Beleidsplan Sint Jozefparochie Zuidhorn

Beleidsplan Sint Jozefparochie Zuidhorn 2010-2015


Pagina 1

Voorwoord In oktober 2003 presenteerden parochiebestuur en pastor Pastoraal Beleidsplan van de Sint Jozefparochie Zuidhorn. voorbereiding en een inspraakronde voor parochianen eindversie voorafgegaan. Centrale vraag was: Hoe willen parochie zijn?

gezamenlijk het Een uitgebreide waren aan de we met elkaar

Inmiddels zijn we ruim vijf jaar verder. De hoogste tijd voor een nieuwe versie dus! We hebben als parochie en ook als bestuur enkele drukke jaren achter de rug vanwege de grootscheepse restauratie van ons kerkgebouw. Nu het weer wat minder druk is, is er tijd om ons opnieuw bovenstaande vraag te stellen. Voldoet het nog steeds wat we indertijd hebben opgeschreven in het beleidsplan? Er heeft zich binnen onze parochie geen grote koerswijziging voorgedaan sinds 2003, dus de tekst is bij sommige onderwerpen niet zo veel gewijzigd. Andere onderwerpen zijn wat verder uitgediept. De hoofdstukken over financieel beleid en gebouwbeheer zijn flink aangepast, en er is een hoofdstuk toegevoegd over bestuur. Hierdoor is het niet meer uitsluitend een pastoraal plan. De titel is nu dus kortweg beleidsplan.

Waartoe willen we met elkaar parochie zijn? Een parochie is er niet om zichzelf: het in stand houden van de parochie is geen doel op zich. De parochie is er om in het voetspoor te gaan van Jezus van Nazareth, hem na te volgen in zijn vertrouwen op God en te leven zoals hij het ons heeft voorgeleefd.. Een van de bestaansredenen van de parochie is dat zij mensen helpt met geloven. De parochie is er om mensen te helpen sporen van God te ontdekken in onze wereld en gaandeweg iets te ontdekken van het geheim van God. Het geloof van mensen moet de kans krijgen zich te ontwikkelen en te wortelen in hun leven. De parochie wil hen daarbij tot steun zijn. Dat kan door samen te vieren, te zingen en te bidden, maar dat niet alleen. In onze tijd is het ook nodig op zoek te gaan naar andere manieren om het geloof te beleven, en op zoek te gaan naar nieuwe woorden voor ons geloof. Daarbij moet de parochie niet alleen gericht zijn op de betrokken parochianen, maar ook inspirerend zijn voor anderen. Een ander aspect van het parochie-zijn is de dienst aan de samenleving. Als kleine parochie kunnen we geen grote projecten beginnen, maar we kunnen bestaande organisaties steunen die zich inzetten voor vrede en meer gerechtigheid in onze wereld en voor het behoud van de schepping. De


Pagina 2

parochie wil mensen stimuleren hun verantwoordelijkheid te nemen in de samenleving. Zij doen dat door op de plaats waar zij wonen en werken op te komen voor de zwakkeren, te protesteren tegen onrecht, de aandacht te vestigen op de milieuproblematiek, te werken aan verzoening waar dat maar mogelijk is. Zo hoopt de parochie iets zichtbaar te maken van Gods liefde en mededogen.

Hoe willen we met elkaar parochie zijn? We vinden het belangrijk dat er een sfeer van openheid is in onze parochie, zodat mensen met een verschillende achtergrond en een verschillende manier van geloven zich thuis voelen. Dat vraagt dat we respect voor elkaar hebben, dat we met elkaar van mening kunnen verschillen, maar elkaar niet loslaten. We willen een gemeenschap zijn waar mensen bij elkaar betrokken zijn en met elkaar meeleven. Gezamenlijk willen we ons inspannen om dat waar te maken. We willen een gastvrije parochie zijn. Een parochie waar ook mensen die weinig of niet in de kerk komen voelen dat ze toch welkom zijn. Een parochie waar ook mensen die slechts op bepaalde momenten van hun leven bij ons aankloppen terecht kunnen. Aan de andere kant: een parochiegemeenschap kan niet zonder een groep mensen die zich voor langere tijd voor die gemeenschap inzet. Alleen dan kunnen we plannen die we hebben succesvol uitvoeren. Ook daar besteden we in dit beleidsplan aandacht aan: hoe houden we voldoende vrijwilligers?

Het beleidsplan is opgebouwd rond de onderwerpen liturgie, catechese, diaconie, individuele pastorale zorg, gemeenschapsopbouw en oecumene. Daarna volgen hoofdstukken over financiën, gebouwbeheer en bestuur. In ieder hoofdstuk geven we onze visie hoe wij dat beleidsterrein inhoud willen geven en een beschrijving van de feitelijke situatie. Zaken die goed gaan worden benoemd, maar ook verbeterpunten worden aangedragen. Op die manier is het beleidsplan een aanzet tot verdere ontwikkeling van ons functioneren als geloofsen parochiegemeenschap. Wij hopen dat dit beleidsplan u inspireert om u in te (blijven) zetten. Alleen dan kunnen we de plannen werkelijkheid worden. We willen een levende,


Pagina 3

open, inspirerende en gastvrije geloofsgemeenschap zijn. Dat kan alleen met uw hulp en inzet als vrijwilliger in onze parochie. We willen u daarvoor dankzeggen en hopen dat dit beleidsplan ieder van ons zal inspireren.

Louk Costongs vice-voorzitter parochiebestuur

Hilda van Schalkwijk pastor

Inhoudsopgave Voorwoord

1

Hoofdstuk 1: Pastorale thema’s 1.1

Liturgie

1.2

Catechese

1.3

Diaconie

1.4

Individuele pastorale zorg

1.5

Gemeenschapsopbouw

1.6

Oecumene

4

Hoofdstuk 2: Bestuurlijke thema’s 2.1

Bestuur en medewerkers

2.2

Financieel beleid

2.3

Gebouwbeheer

2.4

Klachten

Hoofdstuk 3: Actiepunten

22

28


Pagina 4

Hoofdstuk 1: Pastorale thema’s 1.1 Liturgie Zij wijdden zich trouw aan de leer van de apostelen en de onderlinge gemeenschap, het breken van het brood en de gebeden Handelingen 2: 4 Bovenstaande tekst zou een uitgangspunt kunnen zijn voor de vraag wat liturgie nu eigenlijk is. Bij liturgie gaat het om vieren, ontmoeten, gedenken en bidden. De eredienst of liturgie neemt temidden van de andere kerkelijke activiteiten een bijzondere plaats in, omdat de gelovigen dan bijeen zijn om samen hun geloof te beleven en te vieren. In de eredienst wordt het geloof van mensen, als het goed is, verrijkt en verdiept. Er bestaan verschillende vormen van liturgie. De meest bekende zijn de eucharistie- en de woord-communieviering, maar ook vespers, doopviering en ziekenzegen zijn vormen van liturgie. In het verleden werd in de rooms-katholieke traditie de indruk gewekt, dat de liturgie primair het werk van de priester was, waarbij de gelovigen aanwezig waren. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie wordt benadrukt dat de geloofsgemeenschap en de liturgie sterk verbonden zijn, met daarbij een verschuiving van sterk individueel beleefd naar een meer gemeenschappelijk gevierd geloof. Vroeger was het woord ondergeschikt aan de eucharistie. Het eerste gedeelte van de eucharistieviering werd dan ook aangeduid als ‘voormis’. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie wordt de dienst van het woord als een wezenlijk onderdeel van de eucharistieviering beschouwd en gelijkwaardig aan de dienst van de tafel. De opbouw en de invulling van een dienst liggen grotendeels vast, onder andere door de plaats van de vieringen in het kerkelijk jaar en het leesrooster dat een driejarige cyclus heeft. Toch moet er ook ruimte zijn voor een soms van de vaste gegevens afwijkende invulling. Daarbij kan gedacht worden aan speciale jongerenvieringen, ouderenvieringen, gezinsvieringen en themavieringen. Het is van belang dat mensen zich thuis kunnen voelen en zich kunnen herkennen in de liturgie. Het gaat bij de opzet van de liturgische activiteiten niet om het bereiken van een zo groot mogelijk publiek: de waarde zit niet zozeer in het aantal aanwezigen, maar in de mate waarin de liturgie gezamenlijk beleefd wordt.


Pagina 5

Eucharistievieringen en woord-communievieringen In de laatste veertig jaar zijn er in ons land woord-communievieringen ontstaan. Daarvoor waren verschillende redenen. Door het Tweede Vaticaans Concilie groeide het besef dat de gelovigen samen de kerk vormen en dat ook zij verantwoordelijkheid dragen. Dat besef leidde er o.a. toe dat parochianen een plaats hebben gekregen in de liturgie en dat sommigen van hen, vaak na enige scholing, zelf voorgaan in vieringen. Een andere reden was het gebrek aan priesters, waardoor het niet langer mogelijk was in elke parochie op zondag de eucharistie te vieren. Er werden pastoraal werkers benoemd die geen priester zijn maar wel een volledige theologische opleiding hebben gevolgd en voorgaan in woordcommunievieringen. Het formele onderscheid tussen eucharistie en woord-communievieringen is dat in de eucharistie een priester voorgaat en Brood en Wijn geconsacreerd worden en dat in een woord-communieviering een pastoraal werker of parochianen voorgaan en het in een eucharistieviering geconsacreerde Brood wordt gedeeld. Of die vieringen veel of weinig op elkaar lijken, verschilt sterk per parochie. Centraal staat steeds het luisteren naar het woord van God en het delen van het Brood (en de Wijn) in naam van Jezus Christus.

Liturgie in onze eigen parochie Het is goed dat er in onze parochie regelmatig eucharistievieringen zijn, maar we vinden het ook van belang dat de eigen pastor van de parochie voorgaat in die diensten die voor de parochie of voor een deel van de parochiegemeenschap van bijzondere betekenis zijn. Gedacht kan worden aan vieringen rond de eerste communie, uitvaarten en de viering van belangrijke levensmomenten. Bij het opstellen van de roosters voor de diensten – dit gebeurt in regionaal verband - wordt met dit uitgangspunt rekening gehouden. Door het afnemend aantal beschikbare voorgangers wordt het wel steeds moeilijker om met de wensen van iedere parochie rekening te houden. Voor velen is het gevoel van zich thuis voelen en zich kunnen herkennen in de liturgie gekoppeld aan de voorganger. Voor anderen is de (persoon van de) voorganger minder belangrijk, maar speelt ook de sfeer die in de liturgie wordt opgeroepen een belangrijke rol. Ook aandacht voor parochiële en persoonlijke zaken in en rondom de liturgie bepalen de vraag of parochianen zich thuis voelen. Als voorbeeld kan worden genoemd het gebruik van het voorbedenboek. Om na te praten over de dienst en andere zaken wordt na de dienst gelegenheid geboden elkaar te ontmoeten in de pastorie.


Pagina 6

Diensten onder leiding van parochianen De groep die de diensten onder leiding van parochianen (dolp)voorbereiden is in omvang gering. De huidige groep bestaat uit slechts enkele personen, waarvan slechts een deel ook een overweging kan en wil houden. We vinden het van belang dat er, met uitzondering van weekends waarin er een oecumenische zondagmorgendienst in Zuidhorn wordt gehouden, ieder weekend een viering wordt gehouden in onze eigen parochiekerk. Door een toenemend tekort aan priesters en pastoraal werkers kan dit onder druk komen te staan. Het is daarom wenselijk dat de dolp-groep wordt uitgebreid. Nieuw toetredende leden van de dolp-groep zullen zich eerst aan de parochiegemeenschap voorstellen, zodat de parochie weet welke parochianen voorgaan in een dienst.

Deelname van jongeren De belangstelling van jongeren voor de liturgie is gering. Dit is een algemeen verschijnsel en geldt niet alleen voor onze parochie. De deelname aan de speciale jongerenvieringen moet voortdurend gestimuleerd worden, maar ook binnen de overige liturgische activiteiten kan de betrokkenheid van jongeren beter vorm krijgen, onder andere door jongeren te vragen als lector op te treden en door jongeren muziek te laten maken tijdens de vieringen. Bij de speciale jongerenvieringen is het van belang voldoende aandacht te besteden aan de PR.

Gezinsvieringen Binnen onze parochie is een werkgroep gezinsvieringen actief. Deze bereidt in samenwerking met de pastor 4 à 5 keer per jaar een viering voor die met name gericht is op kinderen van de basisschoolleeftijd. Thema, liederen en taalgebruik worden afgestemd op kinderen en ook worden ervaringen uit de leefwereld van kinderen in de vieringen verwerkt. De groep hoopt via de kinderen ook de volwassenen aan te spreken. Er worden kinderen gevraagd aan deze vieringen mee te werken, door iets te lezen of muziek te maken.

Oecumene Onze parochie neemt deel aan oecumenische vieringen. Drie keer per jaar, in januari, juli en september worden in oecumenisch verband diensten gehouden; in september een dienst van Schrift en Tafel. Ook is de laatste jaren de traditie gegroeid om een cantateviering te houden, waarin een cantate van Bach wordt uitgevoerd.


Pagina 7

Daarnaast worden er oecumenische vespers gehouden aan het begin van de veertigdagentijd en van de advent. Verder worden gezamenlijke vieringen gehouden op de eerste drie dagen van de Goede Week.

Liturgisch beraad Liturgische activiteiten moeten goed voorbereid worden. Daarbij speelt het liturgisch beraad een belangrijke coördinerende rol. Met name worden de diensten tijdens de hoogtijdagen, de veertigdagentijd en de advent voorbereid. Ook de vorm van de diensten krijgt speciale aandacht.

Muzikale ondersteuning De muzikale ondersteuning van de liturgie is van groot belang. Bij de liederenkeuze wordt er op gelet dat deze aansluiten op de lezingen in de dienst. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van landelijke adviezen. Bij de keuze van de liederen wordt er een evenwicht nagestreefd tussen bekend en onbekend, tussen traditioneel en vernieuwend. In onze parochie zijn twee koren actief: koor Jubilate en koor Jozefs Notenhout. De gemiddelde leeftijd van de leden van beide koren is nogal verschillend: Jozefs Notenhout is jonger. De vergrijzing van Jubilate neemt verder toe. Aanwas van nieuwe leden is de laatste jaren zeer minimaal. De vraag is dan ook gerechtvaardigd hoe het voortbestaan van dit koor op de wat langere termijn moet worden ingeschat. Vanaf zomer 2010 zal, bij wijze van proef, eenmaal per maand een zondagse viering plaatsvinden met volkszang: ondersteund door orgel of piano, maar zonder koor. Het aantal organisten dat de koren kan ondersteunen, is op dit moment voldoende. Het is zorgelijk dat koor Jozefs Notenhout de laatste jaren veel dirigentwisselingen heeft gehad, en in februari 2010 opnieuw zonder dirigent is komen te zitten.

Overige ondersteuning Naast de koren, die in de liturgie altijd een duidelijke rol hebben, zijn er ook vele anderen die ondersteunende activiteiten verrichten ten behoeve van het goede verloop van de liturgische activiteiten. Gedacht kan worden aan de kosters, lectoren, misdienaars en de verzorgers van de bloemen. Er zijn voldoende parochianen die deze taken op zich nemen. In de praktijk is gebleken dat voor onze parochie drie kosters noodzakelijk zijn. Enige tijd was het moeilijk om voldoende mensen hiervoor te vinden. Het is goed dat we nu zelfs weer vier kosters hebben. Er is gekozen ter wille van de onderlinge afstemming één van de kosters te laten optreden als coördinator.


Pagina 8

Het is van belang om voldoende aandacht te schenken aan de scholing van nieuwe misdienaars zodat ze goed voorbereid hun bijdrage aan de liturgie leveren. Dit behoort tot de taken van het Liturgisch Beraad.

Scholing Voor iedereen die bij de liturgie betrokken is, kan het zinvol zijn om zich te laten scholen of deel te nemen aan cursussen op het gebied van liturgie. De pastor kan betrokkenen wijzen op cursussen en scholingsdagen in de regio.

1.2 Catechese Beginnend met Mozes verklaarde Hij hun uit al de profeten wat in al de Schriften op Hem betrekking had. Lucas 24: 27 Vroeger stond catechese vrijwel gelijk aan godsdienstonderwijs in vraag- en antwoordvorm. De ouderen onder ons hebben de oude catechismus nog uit het hoofd geleerd. Op iedere vraag was maar één goed antwoord mogelijk. Als die antwoorden 100% correct werden gegeven, dan had je een 10: je wist alles! Deze vorm van catechese is verdwenen. Er zijn andere vormen van leren voor in de plaats gekomen. Catechese heeft nog wel steeds betrekking op kennis van en inzicht in de betekenis van de Heilige Schrift en in de leer en traditie van onze kerk, maar is daarnaast steeds sterker in het teken van de eigen ervaringen komen te staan. Catechese gaat evenzeer over onszelf als over de Bijbel. Het onderdeel catechese neemt in onze parochie een belangrijke plaats in. In de eerste plaats omdat de Bijbel het fundament is van ons geloof. In de tweede plaats omdat meer inzicht en het uitwisselen van geloofservaringen ons geloof kan verdiepen en verrijken. Ten derde omdat het ons helpt om woorden te vinden voor ons geloof, en dat hebben we nodig om ons geloof door te geven aan de volgende generatie. Onze kerk heeft, zeker in vergelijking tot de protestantse kerken, geen sterke traditie op het gebied van Bijbellezen, schriftuitleg en het met elkaar in gesprek gaan over het geloof. Dat komt ook in onze parochie tot uiting. Het is daarom goed om deelname aan catechese binnen de parochie te


Pagina 9

stimuleren, waarbij ook activiteiten in interkerkelijk verband zeer waardevol zijn.

Kindercatechese De kinderen die deelnemen aan de kindercatechese zijn in de leeftijd van 6 t/m 12 jaar. Twee keer per maand komen ze tijdens de zondagse viering bij elkaar. De groep wordt begeleid door een leidster. Aan het begin van de bijeenkomst is er even tijd voor de persoonlijke dingen van de kinderen (geboorte broertje/zusje, verjaardag, sport of hobby’s). Kinderen leren elkaar daardoor beter kennen. Als inleiding wordt de kaars aangestoken, en vervolgens wordt het welkomstlied gezongen. Meestal vormt een Bijbelverhaal, passend bij de belevingswereld van het kind, de spil waarom het draait tijdens de bijeenkomst. Dit verhaal wordt voorgelezen, gevolgd door een verwerkingsopdracht. Zo’n opdracht kan bestaan uit tekenen, knippen, plakken, toneelstukje, schilderen of een spel. Gewoonlijk gaat het erom dat de kinderen de achterliggende betekenis van het Bijbelverhaal verwerken in de opdracht. Nadat de opdracht afgerond is wordt er teruggekoppeld naar het verhaal. Als er tijd is, wordt er nog een lied gezongen. Er wordt afgesloten met een klein gebed of gedicht dat past bij het onderwerp en het uitblazen van de kaars. De werkgroep Kindercatechese komt ongeveer vier keer per jaar bij elkaar. Meestal is ook de pastor daar bij aanwezig. In de vergaderingen is ruimte voor bezinning en bewustwording van de leidsters. De activiteiten worden voorbereid aan de hand van het blad Kind op zondag. Tijdens de Advent en de Veertigdagentijd maken de leidsters vaak gebruik van projecten. De kindercatechese in onze parochie wordt door alle betrokkenen als positief ervaren. Sleutelwoorden bij de kindercatechese zijn: - de activiteiten zijn kleinschalig en daardoor ook persoonlijk van opzet - de activiteiten sluiten goed aan bij de belevingswereld van de kinderen - de activiteiten worden ‘uitnodigend’ aangeboden - de opzet is zodanig dat er iets geleerd wordt zonder dat er een onderwijssituatie ontstaat Er is een tijd geweest dat de kindercatechesegroep groot was, maar op dit moment is dat niet het geval. Kinderen komen vaak onregelmatig, omdat kindercatechese niet gezien wordt als verplichtend. Aangezien de aanwezigheid van de kinderen afhankelijk is van het kerkbezoek van de ouders, zoeken we naar een mogelijkheid, de ouders te stimuleren wat regelmatiger naar de kerk te komen.


Pagina 10

Jongerencatechese Aan jongeren die de basisschool verlaten wordt de gelegenheid geboden deel te nemen aan de jongerencatechese. De jongerencatechese is bedoeld voor jongeren tussen de 12 en 16 jaar. Om het jaar begint er een nieuwe groep met jongerencatechese. De groep blijft ongeveer drie jaar bij elkaar. In onze parochie zijn er gewoonlijk één of twee groepen actief. De jongeren worden in acht tot tien bijeenkomsten per seizoen begeleid door parochianen. Deze parochianen werken nauw samen met onze pastor. Doel van deze catechese is jongeren bezig te laten zijn met geloofsvragen en ons katholieke geloof door daar open met elkaar over te spreken en van elkaar te leren aan de hand van thema’s en teksten. De inbreng van jongeren zelf vinden we daarbij erg belangrijk. We vinden het ook van belang dat jongeren zich thuis voelen in onze parochie en zich gezien en gekend weten. De jongerengroepen bereiden ieder jaar een jongerenviering voor. Op dit moment zijn we ons aan het oriënteren op een nieuwe methode jongerencatechese die we kunnen gebruiken voor deze vorm van catechese. Tot we deze gevonden hebben werken we met eigen materiaal aangevuld met het oude catecheseproject van het voormalige diocesaan pastoraal centrum te Assen (thans: afdeling pastorale dienstverlening van het bisdom Groningen-Leeuwarden). Naast de jongerencatechese bieden we om het jaar vormselcatechese aan. Alle jongeren die de basisschool verlaten of naar de tweede klas van het voortgezet onderwijs gaan worden uitgenodigd deel te nemen aan deze vormselcatechese. De vormselcatechese wordt gegeven door twee parochianen in nauwe samenwerking met de pastor. In de praktijk is er vaak een overlap tussen de groep jongeren die jongerencatechese volgt en de groep die vormselcatechese volgt. Dit is echter niet per definitie zo. We zien jongeren die wel de vormselcatechese volgen en geen jongerencatechese willen volgen en andersom. Voor de vormselcatechese gaan we met ingang van 2009 het project In Vuur en Vlam gebruiken. Dit is een project ontwikkeld door het bisdom Rotterdam en uitgegeven door KBS. Het project wordt aanbevolen door ons eigen bisdom. Naast de 8 tot 10 bijeenkomsten voor de vormelingen worden er ook twee ouderavonden georganiseerd door de pastor. De huidige opzet wordt positief beoordeeld. Met name het kleinschalige karakter zorgt voor een lage drempel. De activiteiten worden in het jeugdhonk of de pastorie gehouden. Het blijft moeilijk om in deze tijd voldoende jongeren voor de jongerencatechese te interesseren maar we hebben de afgelopen jaren een lichte groei geconstateerd waar we erg blij mee zijn. Het aantal deelnemers is niet


Pagina 11

alleen afhankelijk van het aantal jongeren binnen de parochie maar ook van de houding van de ouders; stimuleren zij hun kinderen of laten zij de keus aan de kinderen en jongeren zelf over. Dit vraagt om een goed aanbod én om bewustmaken van de ouders van hun verantwoordelijkheid. Naast onze eigen activiteiten op het gebied van jongerencatechese brengen we ook de activiteiten die door het bisdom op dit gebied worden georganiseerd onder de aandacht van onze jongeren. Deze activiteiten zijn veelal gericht op jongeren tussen de 15 en 25 jaar en worden georganiseerd door de jongerenwerker van het bisdom en het jongerenplatform. Op dit moment is er ook een start gemaakt met het opzetten van een tienerplatform dat activiteiten zal organiseren voor jongeren tussen de 10 en 14 jaar. Voorbeelden van activiteiten door het bisdom georganiseerd zijn de Martinusdag (voor vormelingen), deelnemen aan de Stille Omgang, deelname aan de Katholieke Jongerendagen, kloosterweekenden Diaconnection en vormselweekenden.

Kindernevendienst Wanneer er geen kindercatechese is, wordt de kinderen de gelegenheid geboden naar de kindernevendienst te gaan, behalve in de zomervakantie. De kinderen gaan na het woord van welkom naar de pastorie en komen voor de dienst van de Tafel terug. De gemiddelde leeftijd van deze groep is iets lager dan bij de kindercatechese, van 4 tot 10 à 12 jaar. Veel van wat gezegd wordt over de kindercatechese is ook van toepassing op de kindernevendienst, maar de accenten liggen wat anders. Bij de kindercatechese ligt de nadruk iets meer op leren. Anders dan veelal gebruikelijk is, worden in de kindernevendienst niet de lezingen van de zondag aangehouden. Dit geeft de leidsters wat meer vrijheid. Er wordt gebruikt gemaakt van Bijbelverhalen, spiegelverhalen en ook van prentenboeken. Doel hiervan is onder meer de gevoeligheid voor verhalen en beelden stimuleren. Geloof kan niet zonder.

Volwassenencatechese; vorming en toerusting Vroeger was geloven voor velen een gegeven, nu is geloven een keuze. Voor die keuze is, zeker nu de positie van de kerk in de samenleving ten opzichte van vroeger gemarginaliseerd is, een sterk geloof nodig. We moeten vragen kunnen beantwoorden die ons – meer dan vroeger – over ons geloof worden gesteld. Het is daarom goed dat we over ons geloof en onze geloofsbeleving nadenken en er met elkaar over spreken. Bij catechese gaat het niet alleen om het verwerven van kennis maar evenzeer om het leren van elkaars opvattingen en ervaringen.


Pagina 12

- Catechese in parochieverband Een voor de hand liggende vorm van catechese is uiteraard de verkondiging tijdens vieringen. Op de website van de parochie is een recente overweging van de pastor altijd nog eens na te lezen. Ook schrijft de pastor regelmatig in het parochieblad of worden stukjes van anderen die het overdenken waard zijn in het parochieblad geplaatst. Daarnaast zijn er bijeenkomsten waarbij catechese niet de eigenlijke aanleiding is, maar wel een wezenlijk onderdeel van de bijeenkomst vormt. Te denken valt aan de dolp-groep, de werkgroep kindercatechese, de werkgroep gezinsviering. Maar ook bij de voorbereiding op de sacramenten is er ruimte voor catechese. Het ontvangen van de sacramenten als doop, eerste communie, vormsel en kerkelijk huwelijk is niet langer vanzelfsprekend in onze tijd. Het is een keuze. Men mag verwachten dat mensen die deze keuze voor zichzelf of voor één van hun kinderen maken, dit serieus nemen en dan ook tijd vrij maken voor de voorbereiding. Catechese in parochieverband heeft als welkom neveneffect een verdere versterking van de gemeenschapsopbouw. Immers, daar waar mensen samenkomen en bezig zijn met bijvoorbeeld vraagstukken op het gebied van geloof en samenleving is er ook sprake van versterking van de geloofsgemeenschap als zodanig. Een speciale plaats neemt in dit verband de wijkgroep in: parochianen die ongeveer twee keer per jaar bij elkaar komen om over een bepaald onderwerp te spreken. Deze groep bevordert de verbondenheid met elkaar en heeft een catechetisch karakter door de onderwerpen die besproken worden: wat betekent geloven voor mij, gastvrijheid, gemeenschapszin, vergeving, sacramenten en dergelijke. Het gesprek met elkaar kan leiden tot geloofsverdieping en een beter zicht op bepaalde maatschappelijke en ethische kwesties. Eigenlijk is het woord wijkgroep niet helemaal meer de juiste benaming. In het verleden kende de parochie enkele echte wijkgroepen. Er is echter nog maar één groep over van ongeveer acht personen. Deze groep is niet meer gebonden aan een bepaald wijkgebied en kan dus beter gespreksgroep genoemd worden. Nieuwe leden zijn van harte welkom. Van tijd tot tijd zal er in De Gast aandacht geschonken worden aan deze groep. - Catechese in interkerkelijk verband Voor de afzonderlijke kerken in Zuid- en Noordhorn is het vaak niet zinvol om activiteiten te organiseren omdat het aantal deelnemers dan te beperkt zou zijn, maar gezamenlijk kunnen de kerken wel een goed en afwisselend programma aanbieden. Dit gebeurt in het verband van de Raad van Kerken.


Pagina 13

De Raad van Kerken Zuidhorn organiseert ieder jaar een groot aantal activiteiten. Er zijn Winteravondlezingen waarbij iemand van buiten een lezing houdt, gesprekken over de Bijbel en over geloofsbeleving, avonden over een maatschappelijk of medisch-ethisch onderwerp, er is aandacht voor kunst zoals (kerk)muziek en (religieuze) schilderkunst, er zijn activiteiten voor mensen die liever iets dóen zoals samen eten, samen een pelgrimstocht lopen of samen naar een kloosterweekend. Het aanbod is dus zeer gevarieerd. Het interkerkelijke verband kan soms extra verrijkend werken. Juist door het met anderen te hebben over de overeenkomsten en verschillen tussen verschillende christelijke stromingen kan een extra verdieping van de eigen visie op het geloof ontstaan. In de loop der jaren is de belangstelling voor de activiteiten van de Raad van Kerken gegroeid. Een aantal parochianen neemt elk jaar deel aan verschillende avonden, terwijl anderen zich voor een enkele keer opgeven, omdat ze voor dat bepaalde onderwerp of voor die bepaalde activiteit belangstelling hebben. - Catechese in regionaal verband Voorheen bood het Dekenaat Groningen aan de parochies een aantal activiteiten aan die lagen op het terrein van vorming en toerusting. De dekenaten zijn in 2003 opgeheven. Vorming en toerusting wordt nu verzorgd door het bisdom, bijvoorbeeld de pastorale school. Daarnaast zijn er avonden over de Bijbel, Franciscus en de geloofsbelijdenis verzorgd door de bisschoppelijk gedelegeerde. Ook de diocesane werkgroep liturgie verzorgt studiedagen. Omdat men het aanbod vanuit het bisdom te eenzijdig vond, heeft een aantal mensen het initiatief genomen om te komen tot vorming en toerusting vanuit de basis. De Stichting Leerhuis Stad en Ommelanden werd opgericht en biedt een aantal cursussen en bezinningsdagen per jaar aan. Dit is een welkome aanvulling op het aanbod vanuit het bisdom. De huidige bisschop heeft het voornemen de dienstverlening vanuit het bisdom weer op te bouwen, onder andere door een nieuwe catecheet aan te stellen. Dit is een positieve ontwikkeling. Sommige parochies nodigen een deskundige uit om een cursus of bezinningsdag te verzorgen. Daarbij zijn vaak ook mensen vanuit andere parochies welkom. Ook dit vinden we zeer zinvolle initiatieven die ook vanuit ons parochiebestuur steun verdienen.


Pagina 14

Stimuleren van deelname aan catechetische activiteiten In onze tijd hebben mensen het erg druk en moeten ze keuzes maken. Om de deelname te stimuleren is goede voorlichting van wezenlijk belang. Het gaat erom een goed beeld te geven van wat men kan verwachten. Het gaat niet alleen om het verwerven van Bijbelkennis maar om een breed scala aan onderwerpen, en het bestaat niet zozeer uit onderwezen worden, maar vooral uit onderling in gesprek zijn, ervaringen uitwisselen, bespreken van elkaars opvattingen. De voorlichting kan onder andere via De Gast en de website plaatsvinden. In die voorlichting zal ruimte worden geboden om positieve ervaringen op te nemen. Een persoonlijk woord van een parochiaan die al eens heeft deelgenomen zegt soms meer dan een compleet programmaboek. Mogelijk dat ook de bestaande wijkgroep in de voorlichting een rol kan krijgen. Deelname aan catecheseactiviteiten moet laagdrempelig zijn. De kosten mogen geen belemmering zijn om deel te nemen. Wanneer er hoge kosten aan dergelijke activiteiten verbonden zijn (deelnemersbijdrage, deelname, cursusmateriaal en reiskosten), dan bestaat de mogelijkheid om hiervoor een tegemoetkoming te verstrekken. Per situatie zal het parochiebestuur bezien of en zo ja in welke mate bijgedragen zal worden. De pastorie is een goede plaats om catecheseactiviteiten te houden, en is hiervoor altijd gratis beschikbaar.

1.3 Diaconie Jezus roept zijn leerlingen op om armen de blijde boodschap te brengen. Inzet voor de minsten der zijnen hoort tot de wezenlijke opdrachten van de christengemeenschap en daarmee ook van de parochie. Diaconie kan worden omschreven als een verzameling van activiteiten die zich richt op de kerkelijke (in ons geval de katholieke) hulp aan mensen in nood, zowel ver weg als dichtbij. Bewustwording en inzet vanuit een Bijbelse visie op de sociale en politieke problemen in de samenleving zijn daarbij sleutelbegrippen. Het gaat dan om onderwerpen als vrede en gerechtigheid, milieu, armoede in Nederland en het lot van de vluchtelingen in ons land.


Pagina 15

Diaconale inzet heeft alles te maken met gerechtigheid. De kerk heeft steeds tot taak om gerechtigheid concreet te maken in de eigen samenleving. Deze vertaalslag is vastgelegd in de sociale leer van onze kerk. Dat is al begonnen onder paus Leo XIII die in het maatschappelijk debat van zijn dagen in de eerste encycliek Rerum novarum (1891) kiest voor het beginsel van solidariteit. Het gemeenschappelijk welzijn (bonum commune) gaat uit boven het eigendom en andere rechten van het individu. Al in de Middeleeuwen ontstonden vanuit religieuze ordes gasthuizen voor mensen die thuis niet verpleegd konden worden. Deze ordes ontwikkelden vaak zaken als onderwijs aan minvermogenden, verpleging, gezinszorg en ouderenzorg. Maatschappelijk werk is in ons land ontstaan vanuit parochies en protestantse gemeenten. Kerken waren actief in de crisis van de jaren dertig toen velen werkloos waren geworden. Instellingen als het Armenbestuur (later Parochiële Caritas Instelling, PCI genoemd), de Vincentiusvereniging en de protestantse diaconie zagen in dat concrete ondersteuning in veel situaties hard nodig was. In latere jaren werden veel taken door de overheid overgenomen. Belangrijk was daarbij de invoering van de Algemene Bijstandswet. Toch betekende die professionalisering niet dat de aandacht voor diaconie verflauwde. Veel activiteiten richtten zich op projecten rond de sociale en economische ontwikkeling in de Derde wereld. Er bestond al veel langer aandacht voor missielanden en missionarissen. Nieuw was dat in veel parochies MOVgroepen ontstonden met de thema’s Missie, Ontwikkelingssamenwerking en Vredesvragen. Ook in onze tijd zijn er nog steeds vormen van armoede. De vangnetfunctie van de overheid schiet soms tekort. Niet iedereen weet optimaal gebruik te maken van de regelingen die er zijn. Door bezuinigen op sociale uitkeringen nemen deze vormen van armoede toe en ontstaat er weer een tweedeling in de samenleving. Een andere doelgroep voor diaconie betreft de zorg voor asielzoekers, vluchtelingen en illegalen. Uitgangspunt bij diaconale activiteiten is dat deze georganiseerd worden samen met de mensen om wie het gaat. Als werkgroep of als parochie uitdenken wat voor andere mensen het beste zal zijn, wordt als bevoogdend ervaren, dat werkt niet (meer). Diaconie vraagt om bondgenootschap: geraakt worden door de nood van de ander en samen zoeken naar mogelijkheden om deze nood te verlichten of zelfs weg te nemen.


Pagina 16

Diaconie is bij uitstek een manier om de parochie te verankeren in de samenleving. Het kan leiden tot een intensieve wisselwerking tussen de parochie en maatschappelijke organisaties. Diaconie kan ook heel goed een draagvlak vormen voor samenwerking met andere kerken. Bij nieuwe diaconale initiatieven blijkt het meestal heel vanzelfsprekend om te kiezen voor een oecumenische opzet, en in ieder geval worden er goede afspraken gemaakt tussen de kerken zodat men elkaar niet in het vaarwater zit.

Noodopvang van vluchtelingen In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) staat: een ieder heeft het recht in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging. In het Vluchtelingenverdrag van Genève uit 1951 is bepaald welke mensen voor asiel in aanmerking komen: mensen die een gegronde vrees voor vervolging hebben in hun land wegens ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde groep of het aanhangen van een politieke overtuiging. Toen er in de tachtiger jaren steeds meer mensen asiel aanvroegen, ging men dit als een probleem ervaren en wilde men het aantal asielzoekers terugdringen. Men verscherpte de eisen om toegelaten te worden. Hierdoor kwamen er echter ook mensen in de knel. Een aantal kerken achtte het, vanuit het Bijbelse gebod zorg te hebben voor de vreemdeling, hun verantwoordelijkheid om deze mensen in nood te helpen. In 1987 stelden zij het Charter van Groningen op. De kerken die het Charter ondertekenen, verklaren zich bereid om naar vermogen vluchtelingen die een menswaardige behandeling wordt onthouden, op te vangen. De stichting INLIA (Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven t.b.v. Asielzoekers) ondersteunt de kerken daarbij. Onze parochie heeft in mei 2000 het Charter van Groningen ondertekend en zich daarmee bereid verklaard mee te werken aan de opvang van vluchtelingen wanneer deze geen onderdak kregen van de overheid. Mensen die meestal wél legaal in Nederland verbleven, of die om bepaalde redenen nog niet terug konden naar hun land van herkomst. Van mei 2002 tot mei 2003 heeft de parochie in de pastorie een moeder met kind opgevangen. Dit gebeurde onder verantwoordelijkheid van de Raad van Kerken Zuidhorn. Aan de opvang werkten, naast de bij deze raad aangesloten kerken, ook de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt te Zuidhorn en de Hervormde Kerk Noordhorn mee.


Pagina 17

Inmiddels is er veel veranderd. Er is een generaal pardon geweest voor mensen die al jaren, vaak al meer dan tien jaar, in ons land verbleven en die eindelijk te horen kregen dat zij definitief mochten blijven. De procedures voor nieuwe asielzoekers zijn verbeterd. Als parochie die het Charter van Groningen heeft ondertekend, willen wij de ontwikkelingen blijven volgen en zonodig hulp bieden aan vluchtelingen die in de knel komen.

Communio Het bisdom Groningen had sinds 1981 een band met het bisdom Ilagan op de Filippijnen: de Communio. Doel van de Communio was een vriendschapsband op te bouwen met mensen in de Derde Wereld. Het ging niet om materiële steun, maar om elkaar op het gebied van geloven te steunen en te inspireren. In onze parochie zette een kleine groep mensen zich samen met communiogroepen in andere parochies in om contact te onderhouden met de mensen op de Filippijnen en met name met onze partnerparochie Our Lady of the Visitation Parish in Luna. Dit gebeurde door middel van brieven, maar ook door uitwisseling: mensen uit de Filippijnen die naar Groningen kwamen en mensen vanuit ons bisdom die daar te gast waren. In 2006 heeft het bisdom besloten om een eind te maken aan de Communio. Dat betekent dat de ondersteuning van het bisdom voor de Communio is weggevallen. De persoonlijke contacten die de communiogroep heeft opgebouwd met enkele mensen uit de Filippijnen duren echter nog voort. In mei 2008 is Grace Padaca, gouverneur van de provincie Isabela, nog in onze parochie te gast geweest. De communiogroep wil door middel van artikelen in het parochieblad en door de viering van Communiozondag aandacht blijven vragen voor de mensen op de Filippijnen. Sinds enkele jaren wordt er geld overgemaakt naar enkele leerkrachten uit de Filippijnen. Zij kopen daarvan lesmateriaal en betalen het schoolgeld voor kinderen van wie de ouders dat niet kunnen opbrengen. De duurzaamheid van het contact met de Filippijnen is onzeker geworden door het wegvallen van de steun van het bisdom. Zo lang als de genoemde persoonlijke contacten blijven bestaan en een goede besteding van in te zamelen geld voldoende gewaarborgd is, zullen we het stukje Communio dat vanuit onze parochie nog steeds bestaat ook als parochiebestuur blijven ondersteunen.


Pagina 18

De daad bij het woord Diaconie betekent ook de daad bij het woord voegen; dus ook daadwerkelijke financiële steun verlenen. Jaarlijks worden in de parochies extra collectes gehouden om zo ook concreet en tastbaar inhoud te geven aan de diaconale taak. Het betreft doelen in binnen- en buitenland, veelal de derde wereld. Het parochiebestuur bepaalt jaarlijks voor welke doelen gecollecteerd zal worden. Momenteel betreft het - Vastenaktie, de bekende actie in de veertigdagentijd; - Solidaridad, de Adventsactie voor steun aan mensen in LatijnsAmerika; - Memisa; - Mensen in Nood; - de MIVA, Missie Verkeersmiddelen Actie; - de Wereldmissiedag, Missio; - Communio Ilagan, voor onderwijs in de Filippijnen; - Pax Christi (Vredesweek); - Katholieke vereniging voor oecumene; - Week Nederlandse Missionaris; - Stichting Exodus, hulp aan ex-gedetineerden; - Stichting steunfonds DISK (arbeidspastoraat) - Vrienden van het Zonnehuis (Zorggroep Westerkwartier); - INLIA. Voorts wordt op meer incidentele basis gecollecteerd voor slachtoffers in ramp- en oorlogsgebieden. Dit gebeurt bij ernstige acute situaties zoals bijvoorbeeld de tsunami in december 2004.

Werken aan bewustwording Tijdens de vieringen en in het parochieblad wordt periodiek aandacht gevraagd voor het werk van Amnesty International. Ook de zondag van de arbeid (eerste zondag in mei) en de activiteiten rond de Vredeszondag en de Vredesweek, georganiseerd door IKV / Pax Christi, krijgen aandacht.

De arme kant van onze parochie Het parochiebestuur is van mening dat in onze parochie de wijze waarop aan diaconie inhoud wordt gegeven verder kan worden verdiept. Hoewel de welvaart in ons land en ook in onze parochiegemeenschap relatief groot is, profiteert lang niet iedereen van die welvaart. Ook in onze gemeenschap komt armoede voor. Het blijkt echter lastig om mensen die op een of andere wijze in de knel zitten goed te bereiken. Als parochiebestuur hebben we ons de vraag gesteld in hoeverre de parochie daarin een actieve rol moet spelen. Op het eerste gezicht ligt het meer op


Pagina 19

het terrein van de overheid. De burgerlijke gemeente kent veel voorzieningen. Het punt is echter dat deze voorzieningen niet bij iedereen bekend zijn. Juist op dat punt zou de parochie een rol kunnen spelen. Op die momenten dat de reguliere steunverlenende instanties bij een schrijnend en dringend probleem om welke reden dan ook geen soelaas bieden, kan de parochie zelf bijspringen. Navraag bij andere kerken leert dat men ook daar slechts zelden een hulpvraag krijgt. Het is meer incidenteel dan structureel, maar dit kan in de nabije toekomst veranderen. Er is een nieuwe situatie ontstaan door de WMO (wet op de maatschappelijke ondersteuning). Daarmee zijn de landelijke vangnetten vervangen door voorzieningen die door de burgerlijke gemeenten moeten worden uitgevoerd. Het is belangrijk dat we als parochie oog hebben voor eventuele negatieve gevolgen van deze veranderingen. De economische crisis van 2008 heeft gevolgen voor mensen die hun baan verliezen of die op een andere wijze in de financiële problemen komen. Ook dat werpt vragen op voor ons als parochie. Zijn er in onze omgeving mensen die hierdoor in de knel komen? Welke steun kunnen we als parochie dan bieden? Zijn er knelpunten die we moeten aankaarten bij de gemeente? In hoeverre kunnen we daarbij samenwerken de andere lokale kerken?

Individuele hulpvragen Veel mensen zullen niet snel met hun problemen bij iemand anders aankloppen. Daarom is het van belang dat de drempel om hulp te vragen bij de parochie zo laag mogelijk te maken. Dit zou kunnen worden bereikt door binnen de parochie enkele vertrouwenspersonen aan te wijzen bij wie men hulp kan vragen. Degene die hulp vraagt moet ervan uit kunnen gaan dat zijn of haar naam en de gevraagde steun niet breed bekend worden in de parochie. Slechts een kleine groep die zich buigt over de vraag of er steun verleend zal worden moet ervan op de hoogte zijn. De anonimiteit van de hulpvrager moet gegarandeerd zijn. De vertrouwenspersonen kunnen ook uitzoeken welke subsidiemogelijkheden er zijn bij de overheid en hulpvragers daarover informeren. Omdat ook het invullen van formulieren voor mensen een hoge drempel kan zijn, zouden we ook daarbij hulp kunnen aanbieden. Regelmatige publicatie van deze mogelijkheid in De Gast is nodig om dit zo breed mogelijk onder de aandacht te brengen.


Pagina 20

Solidariteitsfonds De vraag op welke wijze mensen in nood het beste benaderd kunnen worden, is niet een vraag van onze parochie alleen. Ook andere kerken zullen dit vraagstuk herkennen. Het is van belang van elkaars ervaringen te leren om zodoende steeds beter bereikbaar te zijn. Het parochiebestuur wil daarom nagaan of het mogelijk is om samen met andere kerken een solidariteitsfonds op te richten dat de hierboven beschreven groep hulpvragers kan bijstaan. Het zal dan gaan om incidentele steun van financiële of van materiële aard zoals kleding en voedsel.

1.4 Individuele pastorale zorg God wordt in het Oude Testament onder andere gezien als een herder. Dit beeld geeft uitdrukking aan de liefde en zorg van God voor zijn mensen. Hij trekt met hen mee. Zo dient de mens, die geschapen is naar Gods beeld, hoeder te zijn voor zijn broeder en zuster Pastor betekent herder; pastoraat betekent herderschap: herder zijn, zorg hebben. Pastoraat kan zowel de parochie als geheel betreffen als individuele parochianen. Pastoraat voor de parochie als geheel is zorg voor de parochie. Dat gebeurt door leiding te geven aan de parochie. Het is de verantwoordelijkheid van het parochiebestuur en de pastor. Het betreft zowel de dagelijkse leiding van de parochie als het uitzetten van de koers die de parochie zal gaan. Daarbij worden de voorwaarden geschapen waardoor de diverse activiteiten goed kunnen verlopen en nieuwe plannen gerealiseerd kunnen worden. De uitvoering van het beleid dat door het parochiebestuur is vastgesteld gebeurt door de werkgroepen en de pastor. Individueel pastoraat betreft zorg voor parochianen in hun eigen levenssituatie. Door aandacht en zorg te geven, waarbij men zich ook zelf kan uitspreken ervaart men steun en ontstaat helderheid in de eigen levenssituatie. Dit gebeurt soms ongeorganiseerd en spontaan tussen mensen: onderling pastoraat, soms door een werkgroep van de parochie: georganiseerd pastoraat, soms door de pastor of door een vrijwilliger met een vergelijkbare professionaliteit op dit gebied: professioneel pastoraat.


Pagina 21

Bezoekgroep De bezoekgroep bezoekt nieuw ingekomenen als deze aangeven dat ze bezoek vanuit de parochie op prijs stellen. Men gaat ook op bezoek bij ernstig of langdurig zieken en bij ouderen. Om de werkzaamheden te bespreken, komt de bezoekgroep enkele keren per jaar bijeen. Persoonlijke zaken die mensen tijdens hun bezoeken te horen krijgen, zijn vertrouwelijk, de leden zijn gebonden aan geheimhouding. Binnen de bezoekgroep kunnen deze zaken, als dat functioneel is, wel besproken worden, maar het dient binnen de groep te blijven. De leden van de bezoekgroep vertegenwoordigen de Kerk en zijn op die manier het gezicht van de Kerk en van de parochie. Vroeger gingen de leden van de bezoekgroep ook op kraambezoek. Gebleken is dat dit niet meer in een behoefte voorziet. De groep is daarmee gestopt.

Pastor Als parochianen problemen hebben, kan de pastor, gevraagd en ongevraagd, hen opzoeken. Het is vanzelfsprekend aan de mensen zelf of zij deze problemen met de pastor willen bespreken of niet. De pastor wil hun in ieder geval de mogelijkheid bieden. Het zijn niet alleen zieken en ouderen die worden opgezocht. In het bijzonder heeft de pastor aandacht voor hen die na het overlijden van een partner of ander naast familielid alleen achterblijven. De pastor geeft geen pasklare oplossingen. Een luisterend oor en een gesprek kan verlichting geven en verheldering van de situatie, waardoor men weer verder kan. De pastor heeft ook geen deskundigheid op ieder terrein. Soms zal de pastor overleg plegen en adviseren naar wie iemand het beste kan gaan voor specifieke hulp, bijvoorbeeld bij psychische problemen of verslavingsproblematiek. Uiteraard gaat ook de pastor vertrouwelijk om met wat mensen vertellen.

1.5 Gemeenschapsopbouw Ons lichaam met zijn vele delen vormt één geheel. Het oog kan niet tegen de hand zeggen: ‘Ik heb je niet nodig’ en evenmin het hoofd tegen de voeten: ‘Ik heb jullie niet nodig.’ 1 Korinthe 12: 12, 21


Pagina 22

Onder gemeenschapsopbouw verstaan we alle activiteiten binnen de parochiegemeenschap die als doel hebben de onderlinge band en de band met de Kerk te versterken. Gastvrijheid is de basis van waaruit we deze gemeenschapszin willen versterken. Iedereen die zich op een of andere wijze betrokken wil voelen bij de parochie, is welkom. Het gaat om ruimte en tolerantie: we nemen elkaar niet de maat, we nemen elkaar zoals we zijn. Een open communicatie binnen de parochie is belangrijk. Wanneer de verhoudingen open zijn en in principe alles bespreekbaar is zal er een goede sfeer in de parochie heersen. Voorwaarde is dat gesignaleerde problemen niet worden toegedekt maar dat ze worden besproken, zodat ze niet later opnieuw, soms veel heviger, naar boven komen. Bij open communicatie hoort tevens dat we als bestuur de parochianen bij belangrijke beslissingen betrekken. Ook dat kan de onderlinge band van de leden van de parochie versterken. Ook waardering voor ieders betrokkenheid en inzet bij de parochie is belangrijk. Als parochiebestuur willen we dit stimuleren, en zelf het goede voorbeeld geven. Een voordeel bij het stimuleren van betrokkenheid is dat we een relatief kleine parochiegemeenschap zijn. We mogen ons gelukkig prijzen met een positieve sfeer binnen de parochie. Dit is wel iets om goed in de gaten te blijven houden en aan te blijven werken. Er worden in onze parochie veel activiteiten ondernomen die onder de noemer gemeenschapsopbouw kunnen worden gebracht. Hieronder noemen we er een aantal.

Bezoekgroep De bezoekgroep, al eerder genoemd in het kader van hun diaconale taak, zorgt voor een bezoek aan nieuw ingekomen parochianen, zieken en ouderen. De activiteiten hebben niet alleen tot doel om de gemeenschapsopbouw te versterken, maar hebben ook een relatie met de diaconale taak van de parochie.


Pagina 23

Nieuwe parochianen Nieuwe parochianen ontvangen een brief met een inschrijfformulier. Op dit formulier kunnen ze aangeven of ze prijs stellen op betrokkenheid bij de parochie of op bezoek. Eenmaal per jaar organiseren we een kennismakingsavond voor nieuwe parochianen. Hoewel het om een relatief kleine groep nieuw ingekomen parochianen gaat en de opkomst niet al te groot is, worden de avonden wel als zinvol ervaren.

Gemeenschapsopbouw en jongeren Het betrekken van de jongeren bij de parochieactiviteiten levert een matig resultaat op. Slechts een kleine groep jongeren is daadwerkelijk betrokken bij de parochie en bij onze kerk als zodanig. Soms werkt het stimulerend als jongeren het gevoel hebben een “echte” taak te hebben in de parochie, bijvoorbeeld als misdienaar of als oppasjongere bij de crèche. Eenmaal per seizoen organiseren we voor de op deze manier betrokken jongeren een uitje. Ook de al eerder genoemde activiteiten op het gebied van de jongerencatechese bieden uiteraard een mogelijkheid om jongeren op een voor hen aansprekende manier bij de parochie te betrekken. Bovendien start er eenmaal per twee jaar een groep aan de voorbereidingen voor het Vormsel. Eén- à tweemaal per jaar is er op zondagmorgen een speciale jongerenviering. Jongeren leveren inbreng bij de themakeuze, ze kiezen liederen uit, ze participeren in de dienst bij de lezingen, gebeden en soms ook de overweging. Via het parochieblad en de jongerencatechese- en vormselgroep informeren we de jongeren geregeld over activiteiten die vanuit het bisdom georganiseerd worden. De laatste jaren zijn er door de diocesane jongerenwerker veel activiteiten ontwikkeld. Te denken valt aan de Martinusdag voor jongeren tussen de 12 en 15 die net gevormd zijn of binnenkort gevormd worden. Ook rond de kerkelijke feestdagen worden er vaak activiteiten ontwikkeld. Nadere informatie is ook te vinden op de website: www.bisdomgroningenleeuwarden.nl

Ouderen Twee maal per jaar zijn er speciale bijeenkomsten voor ouderen: in het voorjaar is er een ontmoetingsochtend rond een thema. In het najaar wordt een viering gehouden, met aansluitend een broodmaaltijd. Deze ochtenden bieden ruimte voor ontspanning en gesprek, hetgeen positief is voor de versterking van de onderlinge band van deze groep.


Pagina 24

KVG In de parochie is het Katholiek Vrouwengilde (KVG) actief, o.a. met avonden rond een thema. Ook dat ondersteunt de gemeenschapsopbouw. In De Gast en bij de mededelingen op zondag wordt aandacht besteed aan deze activiteiten. Eenmaal per jaar is er een viering op zondag die in het teken staat van het KVG en samen met het KVG wordt voorbereid.

Vervoer Er komen weinig vragen om hulp bij vervoer van en naar vieringen of andere parochieactiviteiten. Dit kan een teken zijn dat men elkaar onderling helpt op dit punt. Voor vragen rond vervoer is er een vaste contactpersoon die kan terugvallen op een groep vrijwilligers.

Koffiedrinken na de vieringen Elke eerste zondag van de maand is er gelegenheid om na te praten na de viering en met elkaar koffie te drinken. Als parochiebestuur (en pastor) benutten we deze gelegenheden soms om actuele informatie te geven, om de menig van de parochie te peilen over bepaalde vraagstukken of om iemand in het zonnetje te zetten voor het werk dat hij voor de parochie verricht, of verricht heeft. Ook op andere zondagen is men na de dienst welkom in de pastorie. Er zijn vrijwel altijd enkele parochianen aanwezig en wie er behoefte aan heeft, kan ook dan een kop koffie of thee komen drinken. In 2009 is er in september een startzondag gehouden, met activiteiten rond een thema en een gezamenlijke lunch.

Parochiekoffie Eens per jaar – normaal gesproken in het voorjaar – wordt na afloop van de wekelijkse viering een zogenaamde parochiekoffie gehouden. In deze bijeenkomst staat de ontmoeting tussen de parochiegemeenschap en het parochiebestuur centraal. Het bestuur legt verantwoording af (onder andere over het gevoerde financiële beleid), de parochiegemeenschap wordt geïnformeerd over verschillende actuele zaken en er wordt aan meningspeiling en meningsvorming gedaan. Het parochiebestuur acht deze ontmoetingsmomenten met de parochiegemeenschap van groot belang. Draagvlak voor belangrijke beslissingen is essentieel voor een goed


Pagina 25

functionerende (parochie)gemeenschap. Het parochiebestuur gebruikt de reacties, ideeën en voorstellen bij de vaststelling van beleid. Deze parochiebijeenkomsten zijn ook belangrijk voor de versterking van de onderlinge band. Ieder jaar krijgt één bepaalde groep uit de parochie, bijvoorbeeld een koor of een werkgroep, de gelegenheid zich te presenteren: te vertellen waar ze mee bezig zijn, wat voor problemen ze daarbij tegenkomen, en of ze nog hulp of nieuwe leden kunnen gebruiken.

Parochiefeest Ook een parochiefeest heeft een positieve invloed op de onderlinge saamhorigheid binnen de parochie. Een keer per 3 à 4 jaar zou een dergelijke activiteit moeten plaatsvinden. De afsluiting van de restauratie van ons kerkgebouw in 2009 was hiervoor een zeer geschikte gelegenheid. De volgende gelegenheid die we niet ongemerkt voorbij willen laten gaan is het 250-jarig bestaan van onze parochie in 2013. De statie (schuilkerk) in Aduard waaruit onze parochie is voortgekomen, vindt zijn oorsprong in 1763. Het is goed als ook in kleinere kring er regelmatig ontspannende activiteiten zijn. Te denken valt aan het reeds genoemde uitstapje voor de misdienaars, een feestelijke viering van een jubilerend koor e.d. Waar nodig wil het bestuur daarbij ook een financiële ondersteuning geven. Ook is de pastorie voor dit soort activiteiten beschikbaar.

Parochieblad Het parochieblad De Gast vervult een belangrijke functie op het gebied van de gemeenschapsopbouw. Er zijn vaste rubrieken voor werkgroepen, de pastor en het bestuur en er is informatie te vinden over de vieringen. De Gast is niet alleen een parochieblad met feitelijke informatie, maar voor de ontvanger ook een teken van zijn relatie met de parochie. Er is daarbij geen strenge screening op de verstrekking van abonnementen. Parochianen blijven De Gast ontvangen totdat zij te kennen geven daarop geen prijs meer te stellen. Jaarlijks vragen we iedereen om een vrijwillige bijdrage ter bestrijding van de onkosten van het blad. Het parochieblad is ook een platform voor activiteiten die niet direct vanuit de parochie worden georganiseerd maar die wel een duidelijke relatie hebben met de parochie, de kerk of het geloof. Voor de inhoud van het blad is de redactie verantwoordelijk. Deze bestaat uit enkele actieve parochianen. Ook met drukken en rondbrengen is een vaste groep vrijwilligers actief.


Pagina 26

Website Ook op internet is onze parochie te vinden: www.rkparochiezuidhorn.nl. Hier is informatie te vinden over ons kerkgebouw en over de vieringen. Een recente overweging van de pastor kan er nog eens worden nagelezen. Ook worden er foto’s geplaatst van speciale gebeurtenissen in de parochie, zoals bijzondere vieringen Eerste Communie, het Vormsel. Er is een aparte pagina voor jeugd en jongeren. Informatie over de Raad van Kerken Zuidhorn is er te vinden en er zijn verwijzingen naar de andere kerken van Zuid- en Noordhorn, naar de Landelijke Raad van Kerken en naar enkele algemene katholieke websites.

Oecumenische activiteiten Het benadrukken van activiteiten, gericht op de versterking van de eigen parochiegemeenschap betekent uiteraard niet dat daarmee ook de grenzen van de gemeenschapsopbouw zijn aangegeven. Ook in de contacten met andere geloofsgemeenschappen is gemeenschapsopbouw een belangrijk aspect. Door te werken aan samenwerking komt gemeenschapsopbouw van verschillende kerken tot stand. Onze parochie wil daarin een actieve bijdrage leveren. Deze betrokkenheid komt onder andere tot uitdrukking door het lidmaatschap van de Raad van Kerken Zuidhorn, het houden van bezinningsavonden gezamenlijk met andere kerken en deelname aan oecumenische activiteiten. In het volgende hoofdstuk gaan we hier nog nader op in.

1.6 Oecumene Want u bent allemaal kinderen van God door het geloof, in Christus Jezus. Want allemaal bent u in Christus gedoopt, met Christus bekleed. Er is geen Jood of Griek, er is geen slaaf of vrije, het is niet man en vrouw, u bent allemaal één in Christus Jezus. Galaten 3: 26-28 In de vorige eeuw was er in ons land sprake van een verzuilde samenleving. Elke groepering had zijn eigen zuil, wat inhield dat men alles organiseerde op grond van een bepaalde geloofsovertuiging of levensbeschouwing. Zo hadden de katholieken hun eigen scholen, hun eigen ziekenhuizen, sportverenigingen, tv-zender en vakbond. Hetzelfde gold voor de hervormden, de gereformeerden, de socialisten en nog diverse andere groeperingen.


Pagina 27

In de jaren zestig was de hele samenleving in beweging en vonden er in korte tijd grote veranderingen plaats. Ook aan de verzuiling kwam vrij snel een einde. Dit betekende een nieuwe situatie die tot gevolg had dat de kerken toenadering tot elkaar gingen zoeken. In 1967 leidde dit ertoe dat de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland en de Nederlands Hervormde kerk elkaars doop erkenden. Een jaar later volgde een wederzijdse dooperkenning met de Gereformeerde Kerken. Later volgden er nog een Gemeenschappelijke Verklaring over het kerkelijk gemengde huwelijk en een Gemeenschappelijke Verklaring over de viering van de Maaltijd des Heren. Dit waren echt stappen vooruit, maar hierna stokte op landelijk niveau het proces enigszins. In 1968 werd de Raad van Kerken Nederland opgericht. Ook de RoomsKatholieke Kerk werd hiervan lid. Het landelijke initiatief kreeg lokaal navolging. In Noord- en Zuidhorn nam pater Larssen, de toenmalige pastoor, het initiatief. In 1973 startte men met gesprekken en februari 1977 vond de oprichtingsvergadering plaats. Tot de Raad behoren sindsdien: de Verenigde Doopsgezinde Gemeente in het Westerkwartier (Noordhorn), de Gereformeerde Kerk Zuidhorn (nu PKN), de Hervormde Gemeente Zuidhorn (nu eveneens PKN) en de Rooms-katholieke Parochie Sint Jozef te Zuidhorn. De Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) Zuidhorn en de Hervormde Kerk Noordhorn besloten af te zien van deelname. De Raad van Kerken Zuidhorn tracht vorm en inhoud te geven aan de plaatselijke oecumene. Dit doet zij door activiteiten te ontwikkelen op het gebied van liturgie, van catechese en diaconie. De bijdrage van de Raad op deze gebieden is in de diverse paragrafen reeds beschreven. Als parochie hechten we groot belang aan de oecumene. We accepteren dat er onder christenen verscheidenheid bestaat, maar er is meer dat ons bindt dan dat ons scheidt en we vinden daarom dat deze verscheidenheid geen gescheidenheid moet inhouden. We respecteren dat anderen een andere geloofsbeleving hebben en we vinden dat het gesprek aangaan over elkaars geloofsbeleving wederzijds verrijkend kan werken. Er is ook een praktisch belang. Dat praktische belang wordt snel duidelijk, als we kijken naar de regio waar we wonen. Een regio met tientallen christelijke kerken waaronder maar één kleine katholieke. Overal, in de straat, op school, op het werk komen we medechristenen tegen, maar ze zijn maar zelden katholiek. Dus: om als katholieke gemeenschap buiten het eigen parochieverband op maatschappelijk of levensbeschouwelijk terrein iets voor te stellen is samenwerking met protestants-christelijke kerken een eerste vereiste.


Pagina 28

Kortom, door actief deel te nemen aan de plaatselijke Raad van Kerken kunnen we als parochie uitdrukking geven aan onze overtuiging dat er meer is dat ons bindt dan dat ons scheidt en dat wij als christenen uit verschillende kerken allemaal kinderen van God zijn, door het geloof in Jezus Christus. Activiteiten die hier uit voortvloeien zijn oecumenische vieringen en gezamenlijke gespreksgroepen; bevorderen dat activiteiten die beter en gemakkelijker samen met andere plaatselijke kerken gedaan kunnen worden een oecumenische aanpak krijgen, bijvoorbeeld een groot deel van de winterwerkactiviteiten (volwassenencatechese); ook als relatief kleine katholieke gemeenschap bijdragen aan en meepraten over zaken van meer algemene aard: de opvang van vluchtelingen, godsdienstonderwijs op de openbare basisschool in Zuidhorn en contact onderhouden met niet-katholieke organisaties als de niet bij de Raad van Kerken aangesloten kerken, niet-christelijke geloofsgemeenschappen, de burgerlijke gemeente en de provinciale en landelijke Raad van Kerken.

Hoofdstuk 2 Bestuurlijke thema’s 2.1 Bestuur en medewerkers Parochiebestuur Voor alle parochies in Nederland geldt het Algemeen Reglement voor het bestuur van een parochie van de Rooms Katholieke kerk in Nederland, vastgesteld door de bisschoppen. Het bestuur van de parochie is met inachtneming van de geldende regels bevoegd om te beslissen over alle normale bestuurlijke aangelegenheden. Voor sommige beslissingen is goedkeuring van het bisdom vereist. Bestuursleden van de parochie worden door de bisschop benoemd voor een periode van vier jaar. Zij zijn terstond herbenoembaar voor eenzelfde periode. In uitzonderlijke gevallen kan de bisschop iemand na acht jaar nogmaals voor een periode van vier jaar benoemen, maar binnen onze parochie gaan we ervan uit dat de zittingstermijn er dan op zit. De parochie dient zelf zorg te dragen voor de voordrachten van bestuursleden, en er


Pagina 29

bovendien op attent te zijn dat degene die in het bestuur zitting hebben ook daadwerkelijk geldig benoemd zijn. De procedure binnen onze parochie is dat het bestuur parochianen vraagt of zij er iets voor voelen om toe te treden tot het parochiebestuur. Wie daar wel iets voor voelt kan vervolgens eerst enkele bestuursvergaderingen bijwonen. Wanneer dit beiderzijds goed uitpakt stelt hij of zij zichzelf vervolgens voor in het parochieblad. Parochianen die bezwaren hebben tegen benoeming van een nieuw bestuurslid, kunnen dit bij het bestuur kenbaar maken. Ten slotte wordt het aspirant-bestuurslid voorgedragen voor benoeming bij de bisschop. Voorzitter van het parochiebestuur is de pastoor van de parochie; dit is dus altijd een priester. De pastoor is kerkjuridisch gezien de eindverantwoordelijke voor het beleid van het parochiebestuur. In parochies zoals (momenteel) de onze waar de eerst aanspreekbare pastor niet de pastoor is maar een pastoraal werk(st)er, wordt de dagelijkse voorzittersrol vervuld door de vice-voorzitter. Het parochiebestuur bestaat voorts uit een secretaris, een penningmeester en (in onze parochie) nog vier andere leden. De leden hebben ieder bepaalde aandachtsgebieden, zoals liturgie, catechese, gebouwbeheer, bijwonen van de regionale raad, ledenadministratie en diaconie. Het aandachtsgebied diaconie is momenteel in portefeuille bij de pastor. Als de eerst aanspreekbare pastor priester is, dan treedt hij op als voorzitter van het parochiebestuur, maar als de pastor een pastoraal werk(st)er is, dan is de pastor formeel geen lid van het parochiebestuur. Dit komt het als bestuur en pastor gezamenlijk leiding geven aan de parochie niet ten goede. Het gevaar bestaat dat beiden een eigen koers varen ten aanzien van het pastorale beleid en dat zaken onderling onvoldoende afgestemd zijn. Het is in onze parochie dan ook de gewoonte dat de pastor aanwezig is bij de bestuursvergaderingen en (zeker ten aanzien van het pastorale beleid) aan de discussie en besluitvorming deelneemt als ware zij ook formeel lid van het bestuur. In sommige parochies is er naast een parochiebestuur ook een parochievergadering: een door de bisschop benoemde raad van parochianen die het bestuur adviseert met betrekking tot het te voeren beleid. Bij ons is dat niet het geval. We vinden het als bestuur echter wel van belang dat we als bestuur ook verantwoording afleggen aan de parochianen voor het beleid dat we voeren. Daarom organiseren we jaarlijks een bijeenkomst die de parochiekoffie is gaan heten. Aan de hand van jaarrekening en begroting licht de penningmeester de financiële positie van de parochie toe. Over


Pagina 30

belangrijke beleidszaken geven we uitleg. We proberen daarbij veel ruimte te geven aan dialoog, aan het stellen van vragen, aan het aandragen van suggesties. Op de parochiekoffie zijn we in de paragraaf over gemeenschapsopbouw reeds nader ingegaan.

Pastor Pastor is de aanspreektitel voor priesters en pastoraal werk(st)ers. Zowel priesters als de pastoraal werk(st)ers hebben een theologische opleiding gevolgd op HBO- of universitair niveau. Alleen wie aan de door de Kerk gestelde voorwaarden voldoet (bijvoorbeeld ongehuwd zijn, man zijn) kan de priesterwijding ontvangen. Daarmee is hij gerechtigd de sacramenten te bedienen, bijvoorbeeld om voor te gaan in een eucharistieviering. Voor het voorgaan in woord-communievieringen en het geven van de ziekenzegen is de wijding niet vereist. Daartoe is ook een pastoraal werk(st)er dus gerechtigd. Onze huidige pastor heeft bij haar benoeming van de bisschop verlof gekregen om te dopen. We vinden dit, gelet op de rol van de pastor bij de gemeenschapsopbouw, zeer waardevol. Overigens is het beleid hieromtrent intussen veranderd, doopverlof is bij nieuwe benoemingen niet meer de gewoonte. De beroepsvereniging voor pastores, de Vereniging van Pastoraal Werkenden (VPW) heeft voor de leden een beroepscode opgesteld. Daarin staat vanuit welke basisinzichten de pastor werkt, welke normen hij of zij hanteert in de beroepsuitoefening en wat mensen van de pastor kunnen verwachten. Er staan ook concrete gedragsregels in. Het parochiebestuur ziet deze beroepscode als een goede leidraad voor het functioneren van de pastor. Enkele punten uit deze beroepscode: - De pastor houdt zich op de hoogte van de algemene ontwikkelingen in kerk en samenleving en van wat er leeft onder de mensen voor wie hij of zij is aangesteld, en stemt zijn of haar taakuitoefening daarop af. - De pastor is er zich van bewust dat het pastoraal handelen plaats vindt op grond van een afweging van belangen. De pastor streeft ernaar inzichtelijk te zijn in het handelen en is bereid tot verantwoording. - De pastor neemt voor zichzelf geen geld voor diensten aan, aanvaardt geen erfenissen van leden van de hem of haar toevertrouwde gemeenschap, en beheert geen gelden zonder daar openlijk verantwoording voor af te leggen. - Al hetgeen de pastor in het kader van de taak vertrouwelijk ter kennis is gekomen, valt onder het beroepsgeheim. Tegenover derden bestaat een zwijgplicht.


Pagina 31

-

-

De pastor respecteert de eigenheid en de vertrouwelijkheid van de pastorale relatie, en is er verantwoordelijk en aansprakelijk voor dat de grenzen in pastorale relaties worden aangegeven en bewaakt. De pastor eerbiedigt de persoonlijke, zowel fysieke als geestelijke, integriteit van de degene met wie in het kader van de pastorale taak contact bestaat.

Vrijwilligers Een parochiegemeenschap kan niet zonder een groep mensen die zich voor langere tijd voor die gemeenschap inzet. Alleen dan kunnen we plannen die we hebben succesvol uitvoeren. Een actiepunt dat voor alle beleidsterreinen van belang is, is dan ook: hoe houden we ook in de toekomst voldoende vrijwilligers? Een parochie is werkgever in de zin van de Arbo-wet ten aanzien van iedereen die werkzaamheden verricht, ook vrijwilligers. Iedere werkgever is verplicht een schriftelijke risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) op te stellen ten aanzien van de arbeidsomstandigheden alsmede een zogenaamd plan van aanpak. Daarin dient de instelling aan te geven op welke wijze men de risico’s weg wil nemen of zo klein mogelijk wil maken. De Arbo-dienst Maetis Arbo toetst of de evaluatie zorgvuldig is verricht en of het Plan van Aanpak daarop consequent aansluit. Vervolgens dient de instelling de nodige maatregelen ook daadwerkelijk te treffen. Het bestuur van de parochie is verantwoordelijk voor het nakomen van de verplichtingen uit de Arbowetgeving. De RI&E is een cyclisch proces van risico’s inventariseren – plan van aanpak maken – uitvoeren – controleren – opnieuw risico’s inventariseren. Er dient een preventiemedewerker te zijn aangewezen die onder meer is belast met de preventietaken in de dagelijkse bedrijfsvoering, het meewerken aan het opstellen van een RI&E en het adviseren van de belanghebbenden (werknemers en vrijwilligers) over genomen en te nemen maatregelen. Vrijwilligers vallen onder door het bisdom afgesloten verzekeringen ten aanzien van aansprakelijkheid en ongevallen.

collectieve

Toekomst Momenteel is er sprake van een goede en plezierige samenwerking tussen pastor en parochiebestuur, en onder de parochianen is er een goed draagvlak voor de manier waarop pastor en parochiebestuur functioneren. Het beleid in de komende jaren moet erop gericht zijn dat dit zo blijft.


Pagina 32

- Als parochie zijn we voor de invulling van de functies van eindverantwoordelijk priester (pastoor), eerst verantwoordelijk pastor en van de bestuursfuncties afhankelijk van benoemingen door het bisdom. Het is dus van belang dat we, wanneer er vacatures op komst zijn, als parochie tijdig zélf helder hebben wat we van bijvoorbeeld een nieuwe pastoor of pastor verwachten: iemand die ons in geloof en gemeenschapsopbouw weet te inspireren, die communicatief vaardig is, die open staat voor de eigen inbreng van parochianen, die ruimte biedt voor verschil in visie op het geloof, en dergelijke. - We hopen onze huidige pastor nog lang als onze herder aanwezig te mogen weten, maar toch is het goed om ook wat dat betreft vooruit te kijken. Wanneer er ooit een vacature zou ontstaan voor de functie van eerstverantwoordelijk pastor, is het niet gezegd dat we opnieuw een pastor kunnen aanstellen met hetzelfde aantal uren per week. Zowel onze financiële positie zou ons tot een kleinere omvang kunnen dwingen, als de in het bisdom heersende schaarste aan pastores. Het zou ook kunnen zijn dat we het een tijdlang zónder (eigen) pastor moeten stellen, of de pastor moeten gaan delen met meerdere parochies. Stel dat we het kortere of langere tijd zonder pastor als spil en drijvende kracht zouden moeten stellen, hoe zouden wij dan blijven functioneren? Valt onze gemeenschap dan als los zand uiteen of weten we toch een hechte band te bewaren, steunend op al onze vrijwilligers ? - In de Nederlandse bisdommen komt het regelmatig voor dat parochies worden samengevoegd of dat kerkgebouwen gesloten worden. Terugloop in aantal parochianen en kerkgangers, gebrek aan priesters en pastoraal werkers en financiële tekorten kunnen hier de aanleiding toe zijn. Uiteraard is ons beleid erop gericht dat Zuidhorn dit niet zal overkomen. De in oppervlakte nu al grote parochie, het prachtige kerkgebouw, de financieel gezonde situatie, de reeds bestaande goede samenwerking met andere parochies en andere kerkgemeenschappen, de huidige positieve betrokkenheid op elkaar als parochie, er zijn goede argumenten om dit standpunt te onderbouwen.

2.2 Financieel beleid In algemene zin kan worden gesteld dat onze parochie financieel redelijk gezond is. De totale jaarlijkse begroting is wel negatief maar omdat er meer voor groot onderhoud begroot moet worden dan dat er de laatste zes jaar aan uitgegeven werd, is de jaarrekening nog net positief. Begroting en rekening


Pagina 33

wijken hierdoor wel van elkaar af, maar het uitgavenpatroon van de parochie is redelijk stabiel opgebouwd. De inkomsten en uitgaven vallen in verschillende categorieën uiteen. De belangrijkste opbrengsten zijn de vrijwillige bijdragen van eigen parochianen en de opbrengsten uit belegd vermogen. De belangrijkste kosten zijn: de personeelskosten, verplichte afdrachten (onder andere aan het bisdom), kosten van onroerend goed, beheerskosten en de kosten rondom de vieringen en het pastoraat. Uit de jaarcijfers blijkt dat de opbrengst uit het vermogen (het rendement) noodzakelijk is om de begroting sluitend te krijgen. Wanneer een belangrijk deel van het vermogen zou worden aangewend voor het doen van grote uitgaven (investeringen), dan zou de begroting niet meer sluitend zijn. Gelukkig hebben we de grote restauratie die net achter de rug is grotendeels met giften, subsidies en fondsen kunnen financieren. Daardoor hebben we ons vermogen niet hoeven aanspreken. Om eventuele toekomstige probleem het hoofd te bieden moeten de uitgaven worden verlaagd, de inkomsten worden verhoogd of een combinatie van beide. De afgelopen jaren zijn de uitgaven gestegen, vooral de personele kosten, de verzekeringen en de energiekosten. Een verdere stijging is waarschijnlijk. Dit komt ondermeer door niet-subsidiabele kosten voor noodzakelijk groot onderhoud aan de pastorie in de komende jaren. De inkomsten uit bijdragen van parochianen en uit het vermogensrendement houden hiermee niet geheel gelijke tred. Het laatste jaar staat het rendement van het vermogen vanwege de economische situatie sterk onder druk. Na een flinke opleving in 2007 en 2008 zijn de inkomsten uit de actie Kerkbalans in 2009 weer gedaald. Het parochiebestuur neemt zich voor in 2010 de uitgavenkant aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. Voorts zullen initiatieven genomen worden om de inkomsten te verhogen. Een deel van de verpachte gronden is momenteel vrij van reguliere verpachting. Deze gronden zijn nu verkoopbaar; met belegging van de opbrengst is een hoger rendement te behalen.

2.3 Gebouwbeheer De kerk en de pastorie vormen het tastbare middelpunt van de parochie. Beide gebouwen bieden onderdak aan een breed spectrum van kerkelijke


Pagina 34

activiteiten. Een goed rentmeesterschap is ook belangrijk omdat de kerk een monumentenstatus heeft.

Kerk De restauratie van de kerk gedurende 2007 en 2008 is in januari 2009 afgesloten met een feestelijke viering. Het glas-in-lood en het altaar zijn stevig onderhanden genomen, en verder is het gehele kerkgebouw nagelopen op kleine gebreken die zoveel mogelijk verholpen zijn. Door deze restauratie is de onderhoudstatus van de kerk goed. De inbreng van vrijwilligers tijdens dit proces is van onschatbare waarde geweest. Groot onderhoud van de kerk zal in de komende jaren waarschijnlijk niet nodig zijn. Toekomstige onderhoudswerkzaamheden moeten worden vastgelegd in een meerjaren onderhoudsplan. De kosten van deze werkzaamheden kunnen in dat geval gedeeltelijk via subsidies vergoed worden.

Pastorie De pastorie geldt als een apart gebouw dat geen monumentenstatus heeft. Dit betekent dat we als parochie volledig de lasten van het onderhoud dragen. Een onderhoudsplan voor de komende tien jaar is gemaakt in 2008 door het bedrijf TMS. Hierin wordt uitgegaan van onderhoudswerkzaamheden variërend van schilderwerk tot ketelcontroles, maar ook van ingrijpender zaken als vervanging van kozijnen en ramen en de ketel. De prognoses zijn gedaan op basis van volledige uitbesteding van het werk, hetgeen verklaart waarom er jaarlijks 10.000 euro gemoeid is met onderhoud van alleen de pastorie. Zoals in het financieel gedeelte al is aangegeven, moeten we deze post in de jaarlijkse begrotingen meenemen. We kunnen als parochie dit bedrag flink verminderen door zelf zaken aan te pakken. Te denken valt aan schilderen, schoonmaken van het verfwerk, timmerwerkzaamheden en simpele installatiewerkzaamheden. Deze bijdragen door parochianen zijn van essentieel belang voor een stabiele begroting en dus voor een gezonde financiële basis van onze parochie.

Tuin Veel vrijwilligersinzet is ook terug te vinden in de fraaie toestand van de omliggende percelen. De tuin achter de pastorie is een mooie locatie om activiteiten te ontplooien, met name in de lente en zomer. Menige eerste communie is in de tuin feestelijk geëindigd. De tuingroep is dan ook met enthousiasme en veel inzet vaak te vinden op de percelen rondom de kerk en pastorie.


Pagina 35

Beheer De portefeuille voor het beheer van de gebouwen en omliggende percelen is in handen van één van de bestuursleden. Deze kan benaderd worden als er vragen of wensen zijn die binnen dit kader vallen. Daarnaast krijgen we informatie over de toestand van kerk en pastorie via de jaarlijkse inspectie door de Monumentenwacht. De meerjaren onderhoudsplanning en de inspectierapporten van de Monumentenwacht vormen de basis voor verdere besluitvorming. Het bestuur zal verder, indien nodig of vereist, het bisdom, de Diocesane Commissie Kerkelijk Kunstbezit (DCKK) van het bisdom, de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) of de Stichting Oude Groninger Kerken raadplegen alvorens beslissingen over onderhoud te nemen. We spreken regelmatig met een aantal vrijwilligers die zich met onderhoudsen beheersactiviteiten bezig houden. Vaak hebben deze aan een half woord genoeg om zelfstandig de werkzaamheden uit te (laten) voeren. Vanuit het bestuur worden ook firma’s benaderd om bepaalde werkzaamheden te verrichten, met name indien deze niet door parochianen uitgevoerd kunnen worden in verband met veiligheid, complexiteit of monumentenstatus (kerk). Van tijd tot tijd plaatsen we in de Gast een oproep om mee te helpen een bepaalde klus te klaren.

2.4 Klachten We gaan er van uit dat iedereen zijn best doet om zijn taken binnen de parochie goed uit te voeren, daarover duidelijk te communiceren en met iedereen rekening te houden. Toch zal het af en toe voorkomen dat men niet tevreden is over het functioneren van het bestuur als geheel, van een individueel bestuurslid, van de pastor of van een ander die taken verricht ten behoeve van de parochie. In dat geval dient men in eerste instantie met de betrokken persoon zelf contact op te nemen. Als dit niet tot een oplossing leidt kan men de klacht neerleggen bij (de vice-voorzitter van) het parochiebestuur. Uiteraard is het ook plezierig om positieve punten te horen!


Pagina 36

Hoofdstuk 3 Actiepunten nr

datum

hoofdstuk

aandachtspunt

actie

door wie, wanneer

1

april 2010

1.1 liturgie

Hoe garanderen we dat er iedere week een viering in onze parochie gehouden kan blijven worden

parochiebestuur, 2010

2

april 2010

1.1 liturgie

het is wenselijk dat de dolpgroep wordt uitgebreid

3

april 2010

1.1 liturgie

belangstelling van jongeren voor de vieringen is gering

- besluitvorming over minimaal aantal eucharistievieringen en minimaal aantal vieringen met eigen pastor - afspraken binnen de regio hoe dit doel te bereiken is - besluitvorming hoeveel leden er bij moeten komen, (eisen die aan dolp-leden gesteld worden?), werving van nieuwe leden - acties vaststellen hoe deze belangstelling vergroot kan worden en deze uitvoeren

4

april 2010

1.1 liturgie

5

april 2010

bij iedere viering ondersteuning door een koor zal niet meer haalbaar zijn 1.2 catechese deelname aan kindercatechese kan vergroot worden door ouders te stimuleren vaker naar de kerk te komen


- proef met maandelijks een viering zonder koor - vaststellen hoe dit bereikt kan worden

stand van zaken

parochiebestuur en bestaande dolp-groep, 2010-2011 parochiebestuur, pastor, jongerencatechesewerkgroep, 20112012 parochiebestuur, najaar 2010 evalueren parochiebestuur, 2010-2011

Pagina 37

nr

datum

hoofdstuk

6

april 2010

7

april 2010

1.2 catechese deelname aan jongerencatechese kan vergroot worden door stimulerende rol van de ouders te vergroten en het catechetische aanbod te verbeteren 1.2 catechese het gesprek met elkaar kan leiden tot geloofsverdieping

8

april 2010

1.3 diaconie

9

april 2010

1.5 gemeenschapsopbouw

10 april 2010 11 april 2010

2.1 bestuur en medewerkers 2.1 bestuur en medewerkers

aandachtspunt

actie

door wie, wanneer

- vaststellen hoe dit bereikt kan worden. O.a. aanschaf van nieuwe methode.

parochiebestuur, 2010-2011

- wijkgroep omvormen tot gespreksgroep en nieuwe leden werven er is ook een arme kant van - mogelijkheden onderzoeken onze parochie maar er komt van acties samen met andere slechts zelden een hulpvraag kerken; solidariteitsfonds? - vertrouwenspersonen benoemen bij wie parochianen met een hulpvraag terecht kunnen de mogelijkheden van internet nieuwe mogelijkheden en e-mail worden nog niet onderzoeken op wenselijkheid optimaal benut en haalbaarheid: - nieuwsbrief per e-mail - downloadbare pdf-bestanden - meer samenwerking met De Gast hoe houden we in de toekomst acties hieromtrent vaststellen voldoende vrijwilligers? voldoen we aan de verplichtingen uit de Arbowetgeving t.a.v. onze vrijwilligers?


jaarlijks agenderen op parochiebestuurvergadering

stand van zaken

parochiebestuur, pastor, 2011 - parochiebestuur, pastor en RvK-leden, 2011 - parochiebestuur, pastor, 2011 parochiebestuur, 2010-2014

parochiebestuur, 2011-2012 2010-2014

Pagina 38

hoofdstuk

aandachtspunt

actie

door wie, wanneer

12 april 2010

2.1 bestuur en medewerkers

profielschets vaststellen van een nieuwe pastoor en van een nieuwe pastor

parochiebestuur en pastor, 20102013

13 april 2010


draaiboek opstellen

parochiebestuur en pastor, 20112013

14 april 2010


het hoe en het met wie t.a.v. nauwere samenwerking vaststellen


15 april 2010

2.1 bestuur en medewerkers 2.2 financieel beleid

van belang dat we als parochie helder hebben wat we voordat er een vacature ontstaat reeds helder hebben wat we verwachten van een nieuwe pastoor en/of een nieuwe pastor voor ontstaan van een vacature draaiboek gereed hebben hoe we het een tijdlang zonder pastor kunnen stellen voordat nauwere samenwerking met andere parochies noodzakelijk wordt reeds zelf duidelijk hebben hoe en met wie deze samenwerking moet worden vormgegeven samenvoeging van parochies en sluiting van kerkgebouwen dreigt op vele plaatsen financieel gezond blijven is een belangrijke voorwaarde om als parochie zelfstandig te blijven functioneren

vaststellen of op dit gebied nadere acties nodig zijn


- acties opstellen hoe inkomsten te vergroten zijn (Kerkbalans, collectes, legaten, verpacht land) - acties opstellen hoe uitgaven te verkleinen zijn (onkosten aan o.a. de pastorie, energieverbruik, personeelskosten)


nr

datum

16 april 2010


stand van zaken

Pagina 39

Beleidsplan Sint Jozefparochie Zuidhorn

Recommend Documents