Beleidsplan schuldhulpverlening 01 juli 2012 tot 01 juli 2016

Beleidsplan schuldhulpverlening

01 juli 2012 tot 01 juli 2016

Een integrale aanpak van 6 Zuid­Limburgse gemeenten

29 mei 2012

Voorwoord Het aantal aanvragen om schuldhulpverlening neemt toe, nieuwe groepen vragen om hulp, er zijn  minder   middelen   beschikbaar   en   de   Wet   gemeentelijke   schuldhulpverlening   treedt   in   werking.   De  gemeente staat voor de uitdaging om scherpe en doordachte keuzes te maken. Doel: realiseren van  een effectief en betaalbaar aanbod van schuldhulpverlening in de gemeente. Het   voorkomen   en   wegnemen   van   drempels   die   de   participatie   van   burgers   belemmeren,   is   een  belangrijk uitgangspunt van het overheidsbeleid. Gemeenten worden gestimuleerd om te investeren in  maatregelen   die   de   maatschappelijke   participatie   van   burgers   vergroot.   Het   bevorderen   van   de  arbeidsparticipatie   staat   daarbij   voorop.   Financiële   problemen   zijn   een   grote   belemmering   voor  participatie.   Mensen   met   schulden   leven   van   dag   tot   dag,   waardoor   de   capaciteit   om   andere  problemen   aan   te   pakken   zeer  beperkt   is.   Een   instabiele   financiële   huishouding   is  meestal  mede  oorzaak van bijvoorbeeld verzuim op het werk, relatieproblemen, schooluitval, huurachterstanden en  huisuitzettingen.  Op   1   juli   2012   zal   de   Wet   gemeentelijke   schuldhulpverlening   in   werking   treden.   De   artikelen   5  (moratorium) en 11 (wijziging van de Wet op het financieel toezicht) treden nog niet in werking. De  Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zorgt ervoor dat de taak van gemeenten op het terrein  van de integrale schuldhulpverlening (zorgplicht) wettelijk wordt ingebed. De gemeente dient voor een  periode van ten hoogste vier jaren een beleidsplan vast te stellen. Dit plan kan tussentijds worden  bijgesteld.   Ingevolge   de  wet  moet   dit   plan   de   hoofdzaken   bevatten   van   het   door  de   gemeente   te  voeren   beleid   betreffende   integrale   schuldhulpverlening.   Met   het   onderhavige   beleidsplan   wordt  uitvoering gegeven aan deze wettelijke verplichting. In   onze   regio   wordt   de   integrale   schuldhulpverlening   onder   regie   van   de   gemeenten,   reeds   vorm  gegeven door de Gemeenschappelijke Regeling Kredietbank Limburg (KBL), die wordt gevormd door  de gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht en Sittard­Geleen.  Voor de GR gemeenten zal de wet inhoudelijk weinig nieuwe inspanningen vergen, anders dan het  vastleggen   van   beleidsdoelstellingen   en   het   kritisch   toetsen   van   de   uitvoeringspraktijk   aan   de  voorgestelde wettelijke bepalingen. Daar een aantal beleidskeuzes alsmede de uitvoeringspraktijken  per gemeente kunnen verschillen is de basis van onderhavig beleidsplan gezamenlijk opgesteld en is  er ruimte geboden voor gemeentelijke invulling, de couleur local.

Bijlage behorende bij ontwerpbesluit 12Rb032 van de raad van de gemeente Kerkrade d.d. 27  juni 2012.

2

Ontwikkelingen Een beleidsplan schuldhulpverlening is niet mogelijk zonder aandacht voor belangrijke ontwikkelingen  op dit beleidsterrein.  Het aantal aanvragen om schuldhulpverlening stijgt Geheel  in   lijn  met   de  landelijke  ontwikkelingen   hebben   wij   de   laatste   jaren   een   forse   stijging   van  schuldhulpvragen   gezien:   van   190   in   2008   tot   wellicht   360   in   2012.   De   gemeentelijke   opzet  schuldhulpverlening voorziet dus duidelijk in een grote maatschappelijke behoefte en past volledig in  de gemeentelijke ambitie op het gebied van armoedebestrijding.  De diversiteit onder de aanvragers neemt toe Er zijn nieuwe groepen die om schuldhulpverlening vragen. Naast de ‘traditionele’ groep, die bestaat uit aanvragers tussen de 25 en de 45 jaar met een lager inkomen, zien we nu ook andere  schuldhulpvragers:   jongeren   en   ouderen,   ZZP­ers   en   schuldenaren   met   een   eigen   huis   kloppen  steeds vaker aan voor hulp.  De schuldsituaties worden steeds complexer Het schuldenpakket waarvoor burgers om hulp vragen, wordt steeds ingewikkelder. Er is steeds vaker sprake van hypotheekschulden, meer complexe financieringsconstructies of crediteuren die allerlei eigen incassobevoegdheden inzetten. Het resultaat hiervan is dat er een   steeds   groter   beroep   wordt   gedaan   op   de   juridisch   inhoudelijke   kennis   van   de  schuldhulpverleners.

3

Inleiding Aanleiding  Uit   rijksonderzoek   naar     de   effectiviteit   van   de   gemeentelijke   schuldhulpverlening   “Schulden?   De  gemeente helpt” is gebleken dat de effectiviteit van de gemeentelijke schuldhulpverlening verbeterd  kan   worden:   bredere   toegankelijkheid,   beperking   wacht­   en   doorlooptijden,   realiseren   integrale  schuldhulpverlening, regie gemeente en politieke agendering. Het Rijk is van mening dat het wettelijk  inbedden van de zorgplicht van gemeenten (nu nog algemeen op grond van de Gemeentewet) een  goed instrument is om een deel van de genoemde problemen op te lossen. Dit betekent dat er bij  schuldhulpverlening niet alleen aandacht moet zijn voor het oplossen van de financiële problemen van  een cliënt maar ook voor eventuele omstandigheden die op enigerlei wijze in verband kunnen staan  met   de   financiële   problemen,   zoals   psychosociale   factoren,   relatieproblemen,   de   woonsituatie,   de  gezondheid, de verslaving of de gezinssituatie. Het is van belang in het kader van de schuldhulpverlening de eventuele oorzaken die ten grondslag  liggen   aan   het   ontstaan   van   de   schulden,   zo   mogelijk   weg   te   nemen.   Hetzelfde   geldt   voor   het  wegnemen van omstandigheden die het oplossen van problematische schulden in de weg staan. Inspelende   op   de   ontwikkelingen   besteedt   de   gemeente   Kerkrade   de   laatste   jaren   steeds   meer  aandacht   aan   schuldhulpverlening,   omdat   de   maatschappelijke   kosten   van   schulden   hoog   zijn:  armoede,   sociale   uitsluiting,   huisuitzetting,   onverzekerbaarheid,   afsluitingen   van   gas   en   licht,  criminaliteit   enz.     Uit   onderzoek   blijkt   steeds   weer   dat   het   maatschappelijk   rendement   van  schuldhulpverlening   groot   is.   Zo   blijkt   uit   een   recent   onderzoek   van   de   Hogeschool   Utrecht   en  Regioplan   Beleidsonderzoek  dat   het   rendement   van   schuldhulpverlening   gemiddeld   twee   keer   zo   hoog is als de kosten. Twee belangrijke baten zijn de besparing op bijstandsuitkeringen en op wonen.  Het   aanbod   van   schuldhulpverlening   heeft   effect   op   de   gemiddelde   uitkeringsduur.   Als   WWB­ers  gebruik maken van schuldhulpverlening is de uitkeringsduur 4 tot 12 maanden korter. Iemand wegens  huurschuld   uit   huis   zetten   is   duur   (executie­,   incasso­   en   proceskosten,   kosten   voor   het   proces  verbaal, ontruiming, sloten vervangen, boedel opslaan etc.) Schuldhulpverlening Schulden zijn van alle tijden, maar het consumptie­ en bestedingspatroon van mensen is door de  toenemende welvaart sinds de jaren zestig drastisch veranderd. Sinds het eind van de jaren tachtig  neemt de schuldenproblematiek toe, ondanks opleving van de economie. Sindsdien is het hebben van  problematische   schulden   geen   incidenteel   probleem   meer.   Gemeenten   en   schuldhulpverlenende  instellingen   gingen   op   zoek   naar   een   structurele   aanpak.   Daarbij   komen   tal   van   knelpunten   naar  voren. Komend vanuit verschillende tradities en culturen ondernamen allerlei organisaties pogingen tot  samenwerking. Het succes was wisselend en bleek niet altijd duurzaam.  In 1998 is de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP) in werking getreden. Als gemeenten of  schuldregelende instanties er niet in slagen de bemiddeling tussen schuldenaar en schuldeiser tot een  goed   einde   te   brengen,   dan   kan   de   schuldenaar   een   beroep   doen   op   de   WSNP.   Als   de   rechter  oordeelt   dat   schuldeisers   geen   goede   redenen   hebben   om   niet   akkoord   te   gaan   met   een  afbetalingsvoorstel, dan kan hij hen dwingen tot een regeling.  Schuldsanering op grond van de WSNP is in de uitvoeringspraktijk feitelijk het sluitstuk. Doorgaans  worden   schulden   in   den   minne   geschikt.   Gemeenten   nemen   op   grond   van   de   zorgplicht   in   dit  minnelijke traject het voortouw in de bemiddeling tussen schuldenaar en schuldeiser. Zoals gezegd is  het ‘wettelijke traject’ (via de rechter) bedoeld als stok achter de deur voor schuldeisers. Schuldeisers  krijgen over het algemeen minder van hun geld terug in dit wettelijke traject dan in het minnelijke  traject. Dat komt doordat in het wettelijk traject een bewindvoerder wordt aangesteld die uit de boedel  betaald moet worden. Ook voor schuldenaren is het minnelijke traject te prefereren, omdat gemeenten  de  mogelijkheden  hebben  om  de  juiste  hulpverlening  in  te  zetten   en  zo  ook  de  oorzaken   van  de  problematiek   aan   te   pakken.   In   het   wettelijke   traject   wordt   hier   (nog)   te   weinig   aandacht   aan  geschonken. 4

Kredietbank Limburg Gemeenten hebben de vrijheid om vorm en inhoud van het minnelijke traject zelf te bepalen.  In 2005 besloten de raden van zes gemeenten, te weten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf,  Maastricht   en   Sittard­Geleen   tot   oprichting   van   de   ‘Gemeenschappelijke   Regeling   voor   Sociale  Kredietverlening   en   Schuldhulpverlening   in   Limburg’   (GR).   Deze   op   de   Wet   gemeenschappelijke  regelingen   (Wgr)   gebaseerde   constructie   biedt   het   juridisch   kader   voor   de   publiekrechtelijke  samenwerking   tussen   voornoemde   gemeenten   en   het   openbaar   lichaam   genaamd   ‘Kredietbank  Limburg’, voorheen een commerciële instelling. Intergemeentelijke samenwerking op basis van  de Wgr  wordt  gekarakteriseerd  als  verlengd lokaal  bestuur.   Met   dit   begrip   wordt   tot   uitdrukking   gebracht   dat   samenwerkingsverbanden   –   vooral  gemeenschappelijke openbare lichamen (GOL) ­ institutioneel en beleidsmatig geworteld zijn in de  deelnemende gemeenten en daaraan hun taakopdracht en hun democratische legitimatie ontlenen.  Het uitgangspunt van verlengd lokaal bestuur blijkt bij het GOL onder meer uit het feit dat de leden  van   het   AB   en   DB   vertegenwoordiger   van   hun   gemeente   zijn   en   geen   leden   met   een   direct  kiezersmandaat   die   zonder   last   of   ruggespraak   tot   besluitvorming   komen.   Intergemeentelijke  samenwerking binnen een GOL brengt daarom een tweevoudige verantwoordingsrelatie met zich: een  interne die zich afspeelt tussen het DB en het AB en een externe die zich afspeelt tussen de leden  van het AB en de bestuursorganen die zij vertegenwoordigen.  GR­gemeenten willen graag meedenken en meesturen. Daarom zijn er naast de formele structuur  twee ambtelijke overlegorganen (advies­ en financiële commissie) ingesteld. Jaarlijks   sluiten   de   afzonderlijke   GR  gemeenten   een   dienstverleningsovereenkomst   (DVO)  met   de  Kredietbank Limburg (KBL) af, waarin afspraken gemaakt worden over aard en hoeveelheid producten  die men afneemt en tegen welke vergoeding. De tarieven worden kostendekkend berekend zonder  winstopslag. De DVO is voor de KBL de basis voor het opstellen van de begroting. De belangrijkste  afspraak in de DVO is de verplichting om 75% van de afgesproken producten daadwerkelijk af te  nemen. Daarnaast biedt de Kredietbank ook andere gemeenten de mogelijkheid om diensten af te nemen  onder de voorwaarde dat hier geen financiële risico’s aan verbonden zijn.  Zoals   gezegd   wordt   met   de   Wet   gemeentelijke   schuldhulpverlening   de   gemeentelijke   zorgplicht  verankerd.  De  GR gemeenten  hebben  deze zorgplicht  reeds in  beleid  verankerd  en  de  uitvoering  geregeld. Voor de GR gemeenten zal de wet inhoudelijk weinig nieuwe inspanningen vergen, anders  dan   het   vastleggen   van   beleidsdoelstellingen   in   een   beleidsplan   en   het   kritisch   toetsen   van   de  uitvoeringspraktijk op de voorgestelde wettelijke bepalingen.

5

Visie Met de uitvoering van schuldhulpverlening willen wij participatie bevorderen, maatschappelijke kosten  beperken en hulp op maat bieden aan de meest kwetsbaren, vanuit het principe dat mensen primair  zelf verantwoordelijkheid dragen om sociaal en economisch zelfredzaam te zijn. Integrale samenwerking De   afgelopen   jaren   is   aanzienlijk   geïnvesteerd   in   de   samenwerking   op   het   terrein   van   de  schuldhulpverlening. Samengewerkt wordt met en door de Stichting Impuls, de Kredietbank Limburg,  de woningcorporaties, de Cliëntenraad, Humanitas Parkstad (ruilwinkel Kerkrade­West) en Dekenaat  Kerkrade/Vincentiusverenging­conferentie Holz/Kerkrade. Door   deze   samenwerking   wordt   het   product   schuldhulpverlening   steeds  laagdrempeliger   en   wordt  permanent   gewerkt   aan   een   kwalitatieve   verbetering.   Op   deze   wijze   kunnen   wij   de   Kerkraadse  burgers met financiële problemen een adequate voorziening aanbieden.  De uitvoering van schuldhulpverlening is gebaseerd op een visie die steunt op vier uitgangspunten: 1. de schuldenaar is probleemeigenaar; 2. schuldenpakket, motivatie en vaardigheden bepalen het maximaal haalbare; 3. dankzij een integrale aanpak heeft schuldhulpverlening een duurzaam effect; 4. door aandacht voor preventie en nazorg wordt het (opnieuw) ontstaan van schulden voorkomen. Met   de   uitvoering   van   schuldhulpverlening   willen   de   GR   Gemeenten   participatie   bevorderen   en  maatschappelijke kosten beperken. Zorg op maat wordt geboden aan de meest kwetsbaren, vanuit  het principe dat burgers zelf verantwoordelijkheid dragen om sociaal en economisch zelfredzaam te  zijn. De schuldenaar is probleemeigenaar Schuldenaren melden zich met allerlei vragen en problemen. Vaak is er een directe aanleiding aan te  wijzen waarom iemand juist op dat moment om hulp vraagt. De situatie kan zo penibel zijn dat een  afsluiting van energie of huisuitzetting dreigt. Maar ook aanhoudende ruzies thuis of angst voor weer  een deurwaarder kunnen een keerpunt zijn. In de afgelopen jaren werd bij nagenoeg elke aanmelding  gekeken of sprake was van een problematische schuldsituatie. Op basis daarvan werd al dan niet  geprobeerd om een schuldregeling te treffen die leidt tot een schuldenvrije toekomst. Het doorlopen van een dergelijke regeling is een hele opgave. De schuldenaar moet drie jaar lang  rondkomen van een inkomen onder bijstandsniveau. Niet elke schuldenaar is daartoe in staat of heeft  dat over voor een schuldenvrije toekomst. Als de schuldenaar als probleemeigenaar wordt beschouwd, dan is zijn wens ten aanzien van de  situatie   medebepalend.   Wil   iemand   wel   een   dreigende   huisuitzetting   afwenden   maar   geen  schuldregeling, dan wordt geadviseerd wat daarvoor nodig is. Vanzelfsprekend is daarbij geen sprake  van een ‘u vraagt, wij draaien’ relatie. Wel wordt per situatie een inschatting gemaakt of ondersteuning  bij   de   hulpvraag   van   de   schuldenaar   bijdraagt   aan   participatie   en   het   voorkomen   van  maatschappelijke kosten.  Niet alles van een ander of van de overheid verwachten, maar zelf verantwoordelijkheid nemen is dus  het motto. Mensen kunnen veel zelf, als zij daartoe worden geprikkeld en daarvoor de vrijheid krijgen.  Vanuit die gedachte doen burgers alleen een beroep op collectieve voorzieningen voor hun behoeften  aan zorg en sociale zekerheid, als dat nodig is. Eigen verantwoordelijkheid voorkomt afhankelijkheid  en apathie. Verder neemt de sociale cohesie toe als burgers zich bij maatschappelijke kwesties niet  als vanzelfsprekend richten op de alles regelende overheid, maar zelf op zoek gaan naar hulp. Dit  geldt   ook   voor  schuldhulpverlening.   De   gemeente   kan   niet   alle   schulden   voorkomen   of   oplossen.  Burgers zelf, maatschappelijke organisaties, schuldeisers en schuldbemiddelaars hebben hierin ieder  hun   eigen   verantwoordelijkheid.   Wij   kunnen   niet   voorkomen   dat   mensen   soms   onverantwoorde  financiële   risico’s   nemen   en   niet   elk   schuldhulpverleningstraject   zal   tot   een   duurzame   oplossing  leiden. Ook onverantwoorde kredietverlening kan niet altijd voorkomen worden. Het is daarom voor  een goed functionerend stelsel van schuldhulpverlening noodzakelijk dat alle partijen ­ inclusief de  overheid ­ hun verantwoordelijkheid nemen.   6

VAN

NAAR

HET (LATEN) REGELEN VAN  SCHULDEN

HET WEER (ZELF) FINANCIEEL  STERKER WORDEN ­ ­ ­

Doel: maximaal haalbare Burger zelf aan het stuur Aan de slag met vaardigheden,  motivatie en belemmeringen

Doel: schuldenvrij Hulpverlener aan het stuur Met ‘man en macht’ iemand aan  boord houden De   mate   van   financiële   zelfredzaamheid   verschilt   per   individu.   Vanuit   de   re­integratiesector   is   de  participatieladder bekend waarin de treden op de ladder de afstand tot de arbeidsmarkt weergeven.  Ook de financiële zelfredzaamheid kan in een ladder worden gesymboliseerd. ­ ­ ­

De gedachte achter deze schuldenladder is dat mensen zo lang mogelijk zo hoog mogelijk op de  ladder   moeten   kunnen   blijven   functioneren.   Dit   vraagt   om   zo   vroeg   mogelijk   signaleren   en  ondersteuning/hulp bieden. Het doel van de ladder is primair om te voorkomen dat mensen vanuit een  financieel   gezonde   situatie   wegzakken   naar   een   schuldsituatie   en   secundair   dat   mensen   met  complexe   schulden   de   kans   krijgen   om   weer   omhoog   te   klimmen.   De   daadwerkelijke  schuldhulpverlening vindt plaats op de treden 1, 2 en 3. De treden 4 en 5 zijn gericht op preventie en  zelfredzaamheidondersteuning.

7

Trede 5  Financieel gezond   Geen financiële problemen. Ondanks  verschillen in inkomen lukt het om “het  eigen huishoudboekj e” goed bij te  houden. 

 

Trede 4 Financiële problemen De financiële  situatie is uit evenwicht. 

     Trede 3 Enkelvoudige schulden  

Er is sprake van relatief makkelijk op te  lossen  schulden. 

  

Trede 2 Problematischeschulden Complexe schuldsituaties die specialistische  hulp behoeft. Trede 1 Onoplosbare schulden  Schuldhulpverlening heeft geen kans van  slagen. Stabilisatie is het hoogst haalbare  einddoel. 

 

Figuur 1 schuldenladder

Schuldenpakket, motivatie en vaardigheden bepalen het maximaal haalbare Naast de persoonlijke hulpvraag is er nog een andere component bepalend voor het aanbod dat een  schuldenaar krijgt. Namelijk de regelbaarheid van zowel het gedrag als het schuldenpakket van de  schuldenaar. De gemeenten houden in hun werkwijze met beide componenten rekening. In het land  wordt veel gebruik gemaakt van een daartoe ontwikkeld kwadrant (figuur 2). De twee centrale vragen  in   dat   kwadrant   luiden:   Is   de   schuldenaar   regelbaar?   En:   Is   de   schuldsituatie   regelbaar?   Een  ‘regelbare schuldenaar’ houdt zich (met hulp) aan afspraken en is gemotiveerd. Ook is hij bereid zich  in te zetten om indien mogelijk meer inkomen te verwerven en ten gunste van crediteuren keuzen te  maken in het bestedingspatroon. Een regelbare schuldsituatie wordt gekenmerkt door het ontbreken  van schulden die niet voor een schuldregeling in aanmerking komen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan  bepaalde boetes, fraudevorderingen, restschulden van nog te verkopen woningen of schulden waar  nog   juridische   procedures   voor   lopen.   Door   de   (on)regelbare   schuldenaar   af   te   zetten   tegen   het  (on)regelbare schuldenpakket ontstaat een kwadrant met groepen voor wie het maximaal  haalbare  varieert van een schuldregeling tot het op orde brengen van iemands leven.

8

Wel regelbaar Niet regelbaar

Schuldsituatie

Schuldenaar Wel regelbaar Niet regelbaar Jan verloor zijn baan en een half jaar later ging  Mieke is psychiatrisch patiënt. Ze neemt niet trouw  hij weg bij zijn vrouw. Hij heeft in die turbulente  haar medicijnen in. Met regelmaat is ze de realiteit  periode een flinke schuld opgebouwd. Hij wil er  kwijt en maakt ze nieuwe schulden. Zolang zij niet  alles aan doen om uit de schulden te komen.  medicijntrouw is, kan de schulddienstverlening er niet  Hij   solliciteert   zo   veel   hij   kan,   betaalt   elke  op rekenen dat zij geen nieuwe schulden maakt. De  maand netjes zijn huur en maakt geen nieuwe  gemeente begeleidt haar naar beschermingsbewind.  schulden. Met deze opstelling kan de gemeente  Pas als dat geregeld is, gaat zij de mogelijkheid van  de crediteuren vragen om mee te werken aan  een schuldregeling na. een schuldregeling. Maurice heeft in 2008 zijn aanvraag voor Sharina is verslaafd aan drugs en verblijft in een huurtoeslag verkeerd ingevuld. Althans,  maatschappelijke opvang. Ze heeft een aantal niet  volgens de belastingdienst. Nu moet hij een  saneerbare schulden bij de CJIB. De gemeente kan  groot bedrag terugbetalen. Maurice is het er  zowel vanwege haar verslaving als vanwege de  niet mee eens en maakt bezwaar. Als het moet  boetes niets voor haar betekenen. Ze heeft een lange  gaat hij door tot de rechter. Zolang de vordering  weg te gaan om haar leven op de rit te krijgen. Het is  betwist wordt, kan de gemeente geen oplossing  maar de vraag of ze ooit aan een schuldregeling toe  bieden. Wel biedt zij budgetcoaching zodat het  komt. Lukt dat, dan staat de gemeente voor haar  hem lukt geen nieuwe schulden te maken. klaar.

Figuur 2: Kwadrant regelbare en niet regelbare situaties

Een kwadrant maakt grenzen scherp terwijl de dossiers in de spreekkamer juist vaak allerlei grijstinten  kennen.   Het   kwadrant   is   nadrukkelijk   een   denkmodel.   In   de   dagelijkse   praktijk   maken   de  schuldhulpverleners de afweging wat er mogelijk is in een dossier.  Alleen bij een integrale aanpak heeft schuldhulpverlening een duurzaam effect Voor veel schuldenaren geldt dat ze niet alleen een financieel probleem hebben, maar ook andere,  daarmee   samenhangende,   problemen.   Waarbij   de   andere   problemen   soms   bijdroegen   aan   het  ontstaan   van   de   schuldsituatie   en   in   andere   gevallen   juist   door   de   financiële   problemen   zijn  veroorzaakt. Landelijk onderzoek wijst uit dat zeker de helft van de schuldenaren op het moment dat  ze   zich   aanmelden   bij   de   schuldhulpverlening   ook   contact   hebben   met   andere   ondersteunende  organisaties (maatschappelijk werk, verslavingszorg, etc.). Als   zoveel   schuldenaren   te   maken   hebben   met   een   combinatie   van   materiële   en   immateriële  problematiek, dan is het voor een duurzame oplossing van belang dat niet alleen de financiën maar  ook   de   andere   problemen   worden   aangepakt.   In   de   schuldhulpverlening   wordt   een   dergelijke  samengestelde   aanpak   aangeduid   met   de   term   ‘integrale   schuldhulpverlening’.   In   de  uitvoeringspraktijk worden dan ook direct of indirect nauwe banden onderhouden met ketenpartners  zoals   onder   meer   genoemde   maatschappelijk   werk,   maatschappelijke   opvang,   GGZ   en   de  verslavingszorg. Door te voorzien in hulpverlening die inhoudelijk op elkaar is afgestemd wordt de  basis   gelegd   voor   een   duurzame   schuldenvrije   toekomst.   Zoals   reeds   eerder   aangegeven   is   de  hulpverlening   niet   vrijblijvend.   Als  er  sprake   is  van   met   elkaar  samenhangende   problematiek,   dan  wordt van de schuldenaar gevraagd dat hij zich op alle terreinen inzet waar de problematiek speelt.  Naast  hulpverlening  is ook participatie van belang.  Integrale  schuldhulpverlening  betekent  ook  dat  wordt gekeken naar de mogelijkheden om aan het werk te gaan of meer te gaan werken dan de  huidige uren. Het bijvoeglijke naamwoord ‘integraal’ wordt gebruikt als iets “allesomvattend” is, er ontbreekt niets.  Integrale schuldhulpverlening kan alleen bestaan als een gestructureerde, structurele en intensieve  samenwerking   plaats   vindt   tussen   schuldregelende,   hulpverlenende   en   uitkeringsverstrekkende  partijen.   Dit   betekent,   dat  alle   ketenpartners  open   moeten  staan   voor  elkaar  en  dat   overleg   moet  plaatsvinden over de hulp­ en dienstverlening aan hulp vragende mensen.   Schuldhulpverlening is niet alleen een kwestie van mensen helpen hun financiële situatie weer op  orde te krijgen. Schulden hebben een oorzaak en als die niet bij de bron wordt aangepakt ontstaan er  snel weer nieuwe schulden. Goede schuldhulpverlening draagt bij aan de bestrijding van armoede en  9

geeft   mensen   meer  mogelijkheden   om  actief   deel  te   nemen   aan   het   sociale   en   maatschappelijke  leven. Daarom is een integrale aanpak noodzakelijk. Er moet  bij de  schuldhulpverlening niet  alleen  aandacht    zijn voor het oplossen  van de  financiële  problemen, maar ook voor eventuele omstandigheden die op enigerlei wijze in verband kunnen staan  met   de   financiële   problemen.   Het   kan   daarbij   bijvoorbeeld   gaan   om   psychosociale   factoren,  relatieproblemen, de woonsituatie, de gezondheid, de verslaving of de gezinssituatie. Het is in het  belang van de integraliteit de eventuele oorzaken, die ten grondslag liggen aan het ontstaan van de  schulden,   zo   mogelijk   weg   te   nemen.   Het   zelfde   geldt   uiteraard   ook   voor   het   wegnemen   van  omstandigheden   die   het   oplossen   van   problematische   schulden   in   de   weg   staan.   Kortom   het  wegnemen van deze oorzaken of omstandigheden is essentieel om financiële problemen op te lossen.  

Pilot Impuls – Kredietbank Limburg In   Kerkrade   wordt   de   integrale   aanpak   vormgegeven   door   een   intensieve   samenwerking   door   de  hoofdaannemers   van   de   schuldhulpverlening:   de   Stichting   Impuls,   de   Kredietbank   Limburg   en  uiteraard de gemeente Kerkrade als regievoerder. Ondersteunende, schuldregelende, hulpverlenende  activiteiten worden op die manier op elkaar afgestemd. Getracht wordt om een volgende stap te zetten  in de optimalisatie van deze afstemming in de loop van 2012. In de vorm van een pilot wordt met  beide   instellingen   de   haalbaarheid   onderzocht   om   vanaf   1   september   2012   het   totale  schuldhulpverleningstraject te gaan uitvoeren vanuit de locatie van de Stichting Impuls. Met deze pilot  verwachten we te bereiken dat het traject minder achter elkaar wordt uitgevoerd, maar parallel aan  elkaar. Hiermee wordt niet alleen de doorlooptijd wezenlijk verkort, maar ook de afstemming wie wat  doet verbeterd. Door   aandacht   voor   preventie   en   nazorg   wordt   het   (opnieuw)   ontstaan   van   schulden  voorkomen Net   als   in   de   gezondheidszorg   geldt   ook   voor   schuldsituaties   dat   voorkomen   altijd   beter   is   dan  genezen. Om die reden wordt ingezet op preventie en nazorg. Bij de uitwerking hiervan wordt als  vertrekpunt gehanteerd dat schuldenproblematiek in veel situaties een gedragsprobleem is. Verkeerde  keuzes,   geen   bereidheid   om   bepaalde   concessies   te   doen   of   het   onvermogen   om   realistische  inschattingen te maken, spelen naast life­events in veel schuldsituaties een rol bij het ontstaan van de  financiële problemen. Bereikt moet worden dat mensen zich bewust worden van de waarde van geld en van het aangaan  van financiële verplichtingen. Het komt te vaak voor dat mensen pas om hulp vragen als het water tot  aan de lippen staat, door dreiging van huisuitzetting of afsluiting van energie. Mensen denken zelf hun  problemen op te kunnen lossen, weten niet dat schuldhulpverlening bestaat of willen uit schaamte  10

geen hulp vragen voor hun financiële problematiek. Het is belangrijk dat mensen die hun schulden niet  zelfstandig  kunnen  oplossen  zo  snel  mogelijk om hulp  vragen.  Hoe  langer iemand  wacht  met  het  vragen van hulp, hoe meer de totale schuldenlast oploopt en de effectiviteit van schuldhulpverlening  afneemt. De Kredietbank Limburg biedt diverse preventie­instrumenten aan die kunnen worden ingezet:   Cursus “Rondkomen met inkomen”  Cursus “Financiële planning”  Voorlichting scholen en instellingen  Spreekuur op locatie  Uitvoering Ministeriele regeling afsluiting energie  Budgetbeheer  Budgetcoaching  Nazorg Door samenwerking te zoeken met scholen wordt kinderen geleerd hoe ze met geld moeten omgaan.  Bovendien   worden   afspraken   gemaakt   met     woningcorporaties,   energiebedrijven   en   ziekte­ kostenverzekeraars om betalingsachterstanden zo snel mogelijk te melden.

11

Implementatie Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Conform de wet gemeentelijke schuldhulpverlening moet de gemeenteraad voor een periode van ten  hoogste vier jaren een beleidsplan vaststellen. Ingevolge de wet moet dit plan de hoofdzaken bevatten  van   het   door   de   gemeente   te   voeren   beleid   betreffende   integrale   schuldhulpverlening   en   het  voorkomen dat personen schulden aangaan die ze niet kunnen betalen. In dit beleidsplan moet in  ieder geval zijn opgenomen: 1. Een beschrijving van de resultaten die de gemeente wenst te behalen; 2. Een beschrijving van de maatregelen die worden genomen om de kwaliteit te borgen en de  wijze aangeven waarop de integrale uitvoering gestalte krijgt; 3. Het maximaal aantal weken wachttijd dat een gemeente nastreeft; 4. Een   beschrijving   van   hoe   schuldhulpverlening   aan   gezinnen   met   kinderen   vormgegeven  wordt. Met de uitvoering is het College van Burgemeester en Wethouders belast. In de wet zijn ten aanzien  van deze uitvoering een aantal bijzondere bepalingen opgenomen: 1. Weigeringgronden; 2. Wacht­ en doorlooptijden (eerste gesprek binnen 4 weken of in geval van bedreigende situatie  binnen 3 werkdagen); 3. Moratorium   (instellen   afkoelingsperiode   max.   6   maanden   conform   nadere   voorwaarden  (algemene maatregel van bestuur)); 4. Inlichtingenplicht; 5. Medewerkingplicht; 6. Gegevensuitwisseling; 7. Informatievoorziening. Daar   de   wet   verplicht   dat   de   gemeenteraad   een   beleidsplan   vaststelt   zal,   mede   gelet   op   het  voorgaande, aan de hand van de door het Rijk aangereikte bouwstenen 1  het beoogde beleidsplan  beperkt blijven tot de eerder genoemde hoofdzaken. Beschrijving van de resultaten die de gemeente wenst te bereiken Hoofddoelstelling  Alle   GR   gemeenten   bieden   alle   inwoners   met   schulden   de   mogelijkheid   op   begeleiding   om   de  schuldsituatie beheersbaar te krijgen en zo mogelijk toe te werken naar een duurzaam schuldenvrij  bestaan.   Daarbij   blijft   de   verantwoordelijkheid   voor   het   welslagen   van   dit   traject   liggen   bij   de  schuldenaar   en   de   schuldeiser(s).   De   gemeenten   voeren   de   regie   over   de   samenwerking   van  meerdere instanties die samen voorzien in een totaalaanpak op maat. Zoals reeds eerder vermeld, is  de uitvoering van schuldhulpverlening neergelegd bij de Kredietbank Limburg. In een jaarlijks vast te  stellen   dienstverleningsovereenkomst   worden   nadere   afspraken   gemaakt   over   de   wijze   waarop  schuldhulpverlening wordt geboden. Met de Stichting Impuls worden jaarlijks afspraken gemaakt over  de procesondersteunende en maatschappelijk begeleidende werkzaamheden. De   gemeenteraad   bepaalt   welke   hoofddoelstellingen   gedurende   de   duur   van   het   beleidsplan  (maximaal 4 jaar) behaald moeten worden. Deze doelstellingen dienen realistisch en uitvoerbaar te  zijn.  Uitgegaan wordt van de volgende twee hoofddoelstellingen: 1. Het percentage te vergroten van aanvragers dat succesvol een schuldhulpverleningstraject  doorloopt. 2. Het uitvalspercentage te verlagen. De   GR   gemeenten   stellen   zich   daarnaast   tot   doel   om   het   aantal   cliënten   waarvoor  beschermingsbewind moet worden aangevraagd aanzienlijk te reduceren. Ofschoon deze doelstelling  niet   concreet   door   een   gemeente   beïnvloedbaar   is   omdat   beschermingsbewind   een   wettelijke  1

 Gemeenten en Schuldhulpverlening, Bouwstenen voor de ontwikkeling van Visie en Beleid, Ministerie van Sociale Zaken en  Werkgelegenheid, September 2011

12

voorziening is, zullen de GR gemeenten wel in overleg treden met de rechterlijke macht en betrokken  instanties om enige terughoudendheid te bewerkstelligen. Gemeenten dragen immers wel de kosten  van   een   dergelijke   voorziening   welke   aanzienlijk   hoger   zijn   dan   de   reguliere   schuldhulpverlenings  ­praktijk.   Uitgangspunt   dient   te   zijn   dat   de   hulpvraag   daar   neergelegd   wordt   waar   ze   thuishoort.  Enerzijds omdat er vaak sprake is van multiproblematiek. Anderzijds om te voorkomen dat afgewezen  aanvragers,   gelet   op   het   feit   dat   de   wet   gemeentelijke   schuldhulpverlening   een   aantal   weigering­ gronden mogelijk maakt, via bewindvoering alsnog in een (dure) voorziening terecht komen. Maatwerk In de schuldhulpverleningspraktijk zal er sprake zijn van maatwerk. Immers niet iedere schuldenaar is  gebaat bij eenzelfde aanpak of hetzelfde aanbod. Daarnaast blijft eenieder zelf verantwoordelijk voor  zijn   eigen   situatie  en  de  oplossing   daarvan.  Niet   iedere   schuldhulpvrager  wordt   volgens hetzelfde  stramien behandeld. De hulp wordt afgestemd op de situatie, de oorzaken en de mogelijkheden van  de schuldenaar. De vraag of een schuldenaar kan en wil meewerken en aard en omvang van het  schuldenpakket   zijn   daarbij  bepalend.   Als een   schuldenaar  niet  meewerkt   of   de   financiële   situatie  onsaneerbaar is, heeft schuldhulpverlening geen zin.  De   gemeenten   willen   de   schuldhulpverlening   zo   efficiënt   en   effectief   mogelijk   vormgeven:   met  minimale inspanning een voor de schuldenaar maximaal resultaat behalen. Om daarin te slagen is het  van belang zo snel mogelijk een goed beeld te krijgen van de problematiek en van de mogelijkheden  om   tot   een   duurzame   oplossing   van   de   schuldenproblematiek   te   komen.   De   gemeenten   zijn   van  mening dat hiertoe een zeer bruikbaar instrument in ontwikkeling is: klantprofielen (Klantprofielen voor  schuldhulpverlening, Regioplan beleidsonderzoek in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en  Werkgelegenheid, juni 2011, Amsterdam).  Toegankelijkheid In   principe   is  schuldhulpverlening   toegankelijk   voor  iedereen   hetgeen   in   de   nieuwe   wet   nogmaals  bekrachtigd   zal   worden.   Dit   betekent,   dat   op   voorhand   niemand   van   schuldhulpverlening   wordt  uitgesloten. Voor een goede uitvoering van de wet is het echter wel noodzakelijk om voor bepaalde  groepen de toegang tot schuldhulpverlening te ontzeggen. Met dien verstande dat hier niet bedoeld  wordt uitsluitend het oplossen van financiële problemen. Het betreft hier de brede, integrale aanpak  van omstandigheden die er toe geleid hebben dat iemand in een problematische financiële situatie  terecht is gekomen. In de nieuwe wet zijn dan ook een aantal afwijzingsgronden opgenomen:   ­ Recidive Indien al eerder gebruik gemaakt is van schuldhulpverlening en telkenmale nieuwe schulden worden  gemaakt. De Kredietbank Limburg heeft onderzoek gedaan naar de recidive van burgers uit Kerkrade.  Over een periode van 3½ jaar bleek 6,45% zich nog een tweede keer te melden en slechts 0,14%  ofwel 1 persoon zich een derde keer te melden.  De gemeente zal in zijn algemeenheid geen schuldhulpverlening bieden als een eerder verzoek om  hulp   vanwege   verwijtbaarheid   geen   doorgang   heeft   kunnen   vinden.   In   de   praktijk   zal   het   soms  wenselijk   zijn   om   hiervan   af   te   wijken.   Het   is   niet   zinvol   om   deze   uitzonderingsmogelijkheid   in  uitgebreide   beleidsregels   te   vervatten,   omdat   niet   iedere   specifieke   uitzondering   in   een   regel   kan  worden   geformuleerd.   De   “schuldhulpverleners”   bij   de   Kredietbank   Limburg   zijn   goed   opgeleide  professionals.   Daarom   wordt   ervoor   gekozen   om   deze   discretionaire   ruimte   neer  te   leggen   bij   de  Kredietbank   zodat   zij  als  professional   beslissingen   kunnen   nemen   in   individuele   dossiers.   Op   die  manier wordt maatwerk geleverd. Uiteraard moet dit wel gemotiveerd gebeuren en dient er perspectief  te   zijn   dat   de   schuldenaar   nu   wel   zijn   verplichtingen   nakomt,   al   dan   niet   nadat   voldoende  randvoorwaarden zijn gesteld. De Algemene Wet Bestuursrecht biedt die mogelijkheid. Dit thema zal  gemonitord blijven worden via de management informatie van de uitvoerende instellingen. ­ Fraudeurs:  Om toegelaten te worden tot de wettelijke schuldsanering moet een schuldenaar aannemelijk maken  dat het ontstaan of onbetaald laten van de schulden te goeder trouw is gebeurd. Als het bijvoorbeeld  om schulden uit fraude, misdrijf of verwijtbare overbesteding gaat komt men niet in aanmerking;

13

Het college mag schuldhulpverlening weigeren als een persoon fraude   pleegt met benadeling van  publieke   middelen   als   gevolg.   Van   deze   wettelijke   mogelijkheid   maken   wij   als   gemeente   gebruik,  omdat wij fraude willen bestrijden en ontmoedigen.  Een   bijzondere   vorm   van   fraude   zijn   schulden   die   ontstaan   door   strafbare   feiten.   Het   strafrecht  onderscheidt   twee   soorten   strafbare   feiten:   overtredingen   en   misdrijven.   Overtredingen   zijn   lichte  strafbare feiten, zoals openbare dronkenschap en verkeersovertredingen. Deze zaken behandelt de  kantonrechter. Misdrijven zijn ernstiger strafbare feiten, zoals de handel in drugs, diefstal of moord.  Deze zaken worden door de rechters van de strafsector van de rechtbank behandeld. Zowel schulden ontstaan ten gevolge van strafbare feiten, als door misdrijven kunnen geen deel  uitmaken van een schuldhulpsanering; dit zou namelijk een beloning voor ongewenst gedrag  betekenen.

14

­ Vreemdelingen:  Alleen   vreemdelingen   die   rechtmatig   in   Nederland   verblijven,   komen   voor   schuldhulpverlening   in  aanmerking.   Illegalen   zijn   dus   wettelijk   uitgesloten   van   schuldhulp­verlening.   Daarnaast   zijn   er  vreemdelingen   met   een   tijdelijke   verblijfsvergunning.   Deze   groep   wordt   niet   uitgesloten   van  schuldhulpverlening. ­ Zelfstandigen:  Natuurlijke personen met een functionerende onderneming (zelfstandigen) die in financiële problemen  komen, kunnen een beroep doen op het ‘Besluit bijstandsverlening zelfstandigen’. Als het bedrijf niet  levensvatbaar is, is het niet zinvol schuldhulp aan te bieden. Dat maakt de situatie uiteindelijk alleen  maar erger. De zelfstandige doet er dan beter aan te stoppen om grotere financiële problemen te  voorkomen. Een ex­zelfstandige komt wel in aanmerking voor schuldhulpverlening.  Een beschrijving van de maatregelen die worden genomen om de kwaliteit te borgen en de  wijze aangeven waarop de integrale uitvoering gestalte krijgt Kwaliteitsborging De   Kredietbank   Limburg   is   lid   van   de   NVVK   (Vereniging   voor   schuldhulpverlening   en   sociaal  bankieren). Dit is de koepelorganisatie van schuldhulpverlenende instanties in Nederland. De NVVK  heeft gedragscodes ontwikkeld, waarin richtlijnen voor goede schuldhulpverlening opgenomen zijn. De  Kredietbank Limburg hanteert de gedragscodes omdat deze bindend zijn voor de leden. Het betreft de  volgende gedragscodes: 1. gedragscode schuldregeling; 2. gedragscode budgetbeheer; 3. gedragscode sociaal bankieren. Door te werken volgens deze gedragscodes is de kwaliteit van de schuldhulpverlening geborgd. In   de   Dienstverleningsovereenkomst   die   de   afzonderlijke   gemeenten   hebben   afgesloten   met   de  Kredietbank Limburg zijn een aantal afspraken gemaakt teneinde de kwaliteit van de dienstverlening  te  borgen. Het Dagelijks  bestuur van de Gemeentelijke  Regeling  voor Sociale Kredietverlening en  Schuldhulpverlening is belast met het toezicht op al wat de Kredietbank Limburg aangaat. Op   grond   van   de   Dienstverleningsovereenkomst   die   GR   gemeenten   met   de   Kredietbank   Limburg  hebben afgesloten, is de Kredietbank gehouden om managementinformatie aan de GR­gemeenten te  verstrekken. Dit is een kwantitatieve en kwalitatieve rapportage waarin melding wordt gedaan van het  verloop   en   het   resultaat   van   de   in   de   overeenkomst   gemaakte   afspraken.   In   deze   rapportage   is  opgenomen: 1. Aantal aanmeldingen; 2. Aantal personen uitgenodigd voor intakegesprek; 3. Aantal ingezette trajecten: 4. Ingezette stabilisatietrajecten; 5. Aanvragen   minnelijke   regelingen   (schuldbemiddeling,   schuldsanering,   toegeleiding   naar  WSNP); 6. Resultaat minnelijke trajecten; 7. Aantal lopende minnelijke trajecten Ten slotte vindt er voortgangsoverleg plaats tussen de afzonderlijke gemeenten en de Kredietbank. Dit  overleg heeft tot doel de feitelijke uitvoering te monitoren, te evalueren en, indien noodzakelijk, bij te  stellen. Voorts wordt in dit overleg de managementinformatie geëvalueerd. Naast   de   Kredietbank   maakt   ook   de   Stichting   Impuls   behalve   een   jaarlijkse   offerte   voor   de   te  verrichten  dienstverlening  ook  een jaarverslag  en wordt de voortgang  kwartaalsgewijs  gevolgd  via  managementinformatie. Het maximaal aantal weken wachttijd dat een gemeente nastreeft De GR gemeenten streven voor alle cliënten een schuldhulpverleningsintake na van binnen 4 weken  na   aanmelding.   Bij   crisissituaties   (dreigende   huisuitzetting)   wordt   nagestreefd   een  schuldhulpverleningsintake te realiseren binnen 3 werkdagen na aanmelding.  15

Een beschrijving van hoe schuldhulpverlening aan gezinnen met kinderen vormgegeven wordt In   principe   wordt   in   de   schuldhulpverleningspraktijk   maatwerk   geboden   op   grond   van   eigen  verantwoordelijkheid en capaciteit. Uitgangspunt daarbij is dat iedereen die zich meldt in behandeling  wordt genomen en een passend aanbod wordt aangeboden. Mocht er op enig moment onverhoopt  een wachtlijst ontstaan dan zal aan gezinnen met kinderen tot 18 jaar voorrang gegeven worden.  Daarmee wordt de bestaande uitvoeringspraktijk voortgezet. De gemeente is immers van mening dat  de meest kwetsbaren in onze samenleving zoveel mogelijk bescherming behoeven.

16

Uitvoering Zoals reeds aangegeven is de Kredietbank Limburg voor een groot deel belast met de uitvoering van  de daadwerkelijke schuldhulpverlening voor minimaal de reeds eerder genoemde zes GR­gemeenten  van   de   Kredietbank.  Een   herinrichting   van   de   uitvoeringspraktijk   is   op   grond   van   de   wet   niet  noodzakelijk. Jaarlijks sluiten de gemeenten een dienstverleningsovereenkomst met de Kredietbank  Limburg af. Voor de eerstvolgende nieuwe dienstverleningsovereenkomst (2013) zal deze waar nodig  aangepast   worden   aan   de   beleidsopdracht.   Naast   de   beleidsdoelstellingen   zijn   de   beschikbare  financiële middelen van belang.  Het   streven   is   om   met   de   Kredietbank   Limburg   op   termijn   een   meerjarige  dienstverleningsovereenkomst te sluiten, opdat hierdoor de uitvoeringspraktijk ook toekomstvast en  efficiënter kan worden ingericht. Op dit moment is dit echter nog niet mogelijk omdat voor de integrale  benadering   van   de   problematiek   zo   veel   mogelijk   aansluiting   gezocht   wordt   bij   de   noodzakelijke  stelselherziening in het sociale domein. Lokale situatie Schuldhulpverlening   is   een   verzamelterm   voor   een   grote   diversiteit   aan   instrumenten   die   worden  ingezet om inwoners met financiële problemen te ondersteunen. Van preventie tot schuldregeling, van  administratie­op­orde   tot   schuldhulpverleningstrajecten,   van   bewindvoering   tot   informatie   &  adviesgesprekken,   van   budgetbegeleiding   tot   nazorg,   van   inkomen­en­uitgaven­op­orde   tot  stabilisatie. De Kredietbank Limburg voert voornoemde  thema’s in Kerkrade uit is samenwerking met  de welzijnsinstelling Impuls en diverse vrijwilligersorganisaties.  Voorts wordt samengewerkt met de woningcorporaties (convenant VroegEropaf) om huurschulden en  huisuitzettingen   te   voorkomen,   met   energiemaatschappijen   om   afsluiting   te   vermijden   en   met  ziektekostenverzekeraars om onverzekerdheid en bronheffing af te wenden.  SchuldHulpMaatjes De   gemeente   Kerkrade   heeft   samen   met   de  Kredietbank Limburg en de Stichting Impuls een  samenwerkingsovereenkomst onder­ tekend met  de   Cliëntenraad   Kerkrade,   de   ruilwinkel   van  Humanitas   Parkstad   uit   Kerkrade­West   en   de  samenwerkende kerken uit Kerkrade.  Deze   instellingen   willen   door   het   opleiden   en  begeleiden/ondersteunen   van   vrijwilligers  (maatjes)   trachten   burgers   te   begeleiden   en  ondersteunen   op   weg   naar   financiële   vrijheid.  Ook   de   Stichting   Impuls   werkt   met   dergelijke  vrijwilligers.   In   het   voorportaal   van   de  schuldhulpverlening   zijn   thans   reeds   circa   50  vrijwilligers werkzaam. 

17

Om zo preventief mogelijk te werk te gaan met als doel schulden te voorkomen dan wel burgers te  helpen   als   de   schulden   nog   zo   laag   mogelijk   zijn,   is   het   opzoeken   en   uitbreiden   van  samenwerkingspartners onontbeerlijk. Het netwerk rondom de schuldhulpverlening is dan ook zeker  nog niet compleet en wordt regelmatig uitgebreid. Momenteel ziet het netwerk er als volgt uit:

Regievoerder

Schuldhulpverlening

* Impuls * Kredietbank Limburg

Ondersteuning/toeleiding  vrijwilligers

* Clientenraad * Humanitas Parkstad * Kerken * Impuls

Samenwerkende partners

* Woningcorporaties * Energiemaatschappijen * Ziektekostenverzekeringen * Consulenten afdeling WIZ * Wijkteams

18

Algemene Wet Bestuursrecht Met   invoering   van   de   Wet   gemeentelijke   schuldhulpverlening   wordt   de   gemeente   wettelijk   de  verantwoordelijke voor de lokale schuldhulpverlening. Daarmee verschuift de schuldhulpverlening, die  tot nu toe steeds civielrechtelijk van aard was, van het privaatrechtelijke naar het publiekrechtelijke  domein.   Die   verschuiving   heeft   gevolgen   voor   de   eisen   die   aan   de   uitvoering   van   de  schuldhulpverlening kunnen worden gesteld. Specifiek wordt daarbij gesproken over kunnen, omdat  die eisen  ­ verankerd in de Algemene wet bestuursrecht (Awb)  ­ afhankelijk van  de wijze waarop  lokaal de schuldhulpverlening is georganiseerd heel beperkt of juist heel ruim kunnen gaan gelden.  Zoals   reeds   eerder   aangegeven   is   de   volledige   uitvoering   van   de   schuldhulpverlening   in   GR­ gemeente  neergelegd  bij de Kredietbank Limburg op grond  van  de  Gemeenschappelijke  Regeling  voor   Sociale   Kredietverlening   en   Schuldhulpverlening   in   Limburg’   (GR).   Deze   intergemeentelijke  samenwerking  op basis  van de  Wet gemeentelijke regelingen wordt gekarakteriseerd als verlengd  lokaal   bestuur   en   maakt   dat   in   het   licht   van   de   Awb   de   KBL   gezien   moet   worden   als   een  bestuursorgaan. Besluiten van de KBL dienen dan ook te voldoen aan de eisen van de Awb.  De  volgende besluiten zijn vatbaar voor bezwaar (en later beroep):  besluit tot het weigeren van schuldhulpverlening;  besluit tot het doen van een aanbod voor schuldhulpverlening;  besluit tot het intrekken van het aanbod dan wel het beëindigen van de regie over de schuldhulpverlening;  besluit tot het wijzigen van het aanbod of het nader invullen daarvan; Als er een aanbod gedaan wordt, kan men het ook niet eens zijn met de inhoud ervan. Dit kan dus  een grond zijn om een bezwaarschrift in te dienen. Het nemen van besluiten over het al dan niet  toelaten   tot   de   schuldhulpverlening   alsmede   voornoemde   besluiten   wordt   neergelegd   bij   de  Kredietbank Limburg.  De bezwaar­ en beroepmogelijkheden die alsdan volgens de Awb gelden worden door de gemeente  zelf afgehandeld. Op deze wijze wordt voorzien in de nodige onafhankelijkheid en wordt in het kader  van   de   kwaliteitsborging   voorzien   in   een   extra   toetsingskader   waarmee   de   kwaliteit   van   de  dienstverlening kan worden gemonitord.

19

Financiën Door  het   rijk   worden   met   de   invoering   van   de  nieuwe   wet   ten   aanzien   van   de   uitvoering   van   de  schuldhulpverlening geen extra structurele middelen ter beschikking gesteld. Vanaf 2012 is door het  rijk zelfs een structurele bezuiniging van € 20 miljoen ingeboekt op schuldhulpverlening. De   schuldhulpverlening   ziet   zich   de   komende   jaren   voor   een   grote   uitdaging   gesteld:   het   aantal  mensen   dat   een   beroep   doet   op   de   schuldhulpverlening   zal   de   komende   jaren   naar   verwachting  verder stijgen, terwijl gemeenten zich tegelijkertijd geconfronteerd zien met forse bezuinigingen. Met  andere woorden: er moet meer gedaan gaan worden met  minder middelen.   Gemeentelijke middelen Gemeenten hebben bij schuldhulpverlening de regie in handen. Zij kunnen zelf prioriteiten stellen en  kiezen hoe zij de schuldhulpverlening willen organiseren. Gemeenten kunnen eigen middelen inzetten,  bijvoorbeeld in de vorm van subsidies. De benodigde financiële middelen zijn enerzijds afhankelijk van de vraag naar schuldhulpverlening en  anderzijds   van   de   dienstverlening   die   de   gemeente   wil   aanbieden.   De   kosten   van   de   echte  schuldhulpverlening   zijn   het   minst   beïnvloedbaar.   De   kosten   van   ondersteuning   door   de   Stichting  Impuls alsmede de kosten van preventie en nazorg zijn wel beïnvloedbaar. Op basis van de managementinformatie van de Kredietbank Limburg en de Stichting Impuls mag uit  de cijfers van het 1e kwartaal 2012 de voorzichtige conclusie worden getrokken dat er voor 2012 een  stijgende tendens zichtbaar is om een beroep te doen op schuldhulpverlening. Om een inzicht te geven in deze verwachting, volgt een overzicht van de intakes schuldhulpverlening  van de Kredietbank Limburg over de periode 2009 t/m 2012. Periode Intakes schuldhulpverlening 2009 221 2010 284 2011 239 2012 – 1e kwartaal 94 2012 ­ verwachting 360 Bij   de   Stichting   Impuls   blijkt   de   grotere   toeloop   onder   meer   uit   het   aantal   quickscans  schuldhulpverlening. Bij een begroot aantal van 300, hebben zij in het 1 e  kwartaal 2012 reeds 34%  gerealiseerd.

20

In   de   jaren   2009   t/m   2011   zijn   de   gemeentelijke   uitgaven   schuldhulpverlening   gestegen   van  € 425.000,­ in 2009, naar ruim € 700.000,­ in 2011. Deze extra uitgaven zijn bekostigd met de voor  deze periode ontvangen extra middelen schuldhulpverlening van de rijksoverheid.   Voor  2012  is op  basis van  de ontwikkelingen  in  voornoemde  periode  en  prognoses  op  basis  van  algemene   en   landelijke   ontwikkelingen/bezuinigingen   ,   door   de   gemeente   een   bedrag   voor  schuldhulpverlening vrijgemaakt van € 775.000,­. Op basis van voornoemde toenemende toeloop in  2012 wordt voorgesteld om dit bedrag reeds nu aan te passen in onderstaande meerjarige financiering  tot € 875.000,­.   Meerjarige financiering Het beroep op de schuldhulpverlening en de hiermee gepaard gaande kosten schuldhulpverlening  neemt nog steeds toe. Hierbij moet nog toegevoegd worden de vraag naar en de behoefte aan steeds  meer preventieactiviteiten en nazorg. Een voortdurend punt van aandacht is dan ook om te bezien of  de   schuldhulpverlening   goedkoper   kan   worden   georganiseerd,   zonder   op   de   kwaliteit   te   moeten  inboeten.  Ten   aanzien   van   de   meerjarige   financiering   van   de   schuldhulpverlening   is   het   volgende   in  voorbereiding/gelden de volgende uitgangspunten:  ­ ­

­

Op basis van de verhoogde instroom in het 1e kwartaal 2012 bij de Kredietbank Limburg en de  Stichting   Impuls   en   de   verwachting   dat   deze   instroom   niet   zal   afnemen   is   het   budget  schuldhulpverlening voor 2012 verhoogd tot € 875.000,­. Onder   meer  vanwege   kostenbeheersing   zal  de   Kredietbank  Limburg   vanaf  1   juli  2012   als  voorliggende   voorziening   worden   aangemerkt   voor   budgetbeheer   en   ­begeleiding.   Hierbij  geldt een overgangstermijn van 1½ jaar voor bestaande trajecten. Dientengevolge wordt het  budget van € 250.000,­ voor budgetbeheer en –begeleiding vanaf 2013 overgeheveld vanuit  de bijzondere bijstand naar het budget schuldhulpverlening. Het   jaar   2013   wordt   beschouwd   als   een   overgangsjaar   om   een   bezuiniging   op   de  schuldhulpverlening te realiseren. Getracht zal worden om met het maatschappelijk speelveld  nog meer in te zetten op preventie. Met andere woorden, burgers in een zo vroeg mogelijk  stadium te begeleiden met (dreigende) schulden, zodat de instroom in de schuldhulpverlening  beperkt     wordt.   De   doelstelling   is   hierbij   om   vanaf   2014   een   daling   van   de   kosten   te  bewerkstelligen van € 350.000,­.

Rekening houdende met het vorenstaande ontstaat het volgende meerjarige overzicht: Kerkrade Exploitatie Participatiebudget

2012 175.000 700.000

2013 1.125.000

2014 775.000

2015 775.000

2016 775.000

21