Beleef de Oosterschelde!

Beleef de Oosterschelde!

Gratis informatiemagazine over het grootste Nationaal Park van Nederland

e t m Rui

Rus t

Lic ht

t Luch

Inhoud In dit magazine leest u wat er te zien en te doen is in Nationaal Park Oosterschelde. De Oosterschelde – elke dag anders! Eindeloos wandelen Op de fiets (W)onderwaterwereld Kaart Kraamkamer en wegrestaurant Kinderen Agenda Activiteitenoverzicht Welkom! Proef de Oosterschelde! Meer weten?

4 en 5 6 en 7 8 en 9 10 t/m 13 14 en 15 16 en 17 18 en 19 20 en 21 22 t/m 24 25 26 en 27 28

Die Oosterschelde – immer wieder anders Der Nationalpark Oosterschelde ist ein einmaliges Naturschutzgebiet. Hunderte Pflanzen- und Tierarten leben hier im Rhythmus der Gezeiten und Jahreszeiten, im Wasser, auf den Deichen und in der umliegenden Natur. Das können Sie hautnah erleben: Sammeln Sie Strandgut zusammen mit einem Guide, nehmen Sie an einer Naturexkursion teil, unternehmen Sie endlose Radtouren und beobachten Sie die Vögel. Im größten Nationalpark der Niederlande ist kein Tag wie der andere.

The Oosterschelde – ever changing The National Park Oosterschelde is a unique nature area. Hundreds of plant and animal species live here in synch with the tides and the seasons – in the water, on the dikes and in the nature areas around them. Discover what’s on offer: go beachcombing with a guide, take a guided nature walk, bike for miles and miles and go bird-watching for as long as you like! No two days are ever the same, here, in the largest of the Dutch national parks.

De Oosterschelde – elke dag anders! Nationaal Park Oosterschelde is een uniek en dynamisch natuurgebied. Duizenden vogels vinden hier ruimte om te eten, te rusten en te broeden. Bijzondere planten en dieren hebben onder water, op de dijken en in de aangrenzende gebieden een plekje gevonden. En wie kent niet de Zeeuwse mosselen, oesters en kreeften?

Beleef de Oosterschelde

Strandjutten met de kinderen onder leiding van een gids, een laarzentocht maken over de slikken, snorkelen met een marien bioloog, fietsen en vogelen langs de zuidkust van Schouwen, een bezoek aan een mosselkwekerij, of een heuse natuurvaartocht…

e e z e lt i z e d k Rui

Voel de friss ew ind

4

De Oosterschelde ‘doe’ je niet even. Die moet je beleven. Iedere dag weer. Want geen dag is hetzelfde in dit grootste Nationaal Park van Nederland.

Zie he t

Alles leeft!

De Oosterschelde is onder water een onverwacht kleurige wereld. Op en in de zandige bodem leven brokkelsterren, platvissen, weduwerozen, garnalen, schelpdieren en allerlei soorten wormen. Tussen de stenen van dammen en dijken leven krabbetjes en kreeften. Kleurige zeeanjelieren, mosselen, zakpijpen en wieren zetten zich vast op de harde ondergrond van dijken en stenen. Ook meerpalen, onderkanten van boten en zelfs trossen die in het water hangen raken begroeid.

Nationaal Park Oosterschelde Oppervlakte: 37.000 ha (370 km2) Oeverlengte: 125 km Hemelsbreed: van oost naar west 40 km van noord naar zuid 27 km Sinds 2002 officieel een van de 20 Nederlandse Nationale Parken. Volgens de jaarlijkse tellingen leven hier 700 aalscholvers, 13.000 brandganzen, 25.000 smienten, 40.000 scholeksters, 1.500 kluten, 30.000 kanoetstrandlopers, 35.000 bonte strandlopers, 15.000 wulpen en 4.000 tureluurs.

Zee uws e licht

oester e d f e o Pr

ls e g o Hoor de v

5

Eindeloos wandelen

Wandern - Endlos wandern Eine Erkundungstour mit einem Naturguide oder eine große Wanderung auf eigene Faust? Im Nationalpark Oosterschelde sind verschiedene Wanderrouten ausgeschildert und es werden Naturexkursionen veranstaltet. Vom Deltapark Neeltje Jans können Sie an der Küstenlinie entlang wandern. Erkundigen Sie sich bei Ihren Gastwirt, beim VVV-Tourismusbüro oder besuchen Sie die Website www.npoosterschelde.nl.

De wind door je haren en de zilte zeelucht in je neus. Lekker struinen langs schorren, dijken, inlagen en strandjes. Vogels kijken, schelpen zoeken, krabbetjes vangen (en weer terugzetten...!)

Op stap met een natuurgids?

Of liever zelf een flink eind lopen? Rond de Oosterschelde zijn diverse rondwandelingen met paaltjes of bordjes aangegeven. Ook kunt u mee met een natuur-excursie. Kijk op pagina 22, informeer bij uw Nationaal Park Gastheer, VVV of bezoek www.npoosterschelde.nl. Een rondje Oosterschelde kan ook. Het Oosterscheldepad, een Lange Afstand Wandelpad (streekpad nr. 15) is 162 km lang en geheel gemarkeerd. Er zijn ook korte wandelingen uitgezet rondom de Oosterschelde. Vraag hiernaar bij uw VVV. Enkele wandelingen zijn: • bij Watersnoodmuseum in Ouwerkerk (Schouwen) • Zuidzijde Rammegors (Tholen) • Pluimpot, Haven 11, Sint Maartensdijk (Tholen)

Watersnoodmuseum

In de dijk bij Ouwerkerk liggen vier caissons, die gebruikt zijn om het gat in de dijk te sluiten na de Watersnoodramp van 1953. Deze caissons vormen het bijzondere onderkomen van het Watersnoodmuseum. Het recent uitgebreide museum geeft veel informatie over de ramp, de wederopbouw en het waterbeheer in Zeeland. Het museum is het hele jaar open, vanaf Pasen 2009. Zie www.watersnoodmuseum.nl

M

ter over het sch h c a or sw o b e d t e 6

Hiking - A hiker’s eldorado Out and about with a guide or off on a long hike of your own: in the National Park Oosterschelde, the variety of trails that have been set out means there’s a trail to suit everyone. And don’t forget the nature field trips either! From Neeltje Jans, you can hike along the high-water mark. Ask your host, ask at the VVV tourist information office or visit our website at www.npoosterschelde.nl.

Verdronken dorpen

Als je over de Oosterschelde uitkijkt, is het bijna niet voor te stellen, maar hele dorpen en steden zijn in de loop van de eeuwen in de golven verdwenen. Omdat de stroming van het water regelmatig veranderde, braken dijken door en liepen polders onder. Onder wat nu de Bergse Diepsluis is, lag ooit het welvarende stadje Reimerswaal. Tijdens de Sint Felix Quade Saterdach vloed in 1530 en de daarop volgende overstromingen is het stadje in de golven verdwenen. In 1696 wordt nog melding gemaakt van een eilandje met schapen en steenhopen maar ook dat is er nu niet meer.

Plompe Toren

Vlakbij Burghsluis, aan de dijk van de Oosterschelde, staat de Plompe Toren. Deze toren is alles wat nog over is van het dorp Koudekerke. De kerk, het dorp, en ook de vruchtbare gronden zijn door de zee verzwolgen. In de toren kunt u zelf ontdekken wat er gebeurd is: het is een (gratis) bezoekerscentrum van Natuurmonumenten. Bovenop de toren heeft u een prachtig uitzicht.

Tip: Onderwaterwandeling! Veilig op het droge blijven en toch onder water kijken? Dat kan! Onder leiding van een gids wandelt u langs de vloedlijn waar duikers speciale aquaria hebben ingericht met veel soorten wier, spookkreeftjes, anemonen, zeeslakken en andere wonderlijke dieren. De wandelingen vinden plaats op 9 mei, 21 juni, 5 juli, 26 juli of 5 september om 14.00 bij het startpunt Natuurexcursies op de parkeerplaats van Deltapark Neeltje Jans.

7

Radfahren – Und immer wieder diese Aussicht!

Biking – The whole way – that splendid view!

Der Nationalpark Oosterschelde ist ein Paradies für Radfahrer. Dank dem praktischen Fahrradknotenpunkte-System können Sie sich Ihre Routen selbst zusammenstellen. Bei den VVVs sind Karten und Themenrouten erhältlich. Ihr Fahrrad darf auch mit auf die Fähren, die zwischen den Inseln verkehren. Beachten Sie die Fahrpläne, auch zu finden unter www.rondjepontje.nl. Die Südküste von Schouwen ist ein besonderer Tipp für Radfahrer, die gern Vögel beobachten.

Op de fiets En t! telk h c i ens w tz i u t eer da

The National Park Oosterschelde is a biker’s delight! Thanks to the handy FIKS network of bike routes, you can map out your own cycling itinerary. Maps and themed routes are available at the VVV offices. And you can take your bike on board the little ferries that cross between the islands, too. Just don’t forget to keep track of the sailing times! Want to know more? Go to www.rondjepontje.nl. If you enjoy bird-watching and cycling, the southern coast of Schouwen is definitely to be recommended!

Fietsen en vogelen

Ok, het waait bijna altijd in Zeeland, maar met de wind mee is het prima fietsen langs de Oosterschelde. Over stille dijkjes, door kneuterige dorpjes, via Neeltje Jans of hoog over de Zeelandbrug. En als je de wind even tegen hebt, dan pak je toch gewoon een pontje? Of een terrasje!

Langs de zuidkust van Schouwen, direct achter de zeedijk, is een groot aaneengesloten natuurgebied ontstaan. Hier kunt u heerlijk fietsen en vogels spotten. In het voorjaar broeden er steltlopers zoals kluut en tureluur en in het najaar komen de ganzen overwinteren of bijtanken op weg naar het zuiden. Het is een open gebied, met moerassen, vochtige brakke graslanden, inlagen en karrenvelden. Vanaf de Plompe Toren in het westen en de uitkijktoren de Baak in het midden van het gebied heeft u prachtig uitzicht over het water en de binnendijkse natuur. Er groeien typische zoutminnende planten als kweldergras, zilte schijnspurrie en zeekraal, dat de inlagen in het najaar prachtig rood kleurt.

Fietsknooppuntensysteem

Ook Zeeland kent het handige fietsknooppuntensysteem, dat hier FIKS wordt genoemd. Bij ieder VVV en ook bij boekhandels en recreatiebedrijven zijn hiervan kaarten te krijgen, vijf in totaal. Hiermee kunt u de Oosterschelderoute (33km) fietsen of een themaroute zoals Routebureau Zeeland die uitstippelde: Op vleugels door Zeeland (46 km) en De overwinning op het water (48 km).

Zeeuwse rotskust

Rotskust? Jawel! De deltawerken, afsluitdammen, de dijken bekleed met basalt, asfalt of beton: dat zijn de Zeeuwse rotsen die soms tot wel 50 meter diep onder het water doorlopen. Omdat de Oosterschelde een half open verbinding heeft met de Noordzee, is er sprake van eb en vloed. Dat geeft een variëteit aan wieren diersoorten, die ieder zo hun eigen voorkeur hebben en daarom op vaste plekken te vinden zijn.

Tip: Eilandhoppen

In de zomermaanden varen diverse pontjes op de Oosterschelde. Zo kunt u van het ene eiland naar het andere varen en daar uw fietstocht voortzetten. Niet alle pontjes varen iedere dag. Kijk in De Almanak van de Zeeuwse pontjes of vraag uw gastheer of VVV. Zie ook www.rondjepontje.nl.

Kleuren

Bij eb kun je het goed zien: de randen van de Oosterschelde zijn in banen verdeeld die ieder een eigen kleur hebben. Het geel van de korstmossen, de bleke pastelkleuren van zoutminnende planten als zeealsem en melkkruid. De donkere mos- en algensoorten iets lager en dan de groen- en bruinwieren. Het rood van de wieren daaronder zie je alleen bij laag water.

Pontjes Oosterschelde • • • • •

8 km: 72 – 70 – 7 3 , e 1– ut o r s 81 et –9 fi e 0– k u 91 – e L 8

88 – 82 –

Burghsluis – Colijnsplaat – Zierikzee Sophiahaven (Kamperland) – Zierikzee Sint Annaland – Sophiahaven (Kamperland) Sint Annaland – Zierikzee Yerseke – Gorishoek

74 – 8 7 – 0 -8

Tip: Uitzichtspunten • • • •

72 – – 73

Plompe Toren bij Koudekerke, Schouwen-Duiveland Toren op de Philipsdam Uitkijktoren de Baak, zuidkust Schouwen Vogelkijkhut op de West Zeedijk in Colijnsplaat

Locaties: zie kaart pagina 14/15

9

Wasser – Eine wundersame Unterwasserwelt

(W)onderwaterwereld

Water – An underwater world of wonder

Mit den Gezeiten strömen 800 Milliarden Liter Wasser in die Oosterschelde und wieder hinaus. Diese tägliche Zufuhr von sauberem, nahrungsreichem Wasser sorgt für eine außergewöhnliche, vielfältige Unterwasserwelt. Tauchen ist erlaubt, aber nur für erfahrene Taucher zu empfehlen. Sie können auch unter Leitung eines Meeresbiologen schnorcheln oder an einer Bootsfahrt teilnehmen. Die vielen Strände laden zum Schwimmen und zum Strandgutsammeln ein. Achten Sie aber auf gefährliche Strömungen und scharfkantige Austern. Zum Angeln ist keine Genehmigung erforderlich.

A good 800 billion liters of water flow in and out of the Oosterschelde with each turn of the tide. This daily supply of fresh sea water with its abundance of food has created a wildly-varied underwater world of surprises. Diving is permitted – but only recommended for experienced divers. You can go snorkeling with a marine biologist or take a boat tour. So many beaches to choose from and enjoy – go for a swim or do a bit of beachcombing. But watch out for the dangerous currents and the sharp oyster shells! You don’t need a permit in order to go fishing.

Als je over de Oosterschelde uitkijkt, zou je het niet denken, maar onder water is het een drukte van belang. Het voortdurende ritme van eb en vloed, zorgt ervoor dat steeds weer voedselrijk zeewater wordt aangevoerd en dat maakt dat veel dieren en wieren in de Oosterschelde kunnen leven. Ontdek die wondere waterwereld! Wil je duiken, varen, kajakken, zwemmen, snorkelen, zeilen, surfen, vissen? Het kan allemaal!

Duiken en snorkelen

Een duik in de Oosterschelde is een geweldige belevenis, maar de Oosterschelde is geen beginnerswater. Door het getij en de verraderlijke stromingen is duiken niet ongevaarlijk, dus pas goed op. Ben je geen ervaren duiker? Ook met alleen een duikbril en een snorkel valt er veel te ontdekken. Je kunt zelfs gaan snorkelen onder leiding van een marien bioloog en reken maar dat er dan een wereld voor je open gaat. Kijk op de activiteitenkalender!

Strandjes

Varen op de Oosterschelde is eindeloos. Lekker met een drankje op het dek kijken naar verre oevers, witte zeilen, zonnende zeehonden en misschien zelfs (de vin van) een bruinvis.

Waar? Leuke Oosterscheldestrandjes vind je onder meer bij Wemeldinge, het Goese Sas, Katseveer, Kats, Colijnsplaat, Wissenkerke, Gorishoek en de Schelphoek.

Met deze boten kun je mee: • Rondvaart met Frisia vanuit uit Kamperland, St. Annaland en Zierikzee. Kijk op www.frisia.nl • Natuurvaartocht vanuit Burghsluis of Yerseke. • Dag- of halve dagtocht op een historisch zeilschip vanuit Zierikzee en Goes. Kijk op www.zeilvlootzierikzee.nl of vraag het VVV.

De Oosterschelde kent veel kleine, knusse strandjes waar je kunt zwemmen en zonnen. Ook is het erg leuk om er te speuren naar allerlei aangespoeld materiaal, zoals wieren, schelpen en andere (sporen van) waterdieren.

Opgelet! Ga nooit zonder waterschoenen te water. De Japanse Oester, die op veel plaatsen voorkomt, is vlijmscherp en kan flinke wonden veroorzaken. En ga ook nooit met drijfmiddelen als een luchtbed de Oosterschelde op. De stroming kan je makkelijk meevoeren. Ga daarom ook nooit te ver het water in.

10

Varen en zeilen

Heb je zelf een zeilboot? Dan zul je ervaren dat zeilen op de Oosterschelde op zijn minst een uitdaging is. Vooral de stroming zorgt voor onverwachte omstandigheden, zeker als de wind precies de andere kant op gaat.

11

Eb of vloed? • • •

•

Let op de dijken en de palen in het water. Bij laagwater zie je een rand van wieren of schelpen. Slikken en platen zie je bij laagwater. Bij opkomend tij hellen de boeien in het water naar het binnenland, bij afgaand tij hellen ze naar de stormvloedkering. Bij de kering zelf zie je het getij ook. Bij opkomend tij kolkt het water woest aan de Oosterscheldekant, bij afgaand tij aan de Noordzeekant. Zie je helemaal geen kolken of stroming? Dan staat het water even ‘stil’: dat is de kentering, de overgang van eb naar vloed of omgekeerd.

Vissen

Vissen op de Oosterschelde is misschien wel boeiender dan vissen op zee. Het getij en de stroming zijn er sterker en er is veel diepteverschil. De Oosterschelde is volgens de Visserijwet een kustwater, waar geen visvergunning of sportvisakte voor nodig is. Je kunt vanaf de kant, vanaf je eigen boot of op een sportvisboot vissen. Vanuit Burghsluis kun je met ‘De Onrust’ het water op (www.sportvisserijmoermond) De Ms. Adriana vertrekt vanuit Yerseke (www.marstrand.nl). Spitten van zeeaas is alleen op 15 speciaal aangewezen locaties met een vergunning toegestaan.

Getijweetjes • • •

•

800 miljard liter water stroomt met het getij de Oosterschelde in en uit. Het is elk etmaal twee keer hoogwater en twee keer laagwater. De getijgolf reist in ongeveer anderhalf uur van vlak buiten de stormvloedkering tot achter in de Oosterschelde (Yerseke). Bij vloed staat het water aan de zeekant een meter lager dan verder landinwaarts omdat de Oosterschelde trechtervormig is, en het water als het ware wordt opgestuwd.

Bloemen der Zee Zo worden zee-anemonen ook wel genoemd met bloemennamen als zeedahlia, weduweroos en zee-anjelier, het zijn levende ‘dieren’, met tentakels waarmee ze voedsel vangen.

Kajakken en surfen

Ook dat kan en mag op de Oosterschelde, al blijft natuurlijk gelden: let goed op het getij en gebruik een zeewaardige kajak. Wil je ook met een gids kajakken? Kijk dan in de activiteitenkalender! (pagina 20 t/m 22)

12

13

genmee

uwe

5

rs

Schouwen-Duiveland

Bruinisse

e

Zierikzee

m

Zi

dk er ing

da

Neeltje Jans

Sto r

St.

ug

2

br nd

lan

d

k

ee

kr

ela

lips

n be ab

ne Via n va en k k Sli

Ze

Phi

Kr

4

Sophiahaven

6

Ouwerkerk

Roompot

mv

1

am end g n i vel Gre

s lip

Roggenplaat

r

Ph i

loe

3

Grevelin

eul

eg Oli

Noordzee

S

Flaa

jp

Burghsluis

ch

k

oe

h elp

Colijnsplaat St. Annaland

Stavenisse

Bra

Kats

Tholen

che

nts

ba

Noord-Beveland

Vondelingsplaat

er

a Va

Me erse

St. Maartensdijk

ate

rw

Ve

r

Informatiebord

Tholen

Gorishoek

Zuid-Beveland

Wemeldinge

Walcheren

Goes

In luwe hoekjes van de Oosterschelde vind je kleine strandjes, die bij hoog water soms verdwijnen. Je kunt hier heerlijk jutten, zwemmen, schelpen zoeken en van het uitzicht genieten. Trek wel (water) schoenen aan want soms zijn er scherpe stenen en oesters.

Onder water is de Oosterschelde prachtig! Het is wel belangrijk je duik goed voor te bereiden in verband met de stroming en het getij. Goede beschrijvingen van duikstekken kun je vinden op www.onderwatersport.org

Eb en vloed

Yerseke

Marollegat Piete

rman

skree

k

m

Duiken in de Oosterschelde

Strandjes

Bergen op Zoom

Oesterda

Op Stap!

Vogelobservatiehut/scherm

Kanaal door ZuidBeveland

Veere

Uitkijkpunt

Bij eb vallen zandplaten en slikken droog: dat zijn de ‘eilandjes’ Westerschelde die je op deze luchtfoto in de Oosterschelde ziet! Bij helder weer kun je vaak op de Roggenplaat vanaf de Plompe Toren (nr 3) zeehonden zien rusten.

Er zijn 20 Nationale Parken in Nederland www.nationaalpark.nl

14

15

Strandje

1

Bezoekerscentrum Nationaal Park Oosterschelde

2

Watersnoodmuseum en infopunt Nationaal Park

3

Plompe Toren

4

Vogel- en infohut

5

Uitkijktoren de Baak

6

Uitkijktoren Philipsdam

Brut- und Raststätte

Kraamkamer en wegrestaurant

Nursery and roadside restaurant

Die Oosterschelde ist ein Gezeitengebiet und damit für einige Tiere, wie Seehunde und Schweinswale, dauerhafter Lebensort. Der Tintenfisch und andere Fischarten kommen hierher, um sich zu paaren und ihre Jungen aufzuziehen. Zehntausende Zugvögel überwintern oder brüten hier. Durch das Anlegen des Sturmflutwehrs ging in der Oosterschelde jedoch auch ein Teil der Natur verloren. Darum wurde das Naturentwicklungsprojekt „Plan Tureluur“ ins Leben gerufen: Rund um die Oosterschelde wurden 44 Gebiete ausgewählt, in denen sich die Natur entfalten kann.

The Oosterschelde is a tidal area and, for some animals such as seals and harbor porpoises, a permanent place of residence. Cuttlefish as well as a good many species of fish come here to mate and raise their young. Tens of thousands of migratory birds winter or nest here, too. The construction of the Oosterschelde storm surge barrier caused the loss of some nature areas. Plan Tureluur (named after the common bird Redshank) is being implemented in order to compensate for what was lost: forty-four locations round the Oosterschelde have been designated as nature development areas.

Het grootste Nationaal Park van Nederland is vanwege zijn getijdennatuur een uniek gebied. Honderden soorten planten en dieren leven in het water en in de brakwater natuurgebieden eromheen. De Oosterschelde is een thuis, een overwinterplaats, een kraamkamer en een wegrestaurant tegelijk.

Plan Tureluur en Siberië

Thuis

Zeehonden houden van helder water, maar er moet ook voldoende rust zijn. In de Oosterschelde voelen ze zich thuis: er zijn er bijna 400 te vinden. En de bruinvis, een kleine walvissoort, is weer terug. Met wat geduld en een verrekijker kun je zijn vin boven water zien komen. Voor mosselen moet het water stromen om er voedsel uit te kunnen halen, maar niet te hard want dan komt er teveel zand mee. Dankzij het getij gedijen ze in de Oosterschelde goed, net als de oester en andere schelpen weekdieren.

De bouw van de deltawerken hebben tot verlies van natuurgebied geleid. Daarom zijn er op verschillende plaatsen rondom de Oosterschelde nieuwe natuurgebieden aangelegd. Dit heet Plan Tureluur, genoemd naar de vogel die er veel baat bij heeft. Kenmerkend voor deze gebieden zijn de lage ligging en de aanwezigheid van zout kwelwater, dat daar onder de dijken door omhoogkomt. Veel vogelsoorten en zoutminnende planten profiteren van deze nieuwe natuur. Zoals de tureluur, de kluut, de wulp en de stern. De brand-en rotganzen die hier overwinteren vliegen in het voorjaar helemaal naar Siberie om er te broeden.

Kraamkamer

De kraamkamer van de Noordzee wordt de Oosterschelde wel genoemd. Van veel vissen, zoals geep, ansjovis en puitaal, worden de jongen hier geboren. Inktvissen komen speciaal van de Engelse zuidkust om hier te paren.

Wegrestaurant

Bij laag water zoeken veel vogels voedsel op de drooggevallen zandplaten en slikken. Bij hoogwater rusten ze in de binnendijkse gebieden. Sommige vogelsoorten, zoals de tureluur komen speciaal naar het Oosterscheldegebied om er te broeden. Andere verblijven er een korte periode tijdens de trektocht naar het zuiden (om daar te overwinteren) of naar het noorden (om er te broeden).

16

17

Wat zijn...? Schorren

buitendijkse natuurgebieden, die bij extreem hoog water onderlopen.

Slikken

aan de dijk grenzende gebieden, die bij eb droogvallen.

Platen

zandige ‘eilanden’, die bij vloed onder water verdwijnen.

Inlagen

het gebied tussen een oude, verzwakte en een nieuwe, sterke zeedijk.

Karrenvelden

binnendijkse natuurgebieden die zijn ontstaan doordat er klei vandaan werd gehaald ter versteviging van de dijk.

Kinder – Da schwimmt eine Katze im Meer! Es gibt so viel zu unternehmen in und um die Oosterschelde! Strandgut sammeln mit einem Naturguide, schnorcheln mit einem Fachmann, der alles über das Leben unter Wasser weiß oder eine Rundfahrt mit dem Boot – Vielleicht siehst du sogar einen Seehund oder einen Schweinswal. Ein Tintenfisch heißt hier in den Niederlanden “Meereskatze“, und ein Seehase ist ein grüner Fisch mit einem lustigen Saugnapf.

Kinderen

De Oosterschelde, alleen maar een grote bak zout water? Mooi niet! Ga maar eens op een steiger liggen en kijk eens goed. Dan kom je erachter dat er heel wat rondzwemt. Wil je liever schelpen zoeken en krabbetjes vangen? Op de strandjes langs de Oosterschelde is van alles te vinden. Maar weet jij hoe een platte slijkgaper eruit ziet? Of een oorkwal? Of de rugschild van een zeekat? Als je een zoekkaart van het Nationaal Park meeneemt kun je daarop zien hoe het heet wat je gevonden hebt. Er zijn kaarten van schelpen, kwallen, vissen, dieren en nog veel meer. Je kunt ze kopen bij sommige VVV’s en via www.npoosterschelde.nl.

Children – There’s a kitty cat swimming in the sea! There’s so much to do in and around the Oosterschelde! Go beachcombing with a real, live nature guide! Go snorkeling with someone who knows all about life below the waves! Go for a boat tour – you might even spot a seal or a porpoise! What you call a cuttlefish, we call a ‘sea cat’! And a lumpfish is a big, green fish with a crazy-looking sucker!

Walvissen

En wist je dat er walvissen in de Oosterschelde zwemmen? Bruinvissen heten ze en ze hebben een stompe neus. Als je heel veel geluk heb zie je z’n vin boven het water uit komen.

De zeekat

De zeekat of sepia is een inktvissoort. Hij is doorgaans bruin-wit gestreept, behalve als hij in gevaar is of boos of verliefd, dan verandert hij van kleur. Zijn rugschild is te vinden op de strandjes, een wit langwerpig hard stuk schuim. Zelfs zeepaardjes komen in de Oosterschelde voor. En dat is bijzonder, want vaak kunnen ze in zulke koude wateren niet overleven.

Jutten en snorkelen

En wat dacht je van jutten met een echte natuurgids? Dan zul je merken dat er veel meer op het strand te zien is dan je dacht. Kijk op pagina 23, 24 wanneer je mee kunt. Je moet dan wel je laarzen aantrekken en een emmertje meenemen. Snorkelen met een ‘marien bioloog’, iemand die alles weet van het leven onder water, is natuurlijk helemaal spannend. Je moet wel 8 jaar of ouder zijn en een zwemdiploma hebben. Snorkelspullen leen je van het Nationaal Park. Kijk op pagina 24 hoe je je aan kunt melden.

Zeehonden

Er z e! wem e z t een kat in de

18

Je kunt ook aan je ouders vragen om eens met een rondvaartboot op de Oosterschelde te gaan varen of om met een van de pontjes mee te gaan. Dan kun je misschien als het eb is, zeehonden zien die liggen te zonnen op een van de zandplaten. De zeehond eet per dag 4-8 kilo vis, hij kan bijna 35 km per uur zwemmen en wordt tussen de 20 en 30 jaar oud. Hij slaapt rechtop in het water, als een grote dobber, of op de bodem. Na een half uur moet hij weer even boven water komen om adem te halen.

19

Hee, rare snotolf!

De snotolf komt in de lente naar de Oosterschelde om te paren. Hij is groen van kleur en ongeveer 50 cm groot. Als het mannetje een leuk vrouwtje heeft ontdekt en haar aandacht wil, wordt hij prachtig rozerood. Tussen de voorste twee buikvinnen, onderop de buik zit een ronde zuignap. Hij zuigt zich hiermee vast aan rotsen, stenen, en de jonkies zuigen zich soms zelfs vast aan hun eigen vader!

Agenda

MAANDAG

Wandelen

Fietsen

Varen

Gezinsactiviteit

DINSDAG

Kinderactiviteit

De activiteiten (op nummer) zijn te vinden op pagina 22 t/m 24.

WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG ZONDAG

1 2 3

activiteiten: nr. 4 en 25

4 5 6 7 8 9 10

activiteiten: nr. 16



11 12 13 14 15 16 17

MEI activiteiten: nr. 16

activiteiten: nr. 5

18 19 20 21 22 23 24


activiteiten: nr. 9 activiteiten: nr. 2 activiteiten: nr. 1

25 26 27 28 29 30 31

ZATERDAG


ZONDAG

DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG ZONDAG

1 2 3 4 5 6 7



activiteiten: nr. 5

8 9 10 11 12 13 14

activiteiten: nr. 16 activiteiten: nr. 19

activiteiten: nr. 2

15 16 17 18 19 20 21


activiteiten: nr. 1, 13, 21 activiteiten: nr. 10

22 23 24 25 26 27 28

activiteiten: nr. 14, 16 activiteiten: nr. 14

29 30


DINSDAG WOENSDAG

ZATERDAG


ZONDAG

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG ZONDAG

1 2 3 4 5

activiteiten: nr. 7


6 7 8 9 10 11 12

activiteiten: nr. 16 activiteiten: nr. 7 en 23 activiteiten: nr. 12 activiteiten: nr. 15 activiteiten: nr. 6 en 20

13 14 15 16 17 18 19

20

activiteiten: nr. 7 en 25 activiteiten: nr. 12

activiteiten: nr. 8, 17, 23 activiteiten: nr. 13 en 15

20 21 22 23 24 25 26

1 2 3 4 5 6

activiteiten: nr. 16 en 26 activiteiten: 7, 23 en 26 activiteiten: nr. 26

activiteiten: nr. 6, 10, 23 activiteiten: nr. 19 en 24

activiteiten: nr. 12 en 14 MAANDAG


DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG

JULI


MAANDAG

VRIJDAG

MAANDAG



activiteiten: 7, 16, 21, 23 activiteiten: nr. 12 en 16 activiteiten: nr. 15 activiteiten: nr. 4, 6, 25 activiteiten: nr. 10

27 28 29 30 31


activiteiten: nr. 7, 15, 16 activiteiten: nr. 12 en 16 activiteiten: nr. 15 activiteiten: nr. 6 en 22

AUGUSTUS

10 11 12 13 14 15 16




17 18 19 20 21 22 23


activiteiten: nr. 6, 15, 16 activiteiten: nr. 7, 9, 16


activiteiten: 4, 8, 18, 26 activiteiten: nr. 27


DONDERDAG

JUNI

1 2

3 4 5 6 7 8 9


ZATERDAG


ZONDAG

1 2 3 4


7 8 9 10 11 12 13

5 6 7 8 9 10 11

SEPTEMBER

activiteiten: nr. 16 activiteiten: nr. 7 en 17 activiteiten: nr. 12

activiteiten: nr. 4, 13, 20



activiteiten: nr. 8, 25, 26 activiteiten: nr. 26

OKTOBER

activiteiten: nr. 6

activiteiten: nr. 6, 7 en 9


14 15 16 17 18 19 20

15

activiteiten: nr. 1

19

activiteiten: nr. 4

12 13 14 15 16 17 18

NOVEMBER

DECEMBER

20 21

activiteiten: nr. 1

21 22 23 24 25 26 27

19 20 21 22 23 24 25

activiteiten: nr. 16 activiteiten: nr. 7 en 25 activiteiten: nr. 12

24 25 26 27 28 29 30 31 28 29 30

activiteiten: nr. 27 activiteiten: nr. 27 activiteiten: 6, 7, 21, 26 activiteiten: nr. 12 activiteiten: nr. 26

activiteiten: nr. 25 en 26 activiteiten: nr. 26 activiteiten: nr. 26





activiteiten: 2, 4, 11, 28

28

activiteiten: nr. 2

27


26 27 28 29 30 31

29

activiteiten: nr. 6

activiteiten: nr. 3

4

. Littekens van de Ramp, Ouwerkerk Langs de kreken van Ouwerkerk, door het bos en langs de Oosterschelde gidst de natuurgids van Staatsbosbeheer u door een landschap waar de littekens van het kolkende water van de watersnood van 1953 nog te zien zijn. Langs de onheilsplek van toen is een gevarieerd bos geplant. Er is een nieuwe inlaag ontstaan en er liggen een aantal grote . Turegluren in Plan Tureluur, Schouwen en kleine caissons duidelijk zichtbaar in het Speciale wandeling waarin vogels centraal landschap. staan. De Prunje is een natuurontwikkelingsWaar: Vanaf de caissons aan de Weg van gebied met op vogelgebied internationale de Buitenlandse Pers. 13.30 uur, duur 3 uur bekendheid. Om de vele vogels niet te Kosten: Volw. € 2,-- Kinderen t/m 12 jaar verstoren wordt er vanaf hoge bijzondere € 1,-- Organisatie: Staatsbosbeheer. Inlichtinuitzichtpunten naar het gebied gekeken. gen (en aanmelden): Aan de balie van VVV Waar: Inlaagweg/Hoosjesweg tussen Serooskerke en Moriaanshoofd. 13.30 uur, duur Schouwen-Duiveland, kantoor Zierikzee telefoon 0900 - 2020233 (€ 0,45 per minuut). 1½ uur. Kosten: Volw. € 2,-- Kinderen t/m Aanmelden verplicht. Data: 2 mei, 27 juni, 12 jaar € 1,-- Organisatie: Staatsbosbeheer. Inlich-tingen (en aanmelden): VVV Schouwen- 25 juli, 22 augustus, 12 september, 24 oktober en 19 december. Duiveland, kantoor Haamstede of telefoon: 0900 - 2020233 (€ 0,45 per minuut). Aanmelden verplicht. Data: 24 mei, 20 juni, . Pluimpot – Oosterschelde 15 november en 20 december. Orchideeën excursie Natuurgebied De Pluimpot is een oude zeearm op het voormalige eiland Tholen. Dit . Turegluren in Scherpenissepolder, Tholen is nu nog zichtbaar in het landschap. Samen Speciale wandeling voor vogelliefhebbers met een gids gaat u op zoek naar de verborover de hoog gelegen delen van de Schergen kenmerken. Het is een kleine oversteek penissepolder. De vogels kunnen vanaf daar ongestoord goed worden bekeken. De polder naar de Oosterschelde waar op de dijk de dynamiek van dit water wordt ervaren. is een natuurontwikkelingsgebied aan de Waar: MFC Scaldis Naturalis, Kastelijnsweg rand van de Oosterschelde op Tholen. 1 te Sint-Maartensdijk. 13.30 uur, duur 2 uur Waar: Vanaf voormalige kruising Platteweg/ Kosten: Volw. € 2,-- Kinderen t/m 12 jaar Gatweg/Schoondorpseweg achter Scherpe€ 1,-- Organisatie: Staatsbosbeheer. Inlichtinnisse. 13.30 uur, duur 2 uur. Kosten: gen (en aanmelden): VVV Tholen, Haven 10 Volw. € 2,-- Kinderen t/m 12 jaar € 1,-te Sint-Maartensdijk, tel.: 0166 - 663771 Organisatie: Staatsbosbeheer. Inlichtingen Aanmelden verplicht. Data: 16 mei en 6 juni. (en aanmelden): VVV Tholen, Haven 10 te Sint-Maartensdijk, tel.: 0166 - 663771. Aanmelden verplicht. Data: 23 mei, 13 juni, . Natte Laarzentocht Tholen, schor en slik 24 oktober en 28 november. Een spectaculaire pittige wandeltocht door een gebied waar eb en vloed nog heersen en waar men slechts bij uitzondering mag . Turegluren in Scherpenissepolder, Tholen komen. Een buitendijkse ontdekkingstocht Incl. bezoek Pluimpot en snert eten. door modderige kregen, over schor en slik. Een gids van Staatsbosbeheer neemt u mee Waar: Eind van de Sluispolderweg Sint-Annaover de hooggelegen delen van de Scherland. Dit is de dijk tussen de Hollare Polder penissepolder. Dit natuurgebied is alleen onder begeleiding toegankelijk. Een mooi stil en de Joanna Mariapolder ten noorden van de Oude Zeedijk bij Sint-Annaland te Tholen. gebied dat veel vogelsoorten, zoals ganzen, Duur ruim 2 uur. Kosten: Volw. € 2,-- Kindeeenden en roofvogels aantrekt en waar de ren t/m 12 jaar € 1,-- Organisatie: Staatsnatuur vrij spel heeft. bosbeheer. Inlichtingen (en aanmelden): VVV Waar: Vanaf voormalige kruising Platteweg/ Tholen, Haven 10 te Sint-Maartensdijk, tel.: Gatweg/Schoondorpseweg achter Scher0166 - 663771. Aanmelden verplicht. Data: penisse. 13.30 uur, duur 1½ uur. Kosten: 27 juni (13.00 uur), 11 juli (11.00 uur), 25 Volw. € 2,-- Kinderen t/m 12 jaar € 1,-juli (11.00 uur), 29 juli (14.30 uur), 8 augusOrganisatie: Staatsbosbeheer. Inlichtingen tus (10.30 uur) 18 augustus (19.00 uur), 26 (en aanmelden): VVV Tholen, Haven 10 te augustus (13.30 uur), 5 september (14.00 Sint-Maartensdijk, tel.: 0166 - 663771 uur), 26 september (14.00 uur), 10 oktober Aanmelden verplicht. Data: 29 december. (13.00 uur) en 27 oktober (14.00 uur). De nummers van de activiteiten corresponderen met de nummers in de agenda op de vorige pagina.

Wandelingen

1

5

2

6

3

22

7

. Plan Tureluur in de Prunje, Schouwen De Prunje is een natuurontwikkelingsgebied met op vogelgebied internationale bekendheid. Samen met een gids duikt u het gebied in en gaat u op ontdekkingstocht naar de nieuwe natuur in ontwikkeling. Natuurlijk ontbreken de vogels niet en vergeet geen laarzen aan te doen. Waar: Vanaf de boerderij aan het eind van de Prunjeweg. Vanaf de stoplichten bij Serooskerke ongeveer 200 m. de Delingsdijk op en daarna de eerste weg rechts. 13.30 uur, duur 2 uur. Kosten: Volw. € 2,-- Kinderen t/m 12 jaar€ 1,-- Organisatie: Staatsbosbeheer Inlichtingen (en aanmelden): VVV SchouwenDuiveland, kantoor Haamstede of telefoon: 0900 - 2020233 (€ 0,45 per minuut). Aanmelden verplicht. Data: 1 juli, 8 juli, 15 juli, 22 juli, 29 juli, 5 augustus, 12 augustus, 19 augustus, 26 augustus, 2 september, 9 september, 16 september, 23 september en 30 september.

8

. Plan Tureluur in de Scherpenissepolder, Tholen De Scherpenissepolder is een natuurontwikkelingsgebied aan de zuidkust van Tholen. U gaat samen met een gids deze nieuwe natuur ontdekken en u zal verrast worden door haar veelzijdigheid. Waar: Het voormalige kruispunt Platteweg/ Gatweg/Schoondorkseweg achter Scherpenisse. 13.30 uur, duur 2 uur. Kosten: Volw. € 2,-- Kinderen t/m 12 jaar € 1,-- Organisatie: Staatsbosbeheer. Inlichtingen (en aanmelden): VVV Tholen, Haven 10 te SintMaartensdijk, tel.: 0166 - 663771 Aanmelden verplicht. Data: 18 juli, 22 augustus en 19 september.

9

. Natuurexcursie Inlagen van Noord-Beveland Inlagen zijn gebiedjes die ons vertellen over de strijd tegen het water. Soms met weinig water, soms met veel water. Meestal is het zout of brak, soms zoet. Vele planten en vogelsoorten komen er voor. Waar: Informatiebord aan de Keihoogteweg, de weg vanaf Wissenkerke richting de noordkust van Noord-Beveland. Duur 1½ uur Kosten: Volw. € 2,-- p.p., kinderen € 1,-- p.p. en donateurs van Het Zeeuwse Landschap en huisgenoten gratis. Organisatie: Stichting Het Zeeuwse Landschap. Inlichtingen (en aanmelden): www.hetzeeuwselandschap. nl of tel.: 0113 - 569110. Aanmelden niet verplicht. Data: 22 mei (14.00 uur), 29 juli (19.00 uur) en 19 augustus (19.00 uur).

10

. Wandeling langs de vloedlijn Een unieke kans om iets te zien van het onderwaterleven. Kreeftjes, krabben en anemonen zijn in aquaria te zien, die men tijdens de wandeling aandoet. Duikers geven uitleg. Waar: Hoek van de P-plaats van Deltapark Neeltje Jans. 14.00 uur, duur 1½ uur. Kosten: Volwassenen € 2,--, kinderen € 1,-en donateurs van Het Zeeuwse Landschap en huisgenoten gratis. Organisatie: Stichting Het Zeeuwse Landschap. Inlichtingen (en aanmelden): www.hetzeeuwselandschap. nl of tel.: 0113 - 569110. Aanmelden niet verplicht. Data: 9 mei, 21 juni, 5 juli, 26 juli en 5 september.

11

. Avondwandeling: Natuurgebied Neeltje Jans bij het schijnsel van de maan Ingeklemd tussen de Oosterschelde en de Noordzee is deze avondwandeling door duingebied Neeltje Jans heel bijzonder. Het voelen, ruiken en ervaren voeren de boventoon. Waar: Hoek P-plaats van deltapark Neeltje Jans. 22.00 uur, duur 1½. Kosten: Gratis in het kader van De nacht van de nacht. Organisatie: Stichting Het Zeeuwse Landschap. Inlichtingen (en aanmelden): www.nachtvandenacht.nl, www.hetzeeuwselandschap.nl of tel.: 0113-569110. Aanmelden niet verplicht. Datum: 24 oktober.

12

. Cultuurhistorische Wandeling 2000 jaar terug in de tijd in Colijnsplaat Interessante en sfeervolle cultuur/historische tocht vol anekdotes en wetenswaardigheden over o.a. de Romeinen, de Kelten, Nehalennia, de natuur, de omgeving, de zee en hoe men 2000 jaar geleden leefde. Waar: Vanaf het Havenplateau bij het watersnoodmonument op de grote parkeerplaats, 17.00 uur, duur 1½. Kosten: Volw. € 11,-- en kinderen tot 12 jaar € 5,-- Organisatie: Kunsthuis De Eenhoorn. Inlichtingen (en aanmelden): [email protected] of tel.: 06 - 24512582. Aanmelden verplicht. Data: 7 mei, 4, juni, 25 juni, 9 juli, 16 juli, 23 juli, 6 augustus, 13 augustus, 20 augustus, 27 augustus, 10 september en 24 september.

Fietstochten 13

. Fietsexcursie Tholen (ca. 20 km.) Tijdens deze fietstocht ontdekt u samen met een gids de rijke natuurhistorie van dit voormalige eiland. De tocht voert u langs karrevelden, natuurontwikkelingsgebieden Schakerloo- en Scherpenissepolder, Oosterschelde, dijkcoupure en de 17e eeuwse boerderij de Kettinghoeve. Eigen fiets meenemen en zelf voor eten en drinken zorgen.

Waar: Vanaf het “Praathuis” op de haven van Tholen (stad). 13.30 uur, duur 3½ uur Kosten: Volwassenen € 2,-- en voor kinderen t/m 12 jaar € 1,-- Organisatie: Staatsbosbeheer. Inlichtingen (en aanmelden): VVV Tholen, Haven 10 te Sint-Maartensdijk, tel.: 016- 663771. Aanmelden verplicht. Data: 30 mei, 20 juni, 19 juli, 15 augustus en 12 september.

14

. Fiets- en vaartocht 3 daags arrangement Combinatie van fietsen en varen o.l.v. een Oosterschelde gids langs de oevers van de Oosterschelde. Waar: Iedere dag een andere opstapplaats, duur gemiddeld 7 uur per dag. Kosten: 3 dagen € 60,-- en per dag € 25,-- Organisatie: IVN Zeeuwse Delta. Inlichtingen (en aanmelden): IVN Zeeuwse Delta, tel.: 0113 - 301883 of [email protected] Aanmelden verplicht. Data: 23 juni, 24 juni en 25 juni.

Aanmelden verplicht. Data: 5 mei (18.30 uur), 12 mei (12.00 uur), 19 mei (18.30 uur), 26 mei (12.00 uur), 31 mei (14.00 uur), 2 juni (18.30 uur), 9 juni (12.00 uur), 16 juni (12.00 uur), 23 juni (10.00 uur), 30 juni (13.30 uur), 7 juli (10.00 uur), 20 juli (18.30 uur), 21 juli (18.30 uur), 22 juli (18.30 uur), 23 juli (18.30 uur), 2 aug. (18.30 uur), 3 aug. (18.30 uur), 4 aug. (18.30 uur), 5 aug.(18.30 uur), 6 aug. (18.30 uur), 16 aug.(18.30 uur), 17 aug. (18.30 uur), 18 aug. (18.30 uur), 19 aug. (18.30 uur), 20 aug. (18.30 uur), 1 sept.(18.30 uur), 8 sept. (12.00 uur), 15 sept. (18.30 uur), 22 sept. (12.00 uur), 29 sept. (18.30 uur), 20 okt. (11.00 uur) en 27 dec. (14.00 uur).

Kinderactiviteiten 17

. Schatzoeken Noordzeestrand In en rond het strand leven allemaal bijzondere planten- en diersoorten. Ze zijn alleen wel een beetje moeilijk te vinden. Met behulp van een schatkaart ga je op zoek naar deze verborgen schatten (6-12 jaar). Waar: Verzamelen voor de entree van het . Natuurvaartocht met gids bezoekerscentrum bij het Topshuis, duur 2 uur (Oostelijk deel Oosterschelde) Kosten: Gratis. Organisatie: Nationaal Park U beleeft het Oostelijke deel van de OosterOosterschelde. Inlichtingen (en aanmelden): schelde op een boeiende en bijzondere IVN Consulentschap Zeeland, tijdens kantoormanier. Een gids vertelt u over wat er in het water leeft en te zien is. Kinderen mogen voor uren tel.: 0113 - 211675 of consulentschap. [email protected] Aanmelden verplicht. de vaart met schepnetjes eerst zelf vissen en Data: 18 juli (15.00 uur) en 9 september dat wordt aan boord met het grote aquarium (14.00 uur). onderzocht. Waar: M.p.s. Adriana, Prinses Beatrixhaven te Yerseke, duur 2½ uur. Kosten: Volw. € 13,50 en kinderen t/m 11 jaar € 10,-. Jutten langs het strand Organisatie: Marstrand Rondvaarten, Pluimpot Sint-Maartensdijk Inlichtingen (en aanmelden): Marstrand Is dat een schild van een zeekat, ligt daar Rondvaarten, Yerseke, tel.: 06 - 22089393 een skelet van een zeeappel en van wie is of [email protected] Aanmelden verplicht. dat hoopje uitgepoept zand? Samen met je Data: 10 juli (11.00 uur), 11 juli (11.00 uur), ouders ga je langs het strandje op zoek naar 19 juli (19.00 uur), 24 juli (11.00 uur), 27 bijzondere bewoners van dit gebied. Een juli (13.00 uur), 31 juli (17.00 uur), 2 augus- natuurgids helpt je daarbij. Schatten als scheltus (19.00 uur), 4 augustus (09.00 uur), pen mag je mee naar huis nemen (6-12 jaar). 5 augustus (09.00 uur), 7 augustus (10.00 Waar: Strandje De Pluimpot te Sint-Maartensuur), 10 augustus (12.00 uur), 17 augustus dijk, duur 2 uur. Kosten: Gratis. Organisatie: (19.00 uur) en 18 augustus (19.00 uur). Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen (en aanmelden): IVN Consulentschap Zeeland, tijdens kantooruren tel.: 0113 - 211675 of [email protected] Aanmelden . Natuurvaartocht met gids verplicht. Data: 27 mei (13.00 uur) en 22 (Westelijk deel van de Oosterschelde) augustus (11.00 uur). Leuke leerzame vaartocht over de Oosterschelde. Een natuurgids aan boord vertelt u wat er in het water leeft en te zien is. Voor kinderen is er ook een doeboekje. Grote kans . Jutten langs het strand Goese Sas op het zien van een zeehond en misschien Op het strand liggen altijd allerlei bijzondere wel een bruinvis. dingen. Leuk om te verzamelen en mee naar Waar: Burghsluis, duur 2½ uur. Kosten: Volw. huis te nemen. Maar wat is het nu eigenlijk? € 13,-- en kinderen € 9,50. Organisatie: Fir- Je gaat samen met je ouders op ontdekkingsma Moermond. Inlichtingen (en aanmelden): tocht over het strand. Een natuurgids helpt je Firma Moermond, tel. 06 - 53535297 met het beantwoorden van al je vragen (6-12 jaar). z.o.z.

Vaartochten

15

18

16

19

23

Waar: Strandje ten westen van het Goese Sas, duur 2 uur. Kosten: Gratis. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen (en aanmelden): IVN Consulentschap Zeeland, tijdens kantooruren tel.: 0113 - 211675 of [email protected] Aanmelden verplicht. Data: 10 juni (13.00 uur) en 6 september (11.00 uur).

20

. Jutten langs het strand Borrendamme te Zierikzee Speur jij ook altijd naar de mooiste schelpjes op het strand of ga je op zoek naar botjes? Soms zie je een spoor in het zand, welk dier kan dat hebben gemaakt? Samen met een natuurgids ga je op zoek naar het onbekende. Ook je ouders mogen mee helpen zoeken (6-12 jaar). Waar: Strandje achter de dijk bij Borrendamme bij Zierikzee, duur 2 uur. Kosten: Gratis. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen (en aanmelden): IVN Consulentschap Zeeland, tijdens kantooruren tel.: 0113 - 211675 of [email protected] Aanmelden verplicht. Data: 11 juli (13.00 uur) en 12 september (14.00 uur).

21. Doepad parels Neeltje Jans

uren tel.: 0113 - 211675 of consulentschap. [email protected] Aanmelden verplicht. Data: 8 augustus.

23

. Snorkelen voor kids, Colijnsplaat Onder water is van alles te zien, ook zonder duikflessen. Met een snorkel en een duikbril ontdek je al snel een hele nieuwe wereld. Onder begeleiding van duikschool Oceanus leer je niet alleen snorkelen, maar ook wat je allemaal ziet. Ben je 8 jaar of ouder en heb je zwemdiploma A, trek je zwembroek aan en kom. Waar: Haven van Colijnsplaat, duur 2 uur Kosten: € 5,--, incl. gebruik wetsuit, flippers en snorkel/duikbril. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen: Oceanus, tel.: 06 - 23242083 (www.oceanus.nl) Aanmelden verplicht, telefonisch bij Oceanus. Data: 4 juli (13.00 uur), 8 juli (15.30 uur), 18 juli (10.30), 22 juli (15.00 uur), 1 augustus (11.00 uur), 15 augustus (09.30 uur), 2 september (13.30 uur) en 5 september (15.00 uur).

24. Zoeken naar leven tussen eb en vloed

(Goese Sasdag) Kinderen gaan onder leiding van gidsen zoeken naar het leven op en onder het zand en stenen. Boven op de dijk richten duikers aquaria in planten en dieren uit de Oosterschelde en geven uitleg over water er allemaal te zien is. Waar: Goese Sas bij de duikers, 12.00 uur, duur 2 uur. Kosten: Gratis. Organisatie: IVN Zeeuwse Delta. Inlichtingen (en aanmelden): MEC de Bevelanden 0113 - 252628 Aanmelden niet verplicht. Data: 6 september.

Vanuit het bezoekerscentrum van het Nationaal Park in het Topshuis op Neeltje Jans, loopt een slingerend wandelpad richting de Oosterschelde. Langs dit wandelpad liggen tien grote parels, in elke parel zit een opdracht over de natuur en het landschap op Neeltje Jans. Samen met een gids, en natuurlijk ook je ouders, voer je alle opdrachten uit (6-12 jaar). Waar: Verzamelen bij de entree van het bezoekerscentrum bij het Topshuis. 14.00 uur, duur 2 uur. Kosten: Gratis. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen (en aanmelden): IVN Consulentschap Zeeland, tijdens kantooruren tel.: 0113 - 211675 of . Watch Brak [email protected] Aanmelden Op ontdekking langs de oever en in het verplicht. Data: 20 juni, 22 juli, 26 augustus water. Door zelf allerlei proefjes te doen kom en 26 september. je een heleboel te weten over de kwaliteit van het water en welke planten en dieren er leven. Durf je de uitdaging aan, kom en voer . Windekind op het Noordzeestrand je eigen wateronderzoek uit. Windekinderen houden van de wind. Kun Waar: er zijn drie locaties. A: Grote uitkijkje de wind voelen, ruiken of horen? Of met toren langs de Inlaagweg bij de Flaauwerswindvisjes muziek maken? Waar draait het inlaag (via rest. Heerenkeet); B: Ouwerkerk windmolentje het hardst en kun je met de krekengebied, start bij ingang natuurgebied mooie gekleurde linten meedeinen op de Nieuwendijk. C. Natuurgebied Pluimpot, start golven? Kom het spel spelen en ontdek de hoek Zeedijk-Kastelijnsweg St. Maartensdijk. wind (4 t/m 6 jaar). Data: 15 juli locatie A en B. 25 juli locatie Waar: Noordzeestrand Neeltje Jans. VerA en B. 12 augustus locatie A, B en C. 29 zamelen voor het bezoekerscentrum Natioaugustus locatie A en B. 19 september locatie naal Park Oosterschelde in het Topshuis te A. 23 september locatie A, B en C. 3 oktober Neeltje Jans, 14.00 uur, duur 1½ uur locatie A en B. 21 oktober locatie A, B en C. Kosten: Gratis. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen (en aanmelden): IVN Consulentschap Zeeland, tijdens kantoor-

Gezinsactiviteiten

25

22

26

. Kajakvaren op de Oosterschelde Met de kajak op ontdekkingstocht over de Oosterschelde. Op en dicht bij het water ervaar je het water en het land op een heel andere manier. Onderweg word je gewezen op natuurwonderen. Enige conditie, een zwemdiploma en ouder dan 15 jaar? Grijp deze unieke kans en ga mee. Waar: Strandje Roompot, Noord-Beveland, duur 4 uur. Kosten: € 30,--, incl. zwemvest en kajak. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen: Outdoor Inspiration 06 - 20526380, [email protected] laat naam, telefoonnummer en/of email adres achter. Aanmelden verplicht, bij Outdoor Inspiration. Data: 22 augustus (15.00 uur), 26 augustus (18.00 uur), 28 augustus (08.00 uur), 29 augustus (08.30 uur) 30 augustus (10.30 uur), 31 augustus (11.30 uur), 1 september (12.30 uur), 2 september (13.00 uur), 3 september (13.45 uur), 18 september (13.30 uur), 19 september (14.00 uur) en 20 september (14.45 uur).

27. Kajakvaren op de Oosterschelde

met picknick Met de kajak op ontdekkingstocht over de Oosterschelde. Op en dicht bij het water ervaar je het water en het land op een heel andere manier. Onderweg word je gewezen op natuurwonderen. De tocht wordt onderbroken door een heerlijke biologische avondpicknick met kampvuur. Enige conditie, een zwemdiploma en ouder dan 15 jaar? Grijp deze unieke kans en ga mee. Waar: Strandje Roompot, Noord-Beveland, duur 5 uur. Kosten: € 45,--, incl. zwemvest, kajak en picknick. Organisatie: Nationaal Park Oosterschelde. Inlichtingen: Outdoor Inspiration 06 - 20526380 Aanmelden verplicht, bij Outdoor Inspiration, [email protected] laat naam, telefoonnummer en/of email adres achter. Data: 23 augustus (15.00 uur), 24 augustus (15.45 uur) en 25 augustus (16.30 uur).

Welkom! Gastwirt – Haben Sie Fragen?

Your hosts – Any further questions?

Im Nationalpark finden Sie fast dreißig Anlaufstellen, wo Sie Informationen erhalten. Diese “Gastwirte“ der Oosterschelde geben Ihnen gern Tipps zu geeigneten Wanderrouten, schönen Fahrradtouren oder den besten Stellen, um Vögel zu beobachten.

The park has about thirty places where you can go for information. Your Oosterschelde hosts will be more than happy to tell you all about the best hiking trails, great bike tours, or all the right places to be when it comes to bird-watching.

Deze bedrijven zijn u graag van dienst: De gastheren van de Oosterschelde...

Schouwen- Duiveland • Zeeland Vakantiewoningen – Brouwershaven, www.zeelandvakantiewoningen.eu

Heeft u vragen? Zij weten alles!

• Restaurant De Heerenkeet – Kerkwerve, www.deheerenkeet.nl

Nationaal Park Oosterschelde is groot. En er is veel te zien en te doen. In het park kun je op bijna dertig adressen terecht voor informatie. Deze gastheren van de Oosterschelde weten wat er waar en wanneer te doen is. Zij adviseren je graag over geschikte wandelroutes, mooie fietstochten, of de beste plekken om vogels te kijken.

• Camping De Stern – Ouwerkerk, www.beautydagen.nl • Camping De Vierbannen – Ouwerkerk, www.vierbannen.nl • Camping Julianahoeve – Renesse, www.campingjulianahoeve.nl • De Witte Boulevard – Renesse, www.witteboulevard.nl • Camping International – Renesse, www.camping-international.net • Landgoed Moermond – Renesse, www.slot-moermond.nl • Zeeuwse Klipper De Marinus – Zierikzee, www.demarinus.nl

Uiteraard kun je ook bij de gastheer terecht voor een lekker bakje koffie, een lunch of diner, een (vaar)tocht of overnachting.

• Sportvisserij en rondvaarten Moermond – Zierikzee, www.sportvisserijmoermond.nl

Noord-Beveland • B&B, Kunsthuis De Eenhoorn & Trec – Colijnsplaat, www.eenhoorntrec.nl • De Kleine Deugniet Natuurvoeding – Colijnsplaat, www.dekleinedeugniet.info • Minicamping Klaverwijk – Colijnsplaat, www.klaverwijk.nl • Camping Orisant – Colijnsplaat, www.orisant.nl • Camping Anna Friso – Kamperland, www.annafriso.nl • Camping Wilgenoord – Wissenkerke, www.wilgenoord.nl

28

. Nacht van de Nacht Op vele locaties in Zeeland worden activiteiten georganiseerd als avontuurlijke nachtwandelingen, sterren kijken, nachtelijke gedichten en verhalen. De activiteiten hebben één ding gemeen: gezamenlijk genieten van de schoonheid van de donkere nacht. Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht voor de vierde maal georganiseerd. Waar, inlichtingen, aanmelden en kosten: zie het programma op www.nachtvandenacht.nl Organisatie: ZMF (coördinatie) en diverse Zeeuwse Vrienden van de Nacht (uitvoering). Datum: 24 oktober.

Zuid-Beveland • Camping Linda – Wemeldinge, www.campinglinda.nl • Camping Zon en Zee – Yerseke, www.oosterscheldecampings.nl • Marstrand Rondvaarten en sportviosserij – Yerseke, www.marstrand.nl • De Viskeete/ Piet van Oost BV – Yerseke, www.pietvanoost.nl

Tholen & Sint Philipsland • Rest.’t Veerhuis/Hotel Oosterschelde – Anna Jacobapolder, www.restaurantveerhuis.nl • Camping De Muie – Sint Maartensdijk, www.campingdemuie.nl • Vakantiepark De Pluimpot – Scherpenisse, www.vakantieparkdepluimpot.nl

Walcheren • JG Reizen/Reis op maat – Vrouwenpolder, www.jgreizen.nl

24

25

Proef de Oosterschelde!

Kulinarisches – Lassen Sie sich die Oosterschelde schmecken!

Cuisine - Sample the Oosterschelde!

Dank des halboffenen Oosterscheldewehrs gedeihen Muscheln und Austern hier besonders gut. Sie sind eine wichtige Einkommensquelle der Provinz Zeeland. Von Yerseke aus können Sie auf einem Schiff mitfahren. Möchten Sie selbst Muscheln zubereiten? Pro Person dürfen am Tag 10 kg gesammelt werden.

Een rijkdom aan zilte zaligheden

Ok, je moet ervan houden, niet iedereen heeft graag een mossel of oester op zijn bord. Maar voor de liefhebber is de Oosterschelde een culinair paradijs. De mosselen oesterkwekerij is voor Zeeland een belangrijke bron van inkomsten. En het komt niet vaak voor, maar dit keer hebben de economie en de natuur baat bij dezelfde omstandigheden: schoon voedselrijk water dat dankzij het getij telkens weer aangevoerd wordt.

Van mosselzaad naar mosselpan

Mosselzaad, hele kleine mosseltjes, wordt uit de Waddenzee gevist en op kweekpercelen in de Oosterschelde uitgezaaid. Onder water dus! Deze percelen kun je in de Oosterschelde zien liggen, ze zijn afgezet met staken. Na ongeveer twee jaar worden ze opgevist en verhandeld op de mosselveiling in Yerseke. Daarna worden ze in natte pakhuizen, percelen onder water, in een rustig deel van de Oosterschelde opgeslagen om te verwateren: zand en slib kwijt te raken. Ze worden weer opgevist als de koper ze nodig heeft. Zo komt er altijd een verse mossel op je bord.

Mussels and oysters thrive here because of the half-open Oosterschelde barrier which keeps the Oosterschelde the way they like it – and, they are an important source of income for Zeeland. From the harbor of Yerseke, you can set out on a boat tour. Would you like to put together your very own ‘mussel menu’? You are allowed to gather up to 10 kg of mussels per person per day!

Zilte zaligheden

Het bereiden van een Zeeuwse mosselmaaltijd is helemaal niet moeilijk en heel erg lekker. En het is natuurlijk het allerleukste als je de mosselen zelf uit de Oosterschelde hebt gevist. In de toegankelijke gebieden mag iedereen voor eigen consumptie per dag tot 10 kilo aan schelpdieren rapen. Rapen op verhuurde schelpdierpercelen, te herkennen aan de staken, is uiteraard niet toegestaan. Zeegroenten als zulte (lamsoor) en zeekraal groeien ook in het Oosterscheldegebied, maar deze mogen alleen met een vergunning gesneden worden die worden verleend door de Provincie Zeeland. In diverse Zeeuwse restaurants worden deze lokale specialiteiten geserveerd.

Oesters

In juni laten de oesters hun zaad los. Het water is dan warmer dan 18 graden. De oesterkwekers leggen mossel-of kokkelschelpen in het water, waarop de oesterlarven kunnen hechten. In april/mei van het volgende jaar kunnen de broedjes worden opgevist en net als mosselen op een perceel worden gezaaid. Daar groeien ze in drie à vier jaar op tot een consumptie-oester.

Kreeft en paling

Op de Oosterschelde wordt ook gevist met vaste vistuigen, zoals fuiken, kubben en kreeftenkorven. De soorten hiermee die het meest worden gevangen zijn de kreeft en de paling.

26

27

Meer weten over mosselen en oesters? Via de VVV in Yerseke kun je met een rondleiding mee in de mosselen oestercultuur van Yerseke. Desgewenst gecombineerd met een vaartocht en mosselmaaltijd!

Meer weten? Nationaal Park Oosterschelde www.npoosterschelde.nl Nationale Parken in Nederland www.nationaalpark.nl VVV Zeeland www.vvvzeeland.nl Nederlandse Onderwatersport Bond www.onderwatersport.org Stichting Het Zeeuwse Landschap www.hetzeeuwselandschap.nl Vereniging Natuurmonumenten www.natuurmonumenten.nl Staatsbosbeheer www.staatsbosbeheer.nl

Er zijn 20 Nationale Parken in Nederland www.nationaalpark.nl

Colofon Uitgave: Nationaal Park Oosterschelde, 2009 Realisatie: IVN, Goes Teksten: www.theanneboer.nl Ontwerp/dtp/cartoons: www.apner.nl, Middelburg Fotografie: Nationaal Park Oosterschelde, Apner, Mario Aspeslagh (vogels), Mat Vestjens&Anne Frijsinger, Marion Haarsma en Peter van Bragt (onder water)

Beleef de Oosterschelde!

Recommend Documents