpak. - Sociale netwerken: BNN wil een nog betere aansluiting krijgen met de grote sociale netwerken die in trek zijn bij jongeren. De al bestaande samenwerking met sites als Hyves en Twitter zal de komende periode worden geïntensiveerd. Op deze sites is BNN-programmamateriaal beschikbaar. Deze kan eenvoudig door gebruikers van deze netwerken in hun eigen omgeving worden geplaatst. - On demand audio/video: BNN wil haar eigen archief volledig toegankelijk maken (de zogenaamde long tailfunctie), zodat het programma tot in lengte van dagen gratis en laagdrempelig beschikbaar blijft. Deze ambitie heeft al deels vorm gekregen door de start van BNN.fm (alle BNN-Radioprogramma’s) sinds 2006 en voor TV beginnen we in het najaar van 2009 met BNN.TV. De bijbehorende technische functies zullen sterk worden verbeterd.
25 Beleidsplan_spread.indd 25
24-07-2009 14:13:38
- BNN wil het bereik onder nieuwe Nederlanders vergroten. BNN gaat door met het uitbouwen van het succesvolle sites van 101Barz en State Magazine. Vormgeving De wijze waarop BNN haar site fragmentarisch en functioneel inricht en vormgeeft, sluit aan bij het mediagedrag van jongeren en vormt daarmee een herkenbare en onderscheidende plaats voor deze groep binnen de portal omroep.nl. BNN besteedt veel aandacht aan de vormgeving van haar websites. Dit is een bewuste keuze. De doelgroep is enorm visueel ingesteld. De BNN-websites zullen altijd een aansprekend design hebben. Techniek BNN wil een technologisch innovatief beleid voeren op het gebied van Internet. Dat is echter geen kerntaak. Uiteindelijk ontwerpt BNN ook geen TV-camera’s. In de vluchtige digitale mediawereld lossen hypes, eenmalige successen, korte golfbewegingen, functionele missers/winnaars elkaar razendsnel af en in eerste aanleg valt niet te zien of iets beklijft. Het is discutabel om zonder enig nadenken continu publiek geld te investeren zonder de zekerheid te hebben dat een nieuwe mediatoepassing die toegevoegde waarde voor de publieke omroep zal hebben. Wel stapt BNN in ontwikkelingen die zich bewezen hebben en aanslaan bij jongeren. Soms gaat dat goed (flash video, koppeling met Hyves) en soms niet (Second Life). Techniek is geen doel op zich, maar werkt mee aan het verscherpen van onze identiteit (een club die met de tijd meegaat en die weet wat er speelt bij jongeren). Een andere belangrijke technische ontwikkeling is het embedded aanbieden van video-content. Deze wijze van distributie zorgt er voor dat BNN als afzender van haar materiaal zichtbaar en herkenbaar blijft binnen andere digitale domeinen, zoals Hyves, Twitter, Facebook of YouTube. Hier heeft BNN sinds 2007 ervaring mee opgedaan. Dit beleid wordt de komende jaren gecontinueerd. De hierbij door BNN ontwikkelde videoplayer is binnen de publieke omroep beschikbaar gesteld voor geïnteresseerde omroepen. Bereiksdoelstelling Binnen NPO-verband zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: - Het bereik vergroten in de doelgroep laag opgeleiden. - Het bereik vergroten in de doelgroep 13-39 jaar. - Het bereik vergroten in de leefstijlgroep Ambitieuze Pleziermaker. - Aanbod voor doelgroep niet westerse allochtonen vergroten. - Contentsyndicatie naar allochtonen website uitbreiden. BNN ziet het, gelet op haar eigen missie en doelgroep, als haar verantwoordelijkheid om deze door de NPO geformuleerde doelstellingen te halen. Vooral de punten 2, 3 en 4 zijn in dit hoofdstuk als BNN-doel al inhoudelijk aan de orde gekomen. Het unieke karakter van het merk BNN en de exclusieve keuze (als enige publieke omroep) die BNN maakt voor de jongerendoelgroep, geeft de NPO de kans genoemde doelen te verwezenlijken. Het komend jaar wil BNN dat het aantal bezoeken van het complete BNN.nl-domein rond de 35 miljoen per jaar ligt. Het aantal pageviews moet 150 miljoen bedragen. BNN wenst de derde plek binnen de rangschikking van meest populaire publieke omroep op Internet (zoals in 2008) minimaal te behouden.
26 Beleidsplan_spread.indd 26
24-07-2009 14:13:38
inhoud
2.8 THEMAKANAAL BNN verzorgt voor de NPO het crossmediale themakanaal 101.TV. Binnen dit project wordt vanuit het pand van BNN voor en door jongeren een nieuwe vorm van programmeren en produceren ontwikkeld. Dit digitale kanaal leent zich er bij uitstek voor om zich samen met andere omroepen (VARA, VPRO, EO, Teleac en NPS) uitsluitend en exclusief op de BNN-doelgroep van 15-35 jaar te richten op een crossmediale wijze. Binnen 101.TV wordt op een vernieuwende wijze TV- en Internetcontent geproduceerd die aansluit bij het zapgedrag en lifestyle van jongeren. 101.TV is voor jongeren, meer nog dan Nederland 3, een exclusieve plaats om kennis te nemen van bestaande en nieuwe jongerencontent van de publieke omroep. In de periode 2010-2015 wil BNN 101.TV nog sterker positioneren als dé plek waar 24 uur per dag content voor jongeren te vinden is. Samenwerking met Nederland 3, waaraan 101.TV gelieerd is, is daarvoor van groot belang. Kijkers van Nederland 3 worden doorverwezen naar 101.TV. Jongeren worden op deze manier efficiënt bediend, iets wat Nederland 3 zelf niet volledig kan waarmaken. Om optimaal aan te sluiten bij de dagbesteding en het kijkgedrag van jongeren wil BNN doorgaan met de zogeheten shortform-programmering. Bestaande content wordt kortgeknipt tot items van maximaal vijf minuten. Hiermee ontstaat een ad random programmering met korte hapklare items met content van de publieke omroepen. Door deze onderscheidende vorm en de inhoud van de programmering is 101.TV in staat de concurrentie aan te gaan met commerciële zenders als MTV, TMF en SLAM-TV. Ook zal 101.TV de komende jaren geregeld worden ingezet als pilot-plek voor Nederland 3. Op deze manier kan bij de doelgroep getest worden hoe bepaalde programma’s vallen. Hiermee draagt 101.TV bij aan de programmatische vernieuwing van Nederland 3 (mogelijk ook 1 en 2). Bovendien is het efficiënt om pilots daadwerkelijk uit te zenden, iets wat dankzij het experimentele karakter van 101.TV geen probleem is. De impuls tot vernieuwing komt ook tot uitdrukking in het aantrekken van jong talent dat wordt opgeleid tot multi-inzetbare programmamakers (van meercamera-regisseur en editor tot presentator). Om ruimte te creëren zullen de komende jaren steeds 101-makers doorstromen naar BNN, maar ook naar de andere deelnemende omroepen. 101.TV ontwikkelt zich tot hofleverancier van talent voor de (publieke) omroep. Wat betreft de gewenste en noodzakelijke verkleuring van de publieke omroep heeft 101.TV een voortrekkersrol. Bewust krijgen programmamakers van niet-westerse afkomst de kans zich te ontwikkelen. Dit gebeurt zowel voor als achter de schermen. Hierbij moet 101 Barz specifiek genoemd worden. Deze hiphop-community, gemaakt door allochtone programmamakers, weet wekelijks 85 duizend jongeren aan zich te binden. Hiphop is meer dan een muziekstroming, het is een manier van leven. In de periode 2010-2015 zal deze community verder doorgroeien. 101.TV wordt uitgebreid met een tweede community, op het gebied van gaming. Het spelen van games is een wezenlijk onderdeel van de dagbesteding van jongeren en 101.TV springt in dit gat door een game-community in te richten. Hierdoor ontstaat er een verbindende factor tussen jongeren die via deze game-portal in aanraking komen met (andere) content van de publieke omroep.
27 Beleidsplan_spread.indd 27
24-07-2009 14:13:38
Het themakanaal 101.TV verwezenlijkt bovenstaande inhoudelijke ambitie nu al op meerdere platforms (mobiel, narrowcasting, Internet, digitale TV). De komende jaren wordt dit voortgezet door volop te experimenteren met nieuwe vormen van verspreiding (bijvoorbeeld non-lineair). Afhankelijk van technische mogelijkheden en trends onder de doelgroep wordt flexibel ingesprongen op nieuwe ontwikkelingen. Het shortform-karakter van 101. TV leent zich bij uitstek voor (her)gebruik op andere platforms. Het is de vraag in welke omvang het bereik van de themakanalen van de publieke omroep zich als een lineair gegeven zal ontwikkelen. De wijze van programmeren door BNN in de shortform-formule slaat aan bij jongeren. Dat blijkt onder meer uit de toename van de naamsbekendheid van 101.TV van 28% begin 2008 naar 43% in het laatste kwartaal in 2008. Ook de waardering van het platform 101 Barz, als onderdeel van 101.TV, met een rapportcijfer 9 (onderzoek NPO-KLO, voorjaar 2009), laat het groeiende succes zien van dit aanbod. 2.9 INNOVATIE BNN kent naast de programma-inhoudelijke vernieuwingen tal van innovaties op het gebied van verspreiding van haar content. In de periode 2010-2015 zal dit doorgaan. Voor een jongerenomroep is het belangrijk om daar te zijn waar de, vaak trendgevoelige, doelgroep zich bevindt. Out of home-media zal daarbij de boventoon voeren, steeds meer jongeren gebruiken media buiten hun eigen huis. Mobiel In de periode 2010-2015 wil BNN al haar sites geschikt maken voor benadering via mobiel Internet. Zoals al opgemerkt in hoofdstuk 1 zal het gebruik van smartphones met name onder jongeren een enorme vlucht nemen. Bovendien sluit het aan bij de wens van jongeren om content tot zich te nemen op zelfgekozen tijden en plekken. Om ons aanbod hierop te laten aansluiten zullen de BNN-Radio- en TV-programma’s worden kortgeknipt, zodat ook deze op die manier via mobiel Internet kunnen worden bekeken en beluisterd. Dit inkorten/samenvatten is van belang omdat jongeren vaak weinig tijd hebben en mobiel Internet voor jongeren kostbaar is (ze betalen vaak per MB). Bovendien maken ze gebruik van het relatief kleine scherm op hun toestel (lang kijken is niet wenselijk). In het najaar van 2009 zal BNN al beginnen met het aanbieden van een korte versie van de soap ONM. Het populaire Lama-archief is al ontsloten op deze wijze (Lama Zien). Als onafhankelijke publieke omroep legt BNN zich niet vast op de ontwikkeling van een applicatie voor één bepaald mobiel besturingssysteem. Voor zowel gebruikers van de iPhone, Google Android en Windows Mobile moet de content van BNN beschikbaar zijn. Ook de livestreams van de BNN en 101.TV-uitzendingen zijn sinds 2009 beschikbaar voor doorgifte via DVB-H. De komende jaren wenst BNN dit uit te bouwen door ook via andere mobiele systemen streams aan te bieden. Deze distributie gaat altijd in nauw overleg met de NPO. BNN ziet het als haar taak om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de dergelijke nieuwe distributievormen. In de onderhandeling met bijvoorbeeld producenten zullen altijd de mobiele rechten worden bedongen. Op het gebied van de Radio zal BNN de stream van BNN.fm de komende jaren aanbieden via een zogeheten tune-in applicatie, zodat ook de Radioprogramma’s via een mobiele telefoon kunnen worden beluisterd. Ook 24/7 dance- en live kanalen (van 3FM) wil BNN op deze wijze gaan aanbieden. Interactive Service Menu BNN zal volop inspelen op de behoefte van de doelgroep aan interactie. In de laatste jaren is op dit gebied al veel ervaring opgedaan. Zo konden kijkers van de Nationale IQ-test meespelen via hun afstandsbediening van hun digitale TV-ontvanger. Bij meer titels van BNN wordt deze applicatie in 2010 en 2011 ontwikkeld. Bijvoorbeeld het ONM-archief, achtergrondinformatie bij Spuiten&Slikken (de Sexypedia) of de ontwikkeling van een stemmodule waarmee de mening van de kijker betrokken kan worden bij het verloop van de inhoud van het programma (bijvoorbeeld bij een vervolg op Sterretje Gezocht).
28 Beleidsplan_spread.indd 28
24-07-2009 14:13:38
inhoud
On demand Om jongeren het publieke domein in te lokken en te behouden zal BNN optimaal aansluiten bij de wens van jongeren om te kijken of luisteren op een tijdstip dat ze zelf bepalen. Pod- en vodcasts zijn hiervoor belangrijke instrumenten. Op dit moment biedt BNN een groot gedeelte van haar audio-aanbod als podcast aan. De vodcastaanbieding zal het komend jaar worden ontwikkeld, op maat gesneden. Ook het oproepen van afzonderlijke programma’s via digitale TV en IP-TV zal in de periode 2010-2015 in overleg met de NPO in ontwikkeling worden genomen. De voorbereidingen hiervoor zijn op dit moment in gang gezet. Narrowcasting We willen zijn waar jongeren zijn: niet alleen thuis of onderweg, maar ook in de publieke ruimte, bijvoorbeeld op school, in het openbaar vervoer of in de McDonalds. BNN heeft door de Universiteit van Delft onderzoek laten doen naar toekomstig mediagedrag van jongeren op dit punt. Hieruit zijn richtlijnen voortgekomen waaraan narrowcastprogramma’s moeten voldoen. Deze kennis gaan we de komende jaren toepassen en omzetten naar content. Moeilijk bereikbare jongeren worden zo wel bereikt door de publieke omroep. EPG De gidsfunctie die BNN thans tracht te vervullen op Internet (zie hoofdstuk 2.7) wil BNN ook via kabelmaatschappijen en IP-TV verder ontwikkelen. Technisch en inhoudelijk is dit een complex proces gezien de vele belangen die spelen en de dure techniek die er mee gepaard gaat. Ook hier geldt: BNN wil met haar merkkracht een gidsende werking verzorgen.
29 Beleidsplan_spread.indd 29
24-07-2009 14:13:38
30 Beleidsplan_spread.indd 30
24-07-2009 14:13:38
organisatie
3.1 ALGEMEEN BNN kent een verenigingsstructuur. De Ledenraad is het hoogste orgaan. De Ledenraad bestaat formeel uit het bestuur van BNN en de drie rayonbesturen (zie hoofdstuk 3.3) en bepaalt en controleert de inhoudelijke koers van BNN. De dagelijkse leiding is in handen van het bestuur. Dit bestuur wordt op de zakelijke aspecten gecontroleerd door de Raad van Toezicht (sinds 2008) en op het programma-inhoudelijke vlak door de Ledenraad. De precieze bevoegdheden van de verschillende organen zijn vastgelegd in de statuten van BNN (bijlage 3). BNN kent een informele bedrijfscultuur waar tussen directie en vloer geen tussenlagen zijn. Deze platte organisatievorm zorgt er voor dat de beslissingslijnen kort zijn en dat er flexibel gereageerd kan worden binnen de dagelijkse bedrijfsvoering. Buitenstaanders kenschetsen BNN vaak als een georganiseerde chaos. De omgangsvorm is los, de aankleding is vrolijk en geeft een clubhuisgevoel (met de bijbehorende feestjes), de locatie van het pand bevindt zich buiten het soms kille Mediapark. De verantwoordelijkheden zijn echter wel helder gedefinieerd, gebaseerd op een duidelijk organogram (bijlage 4). De hoofden van de platformen zijn lid van het MT, maar tevens meewerkend voorman/vrouw op de betreffende afdeling. De afgelopen tien jaar is deze werkwijze voor BNN succesvol gebleken, en de komende tien jaar gaan we daar mee door. Zoals eerder gesteld heeft BNN een impliciet crossmediale manier van werken (zie hoofdstuk 2.7). Om dit te bevorderen zijn letterlijk alle muren tussen de verschillende afdelingen weggehaald zodat één grote redactie ontstaat. Wel behoudt in de periode 2010-2015 ieder platform een eigen leidinggevende, om zo ook aan te sluiten bij de financiering en organisatie van de NPO. 3.2 VERANTWOORDING Intern Formele verantwoording vindt onder meer plaats via de leden door de agendering van de Ledenraad- en Programma Advies Commissievergaderingen en het organiseren van Ledenavonden. Leden praten aldus formeel mee over het (programma-)beleid van BNN. Op deze Ledenavonden (vijf keer per jaar) worden uitgebreide digitale enquêtes over het programmabeleid van BNN gehouden en tevens direct besproken in aanwezigheid van de directie en platformhoofden. Zoals eerder opgemerkt (zie hoofdstuk 3.1) legt het bestuur voor wat betreft de zakelijke aspecten van het bedrijf het bestuur verantwoording af aan de Raad van Toezicht. Tijdens de Ledenraadvergaderingen (zes keer per jaar) en de PAC-vergadering (twee keer per jaar) wordt doorgesproken op de inhoudelijke ontwikkeling van BNN. Op de agenda staan alle belangrijke politieke, organisatorische, programmatische, financieel-juridische zaken en andere relevante Hilversumse onderwerpen. Tevens komt daar de portfolio van presentatoren aan de orde, de ontwikkeling van de merkkracht van BNN, relevante ontwikkelingen binnen de jongerenwereld die van belang zijn voor BNN en onder meer ook het mediagedrag van onze doelgroep. Ook vindt er per twee maanden een concrete schriftelijke uitwisseling plaats van vragen/antwoorden tussen de Ledenraad en de platformhoofden over het programmabeleid van BNN. We continueren deze manier van verantwoorden de komende periode. Ook de tweemaandelijkse Unplugged sessies zijn een instrument om intern verantwoording af te leggen. Bij deze lunch- of borrelbijeenkomsten zijn alle BNN’ers aanwezig en worden er door de directie en de medewerkers alle belangrijke lopende zaken besproken: van een nieuwe Internetsite tot aan de politieke omroepsituatie, alles kan aan bod komen. Per half jaar laat BNN een serieus schoolrapport over zichzelf verschijnen. Met voldoendes en onvoldoendes worden de prestaties van BNN belicht. Dit rapport werkt als een intern bind- en stuurmiddel. Een speciaal merkboek (bedoeld voor externe relaties, zie hieronder) is daarnaast ook een bruikbaar hulpmiddel om samen met de medewerkers ons merk scherp te houden. Dwars door de organisatie heen weet iedereen op deze wijze waar BNN voor staat en wat we willen uitdragen.
31 Beleidsplan_spread.indd 31
24-07-2009 14:13:39
Extern Jaarlijks publiceert BNN haar jaarrekening en jaarverslag via Internet en deponeert deze bij de Kamer van Koophandel. In het jaarverslag blikt BNN terug op de programma-uitingen en het wel of niet behalen van de doelstellingen per platform. Bovendien vertaalt BNN deze evaluatie naar nieuw beleid. De komende jaren blijven we dit doen. Eens per drie jaar geeft BNN, als gezegd, een zogenaamd merkboek uit. De gedachte daarachter is dat wanneer iemand van Mars zou komen, na het doorbladeren hiervan, binnen drie minuten nadrukkelijk wel weet waar BNN voor staat. Dit merkboek wordt in kleine, gerichte kring actief verspreid. Het hierboven omschreven schoolrapport wordt ook ingezet voor de externe verantwoording en verspreid onder journalisten, kamerleden en andere in BNN geïnteresseerde personen. BNN werkt sinds 1 november 2007 volgens de Richtlijnen Goed Bestuur en Integriteit. Een onafhankelijke commissie (Commissie Integriteit Publieke Omroep, kortweg CIPO) ziet toe op de naleving van de richtlijnen en regelingen. De richtlijn omvat vier openbare registers, te weten: 1. Register Nevenfuncties 2. Register Financiële Belangen 3. Register Beleggingen 4. Register Ontvangen Geschenken BNN heeft dergelijke registers ingericht en zal deze actief onderhouden. Met beide manieren van verantwoording (intern en extern) gaat BNN door in de periode 2010 – 2015. 3.3 VERANKERING Vereniging De gekozen verenigingsstructuur werkt als een belangrijk element ten behoeve van de verankering van BNN in de samenleving en de verantwoording richting het publiek. BNN kent drie rayonbesturen: Noord-, Midden- en Zuid-Nederland. Deze groep van in totaal 20 tot 25 BNN-leden wordt gekozen door de leden uit het rayon zelf en is evenwichtig verspreid over de drie rayons. Ze fungeert als klankbord voor de omroep. BNN-leden in het hele land kunnen contact opnemen met ‘hun’ rayonbestuurder voor vragen, klachten, ideeën en suggesties met betrekking tot BNN en haar programmering. Zo weten de rayonners wat er leeft onder de leden. Zij fungeren ook als doorgeefluik: ze zijn de belangrijkste schakel tussen de omroeporganisatie in Hilversum en de leden in heel Nederland. Deze consultatie van de leden fungeert als belangrijke input voor het functioneren van BNN. Een deel van de rayonbestuurders neemt ook deel aan de PAC-vergaderingen. Deze commissie is speciaal voor programmatische kwesties ingericht en bespreekt in toerbeurten integraal de lopende en toekomstige TV-, Radioen Nieuwe Media-uitingen. Ook de ontwikkeling van de presentatoren en het merk BNN komen hier nadrukkelijk aan de orde. Naast deze vergaderingen worden er ook zes keer per jaar aan alle rayonners vragenlijsten (digitaal of in print) uitgereikt waarin de platformhoofden met een aantal concrete programmavragen komen. Vervolgens vindt terugkoppeling plaats vanuit de BNN-platforms. BNN onderhoudt ook de komende planperiode deze werkwijze binnen de vereniging, met daarbij de ambitie dat zodra zich nieuwe (digitale) mogelijkheden voordoen, BNN deze zal inpassen binnen deze werkwijze.
32 Beleidsplan_spread.indd 32
24-07-2009 14:13:39
Eén keer per jaar reikt BNN de State Awards uit aan toonaangevende muzikanten uit de hiphopscène. Kanshebbers worden weken van tevoren door online polls genomineerd. De uitreiking vond eerst plaats tijdens een show. Nu is er voor gekozen dit uit elkaar te trekken. Awards overhandigen op beeld in Internetfilmpjes, de show moet een show zijn die niet steeds door officiële praatjes wordt onderbroken. Met de State Awards wil BNN de muziekcultuur een breder podium geven en zo een bijdrage leveren aan de promotie van de Nederlandse hiphopscène. De State Awards is tot stand gekomen doordat de Urban Awards (die BNN de ook organiseerde) en de Gouden Greep de handen ineen hebben geslagen.
organisatie
Evenementen Voor een opener en algemener contact met jongeren in het algemeen, participeert BNN in de clubavond ‘Seen’. Deze vindt maandelijks plaats in Amsterdam, maar zal tussen 2010 en 2015 ook in andere delen van het land worden gehouden. BNN profileert zich daar niet opvallend, maar functioneert meer als afzender. Op deze wijze is BNN op een geloofwaardige manier aanwezig in het clubcircuit en blijft aldus op de hoogte van een voor jongeren belangrijke scene.
BNN haakt aan bij de bekende festivals in Nederland, ondermeer: Indian Summer Festival, Sensation, Extrema Outdoor, Lowlands, Mysteryland, Solar. Pinkpop. BNN kiest bewust voor actieve contactmomenten met de achterban. Dit door een activiteit te organiseren waaraan bezoekers mee kunnen doen, ter plaatse en via Internet. Op die manier heeft BNN intensief contact met haar doelgroep. Zo weet BNN wat hen bezighoudt, iets wat met uitsluitend zichtbaarheid (billboarding) niet mogelijk is. BNN gaat ook in de komende planperiode door met de versterking van haar merk via bestaande of nieuwe festivals. Onderzoek Diverse onderzoeksbureaus leveren op geregelde basis (naast KLO) diverse rapportages. Resultaten hiervan worden structureel doorgekoppeld naar de directie en via het MT naar de programmamakers. Op deze wijze onderzoekt BNN verschillende aspecten die van belang zijn voor het kunnen onderhouden van het merk en verbeteren van ons programmabeleid, bijvoorbeeld: - ontwikkelingen in sociaal of mediagedrag, - relevante maatschappelijke/politieke ontwikkelingen, - de staat van verkleuring in Nederland, - ontwikkelingen van cool brands. BNN gaat door met het periodiek laten verrichten van dit type onderzoek. Chat Meer informele verankering wordt door BNN geborgd door het beleggen van chatsessies door de directie en platformhoofden met leden en niet-leden. Tevens zijn er discussiefora waarin besproken wordt of het BNN‘gevoel’ nog klopt en of dat blijft aansluiten bij de leefwereld van jongeren van nu. BNN gaat hiermee verder. Pizza-avond Bedrijfsbreed, maar ook per platform, worden bij BNN geregeld zogeheten ‘pizza-avonden’ gehouden. Met bier en pizza in de hand wordt er onderling, met een externe gastspreker, doorgepraat over de programmering en beleid van BNN. Deze spreker, met specifieke expertise en autoriteit, wordt gevraagd scherp de BNN-uitingen te volgen en te bekritiseren. Als vanzelf ontstaat er op zo’n avond reflectie door de medewerkers op het werk van BNN waarbij we de periode daarna de gemaakte opmerkingen terug laten komen in het werkproces teneinde ons aanbod te optimaliseren. Met deze avonden gaan we door.
33 Beleidsplan_spread.indd 33
24-07-2009 14:13:39
Maatschappelijke binding Naast de samenwerking met andere omroepen, werkt BNN op ad hoc basis samen met tal van maatschappelijke organisaties. Toch wil BNN als onafhankelijke vereniging niet op structurele basis gelieerd worden aan welke maatschappelijke organisatie dan ook. BNN is a-politiek, niet geïnstitutionaliseerd en vaart op basis van haar kernwaarden een eigen koers, uiteraard binnen de mogelijkheden en verplichtingen van de Mediawet en rekening houdend met de Richtlijnen van de Code Goedbestuur. De samenwerkingen die er zijn hebben vaak een pragmatische of inhoudelijke programmatische aanleiding. Ook zijn er soms kansen om gezamenlijk een marketingactie te organiseren. Het gaat dan bijvoorbeeld om studentenvakbonden, politieke jongerenpartijen, onderzoeksbureau’s, mediaconcurrenten, scholen en universiteiten en culturele instellingen (zoals: CJP). 3.4 DOELMATIGHEID Transparantie BNN heeft sinds 2003 een belangrijke stap gezet waar het gaat om de verantwoording van de inzet van haar publieke middelen. Met de start van de jaarplannen eind 2004 heeft BNN voor zichzelf willen formuleren, naast de programmatische ambities, op welke wijze en in welke hoeveelheden publiek geld is ingezet voor bepaalde programma categorieën. Elk opvolgend jaarplan laat vervolgens zien op welke wijze dit proces is verlopen en hoe deze beslissingen doorwerken naar het jaar daarna. De eerste twee jaarplannen laten dat nog niet op een professionele en consequente wijze zien, de laatste drie jaarplannen laten op dit punt een duidelijke verbetering zien. We gaan hiermee door. Dit is wat BNN ook de komende jaren verder concreet op het gebied van (interne) transparantie over doelmatige inzet van middelen onderneemt: - Flexibiliteit en inzicht: door maandelijks budgetoverleg van de platforms met de directie en controller, kunnen met geconstateerde onderbestedingen budgetoverschrijdingen opgevangen worden, dan wel een extra (financiële) impuls gegeven worden aan programma’s waar dat nog nodig wordt geacht. - Elektronisch workflow-systeem: Dit is een volledig nieuw systeem (invoering in januari 2007) om de efficiëntie en betrouwbaarheid van de organisatie op financieel gebied te verhogen: alle binnengekomen facturen worden ingescand en in een digitaal systeem geplaatst. - Concurrentie: Op zoek naar goedkoopste leveranciers van diensten worden er altijd verschillende facilitaire bedrijven en productiemaatschappijen uitgenodigd met offertes te komen. - In-huis productie: meer en meer worden sinds 2003 bij BNN zelf de programma’s geproduceerd. Hierdoor worden de margekosten van een externe producent bespaard. Externe transparantie over een doelmatige inzet van middelen wordt onder meer verzorgd langs de volgende lijnen die de afgelopen jaren zijn geïntroduceerd of verder verbeterd: - Publiceren van de jaarrekening met alle additionele informatie. - Melding aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken in het kader van de WOPT. - Jaarlijkse opgave aan de NPO van de directie en bestuurderssalarissen/vergoedingen. - Jaarlijkse opgave kosten op programmatitelniveau voor het NPO/Feiten & Cijfers-onderzoek. In het voorjaar van 2008 is BNN, net als de andere publieke omroepverenigingen, doorgelicht door de Algemene Rekenkamer. De conclusie luidt dat de omroepen hun kosten goed beheersen, maar dat de bedrijfsvoering, verantwoording en het toezicht op onderdelen verbeterd kan worden. Specifiek voor BNN is geconcludeerd dat de huishouding en bedrijfsvoering van vereniging en bedrijf transparant en op orde is. BNN meent dat met deze middelen het plafond bereikt is waar het gaat om het bereik van maximale transparantie. Als publieke omroep is BNN zich tevens bewust van het vergrootglas waaronder onze activiteiten bekeken en getoetst moeten worden. Om die reden gaan we wel door met onderhavig verantwoordingsbeleid.
34 Beleidsplan_spread.indd 34
24-07-2009 14:13:39
Diversiteit Verjonging in Nederland houdt per definitie ook in dat BNN de diversiteit van alle Nederlandse jongeren moet blijven uitstralen. BNN sluit hierbij aan bij één van de belangrijkste speerpunten van de publieke omroep: het verbeteren van de diversiteit in het aanbod, bereik en medewerkers.
organisatie
3.5 PERSONEELSBELEID Voor BNN is verfrissing van het personeelsbestand van levensbelang, omdat er constant binding moet worden gehouden met de jonge doelgroep. In de jaarlijkse functioneringsgesprekken wordt structureel aandacht gevraagd voor dit punt. Iedere medewerker weet dat BNN geen ‘career for life’ biedt. Afscheid nemen gebeurt dan ook vrijwel altijd zonder scheve gezichten en problemen.
Sinds jaar en dag voert BNN dan ook een verkleuringsbeleid om haar diversiteitdoelstelling vorm te geven. Het bewustzijn op de vloer om te werken aan deze doelstelling is inmiddels duidelijk aanwezig. De komende periode moet gebruikt worden om de diversiteit binnen de programma’s op een meer structurele en organische wijze verder uit te bouwen. Concreet wil BNN in de periode 2010 - 2015 uiteindelijk dat 25% van de nieuwe medewerkers van allochtone afkomst zijn. Net als verjonging is dit proces echter nooit klaar. BNN hanteert bij het werken aan dit speerpunt een brede definitie van de term ‘diversiteit’. De programmering speelt daarbij uiteraard een belangrijke rol. Daar combineert BNN een inclusieve en exclusieve aanpak. Als het gaat om programma’s die exclusief voor nieuwe Nederlanders worden gemaakt (zoals State.TV en 101barz) is het streven om voornamelijk allochtonen aan te trekken om het programma te maken. Op die manier gaat er een ‘verkleurings-motortje’ op de werkvloer draaien en vindt doorstroming plaats naar de meer generieke programma’s. De programmering en de bereiksdoelen van Nederland 3 vragen om een meer inclusieve werkwijze. Daar werkt BNN graag aan mee. Hierbij zal de diversiteit op een meer natuurlijke wijze in de bestaande formats en programmering terecht moeten komen: onderwerp- en itemkeuze, samenstelling gasten, presentatoren, vormgeving en tone of voice. Diversiteit en pluriformiteit van de leden verdienen ook aandacht. De actieve leden in de rayons en de geïnteresseerde leden op de Ledenavonden zijn hoofdzakelijk divers, maar wit: ‘van kakkers tot krakers’. In het ledenbestand zitten wel buitenlandse namen, maar zij zijn minder geïnteresseerd om op ledenavonden te komen. Het rayonbestuur is wel pluriform en representatief voor de regio’s in Nederland en naar leeftijd (variërend in leeftijd van 18 tot 33 jaar), maar niet naar culturele achtergrond. Via de rayonverkiezingen probeert BNN het percentage allochtonen binnen het rayonbestuur te verbeteren. Binnen het bedrijf is ten slotte nadrukkelijk aandacht nodig teneinde meer vrouwen op leidinggevende posities te krijgen.
35 Beleidsplan_spread.indd 35
24-07-2009 14:13:39
3.6 UNIVERSITY Om de binding met de doelgroep te waarborgen én het personeelsbestand jong te houden, heeft BNN jonge en talentvolle programmamakers nodig. In de relatief kleine en compacte organisatiestructuur die BNN kent dient dan ook een aantal arbeidsplaatsen continu beschikbaar te zijn voor deze talenten. Op basis van dit uitgangspunt en gelet op de verantwoordelijkheid die BNN kent op dit vlak, is BNN in 2003 met een structureel stageproject gestart: (begon als CoolCast) de BNN University. Deze naam moet ook de komende jaren een waarborg zijn voor een nieuwe instroom van jonge programmamakers binnen de publieke omroep en als zodanig verder uitgroeien tot een eigen merk met een bijbehorende beleving en geloofwaardigheid onder jongeren die graag binnen de media aan de slag willen. Onder de eenduidige noemer University zullen onder begeleiding van BNN’ers jonge mensen zich het Radio-TVInternet-vak eigen maken op een manier die past bij de wijze van programmeren van BNN. Deze begeleiding wordt gedaan door een aantal sleutelpersonen vanuit de BNN-programmateams die zorgen voor de overdracht van kennis en ervaring én die tevens borg staan voor de continuïteit van BNN. Op basis van een aantal selectiedagen worden ten behoeve van Radio, TV en Internet per medium een twintigtal talenten uitgekozen die gedurende een half jaar voor BNN aan de slag gaan. Na een korte stoomcursus (met ondersteuning van de Media Academie) waarin hen de beginselen van het mediaproductieproces zijn bijgebracht, ontvangen deze twintig personen een BNN University-bul, met bijbehorend protocol en feest, waarna ze binnen de BNN-organisatie aan de slag gaan. Bij het platform TV worden deze talenten toegevoegd aan bestaande programmateams om mee te draaien. Bij het themakanaal 101.TV gaan ze zelfstandig op pad om short form-materiaal te draaien. De programma’s van de Radiotalenten worden uitgezonden binnen het programma BNN Today. De Internetkandidaten gaan delen van de inhoud en vormgeving van de BNN-site verzorgen. Na dit half jaar blijven er nog gemiddeld een zestal stagiaires over. Binnen de zes maanden die daarna volgen, wordt er een keuze gemaakt over het definitieve vervolg bij BNN (of elders binnen de omroep) op basis van een echte arbeidsovereenkomst. Binnen elke media-afdeling van BNN zijn één à twee arbeidsplaatsen continu beschikbaar om de meest talentvolle programmamakers van de BNN University na dat jaar in te lijven. Deze instroom met talent van de straat met een bijna pure blik op de maatschappij, werkt als een herbronning voor zittende BNN’ers. Om deze in- en doorstroom te kunnen continueren weten betrokken personen dat deze arbeidsovereenkomsten niet voor onbepaalde tijd zullen worden aangegaan. 3.7 SAMENWERKING Naar de mening van BNN zouden omroepen zich in de eerste plaats meer moeten toeleggen op waar ze goed in zijn. Specialisatie is in feite ook samenwerken. Aan het meedenken over het hiervoor benodigde overkoepelend beleid van de NPO werkt BNN de komende jaren graag mee. Daarnaast staat BNN ook open voor samenwerking met andere publieke omroepen. Voor BNN is samenwerking geen politiek correct doel op zich, maar een middel om een bepaald doel te bereiken, namelijk zonder deze samenwerking zou een bepaald programma er nooit zijn gekomen. Vanuit de wens van BNN om ook andere publieke omroepen aan te zetten tot het maken van meer programma’s met een specifieke focus op jongeren, werkt BNN ook de komende jaren samen met andere omroepen.
36 Beleidsplan_spread.indd 36
24-07-2009 14:13:40
organisatie
Toch schuilt er in een dergelijke samenwerkingsvorm een gevaar: BNN dient zich op een manier te profileren die geloofwaardig overkomt bij jongeren tussen de 15 en 35 jaar. Dat streven houdt in dat vermenging van merken (i.c. afzender van de boodschappen) niet gewenst is. Jongeren, zo is onze ervaring, wensen aangesproken te worden binnen een look and feel-omgeving die aansluit bij hun leefwereld en de continu wisselende (sub-)culturen. Daar horen geen oude merken bij. Deze positioneringskeuze en bijbehorende profilering van BNN heeft ons sterk geholpen een geloofwaardig merk te worden. Uiteindelijk is er maar één publieke omroep die specifiek het bereik onder jongeren als doelgroep in haar missie heeft staan. Dat is BNN. In de praktijk werkt BNN met volle overtuiging en een pragmatische houding met veel omroepen gericht samen. De inmiddels gerealiseerde, maar ook voorgenomen vormen van samenwerking, voor de komende jaren zien er als volgt uit: TV - Op Nederland 3 werkt BNN de komende twee jaar hecht samen met Llink. Het reisslot op dit platform wordt in samenwerking met Llink verzorgd. Beide omroepen tonen ambitie om te werken met het thema ‘reizen’. Aangezien het programmaschema (terecht) geen ruimte biedt aan twee omroepen om hier met een intekening te komen, hebben we de krachten gebundeld. En met resultaat: beide omroepen kunnen hun waarden kwijt in de samenwerking: duurzaamheid (Llink) gekoppeld aan avontuur (BNN). - BNN heeft de late avondbalk voor Nederland 3 in ontwikkeling genomen (start januari of september 2010). Met de NOS is BNN in overleg over de mogelijke invulling van deze avondbalk. Een dergelijk programma zal slagen indien het huidige Sportjournaal van de NOS (profielvreemd binnen Nederland 3) anders wordt ingevuld of op Nederland 2 geplaatst wordt. Vanwege de combinatie van amusement en informatie (sport/nieuws van de dag) is de samenwerking NOS/BNN een volstrekt logische. In het recente verleden hebben we met een dergelijk programma en soortgelijke samenwerking de juiste ervaringen mee opgedaan met de NPS. - BNN werkt iedere zomer mee aan de ambitie van Nederland 3 en 3FM om met een aantal betrokken omroepen aanwezig te zijn bij de open air festivals van Nederland, onder meer: Pinkpop, Lowlands, Mysteryland, Zwarte Cross. Deze ambitie sluit nauw aan bij die van BNN: wees aanwezig bij grote evenementen waar veel jongeren aanwezig zijn. Deze aanwezigheid blijft voor BNN een belangrijk speerpunt de komende planperiode. - Bovenstaande samenwerking (BNN/3FM/Nederland 3) komt ook tot uitdrukking in de uitzendingen van drie à vier besloten optredens per jaar van grote artiesten uit de popmuziek. Ook hier gaan we mee door. - BNN werkt samen met 3FM op Nederland 3 door het uitzenden van Serious Request waaraan verschillende omroepen deelnemen. - BNN heeft de wens om in samenwerking met de NOS jongerenprogramma’s te blijven maken rondom grote sportevenementen (zoals in het verleden bij Olympische Spelen, Paralympics, EK en WK). - BNN heeft één van haar belangrijke formats opengesteld voor de KRO en Yvon Jaspers: zij zal in 2010 Over Mijn Lijk presenteren. - BNN werkt actief samen binnen NPO-verband aan het verder verbeteren van de profilering en marketing van de zender Nederland 3 door middel van campagnes en het ter beschikking stellen van presentatoren. Radio Ook op de Radio zal BNN doorgaan met samenwerking met andere omroepen. Op Radio 1 wordt al langere tijd intensief samengewerkt met de NOS (Langs de Lijn en BNN Today). Het BNN programma-onderdeel Ranking the News komt de gehele dag terug binnen de Radio 1-programma’s van onze collega-omroepen. Op Radio 2 werkt BNN samen binnen het ambitieuze Top 2000-project. Ook op 3FM werkt BNN samen met andere omroepen. Zoals bij TV is toegelicht worden de festivals, evenementen en live-concerten binnen eenzelfde samenwerkingsverband mede door BNN gepresenteerd en uitgezonden. Dit geldt ook voor het jaarlijkse Serious Request-project op 3FM. Al deze projecten zijn in oorsprong binnen 3FM-verband ontstaan. Bij deze ontwikkeling heeft BNN vanaf het begin een actieve en stimulerende rol vertolkt. En zal dat blijven doen, overtuigd als we zijn van het belang van de zender. Voor het opleidingstraject binnen 3FM-verband, levert BNN continu nieuw talent.
37 Beleidsplan_spread.indd 37
24-07-2009 14:13:40
Internet Naast de samenwerking binnen de redacties en de taak- en werkverdeling van de omroep.nl-portal heeft BNN het aandachtsgebied ‘jongeren’ als specialisatie toegewezen gekregen. Deze specialisatie voorkomt een overlap aan titels en richt het aantal sites binnen de omroepportal op een efficiënte en logische wijze in. BNN werkt hier graag aan mee. Voor wat betreft de genoemde samenwerkingen op het gebied van Radio en TV probeert BNN zoveel mogelijk de Internet-invulling op zich te nemen. Themakanaal Binnen 101.TV functioneert een redactieraad die is samengesteld uit alle deelnemende omroepen, onder leiding van de BNN-eindredactie. Deze samenwerking verloopt voorspoedig en zetten we graag voort. Binnen de programmering van 101.TV verdient hierbij aparte vermelding de dagelijkse uitzendingen van het 3FMprogramma van Giel Beelen en de integrale uitzending van Serious Request. University Binnen dit opleidingstraject van BNN vindt uitwisseling van kennis en ervaring plaats met andere omroepen door middel van gastcolleges en het op locatie incidenteel laten meedraaien van onze talenten bij andere omroepen. FunX Om de diversiteit binnen de publieke omroep te verbeteren en daar als BNN meer ervaring mee op te kunnen doen, wenst BNN in te kunnen tekenen in het programmaschema van FunX. Tot op heden is dat helaas nog niet mogelijk gebleken. We zullen echter ook op dit punt onze inspanningen blijven verrichten.
38 Beleidsplan_spread.indd 38
24-07-2009 14:13:40
organisatie
3.8 RAPPORT VISITATIECOMMISSIE In het rapport ‘De Publieke Omroep: het spel, de spelers, het doel’ (april 2009) geeft de Visitatiecommissie Publieke Omroep een oordeel over het functioneren van de publieke omroep en de afzonderlijke omroepverenigingen in de periode 2004-2008. Deze rapportage is voor wat BNN betreft gebaseerd op de zelfevaluatie van BNN ‘Met de billen bloot’ (januari 2008) in combinatie met een uitgebreid gesprek van de commissie met directie en medewerkers van BNN (april 2008). In dit hoofdstuk geven we als BNN per onderwerp aan hoe we de aanbevelingen van de commissie verwerken in ons werkproces de komende periode. * Algemeen-missie: ‘.....BNN slaagt erin om 15- tot 34-jarigen structureel te bereiken en te binden aan de publieke omroep.....’. BNN: Dit is een belangrijke positieve constatering voor BNN. Het betreft immers de legitimering van ons bestaansrecht. Het spreekt voor zich dat deze ambitie ook de komende periode ons handelen zal bepalen en dat dit beleidsplan daar de juiste doorkijk bij geeft. * Verankering: ‘.....BNN onderneemt voldoende om zich in de Nederlandse samenleving te verankeren. Het onderzoek naar wat leeft onder de achterban en in het bijzonder de rol die BNN nastreeft in het maatschappelijke debat vallen in positieve zin op…..’. BNN: Ook hierin lezen wij steun voor de juiste uitvoering van onze missie en de wijze waarop we deze onderhouden. BNN gaat door met het doen van onderzoek en zal programmatisch zich prikkelend blijven opstellen ten behoeve van het maatschappelijke debat. * Diversiteit: ‘…..BNN spant zich in op het gebied van diversiteit. De waardering van allochtone jongeren voor het BNNaanbod is een indicatie dat de omroep met zijn verkleuringsbeleid op de goede weg zit. De rol van 101.TV bij het werven van allochtonen laat zich nog aanzien, maar hun toegenomen aandeel in het personeelsbestand is een goede graadmeter voor de intenties van de omroep…..’. BNN: De trage, maar zekere weg op het gebied van verkleuring zet BNN overtuigd voort, zowel bij 101.TV als bij de andere platforms. * Verantwoording: ‘…..De commissie heeft geen meldingen gekregen over onrechtmatigheden op het gebied van de formele verantwoordingsverplichtingen. BNN onderneemt daarnaast nog andere activiteiten om ook het algemene publiek te informeren. BNN: Hoewel we menen dat de bovengrens van de invoering van steeds meer controle- en verantwoordingsmechanismen inmiddels bereikt is, zet BNN het ingezette verantwoordingsbeleid graag voort. * TV-aanbod: ‘…..BNN vertaalt zijn identiteit en zijn missie goed in programmatische keuzes. BNN heeft een constructieve benadering tegenover het programmeermodel en de omroep is inderdaad vernieuwend in inhoud en vorm. BNN is in staat om onderwerpen die jongeren ‘saai’ vinden, in aantrekkelijke programma’s te vertalen…..’. BNN: Deze constatering benadrukt het unieke karakter van BNN (te weten de eenduidige missie en de vernieuwende vertaling daarvan), en geeft tevens aan op welke wijze wij ook de komende jaren ons aanbod zullen blijven verzorgen. Meer in het bijzonder willen wij, deze constatering volgend, op Nederland 3 onze verantwoordelijkheid nemen voor wat betreft ‘nieuws en jongeren’ op TV vanuit onze waarden. * TV-publiek: ‘…..BNN houdt zich aan de doelstellingen van de publieke omroep voor het bereik en het kijktijdaandeel op de netten. BNN is voldoende in staat gebleken om deze doelstellingen te realiseren, vooral na de invoering van het programmeermodel op Nederland 3.
39 Beleidsplan_spread.indd 39
24-07-2009 14:13:40
De inspanningen van BNN om het bereik van de publieke omroep onder jongere leeftijdsgroepen significant te verbeteren, zijn waardevol…..’. BNN: Deze erkenning van onze positie op Nederland 3 geeft aan dat BNN op de juiste weg is met herkenbare programmering voor de specifieke doelgroepen van Nederland 3. Om dit succes uit te kunnen bouwen, is het noodzakelijk dat alleen omroepen die zich daartoe daadwerkelijk aangesproken voelen en voor het publiek een geloofwaardige afzender van jongerenprogrammering kunnen zijn, op Nederland 3 intekenen. * Radio-aanbod: ‘…..BNN vertaalt zijn identiteit en zijn missie goed in programmatische keuzes. Dit komt het sterkst tot uiting op Radio 1 en op 3FM. De omroep heeft heldere doelstellingen voor zijn Radioaanbod geformuleerd. BNN hecht belang aan zijn aanwezigheid op Radio 1 en wil het nieuwsgebruik onder jongeren bevorderen, waarvoor de omroep erkenning verdient…..’. BNN: Op 3FM bevindt BNN zich in een haar natuurlijke habitat. Op Radio 1 nemen wij onze ambitie om de zender te verfrissen zeer serieus. Op dit platform lijkt de combinatie van nieuws en jongeren te slagen. BNN is blij dat de commissie dit beleid onderstreept en erkent. BNN wil de komende planperiode met haar aanbod haar rol op beide zenders vergroten. * Radio-publiek: ‘…..BNN houdt zich aan de doelstellingen van de publieke omroep voor het bereik en het luistertijdaandeel op de zenders. Op de voor BNN belangrijke zender 3FM lukte dit in 2006 beter dan in 2007. Volgens de Programmamonitor boekt BNN met zijn programma’s op deze zender goede resultaten. Op Radio 1 en Radio 2 haalt BNN de bereiksdoelstellingen van de publieke omroep niet. De inspanningen van BNN om in samenwerking met FunX het bereik van de publieke omroep onder allochtonen te verbeteren, vielen in positieve zin op…..’. BNN: De commissie constateert terecht dat hier voor BNN nog huiswerk ligt. Op 3FM slaagt BNN inmiddels beduidend beter in het realiseren van de bereiksdoelstellingen van de zender dan in de onderzochte periode. Deze lijn zetten we voort. Op Radio 1 zal BNN niet in haar eentje de verfrissing van de zender kunnen laten slagen, gelet op het wat oudere profiel van het publiek en de aard van het Radio luisteren (‘zender is belangrijker dan het programma’). Hier is hechte samenwerking voor nodig met andere omroepen, onder regie van de NPO. * Internet/Nieuwe Media-aanbod: ‘…..BNN vertaalt zijn identiteit en zijn missie goed in zijn keuzes voor Internet en Nieuwe Media. Dit komt het sterkst naar voren bij de uiteenlopende crossmediale initiatieven waarmee de omroep zich onderscheidt bij het winnen van jongeren voor de publieke omroep. De omroep heeft heldere doelstellingen voor zijn aanbod geformuleerd…..’. BNN: Op dit gebied heeft BNN sinds de vorige Visitatiecommissie een duidelijke sprong voorwaarts gemaakt en we zijn blij dat deze vooruitgang is gesignaleerd. Ons beleid heeft vruchten afgeworpen. BNN wil met haar aanbod een eigen publieke plek voor jongeren creëren waar ze op een betrouwbare en geloofwaardige wijze nieuws, duiding, informatie en amusement kunnen ophalen. De combinatie ‘jongeren en actualiteiten’ is hierbij voor BNN een belangrijk speerpunt voor de komende periode, waarbij we met overtuiging vasthouden aan onze positieve waarden en er voor waken te vervallen in de gemakzuchtige en cynische nieuwsvoorziening die af en toe op Internet lijkt aan te slaan onder ‘jongeren’.
40 Beleidsplan_spread.indd 40
24-07-2009 14:13:40
organisatie
* Internet/Nieuwe Media-publiek: ‘…..BNN heeft geen publieksdoelstellingen geformuleerd voor Internet en nieuwe media. Het ontbreken van doelstellingen is een zwak punt. Desondanks weet de achterban van BNN de omroep op Internet te vinden en te waarderen…..’. BNN: Deze kritiek is vrijwel omroepbreed gemaakt. Ook BNN gaat hiermee aan de slag. Reeds in 2009 zijn in het jaarplan concrete bereiksdoelstellingen (bezoekersaantallen en pageviews) geformuleerd. Hierbij zullen tevens kwalitatieve criteria worden benoemd waarbij we aansluiting zoeken bij de leefstijlgroepenkeuze zoals die ook voor BNN-TV geldt. Deze keuze komt het meest overeen met onze leeftijdsdoelgroep: 15 – 35 jaar. Tot slot: met relatief weinig middelen bereikt BNN bovengemiddeld veel publiek: de ambitie om hét mediamerk onder jongeren te worden blijft onverminderd staan. * Organisatie-doelmatigheid: ‘…..BNN besteedt aandacht aan doelmatigheid…..’. BNN: Het zit in onze vezels om kostenbewust om te gaan met de tot ons beschikking gestelde publieke middelen. Alle ter zake gemaakte protocollen, instructies en werkafspraken continueren we graag de komende periode. * Organisatie-samenwerking: ‘…..BNN werkt samen met andere omroepen. De inspanningen om nieuwsprogramma’s voor jongeren te maken zijn bijzonder waardevol…...’. BNN: Samenwerking blijft voor ons een praktisch gegeven. Het gaat ons niet om het vergroten van macht en invloed, maar om het verbeteren van het bereik onder jongeren. BNN staat open voor samenwerking waar een duidelijke meerwaarde te behalen valt en de geloofwaardigheid voor jongeren niet in het gedrang komt. Het compliment over onze rol op het gebied van nieuwsprogramma’s voor jongeren, is voor BNN van grote waarde. Zoals in dit beleidsplan op meerdere plekken naar voren komt, is BNN stellig van plan deze ambitie in de periode 2010-2015 verder uit te bouwen. Gebruikmakend van de beschikbare journalistieke informatie binnen Hilversum, wil BNN de samenwerking blijven opzoeken. Hierbij zullen we onze unieke positie gebruiken door deze informatie te vertalen en te duiden op een voor jongeren geloofwaardige en toegankelijke manier. Het resultaat hiervan zullen we vervolgens, zoals BNN bewezen heeft te kunnen, over de verschillende platforms uitrollen.
41 Beleidsplan_spread.indd 41
24-07-2009 14:13:40
42 Beleidsplan_spread.indd 42
24-07-2009 14:13:41
tot slot
BNN is in 1998 begonnen als een roepende in de woestijn. Jongeren waren een vergeten doelgroep in een verouderd bestel. De toetreding van BNN betekende een omslag in het denken in Hilversum. Jongeren als doelgroep en als maker zijn bij het groter worden van BNN een onmisbaar element geworden binnen de publieke omroep. Zowel bij de programmering als bij het bestuurlijk denken, heeft BNN voor een grote mate van verfrissing gezorgd. De vruchten van onze inspanningen lezen wij met een brede grijns terug in één van de recent door de Raad van Bestuur van de NPO geformuleerde strategie-uitgangspunten voor het Concessiebeleidsplan voor de periode 2010-2015: ‘Jongeren zijn de komende jaren onze prioritaire doelgroep’. BNN zal de NPO hier aan houden en neemt bij de uitvoering hiervan graag de eigen verantwoordelijkheid. Het feit dat in 2009 in zeer korte tijd het aantal leden van BNN van 224.000 gegroeid is naar 303.000 leden, laat zien hoe gewild BNN onder jongeren is.
43 Beleidsplan_spread.indd 43
24-07-2009 14:13:41
44 Beleidsplan_spread.indd 44
24-07-2009 14:13:41
bijlage 1
45 Beleidsplan_spread.indd 45
24-07-2009 14:13:41
46 Beleidsplan_spread.indd 46
24-07-2009 14:13:42
bijlage 2
SCHERP
HUMOR/AMUSEMENT
MAATSCHAPPIJ
47 Beleidsplan_spread.indd 47
24-07-2009 14:13:42
48 Beleidsplan_spread.indd 48
24-07-2009 14:13:42
bijlage 3
49 Beleidsplan_spread.indd 49
24-07-2009 14:13:43
50 Beleidsplan_spread.indd 50
24-07-2009 14:13:43
bijlage 3
51 Beleidsplan_spread.indd 51
24-07-2009 14:13:43
52 Beleidsplan_spread.indd 52
24-07-2009 14:13:43
bijlage 3
53 Beleidsplan_spread.indd 53
24-07-2009 14:13:44
54 Beleidsplan_spread.indd 54
24-07-2009 14:13:44
bijlage 3
55 Beleidsplan_spread.indd 55
24-07-2009 14:13:44
56 Beleidsplan_spread.indd 56
24-07-2009 14:13:45
bijlage 3
57 Beleidsplan_spread.indd 57
24-07-2009 14:13:45
58 Beleidsplan_spread.indd 58
24-07-2009 14:13:46
bijlage 3
59 Beleidsplan_spread.indd 59
24-07-2009 14:13:46
60 Beleidsplan_spread.indd 60
24-07-2009 14:13:47
bijlage 3
61 Beleidsplan_spread.indd 61
24-07-2009 14:13:47
62 Beleidsplan_spread.indd 62
24-07-2009 14:13:47
bijlage 3
63 Beleidsplan_spread.indd 63
24-07-2009 14:13:47
Ledenraad Raad van Toezicht Bestuur Voorzitter
Vice voorz.
Alg.lid
Alg.lid/Directeur
Adjunct directeur Directie Ass.
Televisie
Nieuwe Media
Programmadir. TV
Hoofd Nieuwe Media Afd. Secr.
Eindregie Project Leider Eindregisseur
Logboekenadm. Eindredacteur
Ged. Producent
Eindredacteur '101'
Re
Logb.adm. Mediamanager
Redacteur
Producer
Redacteur
Webproducer
Eindredacteur
R
Producer
Vormgever
Redacteur
R
Productie Ass.
Regisseur Vormgever
Webmaster
Personeelszaken
Jur.& Beleid Zaken
Financiën
Verenigingszaken
Office
Personeelsfunct.
Bedrijfsjur./beleidsmedew.
Controller
Marketing Coördinator
Office Manager
Medew.Financiën
Coördinator R.&V.
Office Assistent
Med. Ledenadm.
Systeembeheerder
Red./Item-reg. Aankoop
Itemregisseur
Progr./Film Aankoper Prg. Ontwikkeling Commissioning Editor
New Business
Receptioniste
64 Beleidsplan_spread.indd 64
24-07-2009 14:13:48
bijlage 4
cht
Nieuwe Media
Radio
Communicatie
Hoofd Nieuwe Media
Programmadir. Radio
Hoofd Communicatie
Project Leider
Progr. Leider
Afd. Secr.
Coördinatie R.1 Redacteur Webproducer
Eindredacteur
Red./Presentator
Vormgever
Redacteur
Red./Verslaggever
Webmaster
Plv. Hoofd/Event Manager
Coördinatie R.2
Coördinatie 3FM
Redacteur
Producer/Redacteur
Muzieksamenst.
Present./Redacteur
Persvoorlichter
Prod./Red./Present.
Med. Persvoorlichting Tekstschrijver Marketing Coördinator Med. Publieksvoorlichting Vormgever
Verenigingszaken
Office
Marketing Coördinator
Office Manager
Coördinator R.&V.
Office Assistent
Med. Ledenadm.
Systeembeheerder
Receptioniste
65 Beleidsplan_spread.indd 65
12-01-09
24-07-2009 14:13:48
Beleidsplan_spread.indd 66
24-07-2009 14:13:48