58
advies
Ontwikkeling Maatschappelijke Ontwikkeling Stadskantoor Lübeckplein 2 Postbus 10007 8000 GA Zwolle Telefoon (038) 498 20 71 Fax (038) 498 32 71
[email protected] www.zwolle.nl
Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties Business Case
Opdrachtgever Opdrachtnemer Datum
Gemeente Zwolle Gert-Jan Loman 22 september 2011
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Voorwoord Voor mijn opleiding Sportmanagement, die ik volg op de Hanze Hogeschool, dienen de studenten in het vierde jaar een ‘proeve van bekwaamheid’ met goed gevolg af te leggen zodat men laat zien, dat men klaar is voor het werkveld. Ik heb ervoor gekozen om mijn scriptie te schrijven voor een non-profitorganisatie, specifiek een overheidsorganisatie. Voor jullie ligt mijn scriptie, dat het eindproduct is van mijn afstudeerstage bij de gemeente Zwolle. De scriptie heeft als onderwerp “bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties”. Ik wilde graag afstuderen bij een gemeente om het werkveld rondom sport en maatschappij beter te leren kennen. Na mijn afstuderen zou ik graag aan de slag willen bij een maatschappelijke organisatie, dat sport ziet en gebruikt als een kans om het menselijk welzijn te verbeteren. Voor het schrijven mijn afstudeerscriptie heb ik veel hulp gehad van mijn afstudeerbegeleider Aart Janssen binnen de gemeente Zwolle. Ik wil hem hier dan ook hartelijk voor danken. Naast dhr. Janssen stonden dhr. Tory, mevr. Numan en dhr. Mulder altijd klaar voor mijn vragen en hebben zij een positieve invloed gehad op dit proces. Mijn stagebegeleider van de Hanze Hogeschool heeft met gerichte verhelderende vragen mij nieuwe inzichten gegeven, wat ervoor zorgde dat ik via een andere blik mijn onderzoek heb bekeken. Ook dank hiervoor. Ik heb met veel plezier en interesse gewerkt aan deze afstudeeropdracht. Ik vertrouw erop dat mijn conclusies en aanbevelingen, door de interactieve manier van werken, een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van een nieuwe bekostigingsprocedure in de gemeente Zwolle Gert-Jan Loman, Augustus 2011
2/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Inhoud 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Inleiding Opdrachtomschrijving Afstudeerdoelen Onderzoeksdoel en onderzoeksvragen Leeswijzer Methodologie
5 5 6 7 7 8
2 2.1 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.4 2.5 2.5.1 2.6
Toekomstperspectief Inleiding Demografische ontwikkelingen Sociale ontwikkelingen Sociaal-economische ontwikkelingen Sociaal-culturele ontwikkelingen Ruimtelijke ontwikkeling Binnensportaccommodaties en onderwijs Demografische ontwikkelingen, onderwijs en binnensportaccommodaties Samenvatting
9 9 9 10 10 10 11 11 12 13
3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.3 3.4
Systemen voor tariefberekening Inleiding Tariefsystemen Diverse tariefsystemen Eigenschappen, voor- en nadelen tariefsystemen Tariefsysteem en criteria in Zwolle Resumerend
14 14 14 14 15 18 19
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.5
Binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle Inleiding Aanbod en eigendom Beheer en exploitatie Rollen en taken binnen de gemeente Beleidsveld onderwijs Beleidsveld sport Subsidieloket Samenvattend
20 20 20 21 22 22 22 23 23
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.5
Huidige situatie omtrent exploitatie en financiën Inleiding Tarieven Huidige afspraken Bezettingsgraad Bezettingsgraad gymzalen Bezettingsgraad sportzaal Bezettingsgraad sporthallen Samenvatting
24 24 24 25 26 26 27 27 28 3/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.4
Kosten Sportaccommodaties Inleiding Investeringsraming Gymzaal Sportzaal & sporthal Exploitatieprognoses Gymzaal Sportzaal Sporthal Kostprijs per type accommodatie
30 30 30 30 31 31 32 32 33 33
7 7.1
Analyse huidige situatie / werkelijke kostprijs Gemeenschapsgeld en commerciële huurders
35 36
8 8.1 8.2 8.3
Conclusie Rollen en taken Toekomstperspectief Kostprijs
38 38 40 40
9 9.1 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.4 9.2 9.3 9.4 9.4.1 9.4.2 9.4.3 9.5
Aanbevelingen Bekostigingssystematiek Randvoorwaarden en uitgangspunten t.a.v. tarieven: Kader voor verhuur Kostprijs gerelateerde systematiek en de toekomst Afschrijvingstermijn Onderwijsgebruik Werkproces Implementatievraagstuk Creëren draagvlak Opstellen tijdpad Opstellen startnotitie Aanbevelingen puntsgewijs
42 42 43 44 44 45 45 46 46 46 46 46 47
10
Literatuur
48
Bijlage 1 Overzicht binnensportaccommodaties Zwolle
50
Bijlage 2 Bezettingsgraad per accommodatie
53
Bijlage 3 Investeringsraming Sportzaal & Sporthal
54
Bijlage 4 Exploitatiekosten Gymzaal
56
Bijlage 5 Exploitatiekosten Sporthal
57
Bijlage 6 klokurenvergoeding+ instandhoudingvergoeding
58
Datum
4/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
1
Inleiding
Datum
Deze scriptie is het eindproduct van mijn afstudeerstage bij gemeente Zwolle met als onderwerp “bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties”. Ik wilde graag afstuderen bij een gemeente om het werkveld rondom sport en maatschappij beter te leren kennen. Na mijn afstuderen zou ik graag aan de slag willen bij een maatschappelijke organisatie, dat sport ziet en gebruikt als een kans om het menselijk welzijn te verbeteren.
1.1
Opdrachtomschrijving
In een eerste gesprek in maart 2011 met Aart Janssen (senior beleidsadviseur, afdeling maatschappelijke ontwikkeling) en Bert Tory (afdeling planning, controle en onderzoek) werd duidelijk gemaakt dat de gemeente Zwolle geen eenduidig beleid heeft met betrekking tot de binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle. Het vertrekpunt is het verbetertraject “proces bewegingsonderwijs”. Dit project is gestart om het proces rondom de verhuur van binnensportaccommodaties in kaart te brengen en te verbeteren. Een werkgroep heeft naar de werkprocessen van bewegingsonderwijs gekeken en getoetst of er mogelijkheden waren voor verbetering en besparing door het werkproces aan te passen, maar hieruit bleek dat het verbetertraject veel breder getrokken diende te worden dan alleen het onderwerp bewegingsonderwijs Zo wordt er bij de verhuur van binnensportaccommodaties gebruik gemaakt van verschillende huurtarieven, maar zijn ook verschillende disciplines binnen de gemeente verantwoordelijk voor de controle en het betaalbaar stellen aan derden. Er wordt in de praktijk gebruik gemaakt van individuele regelingen en afspraken, die vaak historisch van aard zijn. Door al deze verschillende regelingen ontbreekt het inzicht en de transparantie in dit proces, en daarmee ontbreekt ook de grip en controle over dit 1 proces. Het accommodatiebeleid (het accommodatiebeleid is vastgelegd in het Masterplan Sportaccommodaties (2009), de diverse regelingen en afspraken zijn hierin niet opgenomen) stelt dat subsidie- en tarievenstructuur aangepast dient te worden. Het blootleggen van deze regelingen gaat het onderwerp bewegingsonderwijs te boven. De beleidsterreinen sport en onderwijs hebben een (samenhangende) verantwoordelijkheid en taak voor het bewegingsonderwijs. Voor het vergroten van de grip en het waar mogelijk realiseren van besparingen is het daarom wenselijk te kijken naar de totale financiering van het bewegingsonderwijs en het sportgebruik, ((historische) totstandkomings- en instandhoudingkosten en financieringsstromen) ook voor accommodaties die niet gemeentelijk eigendom zijn.
1
Overal waar in dit rapport "accommodatie" wordt genoemd, wordt bedoeld "binnensportaccommodatie", tenzij anders staat aangegeven
5/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
De gemeente Zwolle is niet de enige gemeente die kampt met dit probleem. In veel gemeenten woedt al enkele jaren een discussie over de te hanteren tarieven voor het gebruik van (gemeentelijke) sportaccommodaties. Van belang hierbij is niet alleen de hoogte van de tarieven, maar ook de methode van berekening. Tevens dient aanvaard te worden dat het merendeel van de sportaccommodaties te kampen heeft met exploitatietekorten. Daarbij stelt de gemeente Zwolle ook een aantal criteria aan het bekostigingsysteem voor binnensportaccommodaties. Zo moet het bekostigingsysteem streven naar de kernwaarden transparant, eenduidig en rechtlijnig. Daarnaast wordt in algemene zin gestreefd naar: • • •
Een redelijke en logische verhouding tussen gemaakte kosten en opbrengsten. Een redelijke en logische verhouding tussen de tarieven van de verschillende accommodaties. Een redelijk en aanvaardbaar gemeentelijk exploitatietekort.
Om dit streven te kunnen meten is het voor Zwolle ook van belang dat de kosten per soort binnensportaccommodatie berekend worden. Dit is dan ook één van de voorwaarden voor de gemeente Zwolle om tot een nieuwe bekostigingsystematiek te komen.
1.2
Afstudeerdoelen
Doelen van afstudeeropdracht: o Advies geven over en transparanter maken van de bekostigingssystematiek voor de binnensportaccommodaties. o Advies geven over differentiatie van tariefgroepen. Welke manier van differentiëren sluit aan bij de beleidsdoelen van de gemeente Zwolle. o Aanbevelingen doen over hoe de gemeente Zwolle in de toekomst haar huurtarieven zou moeten berekenen o Wereld van adviestrajecten en beleidsontwikkeling verkennen en netwerk opbouwen in dit werkveld. o Kennis opdoen over financiële huishouding/ sportbudget van gemeenten en hoe deze aansluit op de doelen van gemeente Zwolle.
6/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
1.3
Onderzoeksdoel en onderzoeksvragen
De hoofdvraag in mijn afstudeeropdracht is: Welk systeem van bekostiging voor binnensportaccommodaties past het best bij de criteria van de gemeente Zwolle? Om antwoord te geven op de centrale vraag zullen er een aantal deelvragen beantwoord moeten worden: 1. Hoe zal de vraag naar binnensportaccommodaties in de toekomst zijn? 2. Welke systemen voor tariefberekening voor verhuur en gebruik van accommodaties zijn er mogelijk? 3. Welke binnensportaccommodaties zijn er in de gemeente Zwolle? 4. Wat is de huidige situatie omtrent exploitatie van de binnensportaccommodaties? 5. Wat is de kostprijs per accommodatiesoort?
1.4
Leeswijzer
Deze scriptie begint met een omschrijving van het toekomstperspectief van binnensportaccommodaties, ook zal hier een toelichting staan op de kaders (sportnota:Sport in Zwolle en Masterplan Sportaccommodaties(2009)) die al aanwezig zijn binnen de gemeente Zwolle. In hoofdstuk 3 volgt een literatuurstudie naar binnensportaccommodaties en de verschillende tariefsystemen die mogelijk zijn. In hoofdstuk 4 worden de binnensportaccommodaties in beeld gebracht, met daarbij de rollen en taken per (deel van een)organisatie. Nadat alle binnensportaccommodaties in beeld zijn gebracht, wordt in hoofdstuk 5 de huidige situatie rondom exploitatie van deze accommodaties geanalyseerd. Hierin zal bijvoorbeeld ook naar voren komen wat de huidige bezetting is van de verschillende soorten accommodaties. Hoofdstuk 6 zal beschrijven wat de accommodaties daadwerkelijk kosten, daarbij wordt onderscheid gemaakt in de kostprijs per jaar en per uur, inclusief kapitaallasten en exclusief kapitaallasten. Nadat de kostprijs per accommodatie in beeld is gebracht, wordt in hoofdstuk 7 aandacht geschonken aan verschillende manieren van tariefdifferentiatie en welke manieren van tariefdifferentiatie voor de gemeente Zwolle interessant zijn. De uitkomsten van hoofdstuk 2 tot en met 7 zullen leiden tot een antwoord op de hoofdvraag van dit onderzoek. De conclusies zullen in hoofdstuk 8 aan bod komen. In hoofdstuk 9 volgt het advies met aanbevelingen. Als afsluiting volgt in hoofdstuk 10 de discussie. Ieder hoofdstuk is afgesloten met een samenvatting.
7/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
1.5
Methodologie
Dit onderzoek is aan te merken als een toegepast wetenschappelijk onderzoek. Het is praktisch onderzoek en gericht op het ontwikkelen van toepassingen. Ook is het onderzoek multidisciplinair van aard. Verschillende beleidsterreinen binnen een gemeentelijk organisatie komen aanbod. De hoofdvraag in dit onderzoek kan bevredigend beantwoord worden als er eerst een antwoord op de deelvragen gevonden wordt. Om tot antwoorden te komen op deze deelvragen zullen er verschillende manieren van onderzoek toegepast worden. deelvraag 1 zal beantwoordt worden door middel van bureauonderzoek. Het bureauonderzoek voor deelvraag 1 zal beslaan uit een literatuuronderzoek. Ook zal data van door anderen verrichte enquêtes geanalyseerd worden. Als laatste onderdeel van het bureauonderzoek voor deelvraag 1 zal er een analyse plaatsvinden van ambtelijk statistisch materiaal. Het in kaart brengen van de mogelijke tariefsystemen voor deelvraag 2 zal gebeuren door middel van een inhoudsanalyse van tarievennota’s en beleidsnota’s van andere gemeenten. Daarnaast vindt er literatuurstudie plaats. Om het juiste tarievensysteem voor Zwolle te kiezen zal er kwalitatief onderzoek plaats vinden door middel van groepsdiscussies. Deze groep bestaat uit de senior beleidsadviseurs Sport en Onderwijs, een ervaringsdeskundige op gebied van (werk)processen en één op gebied van financiën. Ook voor een antwoord op deelvraag 3,4 en 5 zal er gebruik worden gemaakt van bureauonderzoek. Dit zal plaatsvinden door het analyseren van ambtelijk statistisch materiaal en door het analyseren van documenten en begrotingen in de gemeente Zwolle. Om de resultaten van het bureauonderzoek beter te kunnen plaatsen zal er ook gebruik worden gemaakt van kwalitatief onderzoek. Voor deelvraag 3 en deelvraag 4 zal er een interview worden gehouden met de persoon die de verhuur van binnensportaccommodaties regelt bij sportservice Zwolle, daarnaast wordt de beleidsmedewerker onderwijs in de gemeente Zwolle geïnterviewd en de senior beleidsadviseur sport van de gemeente Zwolle. Voor deelvraag 5 zal naast bureauonderzoek ook gebruik worden gemaakt van kwalitatief onderzoek door middel van diepte interviews. Om de berekeningen te verifiëren zal er een interview plaatsvinden met een medewerker van de afdeling financiën binnen de gemeente Zwolle. Daarnaast vindt er telefonisch contact plaats met een expert op gebied van binnensportaccommodaties. Deze persoon is werkzaam bij het adviesbureau Andres cs. De kapitaallasten/vervangingswaarden worden daarnaast telefonisch en via de mail geverifieerd bij een medewerker van een bouwbedrijf. De algehele voortgang van het onderzoek zal ook maandelijks worden besproken in een discussiegroep. Deze groep bestaat uit de senior beleidsadviseurs Sport en Onderwijs, een ervaringsdeskundige op gebied van (werk)processen en één op gebied van financiën. 8/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
2
Toekomstperspectief
Datum
2.1
Inleiding
Onder invloed van diverse maatschappelijke-, demografische-, sociaal-culturele en sociaal-economische ontwikkelingen is de vraag naar mogelijkheden voor sportbeoefening sterk veranderd. Daarnaast hebben ontwikkelingen in de sport geleid tot een aanpassing van het aanbod op de wensen van de sportende consument (breder gebruik), van regisserende overheden (gezondheid bevorderen) en van de sportbonden en –koepels (beter en veiliger). Hoewel commerciële aanbieders van sport hierin een rol spelen, blijft de gemeentelijke overheid de belangrijkste partner wanneer het gaat om het waarborgen van laagdrempelig toegang tot algemene voorzieningen met een sociaal-maatschappelijke functie, zoals sportaccommodaties. Om een goed inzicht te krijgen in de kosten van de verschillende binnensportaccommodaties, is het van belang om huidige/toekomstige trends en ontwikkelingen in kaart te brengen. Zal de vraag naar binnensportaccommodaties toenemen? Zal er vooral in avond en weekend gebruik van worden gemaakt? Of zijn er ook ontwikkelingen die overdag leiden tot een betere bezetting?
2.2
Demografische ontwikkelingen
De gemeente Zwolle heeft in 2011 ca. 120.400 inwoners. Deze zijn verdeeld over 16 wijken. Uit een inventarisatie binnen de gemeente Zwolle naar trends en ontwikkelingen blijkt dat de bevolking in Zwolle tot 134.000 zal toenemen in 2021. Vooral de groep van 66-74 jarigen zal explosief stijgen (toename 60%) (Zwolle, 2011). Dit betekent dat de zogenaamde ‘vergrijzing’ van de samenleving ook in Zwolle plaats vind. Van alle wijken in de stad, zullen Stadshagen en Kamperpoort Veerallee de grootste groei kennen.
Figuur 1, Bron: Gemeente Zwolle, afdeling Onderzoek & Statistiek
9/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
2.3
Sociale ontwikkelingen
2.3.1 Sociaal-economische ontwikkelingen Eén van de factoren die van invloed is op het gebruik van binnensportaccommodaties is de sociaal-economische situatie van een stad. Hebben de inwoners meer geld te besteden, dan zullen zij sneller gebruik maken van een binnensportaccommodatie. Dit zal bijvoorbeeld gebeuren via een lidmaatschap bij een binnensportvereniging. Zwolle is, kijkend naar het besteedbaar inkomen, een gemiddelde stad in Nederland. Besteedbaar inkomen particuliere huishoudens Nederland Zwolle in 2007 laagste inkomensgroep (tot €22.900,-) 40% 41% middelste inkomensgroep (tot €43.900,-) 40% 42% hoogste inkomensgroep (meer dan €43.900,-) 20% 17% Gemiddeld besteedbaar inkomen per € 33.600,€ 32.100,huishouden Tabel 1, Bron: CBS Regionaal Inkomensonderzoek 2007 (RIO)
De werkloosheid is laag in de gemeente Zwolle, terwijl het aantal fulltimers hoog is (zie tabel 2). Wel zal door de economische crisis de werkloosheid toenemen in Zwolle. Banen Mannen Vrouwen Fulltimers (12 uur of meer per week) 39.963 33.638 Parttimers (< 12 uur per week) 3.703 8.269 Niet-werkende werkzoekenden 1.940 1.792 Tabel 2, Bron: Bedrijven en Instellingen Register Overijssel, UWV WERKbedrijf
2.3.2 Sociaal-culturele ontwikkelingen In de afgelopen decennia hebben mensen steeds meer vrije tijd gekregen. Tegenwoordig beslaat de vrije tijd een kwart van het leven (Sociaal en Cultureel Planbureau, 2009). Mensen hebben dus steeds meer tijd gekregen om te besteden aan sport en bewegen. Aangezien een binnensportaccommodatie draait op sportende mensen, mag aangenomen worden dat ook de binnensportaccommodaties profiteren van de bewegingsdrang van mensen in hun vrije tijd. Toch kan dit niet zo makkelijk gesteld worden. Ondanks de toename van het aantal sportende mensen, hebben de grootste afnemers van binnensportaccommodaties, de binnensportverenigingen, het moeilijk. Wel is sinds 1995 het aantal uren ‘vrije tijd’ weer aan een lichte daling onderhevig. Vooral onder vrouwen, jongeren (12-19 jaar) en ouderen (50+) nam de arbeidsdeelname toe. Dit terwijl de tijd die besteed wordt aan huishoudelijke- en zorgtaken gelijk is gebleven. Deze toename van arbeid gaat ten koste van de vrije tijd. Door deze ontwikkeling komt sport en bewegen als vrijetijdsbesteding wel onder druk te staan. Wel is de afname van het absolute aantal uren sport en bewegen per hoofd van de bevolking minder dan de afname van andere vrijetijdsbestedingen, zoals het onderhouden van sociale contacten en het hebben van een andere hobby (lezen e.d.) (Sociaal en Cultureel Planbureau, n.d.) Een landelijke maar ook Zwolse ontwikkeling is dat steeds minder mensen behoefte hebben aan sporten in verenigingsverband. Dit geldt voornamelijk voor binnensportverenigingen. Zo hebben onder andere de Koninklijke Nederlandse 10/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Gymnastiek Unie (KNGU), Nederlandse Volleybal Bond (NeVoBo) en Badminton Nederland te maken met een afname van het ledenaantal (NOC*NSF, 2010) Door de toegenomen druk op vrije tijd wil de ‘consument’ zelf kunnen bepalen wanneer men gaat sporten, daarnaast is een sportvereniging van oudsher een vrijwilligersorganisatie, waar sport voor de mensen maar ook zeker door de mensen mogelijk wordt gemaakt. De ‘consument’ van nu wil in de drukte van alledag genieten van haar vrije tijd en vraagt dan ook van sportaanbieders steeds meer een klantgerichte benadering. Fitness- en welnesscentra zijn hier organisatorisch veel beter op ingericht, vandaar ook dat er een verschuiving is te zien van leden van de traditionele (binnen)sportverenigingen naar de moderne ‘sportclub’
2.4
Ruimtelijke ontwikkeling
Ten aanzien van de binnensportaccommodaties spelen de volgende ontwikkelingen een belangrijke rol: • De Stilo-Hal is gesloten en wordt afgebroken. De Stilo-Hal werd voornamelijk gebruikt door het ROC Landstede, die nu een eigen sporthal hebben laten bouwen. De nieuwe Landstede hal is wel aanmerkelijk groter dan de oude Stilo-hal (enkele sporthal). De nieuwe Landstede hal bestaat uit een sporthal, sportzaal en een arena. De gemeente Zwolle is nog aan het beraden of zij een financiële bijdrage zal leveren voor de bouw van de sporthal. • In Westenholte, op de rand met Stadshagen, zal in Stinspoort een nieuw wijkcentrum worden gerealiseerd met een volwaardige sporthal. Deze accommodatie zal het huidige wijkcentrum het Anker en bijbehorende gymzaal vervangen.
2.5
Binnensportaccommodaties en onderwijs
Een vaste bron van inkomsten voor binnensportaccommodaties is het gebruik ervan door onderwijsinstellingen (zowel primair onderwijs als voortgezet onderwijs). Onderwijsinstellingen hebben recht op een zogenaamd aantal ‘klokuren’ per week. Het aantal klokuren gymnastiek waarop een school recht heeft, is afhankelijk van het normatief vast te stellen aantal groepen van de school en betreft per groep 1,5 klokuur. Voor vaststelling van het aantal klokuren wordt een tabel gebruikt, waarmee een normatieve splitsing kan worden gemaakt in groepen 4- en 5-jarigen (waaraan geen klokuren gymnastiek worden toegekend, tenzij de school geen speelzaal heeft) en groepen 6-12 jarigen. Voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, tevens voor de speciale scholen voor basisonderwijs, gelden aparte normen, namelijk 3,75 klokuur per groep leerlingen jonger dan 6 jaar en 2,25 klokuur voor leerlingen van 6 jaar en ouder. Indien in het hoofdgebouw geen speellokaal aanwezig is en noodzakelijkerwijs de 4/5 jarigen gebruik moeten maken van de gymnastiekaccommodatie, dient per groep te worden uitgegaan van 3,75 uur per week. Jaarlijks dient opgaaf te worden gedaan van het aantal klokuren gymnastiekonderwijs. Dit is vastgelegd in de Wet op het primair onderwijs en de Wet op het voortgezet onderwijs. Ook is dit nader uitgewerkt in de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs van de gemeente Zwolle.
11/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
2.5.1
Demografische ontwikkelingen, onderwijs en binnensportaccommodaties In tabel 1 hieronder is het aantal leerlingen op primair en voortgezet onderwijs in de gemeente Zwolle aangeven. Leerlingen onderwijs, 2009/2010 Type onderwijs aantal Basisonderwijs 11.127 Speciaal basisonderwijs 810 Regionaal Expertisecentra - Primair onderwijs 935 Primair onderwijs totaal 12.872 Regionaal Expertisecentra - Voortgezet onderwijs 739 Praktijkonderwijs 288 Brugklas 4.068 VMBO 2.121 HAVO/VWO 4.586 Voortgezet onderwijs totaal 11.802 Tabel 3, Bron: CFI/scholen gemeente Zwolle
Uit de tabel blijkt dat 11.127 kinderen les volgen op het primair onderwijs. Uitgaande van 24 leerlingen per klas betekend dit dat er 464 klassen in het basisonderwijs zijn, die allen recht hebben op 1,5 klokuren in de week. Dit betekent dat de gemeente Zwolle per week 696 uur aan binnensportaccommodaties moet kunnen aanbieden aan het totale basisonderwijs. Uitgaande van een maximaal gebruik van een gymzaal van 26 uur per week voor basisonderwijs, betekent dit een minimale behoefte aan 27 gymzalen. Speciaal onderwijs en voorgezet onderwijs hebben recht op 2,25 klokuren. Uit tabel 1 is af te leiden dat het voorgezet onderwijs recht heeft op 2,25 uren voor 11.802 leerlingen. Elke klas op voortgezet onderwijs bestaat uit gemiddeld 28 leerlingen. Dit zijn (11.802/28) 421 klassen. 421 keer 2,25 maakt samen 948 uur in de week. Uitgaande van een maximaal gebruik van een gymzaal van 34 uur per week voor voortgezet onderwijs, is er een minimale behoefte aan 28 gymzalen Uit een inventarisatie van de gemeente Zwolle naar trends en ontwikkelingen blijkt dat het aantal inwoners van 0-25 jaar tot 2025, in absolute cijfers, zal toenemen. Dit betekent ook dat het aantal leerplichtigen zal stijgen en dat er meer behoefte is aan uren in binnensportaccommodaties. Dit uitgaande van de huidige regels. Naast deze toename van aantal inwoners tot 25 jaar, zal er ook een toename te constateren zijn van het aantal leerlingen met een ‘etiket’, dit kan leiden tot een toename van de vraag naar specifiek onderwijs. Dit heeft tot gevolg dat de groep vanuit het speciaal onderwijs groter zal worden in verhouding met het reguliere onderwijs. Wel is de huidige trend in de onderwijswereld dat getracht wordt om de leerlingen met ‘etiket’ in het reguliere onderwijs te laten intrigeren. In de huidige regeling (1,5 – 2,25 klokuur) zal dit een toename in vraag beteken voor gymaccommodaties. Tabel 4, gepubliceerd in een rapport van Hopman en Andres Consultants B.V. (2009), geeft aan wat deze toename van het aantal jeugdigen voor gevolgen heeft op de vraag naar binnensportaccommodaties vanuit het onderwijs. De tabel beschrijft de situatie in 2020.
12/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Behoefte gymzalen Prognose Jaar 2020
Basisonderwijs 12.400 leerlingen 516 klassen 1.032 uren gym 40 gymzalen
Voortgezet onderwijs 12.670 leerlingen 453 klassen 1.019 uren gym 30 gymzalen
Sportklassen 1.267 leerlingen 45 klassen 226 uren gym 7 gymzalen
Tabel 4, Bron: Hopman & Andres Consultans B.V. (2009)
Er zal ook een toename van leerlingen plaatsvinden in specifieke sportklassen. Het voortgezet onderwijs in Zwolle is zich steeds nadrukkelijker aan het profileren als zeer sport georiënteerd. In deze sportklassen krijgen leerlingen naast het reguliere bewegingsonderwijs nog 5 uur per week lichamelijke opvoeding. De sportklassen concentreren zich op dit moment voornamelijk in de eerste twee jaren van het voortgezet onderwijs. De belangstelling voor sportprofielen is de afgelopen periode aanzienlijk toegenomen. De verwachting is derhalve dat er meer mogelijkheden tot een sportprofiel zullen worden geboden en dat de sportprofielen ook in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs worden ingevoerd. Besprekingen hieromtrent worden nog gevoerd, maar er wordt van uitgegaan dat een gemiddelde van 10% van alle leerlingen in 2020 de sportklassen zullen volgen. Dat resulteert in een additionele behoefte van ca. 225 uur per week c.q. 7 gymzalen.
2.6
Samenvatting
De gemeente Zwolle zal in de aankomende jaren in toenemende mate te maken krijgen met de gevolgen van de vergrijzing. Ook is te zien dat het aantal Zwollenaren met een ‘etiket’ zal toenemen. Naast deze ontwikkelingen is ook een toename te zien in het aantal sportklassen in Zwolle. Voor binnensportaccommodaties zal dit betekenen dat er meer vraag zal zijn naar uren voor ‘speciale doelgroepen’. Speciale doelgroepen bestaan hierbij uit ouderen, leerlingen met etiket en sportklassen. Daarnaast is er een afname te zien in het ledenaantal van de ‘gewone’ binnensportvereniging. Dit is een landelijke trend maar is ook te zien in Zwolle. De bevolking is de laatste 15 jaar meer gaan werken en dit leidt tot een toenemende druk op de vrije tijd. Mensen willen in hun vrije tijd dan ook niet meer gebonden zijn aan vaste en strakke schema’s. Mensen willen zelf bepalen wat en wanneer ze iets doen. Dit gaat niet goed samen met de klassieke sportvereniging. Dit zal leiden tot een afname van uren door sportverenigingen van binnensportaccommodaties De vraag naar binnensportaccommodaties voor onderwijsgebruik zal wel toenemen de komende jaren. Ondanks de vergrijzing zal het absolute aantal inwoners van 0-25 jaar toenemen. Wat leidt tot een grotere vraag naar binnensportaccommodaties. Op gebied van ruimtelijke ontwikkeling is een toename aan binnensportcapaciteit te zien (In Westenholte komt een sporthal i.p.v gymzaal en de nieuwe Landstede hal is aanmerkelijk groter dan de gesloten Stilo-hal). Antwoordend op deelvraag 1 betekenen deze ontwikkelingen dat de vraag naar binnensportaccommodaties zal veranderen. Er zal meer vraag zijn vanuit speciale doelgroepen en vanuit onderwijs, daarnaast zal de vraag van traditionele sportverenigingen afnemen. 13/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
3
Systemen voor tariefberekening
Datum
3.1
Inleiding
Voor het gebruik van gemeentelijke sportvoorzieningen is het gebruikelijk om een bepaalde vergoeding te vragen in de vorm van huurtarieven. Het bepalen van de hoogte van de tarieven is een autonome bevoegdheid van de lokale overheid en zal enerzijds afhankelijk zijn van het belang dat plaatselijk wordt toegekend aan sport en anderzijds van het negatieve exploitatieresultaat dat de lokale overheid bereid is te dragen. Binnen Nederland is er bij de gemeenten sprake van een grote verscheidenheid aan tariefsystemen voor de verhuur en gebruik van sportaccommodaties. In dit hoofdstuk worden verschillende tariefsystemen benoemd. Aan het einde van dit hoofdstuk zal er een onderbouwd tariefsysteem voor de gemeente Zwolle uitkomen.
3.2
Tariefsystemen
3.2.1 Diverse tariefsystemen In de huidige tijd kan een onderscheid worden gemaakt in diverse soorten van tariefberekening voor sportaccommodaties. De meest voorkomende systemen worden hieronder opgesomd. 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Tarifering op basis van historische ontwikkelingen Afstemming van de tarieven op de omgeving Tarifering op basis van kostprijs Tarifering op basis van waardering van de voorziening Tarifering op basis van gelijkberechting van de gebruikers Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
De gemeente Zwolle hanteert op dit moment een systeem van tarifering op basis van historische ontwikkelingen. Het is mogelijk dat de tarifering enkele decennia geleden wel gerelateerd was aan de toenmalige kostprijs, maar dit is sindsdien enkel verhoogd met een geïndexeerd bedrag, waardoor momenteel sprake is van historische tarieven. Daarnaast zijn in het verleden met diverse verenigingen afwijkende afspraken gemaakt omtrent de tarieven. Dit systeem voldoet niet meer aan de eisen die gemeente Zwolle nu wil stellen aan een tariefsysteem voor sportaccommodaties. Andres en Van Kleij (2011) omschrijven deze gang van zaken in de door hun geschreven essay: “Helder inzicht in de feitelijke kostprijs van sport is wenselijk”. Zo schrijven zij: Bij het merendeel van onze gemeenten hebben de tarieven voor de binnensport- en buitensportaccommodaties een historische grondslag. Op basis van de situatie destijds binnen zowel het gemeentelijk huishoudboekje als dat van betrokken sportverenigingen zijn afspraken gemaakt over het tarief. Een ander aspect dat van
14/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
invloed is geweest op de tariefstelling – zo leert onderzoek – blijkt het al dan niet in één keer kunnen afschrijven van de gemeentelijke investering voor de realisatie van betreffende sportaccommodatie. Daarnaast hebben ook politiek bestuurlijke doelen hun invloed gehad op de wijze waarop afspraken over tarieven tot stand zijn gekomen. Bijvoorbeeld als sportverenigingen moeite hadden de eigen exploitatie rond te krijgen en de continuïteit van dergelijke verenigingen gewaarborgd moest worden. Soms was een dergelijke verlaging ooit bedoeld als ‘tijdelijke’ maatregel die nooit meer gecorrigeerd of omgezet is naar het actuele tarief. (2011, ¶ 5) 3.2.2
Eigenschappen, voor- en nadelen tariefsystemen
1) Tarifering op basis van historische ontwikkelingen De basis voor de tarieven wordt gevormd door de historische ontwikkelingen van een tarief dat werd vastgesteld toen de accommodatie in gebruik werd genomen. De tarieven zijn niet op bedrijfseconomisch onderbouwde besluitvorming gebaseerd. Voordelen: • Zowel de gemeente als de gebruiker kunnen de gebruikersvergoeding vrij nauwkeurig lang vooruit begroten; • Geen opstarttijd en geld noodzakelijk want dit systeem is het huidige geldende tarief. Nadelen: • Het betekent vaak een onbewuste en indirecte vorm van subsidiëring; • Aan deze vorm van tariefstelling ligt over het algemeen geen expliciet beleid ten grondslag; • De kosten die de gemeente maakt voor sportaccommodaties blijven vaak onduidelijk; • verschil in huurprijs door historische afspraken, dit maakt dit systeem niet rechtvaardig. 2) Afstemming van de tarieven op de omgeving Bij de bepaling van de tarieven wordt rekening gehouden met de tarieven van soortgelijke voorzieningen in de omliggende gemeenten. Belangrijke overweging bij deze methode van prijsberekening is dat men wil voorkomen dat inwoners van de eigen gemeente op grond van financiële overwegingen gebruik gaan maken van voorzieningen van buurgemeenten of particulieren. Ook geldt andersom dat men tracht te voorkomen dat de eigen accommodaties overspoelt worden door gebruikers uit andere gemeente. Echter wanneer tarieven van de ‘concurrent’ veranderen is aanpassing weer van eigen tarief noodzakelijk om de afstemming op basis van de omgeving te behouden. Voordelen: • Eenvoudig, makkelijk en houdt rekening met concurrenten; • Goed uit te leggen aan de gebruiker. Nadelen: • Het eigen beleid ontbreekt en het risico van onsamenhangende tarieven is groot;
15/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
•
•
Het is moeilijk om de tarieven van diverse gemeenten met elkaar te vergelijken doordat de plaatselijke factoren als soort en niveau van de accommodatie, onderhoudsbijdragen, subsidiebeleid etc. verschillen; Eigen invloed op financiële exploitatie is in belangrijke mate beperkt.
3) Tarifering op basis van kostprijs Er wordt een relatie gelegd tussen de kosten van de voorzieningen en de tarieven. De tarieven zijn gebaseerd op een bepaald dekkingspercentage (een bepaald percentage van de kosten moet door huurinkomsten gedekt worden). Bezuinigingen en de noodzaak tot doelmatig werken hebben ertoe bijgedragen dat sportaccommodaties in toenemende mate hun prijzen baseren op de kostprijs. Er zijn echter verschillende mogelijkheden om invulling te geven aan een kostprijsberekening. Belangrijk probleem bij de keuze voor een methode van kostprijsberekening is de vraag welke kosten meegerekend dienen te worden. Voordelen: • Er ontstaat een relatie tussen kosten en inkomsten zodat de gemeente de zekerheid heeft dat een bepaald percentage van de kostenstijgingen door de inkomsten worden gedekt; • Zowel voor de gemeente als voor de gebruiker wordt de omvang van de versluierde subsidie duidelijk zichtbaar, zodat weloverwogen beleid kan worden gevoerd; • Op basis realistische kosten kan de politiek beleid maken op de differentiatie van de uurprijzen & dekkingspercentage (piek-dal, commercieel-vereniging e.d.); • Goed te verantwoorden; Nadelen: • Het is voor de gebruiker moeilijk om op lange termijn begrotingen te maken, omdat de post accommodatiekosten in overwegende mate worden bepaald door omstandigheden waarop de gebruiker geen of nauwelijks invloed heeft; • De rechtszekerheid van de gebruiker kan in het geding komen wanneer de gebruikersvergoeding jaarlijks sterk wijzigt als gevolg van algemene of specifieke kostenontwikkelingen. 4) Tarifering op basis van een waardering van de voorziening Bij dit tariferingsysteem is de gebruikersmogelijkheid van de accommodatie medebepalend. Het systeem gaat uit van een basisbedrag per uur voor alle accommodaties. De gemiddelde gebruikersmogelijkheid van de accommodatie per uur wordt uitgedrukt in een gebruiksfactor. Ten behoeve van deze vergelijking dient men een basisaccommodatie (normaccommodatie) vast te stellen, aan de hand waarvan de overige sportaccommodaties gewaardeerd worden in de vorm van een afgeleide gebruikersfactor. Door deze factor te vermenigvuldigen met een basisbedrag wordt het uurtarief berekend. Voordelen: • Er ontstaat een samenhangend, duidelijk en te rechtvaardigen tarief voor enerzijds de sportaccommodaties en anderzijds tussen de accommodaties onderling; • Bij wijziging van het basisbedrag wijzigen in principe alle tarieven voor de sportaccommodaties; 16/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Doordat de tarieven gerelateerd zijn aan een basisbedrag is het systeem eenvoudig te automatiseren; • Differentiatie van het tarief is eenvoudig mogelijk door toepassing van procentuele kortingen en toeslagen. Nadelen: • Uurprijzen zijn niet gebaseerd op werkelijke kosten, wat de mogelijkheid voor verkapte subsidiering open houdt; • Kost veel tijd om alle accommodaties in te schalen op de juiste waarde. • Een grote variëteit aan tarieven voor de vele verschillende accommodaties. •
5) Tarifering op basis van gelijkberechtiging van de gebruikers Bij deze manier van tarifering betalen de gebruikers van heel verschillende voorzieningen een zelfde bedrag. De filosofie die hier aan ten grondslag ligt is dat de hoogte van de tarieven noch van invloed mag zijn op de keuze uit het aanwezige pakket van takken van sport, noch een belemmering mag vormen tot het beoefenen van sport. Er zijn meer varianten mogelijk om deze methodiek inhoud te geven (uniforme eenheidsprijs, abonnement). Voordelen: • Elke gebruiker van een sportaccommodatie betaalt een zelfde bijdrage per uur voor het gebruik van die sportaccommodatie. Nadelen: • Voor het innen van de tarieven is veel controle nodig en het vergt veel administratieve werkzaamheden, wat dit systeem niet transparanter maakt dan de huidige systematiek; • Dit systeem gaat niet uit van de gedachte dat een bepaald deel van de kosten gedekt zal moeten worden. Dit systeem lijkt meer geschikt voor tijden van economische hoogconjunctuur, waarbij er genoeg geld is voor secundaire levensbehoeften als sport en cultuur. 6) Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker Aan het nadeel van de tarifering op basis van gelijkberechtiging waarbij alle potentiële gebruikers een zelfde prijs moeten betalen, terwijl de draagkracht verschillend kan zijn, wordt tegemoetgekomen als bij de prijsberekening rekening wordt gehouden met de draagkracht van de gebruiker. In de praktijk krijgt deze methode vooral gestalte door veronderstellingen van gemeenten over de mogelijke financiële drempel voor gebruikers. Vanuit de bijstandsregeling bestaat er een gemeentelijke reductie regeling voor mensen die een minimum inkomen hebben. Voordelen: • Er wordt actief beleid gevoerd om verschillen tussen arm en rijk te bestrijden. Nadelen: • Accommodaties worden niet op basis van kostprijs verhuurd, waardoor ook dit systeem niet eenduidig en transparant is; • Het bepalen van de vergoeding op basis van draagkracht van de gebruiker is bijna onmogelijk, omdat er in de meeste gevallen sprake is van een gebruik in groepsverband; 17/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
•
De kosten verbonden aan de werkzaamheden rond het vaststellen van de vergoeding staan in geen verband met de ontvangsten.
De voor- en nadelen in de zes verschillende systemen zijn opgesteld aan de hand van beleidsstukken van andere gemeenten (Gemeente Arnhem, 2004;Gemeente Best, 2008; Gemeente Houten. 2005; Gemeente Pijnacker-Nootdorp, 2005) en op basis van eigen inzicht binnen de gemeente Zwolle
3.3
Tariefsysteem en criteria in Zwolle
Zoals in de vorige paragraaf is te lezen zijn er verschillende tariefsysteem. De gemeente Zwolle is vanuit bedrijfseconomisch oogpunt op zoek naar inzicht in de kosten die gemeente Zwolle heeft met betrekking tot de realisatie en exploitatie van haar binnensportaccommodaties. Op dit moment is het tariefsysteem een systeem op basis van historische ontwikkelingen. Dit systeem geeft geen inzicht in de daadwerkelijke kosten en opbrengsten die gemeente Zwolle heeft met betrekking tot haar binnensportaccommodaties. Om dit wel inzichtelijk te maken wil de gemeente Zwolle haar tariefsysteem baseren op basis van de kostprijs per accommodatiesoort. De drie verschillende accommodatiesoorten die hierbij van toepassing zijn, zijn gymzalen, sportzalen en sporthallen. Deze accommodatiesoorten zijn gebaseerd op de normen van ISA Sport (Instituut voor Sportaccommodaties). ISA Sport is een onafhankelijk en professioneel kennisinstituut voor kwalitatief goede, duurzame en veilige sportaccommodaties. ISA Sport is een dochterorganisatie van TNO Bedrijven bv en NOC*NSF. Tariefsysteem 3 en 4 uit de vorige paragraaf gaan allebei uit van een systeem op basis van kostprijs. Één van de criteria die gemeente Zwolle aan een nieuw tariefsysteem stelt, is dat het een overzichtelijk systeem moet zijn, dat door alle betrokken partijen makkelijk is uit te voeren en te controleren. Tariefsysteem 3 past beter bij dit criteria dan systeem 4. Dit vanwege het feit dat tariefsysteem 3 uitgaat van de kostprijs gebaseerd op basis van de sportaccommodatiesoort en tariefsysteem 4 op basis van elke losse accommodatie. In geval van tariefsysteem 3 leidt dit tot verschillende kostprijzen voor de 3 accommodatiesoorten; 3 tarieven in totaal. Tariefsysteem 4 zal leiden tot een kostprijs voor elk van 96 binnensportaccommodaties in Zwolle; 96 tarieven in totaal. Om deze reden past tariefsysteem 3 beter bij het criteria: overzichtelijk systeem. De overige systemen vallen af op basis van het feit dat de gemeente Zwolle op zoek is naar een systeem dat rekening houdt met de kostprijs van de binnensportaccommodaties. Dit is dan ook het belangrijkste criteria van de gemeente Zwolle. Naast dit criteria voor een systeem, heeft de gemeente Zwolle ook criteria voor het gebruikersrecht. Dit heeft ook consequenties voor de tarieven van de verschillende gebruikers (zie hoofdstuk 7). De gemeente Zwolle maakt onderscheid in drie soorten gebruikers:
18/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
1 2 3
Personen, organisaties en verenigingen die gebruik maken van een sportaccommodaties voor sport/bewegingsonderwijs op non-profit basis. Overige personen, organisaties of verenigingen die gebruik maken van een sportaccommodaties op non-profit basis. Commerciële personen, organisaties of instellingen.
De soorten gebruikers staan gerangschikt op basis van prioriteit voor de gemeente Zwolle. Het primaire doel van gebruik, van de verschillende binnensportaccommodaties in Zwolle is dan ook sport met maatschappelijke doeleinden.
3.4
Resumerend
Aan het begin van dit hoofdstuk wordt een antwoord gevonden op deelvraag twee. Er zijn zes gangbare manieren om tot tariefberekening te komen: 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Tarifering op basis van historische ontwikkelingen Afstemming van de tarieven op de omgeving Tarifering op basis van kostprijs Tarifering op basis van waardering van de voorziening Tarifering op basis van gelijkberechting van de gebruikers Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
Daarnaast is in dit hoofdstuk getoetst welke van deze zes mogelijkheden het best aansluit bij de criteria van de gemeente Zwolle. De gemeente Zwolle hanteert op dit moment een tariefsysteem op basis van historische ontwikkelingen. Dit wil zeggen dat er ooit tarieven zijn afgesproken, mogelijk destijds wel gebaseerd op kostprijs, die enkel jaarlijks geïndexeerd worden. Deze tarieven zijn niet meer te herleiden tot een samenhangend beleid. Om beter inzicht te krijgen in de daadwerkelijke kosten van de gemeente Zwolle met betrekking tot binnensportaccommodaties, wil de gemeente Zwolle haar tariefsysteem baseren op de kostprijs per accommodatiesoort. Zwolle wil dan ook een afgeleide van manier 3 hanteren voor de bekostiging van de binnensportaccommodaties. Voordeel van een systeem op basis van kostprijs is dat er een relatie ontstaat tussen kosten en inkomsten. Dit zal leiden tot een meer weloverwogen beleid met betrekking tot de maatschappelijke doeleinden van de binnensportaccommodaties. Qua gebruikers maakt de gemeente Zwolle onderscheid in drie typen gebruikers. In volgorde van prioriteit voor de gemeente zijn dat: • Gebruikers uit de gemeente Zwolle voor sport/bewegingsonderwijs op nonprofit basis. • Overige gebruikers voor sport/bewegingsonderwijs op non-profit basis. • Commerciële personen, organisaties of instellingen.
19/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
4
Binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle
Datum
4.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een korte beschrijving gegeven van de huidige stand van zaken met betrekking tot de binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle. Zo komt het aanbod van binnensportaccommodaties naar voren, ook wordt beheer, exploitatie, eigendom en werklast per afdeling/beleidsveld behandeld.
4.2
Aanbod en eigendom
In de gemeente Zwolle zijn 96 binnensportaccommodaties te vinden. Deze binnensportaccommodaties zijn op te delen in gymnastieklokalen, sportzalen en sporthallen. Uit de richtlijnen van ISA Sport blijkt dat een binnensportaccommodatie gecategoriseerd wordt als gymnastieklokaal als deze kleiner 14x22 meter is met een maximale hoogte van 5,5 meter. Dit betekent een inhoud kleiner dan 1.700 m3. Een sportzaal is 16x28 tot 22x28 m2 met een hoogte van 7 meter. De inhoud varieert van 2.401-4.350 m3. De sporthal is het grootst van de drie categorieën. Met een oppervlakte van 24x44 tot 32x88 en een hoogte van 7 tot 10 meter is de categorie sporthal erg breed. De inhoud kan variëren van 6.301m3 tot meer dan 29.000m3. Wat betreft eigendom in sportaccommodaties, zijn er twee soorten eigendom te onderscheiden; juridisch eigendom en economisch eigendom (claimrecht) (VNG, n.d). Elke juridische eigenaar van onroerend goed staat ingeschreven in het openbare register. In dit register (kadaster) zijn alle zogenaamde leveringsakten opgenomen. Het economische eigendom voorziet in de mogelijkheid om wel feitelijk eigenaar te zijn, maar niet als zodanig geregistreerd te staan. In het geval van economisch eigendom hebben de partijen onderling bij overeenkomst de verdeling van rechten en plichten ten aanzien van het betrokken onroerend goed bepaald. (Parlementaire enquêtecommissie opsporingsmethoden, 1996, bijlage x, hoofdstuk 7.4) Bij het beëindigen van het gebruik van de sportaccommodatie door een beheersstichting of onderwijsinstelling, krijgt de gemeente op basis van het economisch claimrecht het volledige eigendom van het pand. Dit op grond van natrekking (artikel 5:20 Burgerlijk Wetboek). De gemeente Zwolle is eigenaar (juridisch en economisch) van 19 gymnastieklokalen. De overige 77 binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle zijn eigendom van verschillende stichtingen, onderwijsinstellingen in het voorgezet onderwijs en beroepsonderwijs en van rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle. Deze 77 binnensportaccommodaties vallen, volgens de normen van ISA Sport, onder te verdelen in 67 gymnastieklokalen, 9 sporthallen en 1 sportzaal.
20/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
De meeste gymzalen die eigendom zijn van onderwijsinstellingen zijn wel in economisch eigendom van de gemeente. De onderwijsinstellingen zijn juridisch eigenaar. Ook bij de sporthallen in Zwolle is een dergelijke constructie te zien. Zo is een beheersstichting juridisch eigenaar van de WRZV-hallen, maar is de gemeente Zwolle economisch eigenaar. De beheerstichting betaalt dan ook jaarlijks een gebruikersvergoeding aan de gemeente voor het gebruik van de accommodatie. Opvallend en ook vreemd is dat een dergelijke constructie niet is te zien bij de BDG-hal. Deze wordt ook geëxploiteerd door een beheerstichting. Echter de gemeente heeft ooit wel geïnvesteerd in de realisatie van deze hal, maar heeft dit om niet gedaan. De BDGhal is dan ook volledig eigendom van de stichting sporthal Zwolle Zuid. De sportaccommodaties (met sporthal) van onderwijsinstellingen Windesheim en Landstede zijn volledig in eigendom van deze onderwijsinstellingen. Deze individueel gemaakte afspraken kunnen leiden tot onrechtmatigheid in het beleid. Daarnaast belemmeren dergelijke verschillen in afspraken de sturing op het beleid Zie bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle binnensportaccommodaties in Zwolle.
4.3
Beheer en exploitatie
In de vorige paragraaf is naar voren gekomen dat de binnensportaccommodaties in Zwolle in eigendom zijn van drie typen eigenaren: gemeente Zwolle, diverse stichtingen en onderwijsinstellingen. Deze typen eigenaren zijn ook verantwoordelijk voor het beheer van haar binnensportaccommodaties. Dit geldt echter niet voor de exploitatie. In 2004 heeft de gemeente Zwolle besloten om een deel van haar exploitatietaken uit te laten besteden aan een onafhankelijke stichting (Stichting Sportservice Zwolle, hierna: SSZ). Een deel van de taken van SSZ is het verhuren van (gemeentelijke) sportaccommodaties. Zo is de gemeente Zwolle nog steeds eigenaar van haar binnensportaccommodaties maar heeft SSZ de verantwoordelijkheid voor de verhuur en inroostering van deze accommodaties. Naast het verhuren van gemeentelijke sportaccommodaties, roostert zij het bewegingsonderwijs vanuit het primair onderwijs in (ook in niet gemeentelijke accommodaties) en heeft SSZ ook afspraken met enkele stichtingen en onderwijsinstelling wat betreft de exploitatie en inroostering van de betreffende sportaccommodaties (zie bijlage 1 voor een overzicht van welke accommodaties SSZ de uren inroostert) voor wat betreft het naschoolsgebruik. Wel moet de nadruk worden gelegd op enkele stichtingen en onderwijsinstellingen. Niet alle binnensportaccommodaties vallen onder de verantwoordelijkheid van SSZ. Daarnaast kan het ook zo zijn dat bijvoorbeeld onderwijsgebruik in een bepaalde instelling wel wordt geregeld door SSZ, terwijl het verenigingsgebruik wordt geregeld door de eigenaar van die bepaalde binnensportaccommodatie. Dit maakt het voor de gemeente Zwolle niet overzichtelijker op. Ideaal zou zijn als één partij in Zwolle, de verhuur van alle binnensportaccommodaties op zich zou nemen. Op die manier zou er efficiënter en effectiever met de binnensportaccommodaties gewerkt kunnen worden
21/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
4.4
Rollen en taken binnen de gemeente
Naast de externe partijen die onlosmakelijk verbonden zijn aan diverse binnensportaccommodaties in Zwolle, zijn er binnen de gemeentelijke organisatie ook diverse beleidsvelden verbonden aan de binnensportaccommodaties in Zwolle. Zo is er binnen de eenheid ontwikkeling een beleidsveld onderwijs, een beleidsveld sport en een subsidieloket die allen met binnensportaccommodaties te maken hebben. Daarnaast draagt de afdeling Wijkzaken zorg voor het beheer en onderhoud van de gemeentelijke binnensportaccommodaties. De afdeling vastgoed is eigenaar van 4 gymzalen maar heeft geen actieve rol in dit proces. Al deze beleidsvelden hebben eigen belangen en eisen. Deze kunnen wel eens tegenstrijdig zijn. Zeker met de bezuinigingen die de gemeente Zwolle moet doorvoeren kan dit wel eens leiden tot discussies, bijvoorbeeld over het afstoten van gymzalen. 4.4.1 Beleidsveld onderwijs Voor onderwijs is het minder van belang wat de exploitatieresultaten zijn. Wel moet dit passen in het door de gemeente begrootte budget. Wettelijk is vastgelegd dat elke onderwijsinstelling recht heeft op bewegingsonderwijs en dat de gemeente verantwoordelijk is dat dit kan plaats vinden in een sportaccommodatie. Primaire gedachte bij dit beleidsveld is gericht op het kunnen aanbieden van voldoende sportaccommodaties aan onderwijsinstellingen en haar leerlingen. Hiervoor is een budget begroot door de gemeente, waar het beleidsveld onderwijs gebruik van kan maken. De gymzalen in gemeentelijk eigendom zijn dan ook in ‘eigendom’ van het beleidsveld onderwijs. Als deze gymzalen na schooltijden worden verhuurd aan andere partijen dan onderwijsinstellingen, dan huurt deze een accommodatie bij SSZ, SSZ ontvangt de huur en keert het geïnde uit aan het beleidsveld sport van de gemeente Zwolle. Het beleidsveld sport boekt deze weer over naar het budget van het beleidsveld onderwijs. Per overboeking wordt er wel een bedrag ingehouden voor het dekken van de administratiekosten. Onderwijsinstellingen betalen geen huur voor het gebruik van (gemeentelijke) sportaccommodaties (voor zover het gebruik de normatieve klokuren omvat). Mochten onderwijsinstellingen gebruik maken van niet gemeentelijke of in eigen eigendom zijnde sportaccommodaties, dan betaalt het beleidsveld onderwijs, via subsidieloket, een instandhoudingvergoeding en een klokurenvergoeding aan de eigenaar (vaak een stichting) van de sportaccommodatie waar de onderwijsinstelling gebruik van maakt. 4.4.2 Beleidsveld sport Sport wordt tegenwoordig steeds vaker gebruikt in de strijd tegen allerlei maatschappelijke vraagstukken. In de gemeentelijke wereld omtrent het beleidsveld sport is steeds vaker te zien dat sportaccommodaties zo efficiënt en effectief mogelijk worden benut. Zeker nu het sportbudget aan het krimpen is vanwege de algemene bezuinigingen die gemeenten moeten doorvoeren. Dit is niet alleen in Zwolle te zien maar is een landelijke trend. De instrumenten die de gemeente tot zijn beschikking heeft om beleid te maken op gebied van sport zijn de uurprijs van accommodaties en de subsidies die verstrekt worden aan sportinstanties. De taken die het beleidsveld sport heeft omtrent binnensportaccommodaties zijn gering. Dit omdat de gemeente Zwolle geen sporthallen of sportzalen meer in eigendom heeft. Om toch aan de vraag naar 22/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
accommodaties van de verenigingen te kunnen voldoen, heeft het beleidsveld sport een contract afgesloten met onderwijsinstelling Windesheim voor de huur van haar sportvoorzieningen. Daarnaast is men ook in onderhandeling met onderwijsinstelling Landstede voor de huur van de sportvoorzieningen van onderwijsinstelling Landstede. Ook ‘huurt’ het beleidsveld sport de gymzalen van het beleidsveld ‘onderwijs’ (zie ook § 4.4.1). 4.4.3 Subsidieloket Het subsidieloket is het loket dat alle aanvragen omtrent subsidies afhandelt. De beleidsvelden onderwijs en sport hebben kaders opgesteld voor de burgers, bedrijven en instellingen in Zwolle omtrent het aanvragen van subsidie. Het subsidieloket beoordeelt de aanvragen en kijkt of deze aansluiten bij de kaders opgesteld door de gemeente. Ook draagt het subsidieloket zorg voor de vergoeding aan niet gemeentelijke instellingen voor onderwijsgebruik. Het subsidieloket is dan ook een uitvoerend orgaan.
4.5
Samenvattend
Geconstateerd is dat doelgroepen voor binnensportaccommodaties te maken kunnen hebben met vele partijen als het gaat om het huren van een accommodatie. Dit maakt het huidige systeem er niet overzichtelijker op, zeker met in ogenschouw nemende dat de verschillende partijen ook verschillende voorwaarden stellen aan de verhuur van haar accommodaties. Dit geldt bijvoorbeeld voor de uurprijzen van de accommodaties. Maar ook de gemeente ondervind hinder van deze gang van zaken. Zo is het de verantwoordelijkheid van de gemeente dat er genoeg sportvoorzieningen in een stad aanwezig zijn. Maar met de huidige gang van zaken kan de gemeente niet echt een beeld krijgen van de behoeftes die spelen en de onder- of overcapaciteit aan sportaccommodaties. Dit onderzoek is gericht op het verkrijgen van een eenduidige, transparante en rechtvaardige bekostigingssystematiek, hieruit zal een vervolgtraject moeten volgen naar een ideale werkstructuur. Terugkomend op deelvraag 3 dan kan gesteld worden dat er drie typen binnensportaccommodaties te vinden zijn in Zwolle; gymzaal, sportzaal en sporthal. Samen zijn dat 96 binnensportaccommodaties. De gemeente Zwolle is eigenaar van een aantal gymzalen. De overige binnensportaccommodaties zijn in eigendom van diverse onderwijsinstellingen en beheersstichtingen. De binnensportaccommodaties van de gemeente worden verhuurd door Sportservice Zwolle. Sportservice Zwolle verhuurt daarnaast ook een groot aantal accommodaties van onderwijsinstellingen en beheersstichtingen. Daarnaast worden ook een aantal binnensportaccommodaties rechtstreeks door de exploitant verhuurd.
23/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
5
Huidige situatie omtrent exploitatie en financiën
Datum
5.1
Inleiding
In dit hoofdstuk zal naar voren komen wat de huidige tarieven zijn voor de huur van een binnensportaccommodatie. Daarnaast zullen de huidige afspraken ten aanzien van gebruikersvergoedingen, stichtingskostenvergoeding en exploitatiesubsidies behandeld worden. Als laatste zal per accommodatiesoort (gymzaal, sportzaal en sporthal) de gemiddelde bezetting in Zwolle aan bod komen.
5.2
Tarieven
In onderstaande tabel zijn de tarieven te vinden zoals die nu gelden. De hoogte van deze tarieven vinden zijn oorsprong in afspraken uit het verleden en worden jaarlijks verhoogd met een geïndexeerd bedrag. De tarieven die hieronder vermeld staan gelden niet voor onderwijsgebruik. Onderwijsinstellingen hebben volgens de wet recht op een bepaald aantal uren bewegingsonderwijs en hoeven hiervoor geen bijdrage te betalen. Als compensatie voor het gebruik van een binnensportaccommodatie, krijgt de eigenaar van de binnensportaccommodatie een vergoeding van de gemeente, in de vorm van een klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding (zie § 5.3). Tarieven binnensportaccommodaties Zwolle 2011 Uurprijs Uurprijs za. Na 18.00 en zo. Gymzaal (gemeentelijk) € 14,28 Sporthal Bewegingshuis
€
53,04
Christelijke Hogeschool Windesheim Gymzaal € Sportzaal € Sporthal €
14,28 25,52 53,04
Greijdanus college Gymzaal Sporthal
14,28 53,04
€ €
BDG-Hal (stichting sporthal Zwolle-Zuid) Gymzaal € Sporthal (4/4) € Sporthal (2/4) € Sporthal (1/4) €
21,75 57,70 28,85 14,43
€ €
24,10 63,30
Tabel 5, Bron: Sportservice Zwolle & Jaarverslag 2010 Stichting Zwolle-Zuid
24/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
5.3
Huidige afspraken
Naast de binnensportaccommodaties die de gemeente Zwolle in eigendom heeft, zijn er ook binnensportaccommodaties in eigendom van wijkcentra of beheersstichtingen. Deze rechtspersonen verhuren hun binnensportaccommodaties ook aan scholen of (sport)verenigingen. Het uitgangspunt van deze exploitanten is om elk jaar quitte (break even) te draaien. Als compensatie voor het verhuren van hun sportaccommodaties aan onderwijsinstellingen krijgt men een klokurenvergoeding plus een instandhoudingvergoeding van de gemeente Zwolle (om de exploitatiekosten te dekken). Deze vergoeding is afhankelijk van de grootte en bouwjaar van de sportaccommodatie. De verenigingen betalen wel een huurprijs die rond het gemeentelijk tarief ligt. Daarnaast krijgen sommige instellingen nog overige inkomsten via kantine-inkomsten of sponsorinkomsten. Mochten deze instellingen na het innen van deze inkomsten nog steeds een negatief exploitatieresultaat hebben, dan kunnen de instellingen een aanvraag voor een exploitatiesubsidie indienen bij de gemeente om het gat tussen de baten en lasten te dichten. Klokurenvergoeding De klokurenvergoeding is een variabele vergoeding van de gemeente aan instellingen die haar accommodatie laten gebruiken door onderwijsinstellingen. De exploitant krijgt een vergoeding per klokuur per jaar die gebruikt wordt door onderwijsinstellingen. In 2010 hebben 20 onderwijsinstellingen een klokurenvergoeding ontvangen. Deze onderwijsinstellingen hebben haar gymzaal laten gebruiken door andere onderwijsinstellingen, die niet beschikken over een eigen gymaccommodatie. Gemiddeld hebben de onderwijsinstellingen in het schooljaar 2009-2010 €13,56 per klokuur ontvangen. Naast de onderwijsinstellingen hebben ook 6 wijkcentra en stichting Zwolle Zuid (BDG-hal) een klokurenvergoeding ontvangen, gemiddeld bedroeg deze vergoeding €21,36 (zie bijlage 6). Van deze klokurenvergoeding kan de exploitant van de binnensportaccommodatie de kosten betalen die gebruikersafhankelijk zijn (gas, water, licht etc.). Instandhoudingvergoeding De instandhoudingvergoeding is een vaste vergoeding van de gemeente aan instellingen die haar accommodatie laten gebruiken door onderwijsinstellingen. De exploitant krijgt een vaste vergoeding per jaar voor de vaste exploitatiekosten (niet op de kapitaallasten). Ook dit bedrag is afhankelijk van type accommodatie en leeftijd van de accommodatie. Gemiddeld hebben de onderwijsinstellingen in het schooljaar 20092010 €3.629,64 aan instandhoudingvergoeding ontvangen, dit bedrag is het bedrag dat onderwijsinstellingen ontvangen voor de instandhouding van een normale gymzaal (±250 m2). Voor de wijkcentra en BDG-hal kan geen goed gemiddelde worden gegeven voor de instandhouding, dit omdat de verschillende sportaccommodaties erg van elkaar verschillen in grootte. Dit leidt ook tot grote verschillen in instandhoudingvergoeding. Zie voor de bedragen per wijkcentrum/sporthal bijlage 6. Exploitatiesubsidies Stichtingen die haar binnensportaccommodaties exploiteren komen vaak niet uit met de kosten. Daarnaast bedrijven zij werkzaamheden die de gemeente Zwolle belangrijk acht voor haar burgers/ten behoeve van de burgers. De gemeente vindt het van belang dat 25/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
deze sportaccommodaties voor de burgers blijven bestaan. Om daarom tegemoet te komen aan de negatieve exploitatieresultaten, stelt de gemeente een zogenaamde exploitatiesubsidie beschikbaar aan stichtingen met bovenbeschreven doelstellingen. Om in aanmerking te komen voor een exploitatiesubsidie moeten exploitanten van binnensportaccommodaties wel voldoen aan de regelgeving in hoofdstuk 1 van de algemene subsidieverordening van Zwolle. Zo is in artikel 1:3:3 te lezen: “Subsidiëring van activiteiten vindt in ieder geval niet plaats indien de subsidieaanvrager zelf in de kosten daarvan kan voorzien. Het college kan ter zake nadere regels stellen” (Zwolle, 2010). In Zwolle kunnen exploitanten van binnensportaccommodaties een exploitatiesubsidie krijgen op basis van motieven uit het beleidsveld Welzijn als uit het beleidsveld Sport. Voorgaande paragraaf betreft vooral een analyse van de uitgavenkant van de gemeente Zwolle. Op basis van deze analyse kunnen nog geen conclusies getrokken worden met betrekking tot de uitgavenkant omtrent binnensportaccommodaties.
5.4
Bezettingsgraad
5.4.1 Bezettingsgraad gymzalen De gymzalen in Zwolle worden gebruikt voor drie typen gebruik: onderwijs, verenigingen en commercieel. In onderstaande tabel is weergegeven wat de huidige gemiddelde bezetting per jaar is van de gymzalen. Enkel de gymzalen in gemeentelijke eigendom, specifiek beleidsveld onderwijs, zijn meegenomen in dit onderzoek (zie bijlage 2 voor gedetailleerd overzicht). Sportaccommodatie Aantal uren onderwijs (p/j) Aantal uren verenigingen (p/j) Aantal uren commercieel (p/j) Totaal uren per jaar
Totaal gemeentelijke gymzalen 13774,58 5739,25 2026 21539,83
Gemiddeld per gymzaal 918,31 382,62 135,07 1436
Tabel 6, bron: Sportservice Zwolle
Kengetallen Gebruik Gymzalen Aantal openingsuren per dag
Openingsdgn per week
Openingsweken per jaar
Te verhuren uren
zeer goed goed voldoende matig slecht
6 6 6 6 6
44 44 44 44 44
2376,0 1848,0 1320,0 1056,0 792,0
9 7 5 4 3
Tabel 7, bron: Hospitality Consultants
In bovenstaande tabel is af te lezen dat een gymzaal als zeer goed wordt gekwalificeerd als deze een 2376 uur per jaar verhuurd wordt. Dit is geen reële maximale bezetting. Zo zijn er altijd verloren uren in de verhuur door bijvoorbeeld het schoon- en onderhouden van de gymzaal. Daarnaast zal een school alleen tijdens het schooljaar gebruik maken van accommodatie, dit is 40 weken. Terwijl een sportvereniging, op basis van ervaring, 26/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
gemiddeld 44 weken gebruik kan maken van een accommodatie. De reële maximale bezetting is dan ook, voor een gymzaal, 2200 uur per jaar.
Maximale reële bezetting (in uren) Onderwijsgebruik Vereniging vereniging (woensdagmiddag) vereniging (weekend) Totaal
per dag 5,5 3 2 4
per week 27,5 15 2 8 52,5
per jaar* 1100 660 88 352 2200
Tabel 8, * Uitgaande van 40 weken voor onderwijsgebruik en 44 voor verenigingsgebruik.
Kijkend naar de kengetallen en de maximale reële bezetting dan valt op dat de bezetting aangemerkt kan worden als voldoende tot goed. De kengetallen komen van Hospitality Consultants, een advies en projectbureau voor maatschappelijke voorzieningen. 5.4.2 Bezettingsgraad sportzaal In de gemeente Zwolle is maar één echte sportzaal te vinden. De overige sportzalen in Zwolle bestaan uit twee losse gymzalen die samen tot één sportzaal gevormd kunnen worden. In dit overzicht is dan ook alleen deze ene sportzaal opgenomen. Sportaccommodatie Aantal uren onderwijs (p/j) Aantal uren verenigingen (p/j) Aantal uren commercieel (p/j) Totaal uren per jaar
Sportzaal Gerenlanden 685,88 857,95 35 1580,63
Tabel 9, bron: Sportservice Zwolle
5.4.3 Bezettingsgraad sporthallen In onderstaande tabel is weergegeven wat de huidige gemiddelde bezetting per jaar is van de sporthallen (zie bijlage 2 voor gedetailleerd overzicht) Sportaccommodatie Aantal uren onderwijs (p/j) Aantal uren verenigingen (p/j) Aantal uren commercieel (p/j) Totaal sporthal (uren per jaar)
Totaal Sporthallen 3915,75 5995,59 269,83 10181,17
Gemiddeld per Sporthal 783,15 1199,12 53,97 2036,23
Tabel 10, bron: Sportservice Zwolle
In dit overzicht zijn de sporthallen van WRZV, BDG (Zwolle zuid), CALO en het bewegingshuis meegenomen. De sporthal van Landstede ontbreekt in dit overzicht omdat deze net nieuw gebouwd is. De gegevens over bezetting zijn om die reden nog niet bekend.
27/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Kengetallen Gebruik Sporthallen Aantal openingsuren per dag zeer goed 11 goed 9 voldoende 7 matig 5 slecht 3
Openingsdgn per week 6,3 6,3 6,3 6,3 6,3
Openingsweken per jaar 44 44 44 44 44
Te verhuren uren 3049,2 2494,8 1940,4 1386,0 831,6
Tabel 11, bron: Hospitality Consultants
Net zoals voor gymzalen geldt ook voor sporthallen een maximale reële bezetting. In de tabel kengetallen gebruik sporthallen staat dat een sporthal als zeer goed exploitabel wordt beschouwd, als deze 3049,2 uur per jaar verhuurd wordt. Dit zal in de praktijk bijna niet mogelijk zijn. Een meer reële maximale bezetting voor een sporthal is 2816 uur. Maximale reële bezetting (in uren) per dag per week Onderwijsgebruik 5,5 27,5 vereniging 5 25 vereniging (woensdagmiddag) 2 2 vereniging (weekend) 6 12 Totaal 66,5 Tabel 12, * Uitgaande van 40 weken voor onderwijsgebruik en 44 voor verenigingsgebruik.
per jaar* 1100 1100 88 528 2816
Uit de bezettingscijfers van de wel gemeten sporthallen is af te lezen dat de sporthallen voldoende tot goed bezet zijn (beoordeeld aan de hand van de kengetallen en de maximale reële bezetting). Kanttekening is wel dat er aanzienlijk verschil zit in de bezetting tussen de sporthallen onderling. Zo is de bezetting van de Calo-hal goed te noemen en de bezetting van beide WRZV-hallen matig.
5.5
Samenvatting
Binnensportaccommodaties komen op verschillende manieren aan hun inkomsten. Allereerst verkrijgen zij huur, via (sport)verenigingen die gebruik maken van de betreffende binnensportaccommodaties. De gemeentelijke uurprijzen bedragen €14,28 voor een gymzaal, €25,52 voor een sportzaal en €53,04 voor een sporthal. Naast het gebruik door (sport)verenigingen, maken ook onderwijsinstellingen gebruik van binnensportaccommodaties. Deze onderwijsinstellingen hebben volgens de wet recht op bewegingsonderwijs en hoeven geen vergoeding te betalen voor het gebruik van binnensportaccommodaties. Om exploitantanten van binnensportaccommodaties te compenseren voor het onderwijsgebruik, betaalt de gemeente een klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding. Mocht een exploitant van een binnensportaccommodatie met een negatief exploitatieresultaat te kampen hebben, dan kan de exploitant een aanvraag voor een exploitatiesubsidie indienen bij de gemeente. Dit is terug te vinden in de algemene subsidieverordening van de gemeente Zwolle. 28/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
De bezettingsgraad van de gymzalen in Zwolle is voldoende tot goed. Een gymzaal wordt gemiddeld 1436 uur per jaar verhuurd. Waarvan 918 uur aan onderwijs, 383 uur aan verenigingen en 135 uur aan commerciële partijen. In Zwolle is maar één echte sportzaal te vinden, deze wordt 1580 uur verhuurd, waarvan 686 uren onderwijs, 858 uren verenigingen en 35 uren commerciële partijen. De verschillende sporthallen in Zwolle worden gemiddeld 2026 uur per jaar verhuurd. 783 uren worden door onderwijs gebruikt, verenigingen maken 1200 uur gebruik van een sporthal en commerciële partijen huren een sporthal gemiddeld 54 uur per jaar. Met de informatie van bovenstaand hoofdstuk kan een goed antwoord worden gegeven op deelvraag 4. Simpel gezegd maken exploitanten van binnensportaccommodaties op dit moment, in tarivering, onderscheid in twee typen huurders: onderwijsinstellingen en niet-onderwijsinstellingen. Alle huurders die niet uit het onderwijs komen en geen bewegingsonderwijs aanbieden betalen eenzelfde huurtarief aan de exploitant. De onderwijsinstellingen maken ‘gratis’ gebruik van de binnensportaccommodaties voor het aanbieden van bewegingsonderwijs. De gemeente Zwolle vergoed de gehuurde uren door onderwijs aan de exploitant. Dit gebeurt bij accommodaties van derden middels een klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding. Deze twee groepen bepalen samen de bezetting van een accommodatie. De gemiddelde bezetting van alle binnensportaccommodaties is ongeveer 66%. Hierbij wel de kanttekening dat sporthallen beter te verhuren zijn aan niet-onderwijsinstellingen dan gymzalen. de gemiddelde bezettingsgraad ligt bij sporthallen dan ook hoger dan bij gymzalen.
29/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
6
Kosten Sportaccommodaties
Datum
6.1
Inleiding
In dit hoofdstuk zal naar voren komen wat de daadwerkelijke kosten zijn voor de realisatie en exploitatie van de verschillende categorieën binnensportaccommodaties. Allereerst zullen de investeringskosten besproken worden. Vervolgens de kosten voor de verhuur en instandhouding van de accommodaties oftewel de gebruikerslasten. De kapitaallasten en de gebruikerslasten samen vormen de exploitatielasten. Vervolgens zullen, bij kostprijsberekening, 4 scenario’s naar voren komen waar de gemeente Zwolle zich op moet richten. De eerste 2 scenario’s zullen uitgaan van een kostprijs zonder de kapitaallasten. Dit op grond van het argument dat het realiseren van de lokale sportinfrastructuur kan worden gerekend tot de maatschappelijke verantwoordelijkheid van een gemeente. Deze kosten worden dan niet doorberekend naar de gebruiker. Bij overige 2 scenario’s zullen de kapitaallasten wel meegenomen worden in de kostprijs. Daarnaast wordt gedifferentieerd in kostprijs per uur met de huidige bezettingsgraad en met de maximale reële bezettingsgraad.
6.2
Investeringsraming
De gemeente Zwolle heeft de beschikking over sporthallen, gymzalen en een enkele sportzaal. Echter de kapitaalkosten van deze soorten accommodaties zijn niet duidelijk terug te vinden in de begroting. Om toch tot een goed beeld te komen van de kapitaalkosten wordt eerst gebruik gemaakt van de cijfers van het adviesrapport voor wijkcentrum het Anker in Zwolle. Voor dit wijkcentrum heeft Andres cs (een bedrijf gespecialiseerd in advies en procesmanagement in o.a. de sector sport) een doorrekening gemaakt met daarin 2 scenario’s. Het ene scenario is een wijkcentrum met daarin een sportzaal, in het andere scenario wordt er een wijkcentrum geschetst met sporthal. Daarnaast wordt er gekeken of en wat andere gemeenten als investeringswaarde/vervangingswaarde hanteren.
6.2.1 Gymzaal In kapitaallasten van een gymzaal kan onderscheid worden gemaakt in een losstaande gymzaal en een gymzaal in een onderwijsinstelling. In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van de kapitaallasten van een gymzaal op schoolterrein. Dit omdat vanaf heden gymzalen op een schoolterrein worden gebouwd. Nieuwbouw Gym (op schoolterrein) bouwkosten eerste inrichting paalfundering Totaal investering Kapitaallasten* Rente grondkosten Totaal kapitaallasten*
€ 775.656,43 € 48.222,31 € 15.601,47 € 839.480,21 € 45.984 per jaar € 5.000 per jaar € 50.984 per jaar
Tabel 13, * Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit.
30/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Voor de berekening van de kapitaallasten van een gymzaal wordt gebruik gemaakt van de bedragen genoemd in de verordening huisvesting onderwijs van de gemeente Zwolle. Deze bedragen zijn conform de richtlijnen van de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) 6.2.2 Sportzaal & sporthal Om tot de kapitaallasten voor de sportzaal en sporthal te komen is gekozen om uit te gaan van vervangingswaarden. Er is hiervoor gekozen omdat de cijfers uit de begroting van de gemeente Zwolle niet toereikend zijn. Vaak zijn delen van eerdere investering in een sporthal al afgeschreven, waardoor er informatie voor het berekenen van de kapitaallasten ontbreekt. Ook zijn de bedragen, genoemd in de begroting, niet op basis van een annuïteit, maar een momentopname op basis van een lineaire berekening. Bij een lineaire afschrijving betaalt men de eerste jaren veel kapitaallasten. Met de jaren neemt het bedrag per jaar af. Omdat over de huidige accommodaties niet gezegd kan worden in welk jaar van de afschrijving men zit, geeft dit geen goed beeld van de daadwerkelijke kosten die de gemeente maakt voor de realisatie van een sportzaal of sporthal. Om tot de vervangingswaarden te komen wordt er gebruik gemaakt van berekeningen uit de eindrapportage van adviesbureau Andres cs. Dit zijn ramingen op basis van actuele prijzen voor de realisatie van een sportzaal of sporthal. Uit de ramingen in de eindrapportage ‘Doorrekening exploitatie wijkcentrum het Anker’ (2010) van Andres cs. Komen de volgende cijfers (zie bijlage 3): Kapitaallasten binnensportaccommodaties Bruto vloeroppervlak Investeringskosten Sportzaal Circa 1500m2 € 2.700.351,96 Sporthal Circa 2500m2 € 4.105.067,18
Kapitaallasten* € 147.946 per jaar € 224.862 per jaar
Tabel 14, * Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit.
Dit zijn de kapitaallasten op basis van een investering in de nieuwbouw van een accommodatie en de inrichting daarvan. Echter de kapitaallasten bestaan uit drie componenten; bouwkosten, inrichting en grondkosten. Over de grondkosten moet de gemeente jaarlijks 5% rente betalen. De grondprijs die de gemeente Zwolle hanteert voor maatschappelijke voorzieningen zonder winstoogmerk is €180,- per m2 (grondprijzennota Zwolle 2011). Dit resulteert in onderstaand schema: Kapitaallasten binnensportaccommodaties Kapitaallasten* Rente grondkosten Sportzaal € 147.946 per jaar € 13.500,00 Sporthal € 224.862 per jaar € 22.500,00
Kapitaallasten* € 161.446 per jaar € 247.362 per jaar
Tabel 15, * Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit.
6.3
Exploitatieprognoses
Naast de kapitaallasten, zijn er nog meer kosten verbonden aan de exploitatie van binnensportaccommodaties. In deze paragraaf komen de overige exploitatielasten per soort binnensportaccommodatie aanbod. De kapitaallasten worden dus niet meegenomen in deze paragraaf
31/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
6.3.1 Gymzaal Exploitatiekosten zijn de kosten die verbonden zijn aan normale bedrijfsuitvoering. Dit betekent voor sportaccommodaties dat de exploitatiekosten, alle kosten zijn die worden gemaakt voor de verhuur van sportaccommodaties. Bij de gemeente Zwolle zijn deze kosten opgenomen in een post exploitatiekosten voor gemeentelijke gymzalen en een post exploitatiekosten voor gymzalen derden. Om tot een kostprijs per gymzaal te komen is het belangrijk om tot een gemiddeld bedrag per gymzaal te komen. Op die manier kan er voor de categorie gymzaal achterhaald worden wat de exploitatiekosten voor een gymzaal betreffen. Echter dit is geen makkelijk verhaal. Onder aan de streep is het bedrag kloppend, maar tussen de twee bovengenoemde posten wordt veel geschoven met de budgetten. In het verleden is dit allemaal niet zo accuraat bijgehouden, wat nu leidt tot een onduidelijk en onoverzichtelijk geheel. De afdeling financiën is wel bezig om dit probleem te verhelpen, maar zijn daar in 2011 mee begonnen. Voor dit onderzoek is het dan ook onmogelijk om het werkelijk uitgegeven bedrag aan gymzalen voor de gemeente Zwolle in kaart te brengen. Kijkend naar het bedrag dat begroot is, dan is er €640.982,35 begroot voor de exploitatielast van gemeentelijke gymzalen in het budget voor onderwijs (zie bijlage 4). Het beleidsveld onderwijs heeft 15 gymzalen in eigendom, wat leidt tot een gemiddeld bedrag van €42.732,16 per gymzaal. Naast de 15 gymzalen die vallen onder het beleidsveld onderwijs, zijn er ook nog 4 gymzalen die vallen onder de afdeling vastgoed. De kosten van deze gymzalen zijn niet meegenomen in dit onderzoek Naast de kosten die de gemeente Zwolle maakt omtrent de exploitatie van gymzalen is er ook gekeken naar de exploitatiekosten van enkele andere gemeenten. Zie overzicht hieronder: Gemeente Best Zaltbommel Pijnacker-Nootdorp
Exploitatiekosten (zonder kapitaallasten) € 57.000 € 43.382 € 42.328
Tabel 16, bron: Beleidsnota’s Best, Zaltbommel, Pijnacker-Nootdorp.
De gemeenten in dit overzicht zijn één van de weinige gemeenten die de exploitatielasten van gymzalen hebben uitgesplitst naar één gymzaal. Vandaar dat er gekozen is om deze gemeenten mee te nemen als vergelijking. Daarnaast is bekend dat de cijfers van deze gemeenten ook mede zijn opgesteld door adviesbureau Andres cs. Wat de betrouwbaarheid van deze cijfers ten goede komt. Uit deze cijfers kan de conclusie worden getrokken dat de begrote cijfers van de gemeente Zwolle aardig overeen komen met andere gemeenten. Vanwege de tijdsduur van dit onderzoek, wordt er dan ook gebruik gemaakt van de cijfers zoals die begroot zijn. Voor meer nauwkeurigheid zal in 2012 (wanneer de werkelijke exploitatiekosten bekend zijn over heel 2011) nog een keer berekend moeten worden wat de exploitatiekosten zijn voor een gymzaal. 6.3.2 Sportzaal In de gemeente Zwolle is maar één sportzaal. Deze wordt daarom niet apart berekend. Daarnaast kan een sportzaal ook worden gezien als 2x een gymzaal. Door deze 32/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
mogelijkheid zal in dit onderzoek de exploitatiekosten voor een sportzaal niet apart worden berekend, maar zal deze als 2x een gymzaal worden berekend. Dit is een aanname op basis van gegevens gevonden in tarievennota’s van andere gemeenten (gemeente Best, Houten en Waalwijk) 6.3.3 Sporthal Voor een valide berekening van de exploitatielasten voor sporthallen wordt vanuit 2 oogpunten gekeken naar de exploitatielasten. Allereerst zullen de exploitatielasten van 2 bestaande sporthallen in Zwolle in kaart worden gebracht. Het betreft hier de BDG-hal en de WRZV hallen (zie bijlage 5 voor gedetailleerd overzicht van alle kosten). BDG hal De BDG hal bestaat uit een sporthal en een turnzaal (ter grote van een gymzaal). De gemiddelde exploitatielasten voor de exploitatie van de BDG hal van de afgelopen vijf jaar bedraagt €217.005. Echter wordt hier gezocht naar de exploitatielasten van een enkele sporthal. Om tot deze cijfers te komen is de totale opbrengst in huurinkomsten procentueel verdeeld naar de sporthal en de turnzaal. Uit deze berekening volgt dat 86% van de huurinkomsten uit de verhuur sporthal vallen. Dit percentage wordt ook gebruikt voor het onderverdelen van de overige exploitatielasten. De sporthal kost dan €186.624 per jaar aan exploitatielasten. WRZV hallen De WRZV hallen bestaan uit twee sporthallen. De jaarlijkse exploitatiekosten worden dan ook gedeeld door twee. Uit de afgelopen vijf jaarrekeningen van de WRZV hallen blijkt dat er gemiddeld €142.611 per jaar wordt uitgegeven aan exploitatiekosten. Het gemiddelde van deze drie hallen (1 van BDG en 2 van WRZV) komt uit op € 164.617,50.
6.4
Kostprijs per type accommodatie
Met kostprijs wordt bedoeld wat het de gemeente kost om een binnensportaccommodatie te realiseren en te exploiteren. De kostprijs kan op verschillende niveaus berekend worden. In dit onderzoek zal de kostprijs per jaar berekend worden. Daarnaast zal door middel van de bezettingsgraad ook de kostprijs per uur berekend worden. Dit is van belang om straks een vraagprijs (huurprijs van een binnensportaccommodatie) te kunnen berekenen op basis van de kostprijs per (gebruiks)uur. De kostprijs bestaat uit twee componenten; de kapitaallast (lasten voor de realisatie van een binnensportaccommodatie) en de overige exploitatielasten of terwijl de gebruikerslasten. Hiermee wordt bedoeld dat als een binnensportaccommodatie gebruikt hier kosten aan verbonden zijn. Deze kosten zijn onder andere personeelskosten en schoonmaakkosten. Voor de gebruikerslasten gaat de regel op dat hoe meer een accommodatie gebruikt wordt, hoe hoger de gebruikerslasten zijn. Dit is voor de kapitaallasten niet het geval. De tabellen op de volgende pagina geven de kostprijzen aan, daarnaast zijn de tabellen ook een antwoord op deelvraag 5.
33/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Kostprijs per jaar
=
kapitaallast
+
overige exploitatielast
Gymzaal Kostprijs per jaar
=
€50.984,-
+
€42.732,16
€ 93.716,16
Kostprijs per uur (huidige bezetting = 1436 uur) € 65,26
Kostprijs per uur (maximaal reële bezetting = 2200 uur) € 42,60
€ 42.732,16
€ 29,76
€ 19,42
Kostprijs per jaar Totaal lasten Exploitatielasten* (zonder kapitaallasten)
= €93.716,16
Tabel 17
Sportzaal Kostprijs per jaar
=
€161.446,-
€85.464,-
= €246.910,-
€ 246.910,-
Kostprijs per uur (huidige bezetting = 1581 uur) € 156,17
Kostprijs per uur (maximaal reële bezetting = 2600 uur) € 94,97
€ 85.464,-
€ 54,01
€ 32,87
Kostprijs per jaar Totaal lasten Exploitatielasten* (zonder kapitaallasten)
+
Tabel 18
Sporthal Kostprijs per jaar
=
€247.362,-
€164.617,50
= €411.980,-
€ 411.980,-
Kostprijs per uur (huidige bezetting = 2036 uur) € 202,35
Kostprijs per uur (maximaal reële bezetting = 2816 uur) € 146,30
€ 164.617,5
€ 80,85
€ 58,46
Kostprijs per jaar Totaal lasten Exploitatielasten* (zonder kapitaallasten)
+
Tabel 19
* In dit overzicht is ook de uurprijs uitgerekend op basis van alleen de exploitatielasten (zonder kapitaallasten). Dit is gedaan op grond van het argument dat het realiseren van de lokale sportinfrastructuur gerekend kan worden tot de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de gemeente Zwolle. Sportverenigingen betalen in deze mogelijkheid enkel een ‘gebruikersvergoeding’ en betalen niet mee aan de realisatie van de accommodaties.
34/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
7
Analyse huidige situatie / werkelijke kostprijs
Datum
Nu de huidige tarieven van de gemeente Zwolle in kaart zijn gebracht en ook de kostprijs bekend is per accommodatiesoort, kan er gekeken worden naar wat de gemeente Zwolle toelegt op een uur gebruik van een binnensportaccommodatie. Voor onderwijsgebruik geldt dat de volledige kosten voor rekening zouden moeten zijn van de gemeente Zwolle. Voor overig gebruik (verenigingen e.d.) geldt dat er een huurprijs betaald dient te worden aan de exploitant van accommodatie. De gemeente Zwolle hanteert op dit moment een huurprijs van €14,28 voor een gymzaal per uur. Dit bedrag geldt voor alle huurders van een gymzaal. Er wordt geen onderscheid gemaakt in commercieel of niet-commerciële gebruiker. Kijkend naar de werkelijke kostprijs van een gymzaal, dan is te zien dat de gemeente Zwolle in alle gevallen de huurder minder laat betalen dan de kostprijs. Voor de gemeente Zwolle kan dit genoteerd worden als een verkapte subsidie. Dit onderzoek is geschreven, om meer inzicht te krijgen in welke bedragen de gemeente Zwolle toelegt per uur verhuur van een gemeentelijk gymzaal. In de tabel hieronder is dit verschil te zien
Gymzaal
Totaal lasten Exploitatielasten* (zonder kapitaallasten)
21,9 %
Kostprijs per uur (maximale bezetting)* € 42,60
33,5 %
48,0 %
€ 19,42
73,5%
Kostprijs per uur (huidige bezetting)*
Dekkings percentage
€ 14,28
€ 65,26
€ 14,28
€ 29,76
Huidig tarief
Dekkings percentage
Tabel 20 verschil huidig tarief / werkelijke kostprijs * zie tabel 17 voor de berekening
Uit de tabel is af te lezen dat de gemeente Zwolle in elk scenario geld toelegt op de huur van een gymzaal. Zelfs in de meest gunstige prijsberekening (maximaal haalbare bezetting) worden 73,5 % van de kosten gedekt door de huurprijs van een gymzaal. In de minst gunstige prijsberekening worden slechts 21,9 % van de kosten gedekt door de huurprijs van een gymzaal (let wel, dit is incl. kapitaallasten). De gemeente legt dit verschil in percentage bij. Het feit dat de gemeente dit doet voor de lokale verenigingen valt nog te verantwoorden, maar dat de gemeente ook dit bedrag bijlegt bij commerciële huurders valt vanuit maatschappelijk oogpunt niet te verdedigen. Echter de gemeente heeft nooit zicht gehad op de precieze grootte van de ‘verkapte subsidie’. De gemeente heeft geen eigen sporthallen en gymzalen. Toch is een berekening van de verschillen tussen huidig tarief en kostprijs wel van wezenlijk belang voor de gemeente. De sporthallen en –zalen zijn nu vaak in eigendom van een beheerstichting. Deze stichtingen vragen de gemeentelijke tarieven voor de verhuur. Mocht er aan het eind van het jaar een verschil ontstaan tussen de baten en lasten, dan kunnen deze stichtingen een exploitatiesubsidie aanvragen bij de gemeente. Om deze reden is het van belang voor de gemeente om te weten wat de werkelijke kostprijs is voor een 35/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
sporthal of –zaal. Uiteindelijk neemt gemeente namelijk verantwoordelijkheid voor een eventueel negatief exploitatieresultaat en zorgt de gemeente voor de instandhouding van een binnensportaccommodatie, in de vorm van een exploitatiesubsidie. Het verschil in het huidig tarief en de werkelijke kostprijs wordt uitgedrukt in een dekkingspercentage (welk deel in procenten van de kosten de gedekt worden door de huurprijs).
Sportzaal
Totaal lasten Exploitatielasten* (zonder kapitaallasten)
16,3 %
Kostprijs per uur (maximale bezetting)* € 94,97
26,9 %
47,3 %
€ 32,87
77,6%
Kostprijs per uur (huidige bezetting)*
Dekkings percentage
€ 25,52
€ 156,17
€ 25,52
€ 54,01
Huidig tarief
Dekkings percentage
Tabel 21 verschil huidig tarief / werkelijke kostprijs * zie tabel 18 voor de berekening
Sporthal
Totaal lasten Exploitatielasten* (zonder kapitaallasten)
26,2 %
Kostprijs per uur (maximale bezetting)* € 146,30
36,3 %
65,6 %
€ 58,46
90,7 %
Kostprijs per uur (huidige bezetting)*
Dekkings percentage
€ 53,04
€ 202,35
€ 53,04
€ 80,85
Huidig tarief
Dekkings percentage
Tabel 22 verschil huidig tarief / werkelijke kostprijs (huidig tarief sporthal = € 53,04) * zie tabel 19 voor de berekening
7.1
Gemeenschapsgeld en commerciële huurders
Uit de tabellen in bovenliggende paragraaf blijkt dat de gemeente op elk uur dat verhuurt wordt in een binnensportaccommodatie geld toelegt. Uit de cijfers over de bezetting (zie § 5.4) valt af te lezen dat commerciële organisaties in Zwolle jaarlijks gebruik maken van binnensportaccommodaties in Zwolle. Deze twee feiten combinerend, lijkt het dat de gemeente Zwolle jaarlijks een bedrag uitkeert ten bate van commerciële aanbieders van sport. Om zicht te krijgen om welk bedrag het gaat is in onderstaande berekeningen het verschil in huidige tarief en kostprijs per accommodatiesoort afgezet tegen het aantal verhuurde uren aan commerciële gebruikers van binnensportaccommodaties. De 15 Gemeentelijke gymzalen, in eigendom van het beleidsveld onderwijs, worden jaarlijks gemiddeld 2026 uren gehuurd door commerciële organisaties. Afgezet tegen het verschil in huidig tarief en kostprijs van een gymzaal leidt dit tot een gemeentelijke ‘verkapte’ subsidie aan commerciële organisaties van: 2026 uur x € 50,98 = € 103.285,48
36/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
De vier gymzalen in eigendom van vastgoed zijn niet meegenomen in deze berekening vanwege het ontbreken van de bezettingscijfers. Mogelijk is de gemeente dus nog meer gemeenschapsgeld kwijt aan commerciële organisaties. De sportzaal en sporthallen in Zwolle zijn niet eigendom van de gemeente Zwolle. Wel hanteren de exploitanten van deze binnensportaccommodaties een tarief die om en nabij het gemeentelijke tarief ligt. Dit tarief wordt ook in rekening gebracht aan de huurders met een commercieel doel. Dit betekent dat deze exploitanten haar binnensportaccommodaties tegen een lager bedrag (=huidig tarief, zie tabellen vorige pag.) aanbieden aan commerciële organisaties dan de kostprijs. Eén van de gevolgen hiervan is dat de exploitant niet uitkomt met de kosten en daardoor een negatief exploitatieresultaat behaald. Dit negatieve exploitatieresultaat wordt vervolgens door middel van een exploitatiesubsidie van de gemeente Zwolle weggewerkt. Indirect is het voor de gemeente Zwolle dan ook van belang om te weten wat de exploitanten van sportzalen en sporthallen toe leggen op een de huur van zaal door een commerciële organisatie (zie berekening hieronder). Totaal sportzaal = 35 uur x € 130,65 = € 4.572,75 Totaal sporthallen (met uitzondering van de nieuwe sporthal Landstede) = 270 uur x € 149,31 = € 40.313,70 De conclusie die hieruit getrokken kan worden is dat de gemeente Zwolle direct (via gemeentelijke gymzalen) meer dan € 100.000, door een te lage huurprijs, misloopt van organisaties met een commercieel doel. Daarnaast zal de gemeente Zwolle indirect een bedrag betalen aan commerciële organisaties doordat exploitanten van binnensportaccommodaties een te lage huurprijs vragen aan commerciële organisaties, dit leidt tot een niet dekkende begroting, die de gemeente Zwolle zal dichten via een exploitatiesubsidie.
37/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
8
Conclusie
Datum
Hoofdvraag: Welk systeem van bekostiging voor binnensportaccommodaties past het best bij de criteria van de gemeente Zwolle? Op dit moment hanteert de gemeente Zwolle een tariefsysteem gebaseerd op historische ontwikkelingen. Mogelijk waren deze tarieven in het verleden wel afgeleid van de kostprijs. Dit is nu waarschijnlijk niet meer het geval. De huurtarieven worden nu enkel jaarlijks geïndexeerd. Daarnaast zijn er ook, in al die jaren, verschillende losse afspraken gemaakt met binnensportexploitanten. Door de huidige situatie en al deze regelingen ontbreekt het inzicht en de transparantie in het proces. Het doel van de gemeente Zwolle is om tot een verhuurtariefsysteem te komen dat transparant is en helder inzicht geeft in het systeem. Op basis van dit gegeven is er gekeken naar welke tariefsystemen mogelijk zijn voor de verhuur van binnensportaccommodaties. Uit onderzoek bij andere gemeenten blijkt dat er zes verschillende stromingen waarneembaar zijn: 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Tarifering op basis van historische ontwikkelingen Afstemming van de tarieven op de omgeving Tarifering op basis van kostprijs Tarifering op basis van waardering van de voorziening Tarifering op basis van gelijkberechting van de gebruikers Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
In het nieuwe systeem wil de gemeente Zwolle dat er rekening wordt gehouden met de kostprijs van de verschillende accommodatiesoorten. Vanuit bedrijfseconomisch oogpunt is een tariefsysteem gebaseerd op kostprijs het meest transparant. Vanuit dit oogpunt blijven enkel tariefsysteem 3 en 4 over als mogelijk nieuw tariefsysteem. Echter tariefsysteem 4 gaat uit van de waardering per voorziening, waar tariefsysteem 3 uitgaat van de waardering per accommodatiesoort (gymzaal, sportzaal en sporthal). Voor tariefsysteem 4 dient afzonderlijk een prijs berekend te worden voor elke binnensportaccommodatie (96 verschillende kostprijzen). Dit terwijl tariefsysteem 3 uitgaat van 3 kostprijzen. Om het proces helder en overzichtelijk te houden past tariefsysteem 3 beter in deze situatie dan tariefsysteem 4.
8.1
Rollen en taken
Rondom de exploitatie van 96 binnensportaccommodaties in Zwolle zijn verschillende partijen betrokken. Binnen de gemeente zijn er 5 partijen: beleidsveld onderwijs (eigenaar van 15 gymzalen), beleidsveld sport, afdeling vastgoed, afdeling wijkzaken en het subsidieloket. Stichting SportService Zwolle (SSZ) is als externe partij betrokken. Evenals de eigenaren van de 76 gymzalen, 1 sportzaal en 9 sporthallen (normering van ISA Sport). Op de volgende bladzijde wordt schematisch weergegeven wat de rollen en taken per partij zijn. 38/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Beleidsveld onderwijs
Beleidsveld sport
Rol • Eigenaar van 15 gymzalen. • Verantwoordelijk voor creëren van voldoende aanbod aan binnensportaccommodaties voor onderwijsgebruik. • Verantwoordelijk het aanbieden van voldoende binnensportaccommodaties voor sport/bewegen.
Taken • klokuren- en instandhoudingvergoedingen komen uit het budget van onderwijs.
•
•
• Afdeling vastgoed
•
Eigenaar 4 gymzalen
•
Afdeling wijkzaken
•
•
Subsidieloket
•
Beheer en onderhouden gemeentelijke binnensportaccommodaties Verantwoordelijk voor subsidieaanvragen/ subsidieverstrekkingen Onafhankelijke stichting die namens de gemeente en sommige externe eigenaren uren voor binnensportaccommodaties verhuurt/inroostert.
•
SportService Zwolle
•
• •
•
•
• Eigenaren binnensportaccommodaties
•
Eigenaar van verschillende gymzalen, sportzalen en sporthallen.
• •
Afspraken maken met derden omtrent (co)financiering van binnensportaccommodaties en het gebruik door verenigingen e.d. Overboeken geïnde huur van verenigingen en andere gebruikers, naar eigenaren binnensportaccommodaties. Exploitatiesubsidies worden uit 2 de budget van sport bekostigd. Geen actieve taak (verhuur door SSZ, beheer door wijkzaken) Zorg dragen voor dagelijks en periodiek onderhoud en beheer Afhandelen klokuren- en instandhoudingvergoedingen. Behandelen aanvragen exploitatiesubsidies. Verhuur en inroostering uren gemeentelijke binnensportaccommodaties (voor zowel sport als onderwijsgebruik). Verhuur en inroostering van enkele binnensportaccommodaties van derden (zie bijlage 1 voor een overzicht). Innen van huur van verenigingen en andere gebruikers. huur overboeken naar beleidsveld sport. Exploiteren eigen binnensportaccommodatie. Bij behoefte acc. Beschikbaar stellen voor onderwijsgebruik (als compensatie krijgt men een klokuren- en instandhoudingvergoeding van het beleidsveld onderwijs).
Tabel 23 betrokken partijen rondom proces binnensportaccommodaties
2 De exploitatiesubsidie van sommige welzijnsinstellingen met binnensportaccommodatie wordt ook deels betaald uit het budget van welzijn
39/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
De eigenaren van niet gemeentelijke binnensportaccommodaties hanteren een huurprijs die afgeleid is van het gemeentelijk tarief. Dit gemeentelijk tarief is in 2011 vastgesteld op €14,28 p/u voor een gymzaal, €25,52 p/u voor een sportzaal en 53,04 p/u voor een sporthal. Deze prijzen gelden voor alle huurders, behalve onderwijsinstellingen. Onderwijsinstellingen hebben wettelijk recht op binnensportaccommodaties voor het aanbieden van bewegingsonderwijs. Voor dit gebruik krijgt de verhuurder een klokurenvergoeding en instandhoudingvergoeding van de gemeente en wordt geen huur in rekening gebracht (kosten voor rekening van de gemeente omdat het een wettelijke taak is). De conclusies uit dit onderzoek zijn vooral gericht op de inkomstenkant van de gemeente Zwolle. Vanuit dit onderzoek kunnen geen conclusies getrokken worden over de uitgavenkant van de gemeente omtrent binnensportaccommodaties. Duidelijk is dat de gemeente een klokuren- en instandhoudingvergoeding verstrekt aan eigenaren van binnensportaccommodaties voor onderwijsgebruik, niet geheel duidelijk is in welk mate deze toereikend is voor derden om de kosten te dekken. Dit past niet binnen dit onderzoek maar is wel interessant om te weten voor de gemeente Zwolle.
8.2
Toekomstperspectief
De bezetting/verhuur bestaat naast onderwijsgebruik ook uit verenigingsgebruik en commercieel gebruik. De groep onderwijsgebruik zal in de toekomst toenemen. Uit demografische cijfers blijkt dat, in absoluut aantal, het aantal onderwijsgerechtigden zal toenemen. Daarnaast zorgt de ontwikkelingen van speciale sportklassen ook voor een toename aan behoefte voor binnensportaccommodaties. De groep verenigingen is erg breed. Hieronder wordt verstaan de traditionele sportvereniging, maar ook groepen ouderen of een ander soort vereniging. Een huidige trend is dat de traditionele binnensportvereniging het moeilijk heeft. Sportbonden als de KNGU, NeVoBo en Badminton Nederland hebben te kampen met een dalend ledenaantal. Een oorzaak hiervoor is dat vrije tijd schaarser is geworden, de traditionele doelgroep van verenigingen (18-50 jaar) willen nu zelf bepalen wanneer men gaat sporten en wil niet vast zitten aan verenigingstijden. Daarnaast vraagt een vereniging veel van haar leden. Met de schaarser wordende vrije tijd laat de traditionele doelgroep zich liever in ‘de watten’ leggen bij een fitnesscentrum. De andere grote groep die valt binnen de groep verenigingen, zal de komende jaren enorm toenemen. De ouderen (50+) is een steeds groter wordende groep en hebben daarnaast veel vrije tijd. Verwacht wordt dat deze groep in de toekomst steeds meer gebruik gaat maken van binnensportaccommodaties. Mogelijk niet via een vereniging, maar wel in groepsverband. Bovenstaande informatie is van belang bij het bereken van de kostprijs in de toekomst. De component verenigingen is aan veranderingen onderhevig. De groep ouderen in dit component stijgt. Dit zal mogelijk ook nieuwe kosten met zich meebrengen om de accommodaties geschikt te maken voor deze groep. Dit kan mogelijk opgevangen worden doordat het component commerciële afnemers zal toenemen door de groei van dit component.
8.3
Kostprijs
De gemeente Zwolle wil, blijkt uit de gestelde criteria, een tariefsysteem gebaseerd op kostprijs per accommodatiesoort. Om deze kostprijs te berekenen zijn een aantal 40/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
gegevens nodig: bezettingsgraad (in dit onderzoek wordt er onderscheidt gemaakt in huidige bezetting en maximale reële bezetting), kapitaallasten en exploitatielasten. Door middel van deze gegevens kan de kostprijs per uur berekend worden. Dit door de totale lasten (kapitaallasten en exploitatielasten) te delen door de bezetting. In de tabellen hieronder zijn deze berekeningen uitgevoerd voor de drie verschillende accommodatiesoorten:
Gymzaal (huidig tarief = € 14,28)
Kostprijs per jaar
Kostprijs per uur (huidige bezetting = 1436 uur)
Verschil kostprijs – huidig tarief
Totaal lasten Exploitatielasten (zonder kapitaallasten)
€93.716,16
€ 65,26
€ 50,98
Kostprijs per uur (maximaal reële bezetting = 2200 uur) € 42,60
€42.732,16
€ 29,76
€ 15,48
€ 19,42
Sportzaal (huidig tarief = € 25,52)
Kostprijs per jaar
Kostprijs per uur (huidige bezetting = 1581 uur)
Verschil kostprijs – huidig tarief
Totaal lasten Exploitatielasten (zonder kapitaallasten)
€246.910,-
€ 156,17
€85.464,-
Sporthal (huidig tarief = € 53,04)
Totaal lasten Exploitatielasten (zonder kapitaallasten)
Verschil kostprijs – huidig tarief
€ 28,32 € 5,14
€ 130,65
Kostprijs per uur (maximaal reële bezetting = 2600 uur) € 94,97
€ 69,45
€ 54,01
€ 28,49
€ 32,87
€ 7,35
Kostprijs per jaar
Kostprijs per uur (huidige bezetting = 2036 uur)
Verschil kostprijs – huidig tarief
€411.980,-
€ 202,35
€164.617,5
€ 80,85
Verschil kostprijs – huidig tarief
€ 149,31
Kostprijs per uur (maximaal reële bezetting = 2816 uur) € 146,30
€ 93,26
€ 27,81
€ 58,46
€ 5,42
Verschil kostprijs – huidig tarief
Tabel 24 overzicht kostprijzen binnensportaccommodaties
Het rechtstreeks vertalen van de kostprijs per uur naar de huurprijs is niet in alle gevallen een reële optie. Commerciële partijen moeten dit wel kunnen opbrengen, maar verenigingen hebben een maatschappelijke functie in de stad en moeten in het belang van de gemeente bestaan blijven. Mogelijk is om verenigingen (non-profit organisaties) en gereduceerd bedrag te laten betalen van de kostprijs. Wel is dan inzichtelijk wat de gemeente bijdraagt aan verenigingen als verkapte subsidie. Dat is het grootste voordeel ten opzichte van de huidige situatie. Tot voor kort had de gemeente geen enkel zicht op hoe groot de ‘verkapte subsidies’ zijn. 41/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
9
Aanbevelingen
Datum
De aanbevelingen zijn gebaseerd op de gegevens die in het voorliggende rapport zijn beschreven.
9.1
Bekostigingssystematiek
Uit de criteria die de gemeente Zwolle stelt aan een bekostigingssysteem voor binnensportaccommodaties komt naar voren dat een systeem waarbij de huurprijs gebaseerd is op de kostprijs het best aansluit bij de wensen en behoeften van de gemeente Zwolle. Aanbevolen wordt dan ook om het huidige systeem, gebaseerd op historische ontwikkelingen, te vervangen voor een systeem gebaseerd op de kostprijs per accommodatiesoort. In beginsel zal elke huurder de kostprijs per uur moeten betalen voor de huur van een gymzaal, sportzaal of sporthal. Omdat niet iedere huurder dit kan en hoeft op te brengen, zal er onderscheid gemaakt worden in de soorten huurders: • • •
Commerciële personen, organisaties of instellingen. Gebruikers voor sport/beweging op non-profit basis. Overige gebruikers op non-profit basis.
Ook onderwijs maakt gebruik van binnensportaccommodaties, deze worden hierboven niet benoemd. Dit vanwege het feit dat er voor onderwijsgebruikers een andere regeling van toepassing is. Later in dit hoofdstuk wordt hier meer aandacht aangeschonken. Voor de berekening van een huurprijs moet worden uitgegaan van alle lasten (kapitaallasten + overige exploitatielasten) en van de huidige bezetting. Er moet niet worden uitgegaan van de maximaal reële bezetting omdat deze een optimistischer beeld geeft dan op dit moment het geval is. Door gebruik te maken van de maximaal reële bezetting zal een deel van de kosten niet doorberekend worden naar de huurder. Deze kosten komen dan voor rekening van de gemeente, dit leidt weer tot een ‘verkapte subsidie’ van de gemeente Zwolle. Door gebruik te maken van de huidige bezetting krijg je dit probleem niet, omdat de huidige bezetting uitgaat van actuele werkelijke cijfers. Aanbevolen wordt om de groep huurders bestaande uit organisaties met winstoogmerk (zie § 9.1.1 voor een definitie van organisatie met winstoogmerk) alleen in aanmerking te laten komen voor de huur van een binnensportaccommodatie tegen volledige kostprijs van de accommodatiesoort. De groepen huurders bestaande uit de organisaties zonder winstoogmerk (zie § 9.1.1 voor een definitie van organisatie zonder winstoogmerk) komen in aanmerking voor de huur van een binnensportaccommodatie tegen een gereduceerde kostprijs. Deze groepen kunnen mogelijk niet de volledige kostprijs betalen (gevolg daarvan zou waarschijnlijk opheffing/faillissement beteken) en de doelstellingen van deze groepen zijn van belang voor een leefbaar Zwolle. Om die reden zou de gemeente Zwolle deze 42/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
groepen een binnensportaccommodatie aan moeten bieden tegen een gereduceerde prijs. Echter een gereduceerd bedrag van de kostprijs is een vaag begrip. Aanbevolen wordt om voor de huurder zonder winstoogmerk onderstaand punt uit te werken. De politiek kan de hoogte van het dekkingspercentage bepalen. • Als gemeente een bepaald dekkingspercentage vaststellen van de kosten die je wilt verhalen op de huurder. Daarnaast kan gekeken worden of de nieuw te vragen huurprijs gebaseerd moet worden op de huidige bezetting, of op de maximaal reële bezetting. Vanuit dit onderzoek wordt aanbevolen om uit te gaan van de huidige bezetting. Één van de wensen van de gemeente Zwolle is om een eenduidig systeem te hanteren. Als bij de verschillende groepen huurders de kostprijs per uur gebaseerd is op verschillende bezettingsgraden, leidt dit niet tot een eenduidig systeem. Dit betekent wel dat de huurder zonder winstoogmerk te maken krijgt met een flinke stijging van de huurprijs (meer dan 100% in sommige gevallen). Dit kan opgevangen worden door de huurprijs in fases te veranderen/verhogen (bijvoorbeeld een overbrugging van 5 jaar, waarin de huurprijs telkens iets meer richting de kostprijs per uur verschuift). Sporthal Sportzaal gymzaal Organisatie met Volledige kostprijs Volledige kostprijs Volledige kostprijs winstoogmerk sporthal sportzaal gymzaal Organisatie voor Gereduceerd Gereduceerd Gereduceerd sport/bewegen zonder bedrag van bedrag van bedrag van winstoogmerk kostprijs sporthal kostprijs sportzaal kostprijs gymzaal Overige gebruikers Gereduceerd Gereduceerd Gereduceerd zonder winstoogmerk bedrag van bedrag van bedrag van kostprijs sporthal kostprijs sportzaal kostprijs gymzaal In bovenstaand schema is de aanbeveling omtrent een mogelijke bekostigingssystematiek schematisch uitgewerkt. De kostprijs is daarbij gebaseerd op de huidige bezetting per accommodatiesoort. 9.1.1 Randvoorwaarden en uitgangspunten t.a.v. tarieven: Om in de tarievensystematiek tot duidelijkheid te komen moet het gebied begrenst worden door voorwaarden en uitgangspunten. In onderstaande opsomming staan de voorwaarden die de gemeente in acht zou moeten nemen bij het bepalen van een nieuwe tarievensystematiek. • • • • •
•
Alleen differentiëren in huurprijs als daar redenen voor zijn Het nieuwe tariefsysteem moet voor alle betrokken partijen eenvoudig uitvoerbaar zijn Een accommodatie wordt verhuurd tegen kostprijs Per type accommodatie (sporthal, sportzaal, speelzaal) is 1 uniform tarief (dus 3 tarieven) Een huurder zonder winstoogmerk (niet-commercieel) kan in aanmerking komen voor een subsidie op de kostprijs (verlaagd tarief). Onder niet-commerciële organisatie wordt verstaan: een persoon, bedrijf of instelling die niet in eerste plaats, de bundelingen van kracht, kennis en vaardigheden inzet om winst te bereiken. Een commerciële huurder kan géén subsidie krijgen op de kostprijs. Onder commerciële huurder wordt verstaan: een persoon, bedrijf of instelling die de 43/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
•
bundelingen van kracht, kennis en vaardigheden in eerste plaats inzet om winst te bereiken. Het exploitatietekort van de binnensportaccommodaties mag niet toenemen
9.1.2 Kader voor verhuur Naast de voorwaarden en uitgangspunten die in acht genomen dienen te worden, zal ook iets vastgelegd moeten worden over de wijze van verhuren. Aanbevolen wordt om onderstaande opsommingen mee te nemen in een beleidsontwikkeling op gebied van de tarievensystematiek. Prioritering van gebruik (in volgorde van belang) 1 Onderwijsgebruik normuren gaat voor overig gebruik/ Scholen hebben overdag voorkeursrecht voor het verplichte bewegingsonderwijs 2 Primair onderwijsgebruik gaat voor op onderwijsgebruik vanuit het voortgezet onderwijs 3 Sportgebruik gaat voor ander gebruik 4 Competitiegebruik heeft voorrang boven ander gebruik 5 Trainingsgebruik gaat voor recreatief gebruik 6 Non-profit sport gebruik gaat voor op profit gebruik 7 Structurele terbeschikkingstelling gaat voor op incidenteel gebruik 8 Jeugdigen hebben voorrang bij voor hen gunstige tijdstippen tot 20.00uur 9 Binnensportverenigingen gaan voor op buitensportverenigingen 10 Volledig ruimtebeslag gaat voor gedeeltelijk ruimtebeslag 11 Gebruikers uit de gemeente Zwolle gaan voor gebruikers uit andere gemeenten Overige kaders/voorwaarden • Eenmaal gereserveerde ruimte kan nimmer kosteloos worden geannuleerd • Gelegenheid geven tot sportbeoefening dient zo veel mogelijk aan te sluiten op eerder vastgelegde uren • Gelegenheid geven tot sportbeoefening geschiedt op basis van bruto zaaluren, dus inclusief opbouwen en opruimen zaalinrichting 9.1.3 Kostprijs gerelateerde systematiek en de toekomst Mocht er daadwerkelijk worden overgestapt naar een bekostigingssystematiek gebaseerd op kostprijs dan is het wel van belang om elke 5 jaar de kostprijs per accommodatiesoort opnieuw te berekenen. Wordt dit niet gedaan dan krijg je over 10 á 20 jaar weer de vraag of de huurprijzen nog wel reëel zijn. Met andere woorden dan heeft de gemeente Zwolle weer een systematiek gebaseerd op historische afspraken. Voor een berekening van de kostprijs dienen de bezettingsgraad van dat moment en de exploitatiekosten (kapitaallasten + overige exploitatielasten) van dat moment per accommodatiesoort in kaart gebracht te worden. Van belang is het dan, dat de kosten die gemoeid zijn met binnensportaccommodaties overzichtelijk zijn weergegeven in de begroting. Aanbevolen wordt om deze kosten per accommodatiesoort te noteren, waarbij er onderscheid gemaakt dient te worden in kosten voor gemeentelijke accommodaties en kosten die de gemeente heeft aan sportaccommodaties van derden.
44/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
9.1.4 Afschrijvingstermijn In dit onderzoek is voor het berekenen van de kapitaallasten een afschrijvingstermijn van 50 jaar gehanteerd. Deze 50 jaar is gebaseerd op de afschrijvingstabel investeringen uit de begroting 2011. De vraag is of het in deze tijd, waarin de waardeperceptie aan snelle verandering onderhevig is, nog wel reëel is om een afschrijvingstermijn van 50 jaar te hanteren. Uit navraag bij bouwbedrijven en commerciële sportaanbieders blijkt ook dat zij vaak een afschrijvingstermijn op gebouwen van circa 30 jaar hanteren. Aanbevolen wordt dan ook om onderzoek te doen naar de mogelijkheid om de afschrijvingstermijn op sportaccommodaties te verlagen. Dit zal leiden tot hogere kapitaallasten per jaar, maar geeft wel een reëler beeld van de werkelijkheid. Deze kunnen voor een deel verhaald worden op de groep huurders met een winstoogmerk.
9.2
Onderwijsgebruik
Onderwijsinstellingen hoeven binnen de norm geen huur te betalen voor het gebruik van een sportaccommodatie. In de wet is vastgelegd dat elke leerling recht heeft op een bepaald aantal uren bewegingsonderwijs. Al deze leerlingen bij elkaar bepalen de norm aan bewegingsuren waar een onderwijsinstelling recht op heeft. Als compensatie voor het laten gebruiken van een binnensportaccommodatie door onderwijsinstellingen, krijgen de eigenaren/exploitanten van de betreffende binnensportaccommodatie een vergoeding van de gemeente. Deze vergoeding wordt uitgekeerd in de vorm van een klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding. Deze vergoedingen worden jaarlijks door de gemeente uitgekeerd aan de eigenaren/exploitanten die daar recht op hebben. Echter uit het onderzoek blijkt dat er waarschijnlijk een gat zit tussen de uitgekeerde vergoedingen en de werkelijke kostprijs per uur. Dit is niet met zekerheid te zeggen. Aanbevolen wordt dan ook om een vervolgonderzoek te doen naar wat de gemeente daadwerkelijk betaalt aan de uren die gebruikt worden voor onderwijsgebruik. Voor gemeentelijke accommodaties is dit niet van belang, omdat daar geen sprake is van het betalen van een vergoeding. Hoe de klokuren- en instandhoudingvergoeding per uur zich verhoudt tot de kostprijs per uur van de accommodatie is niet bekend. Maar het kan nu wel zo zijn dat derden (exploitanten van binnensportaccommodaties, in de vorm van stichtingen e.d.) meebetalen aan het gebruik van de accommodaties door onderwijs, terwijl deze kosten in principe allemaal voor rekening zijn van de gemeente. Uitkomsten van dit vervolgonderzoek kunnen leiden tot minder exploitatietekorten bij exploitanten van binnensportaccommodaties en tevens wordt het proces van bekostiging hierdoor transparanter en eerlijker. Wil een onderwijsinstelling meer uren bewegingsonderwijs dan de norm voor haar aangeeft, dan dient zij wel huur te betalen en valt zij onder de categorie: gebruikers uit de gemeente Zwolle voor sport/beweging op non-profit basis. Voor elk uur dat een onderwijsinstelling boven de norm gebruik maakt van een binnensportaccommodatie betalen zij de huurprijs die deze categorie ook dient te betalen.
45/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
9.3
Werkproces
Uit de conclusies blijkt dat er veel verschillende partijen betrokken zijn bij de exploitatie van binnensportaccommodaties. Één van de taken die valt binnen de exploitatie is de verhuur van binnensportaccommodaties. Op dit moment is dit een taak van SSZ voor wat betreft de gemeentelijke binnensportaccommodaties. Binnensportaccommodaties van derden worden deels door SSZ verhuurt en deels door de eigenaar/exploitant zelf. Dit is een verwarrend en onoverzichtelijke situatie voor de gemeente, maar ook zeker voor huurders/afnemers. Ideaal zou zijn als één partij in Zwolle, de verhuur van alle binnensportaccommodaties op zich zou nemen. Mogelijk leidt dit ook tot een kostenbesparing. Taken kunnen namelijk op deze manier effectiever en efficiënter uitgevoerd worden.
9.4
Implementatievraagstuk
Het is verstandig om daadwerkelijk werk te maken van een nieuw tarievensysteem. Uit dit onderzoek is gebleken dat de huidige situatie achterhaald en niet bevredigend voor de gemeente Zwolle is. Mocht er gestart worden met een dergelijke ommezwaai, dan is het verstandig wel dit zorgvuldig voor te bereiden. 9.4.1 Creëren draagvlak In het beleidsvormingsproces is draagvlak noodzakelijk. Het is hierbij van belang dat de verschillende gemeentelijke disciplines op één lijn komen, dat de politiek de ambtelijke voorstellen ondersteunt en dat goed overleg wordt gepleegd met de gebruikers/huurders van de binnensportaccommodaties. Belangrijk is het daarbij om gedurende het hele proces na te denken over hoe draagvlak gecreëerd kan worden bij belanghebbenden. Hierbij zal nagedacht moeten worden over de communicatie naar buiten. 9.4.2 Opstellen tijdpad Naast het creëren van draagvlak is ook de planning erg belangrijk. De verschillende activiteiten en stappen moeten in beeld gebracht worden en daarbij moet aangegeven worden hoeveel tijd dit gaat kosten. Hierdoor wordt ook duidelijk in welke mate er een beroep wordt gedaan op de ambtelijke organisatie. 9.4.3 Opstellen startnotitie Een ander belangrijk deel van de voorbereiding is het opstellen van een startnotitie. De startnotitie zal de basis vormen voor het verder te ontwikkelen tarievenstelsel. De startnotitie brengt structuur aan in het proces en bevat de randvoorwaarden en uitgangspunten die belangrijk zijn bij het nadenken over nieuw beleid. Onderliggend onderzoek kan uitstekend als basis gebruikt worden voor een op te stellen startnotitie. Na deze stappen in de voorbereiding kan er een begin worden gemaakt aan het interactieve proces. Hierin kunnen opgestelde uitgangspunten met de huurders worden doorgenomen.
46/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
9.5
Aanbevelingen puntsgewijs
Hieronder worden alle aanbevelingen nog eens puntsgewijs opgesomd. •
• • •
• • •
• • •
Overstappen van het huidige bekostigingssysteem gebaseerd op historische ontwikkelingen naar een bekostigingssysteem gebaseerd op de kostprijs per accommodatiesoort. Voor een huurprijs moet uitgegaan worden van alle lasten (kapitaallasten + overige exploitatielasten) en van de huidige bezetting De huurder met winstoogmerk betaalt voor gebruik de kostprijs per uur van de accommodatiesoort. De huurder zonder winstoogmerk betaalt voor gebruik een gereduceerd bedrag van de kostprijs per uur. Dit kan d.m.v. een bepaalde dekkingspercentage te hanteren of door een gebruikerssubsidie uit te keren. Bij een overstap van bekostigingssystematiek, een overbruggingstermijn van 5 jaar hanteren. Goed afbakenen van randvoorwaarden, uitgangspunten en kaders. In dit rapport worden suggesties gedaan betreffende deze zaken. In de toekomst elke 5 jaar een kostprijs berekening uitvoeren op de binnensportaccommodaties. Dit om de huurprijzen goed te laten aansluiten op de kostprijs. Onderzoek doen of de afschrijvingstermijn van 50 jaar nog reëel is en bepalen of deze verlaagd kan worden. Onderzoek doen of de klokurenvergoeding en de instandhoudingvergoeding toereikend is aan exploitanten van binnensportaccommodaties. Eén partij in Zwolle die de verhuur van alle binnensportaccommodaties in Zwolle voor haar rekening neemt.
47/58
58
Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
10
Literatuur
Datum
Andres, A & Kleij, R van. (2011). Helder inzicht in de feitelijke kostprijs van sport is wenselijk. Verkregen op 23 mei, 2011, via http://www.sportknowhowxl.nl/sportenexploitatie/4717 Andres cum suis. (2011). Eindrapportage, Doorrekening exploitatie wijkcentrum Het Anker gemeente Zwolle Gemeente Arnhem. (2004). Tarieven voor de sport, het Arnhems model Gemeente Best. (2008). Uitvoeringsnotitie, Tarieven Binnensport gemeente Best Gemeente Houten. (2005). Tarieven sportaccommodaties Houten e.o. Gemeente Pijnacker-Nootdorp. (2005) Tarievennota Sport 2005 Gemeente Zwolle. (2006). Sport in Zwolle, Sportnota 2006-2011 Gemeente Zwolle. (2009). Begroting 2010 Gemeente Zwolle. (2010). Algemene subsidieverordening Zwolle 2010 Gemeente Zwolle. (2010). Grondprijzennota 2011 Gemeente Zwolle. (2011). Zwolle bij de hand 2011, kerncijfers Gemeente Zaltbommel. (n.d.). De basis voor binnensport, beleid voor de binnensportaccommodaties. Verkregen op 15 mei, 2011, via http://kic.nisb.nl/site/catalogus/show/7212 Hopman & Andres Consultans B.V. (2009). Eindrapportage, Masterplan Sportaccommodaties Gemeente Zwolle. R09-111.968/AEA/BK. ISA Sport. (n.d.) Handboek sportaccommodaties. Arnhem:NOC*NSF NOC*NSF. (2010). Ledental NOC*NSF over 2009. Arnhem:NOC*NSF. Verkregen op 24 mei, 2011, via http://www.nocnsf.nl/cms/showpage.aspx?id=4177 Parlementaire enquêtecommissie opsporingsmethoden. (1 februari 1996). Eindrapport. Verkregen op 22 juni, 2011, via http://www.burojansen.nl/traa/b10_2_28.htm R.P.H. Andriolo Advies & Consultancy. (2011, 17 mei). Gymnastiekonderwijs. Verkregen op 18 mei, 2011, via http://www.andriolo.nl/Gymnastiekonderwijs074.html
48/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Sociaal en Cultureel Planbureau. (n.d.) Wat Nederlanders doen in hun vrije tijd. Verkregen op 4 juli, 2011, via http://www.scp.nl/Organisatie/Onderzoeksgroepen/Tijd_Media_Cultuur/Tijdsbesteding/H oe_lang_en_hoe_vaak/Vrije_tijd/Wat_Nederlanders_doen_in_hun_vrije_tijd Stevelink, S. (2010). Tarievensystematiek, Gemeente Almelo. Hogeschool Windesheim, Zwolle Verordening Huisvesting onderwijs gemeente Zwolle VNG. (n.d). Eigendom gebouwen en eigendomsoverdracht. Verkregen op 22 juni, 2011, via http://www.vng.nl/smartsite.dws?id=46174
49/58
58
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Datum Titel
Bijlage 1 Overzicht binnensportaccommodaties Zwolle In onderstaand overzicht staan alle binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle opgesomd. Daarnaast staat vermeld wat voor type accommodatie het is. Of het de gehele accommodatie is, of een onderdeel van de gehele accommodatie (zaal 1, e.d.). Vanuit de grootte van de accommodatie kan afgeleid worden over welk soort accommodatie het gaat (gymzaal, sportzaal, sporthal). Ook staat vermeld wie eigenaar is van de accommodatie en wie de accommodatie beheerd. Ten slotte staat ook aangegeven of de inroostering via SportService Zwolle gaat of rechtstreeks via de exploitant. Inroostering SSZ #
Naam
Type
Specificatie
1
Ambelt -Herfte
SO
zaal 2
120 m²
Ambelt
Ambelt
2
Ambelt -Oosterenk
SO
zaal 2
200 m²
Ambelt
Ambelt
3
Ambelt -Herfte
SO
zaal 1
252 m²
Ambelt
Ambelt
4
Ambelt -Oosterenk
SO
zaal 1
252 m²
Ambelt
Ambelt
5
Facet
SBO
252 m²
Catent
Catent
6
ROC Deltion
ROC
160 m²
Deltion
Deltion
7
ROC Deltion
ROC
232 m²
Deltion
Deltion
8
ROC Deltion
ROC
286 m²
Deltion
Deltion
zaal 1
Afmeting
Eigendom
Beheer
gymonderwijs
overig gebruik
x
x
9
ROC Deltion
ROC
zaal 2
286 m²
Deltion
Deltion
10
ROC Deltion
ROC
zaal 3
286 m²
Deltion
Deltion
11
ROC Deltion
ROC
1100 m²
Deltion
Deltion
12
Willem Barentszstraat
SO
180 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
13
Molenweg
Stand-alone
190 m²
Gemeente
Gemeente
x
X
14
Ambelt-Dr. Hengeveldcollege
SO
200 m²
Gemeente
Gemeente
15
Bachlaan
Stand-alone
200 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
16
Waallaan rechts
Stand-alone
rechts
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
17
Ambelt-Dr. Hengeveldcollege
SO
zaal 1
252 m²
Gemeente
Gemeente
18
Ijsselcentraleweg (Klokbeker)
PO
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
19
Brahmsstraat
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
20
Beulakerwiede
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
21
Hille Gaerthé
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
22
Gouwe
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
X
23
Gedeputeerdenlaan
PO
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
X
24
Korianderplein
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
X
25
Turfmarkt
PO
26
Waallaan links
Stand-alone
27
Wilhelminastraat
28
Zwarteweg
29
zaal 2
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
Stand-alone
252 m²
Gemeente
Gemeente
x
x
Stilohal
Stand-alone
1.344 m²
Gemeente
Gemeente
x
30
De Twijn-Dr. Hengeveldcollege
SBO
zaal 3
Gemeente
Gemeente
31
De Twijn-Dr. Hengeveldcollege
SBO
zaal 4
Gemeente
Gemeente
32
Greijdanus S.G.
VO
Greijdanus
Greijdanus
links
Greijdanus 1
252 m²
x
50/58
58
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Datum Titel
Inroostering SSZ #
Naam
Type
Specificatie
Afmeting
Eigendom
Beheer
33
Greijdanus S.G.
VO
Greijdanus 4
252 m²
Greijdanus
Greijdanus
x
34
Greijdanus S.G.
VO
Greijdanus 5
252 m²
Greijdanus
Greijdanus
x
35
Greijdanus S.G.
VO
Greijdanus 2 (+3)
264 m²
Greijdanus
Greijdanus
x
36
Greijdanus S.G.
VO
Greijdanus 3 (+2)
264 m²
Greijdanus
Greijdanus
x
37
Greijdanus S.G.
VO
Greijdanus 6
330 m²
Greijdanus
Greijdanus
x
38
Groene Welle
VO
260 m²
Groene Welle
Groene Welle
39
Groene Welle
VO
448 m²
Groene Welle
Groene Welle
40
HS Windesheim
HBO
Danszaal 6
150 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
41
HS Windesheim
HBO
Danszaal 7
200 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
42
HS Windesheim
HBO
Gymzaal 1
252 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
43
HS Windesheim
HBO
Turnzaal 8
252 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
44
HS Windesheim
HBO
Turnzaal 9
252 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
45
HS Windesheim
HBO
zaal 10 (+11)
308 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
46
HS Windesheim
HBO
zaal 11 (+10)
308 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
47
HS Windesheim
HBO
Gymzaal 2+3
616 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
48
HS Windesheim
HBO
CALO-hal 4+5
1.344 m²
HS Windesheim
HS Windesheim
x
49
Talentstad
VO
zaal 1
180 m²
Landstede
Landstede
50
Talentstad
VO
zaal 2
180 m²
Landstede
Landstede
51
Talentstad
VO
200 m²
Landstede
Landstede
52
Meander college
VO
252 m²
Landstede
Landstede
53
Carolus Clusius
VO
zaal 1
252 m²
Landstede
Landstede
54
Carolus Clusius
VO
zaal 2
252 m²
Landstede
Landstede
55
Carolus Clusius
VO
252 m²
Landstede
Landstede
56
Th. A Kempis
VO
zaal 1
252 m²
Landstede
Landstede
57
Th. A Kempis
VO
zaal 2
252 m²
Landstede
Landstede
58
Th. A Kempis
VO
252 m²
Landstede
Landstede
59
Landstede
ROC
(in 2-en)
616 m²
Landstede
Landstede
60
Landstede
ROC
arena
896 m²
Landstede
Landstede
61
ZBA - hal
Stand-alone
1.344 m²
Landstede
Landstede
62
Landstede
ROC
(in 3-en)
1344 m²
Landstede
Landstede
63
Meander college
VO
64
De Twijn
SO
65
Diezer college
VO
66
Diezer college
67
Diezer college
68
Parkschool
69 70
gymonderwijs
overig gebruik
Landstede
Landstede
120 m²
OOZ
OOZ
zaal 1
180 m²
OOZ
OOZ
VO
zaal 2
180 m²
OOZ
OOZ
VO
zaal 3
180 m²
OOZ
OOZ
PO
180 m²
OOZ
OOZ
De Springplank
PO
200 m²
OOZ
OOZ
Celeanum
VO
200 m²
OOZ
OOZ
71
Thorbecke SG
VO
Thorbecke 1
252 m²
OOZ
OOZ
x
72
Thorbecke SG
VO
Thorbecke 2
252 m²
OOZ
OOZ
x
73
Capellen SG
VO
zaal 1
252 m²
OOZ
OOZ
74
Capellen SG
VO
zaal 2
252 m²
OOZ
OOZ
75
De Twijn
SO
252 m²
OOZ
OOZ
x
x
76
Octopus
PO
252 m²
OOZ
OOZ
x
x
x
x
51/58
58
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Datum Titel
Inroostering SSZ #
Naam
Type
Specificatie
77
Marsweide
PO
78
Bewegingshuis
Stand-alone
zaal 4
79
Bewegingshuis
Stand-alone
zaal 1+2+3
80
Eliëzerschool
SBO
82
BDG
Stand-alone
83
De Elshof
Wijkcentrum
84
De Molenkamp
85
De Enk
86
Afmeting 301 m²
Eigendom
Beheer
gymonderwijs
overig gebruik
OOZ
OOZ
x
x
450 m²
Privaat
Gemeente
x
x
1.350 m²
Privaat
Gemeente
x
x
120 m²
St.SO
St.SO
150 m²
Stichting
Stichting
x
162 m²
Stichting
Stichting
x
Wijkcentrum
180 m²
Stichting
Stichting
x
Wijkcentrum
252 m²
Stichting
Stichting
x
De Pol
Wijkcentrum
252 m²
Stichting
Stichting
x
x
87
Weijenbelt
Wijkcentrum
273 m²
Stichting
Stichting
x
x
88
Het Anker
Wijkcentrum
290 m²
Stichting
Stichting
x
89
Gerenlanden A
Wijkcentrum
zaal A (+B)
308 m²
Stichting
Stichting
x
x
90
Gerenlanden B
Wijkcentrum
zaal B (+A)
308 m²
Stichting
Stichting
x
x
91
WRZV
Stand-alone
zaal 1
1.344 m²
Stichting
Stichting
x
92
WRZV
Stand-alone
zaal 2
1.344 m²
Stichting
Stichting
x
93
BDG
Stand-alone
Sporthal
2.112 m²
Stichting
Stichting
x
94
Het Mozaïek
PO
189 m²
Vivente
Vivente
x
95
De Brug
SBO
275 m²
96
Koningin Emma
PO
SO SBO ROC PO VO HBO OOZ St. SO
Danszaal
Vivente
Vivente
Vivente
Vivente
x
= Speciaal onderwijs = Speciaal basisonderwijs = Regionaal opleidingscentrum = Primair onderwijs = Voortgezet onderwijs = Hoger beroepsonderwijs = Openbaar Onderwijs Zwolle = Stichting Speciaal onderwijs
52/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Bijlage 2 Bezettingsgraad per accommodatie Onderstaand, een overzicht van de bezetting van alle gemeentelijke gymzalen, die horen bij het beleidsveld onderwijs. Gymzalen Willem Barentszstraat Molenweg Bachlaan Waallaan rechts IJsselcentraleweg (Klokbeker) Brahmsstraat Beulakerwiede Hille Gaerthé Gouwe Gedeputeerdenlaan Korianderplein Turfmarkt Waallaan links Wilhelminastraat Zwarteweg Totaal Gymzalen
Uren onderwijs* 194 1079,50 803,25 1035,67 1153,67 905 508,92 1121,67 902,75 1045,25 988 618,75 1116,17 1269 1033 13744,58
Uren vereniging* 151,50 319,25 649,75 435,50 163,50 311,50 286 487 488 417 1127,25 92,50 236 349 225,50 5739,25
Uren commercieel* 0 7,50 272 119 91,50 276 63,75 76,50 6,50 191,75 5,50 324,50 121 158 312,50 2026
Totaal uren* 345,50 1406,25 1725 1590,17 1408,67 1492,50 858,67 1685,17 1397,25 1654 2120,75 1035,75 1473,17 1776 1571 21539,83
* aantal uren per jaar (schooljaar 2009-2010)
Ook de bezetting van verschillende sporthallen is in kaart gebracht. In onderstaand overzicht enkel de sporthallen waar de volledige bezettingsgegevens van bekend zijn. Sporthallen Calo Sporthal Bewegingshuis BDG hal WRZV hal 1 WRZV hal 2 Totaal Sporthallen
Uren onderwijs* 1800 1025 554 384 152,75 3915,75
Uren vereniging* 807,75 920,33 1737 1214,50 1315,50 5995,58
Uren commercieel* 7 12,33 0 128,50 122 296,83
Totaal uren* 2614,75 1957,67 2291,50 1727 1590,25 10181,17
* aantal uren per jaar (schooljaar 2009-2010)
53/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Bijlage 3 Investeringsraming Sportzaal & Sporthal Sportzaal aantal m2 Entreesluis 16 entreehal 45 kantoor beheerder 10 Toiletgroep dames (3 toiletten) 9 Toiletgroep heren (2 toiletten + 2 urinoirs) 9 mindervalidetoilet 5 ontmoetingsruimte incl. bargedeelte 120 keuken 25 provisieruimte 15 ruimte t.b.v. koel- en vriescel 15 berging/werkkast 10 kleedkamers dames (3 stuks incl. toilet & douche) 70 kleedkamers heren (3 stuks incl. toilet & douche) 70 Scheidsrechters- /docentenruimten (3 stuks incl. toilet & douche) 20 EHBO-ruimte 15 werkkast 6 Sporthal 22 x 28 meter (vrije hoogte 7 meter 616 toestellenbergingen (3 stuks) 80 CV ruimte 20 ruimte hoofdverdeler elektra 10 luchtunitruimte 50 Subtotaal 1236 Toeslag netto-bruto 8% 98,88 Subtotaal bouwkosten (bouwkundig +installaties) 1334,88 Honoraria procesmanager, architect etc. (circa 14% over bouwkosten) infrastructuur o.a. parkeerterrein, verhardingen, groenvoorzieningen etc. sporttoestellen keuken- en barapparatuur aansluitkosten gas, water, elektriciteit en riolering legeskosten (circa 2,5% over bouwkosten onvoorzien (post) Totale investering (excl. BTW)
prijs/m2 1200 1500 1250 2000 2000 2000 1500 2000 1500 1200 1000 1800 1800 1800 1500 1000 1100 1200 1000 1200 1000
totaal prijs € 19.200,00 € 67.500,00 € 12.500,00 € 18.000,00 € 18.000,00 € 10.000,00 € 180.000,00 € 50.000,00 € 22.500,00 € 18.000,00 € 10.000,00 € 126.000,00 € 126.000,00 € 36.000,00 € 22.500,00 € 6.000,00 € 677.600,00 € 96.000,00 € 20.000,00 € 12.000,00 € 50.000,00 € 1.597.800,00 € 1.725.624,00 € 241.587,36 € 250.000,00 € 120.000,00 € 120.000,00 € 120.000,00 € 43.140,60 € 80.000,00 € 2.700.351,96
Kapitaallasten per jaar = € 147.946. Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit
54/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Sporthal aantal m2 Entreesluis 16 entreehal 45 kantoor beheerder 10 Toiletgroep dames (3 toiletten) 9 Toiletgroep heren (2 toiletten + 2 urinoirs) 9 mindervalidetoilet 5 ontmoetingsruimte incl. bargedeelte 120 keuken 25 provisieruimte 15 ruimte t.b.v. koel- en vriescel 15 berging/werkkast 10 kleedkamers dames (3 stuks incl. toilet & douche) 105 kleedkamers heren (3 stuks incl. toilet & douche) 105 Scheidsrechters- /docentenruimten (3 stuks incl. toilet & douche) 30 EHBO-ruimte 15 werkkast 6 Sporthal 24 x 44,2 meter (vrije hoogte 7 meter 1061 toestellenbergingen (3 stuks) 180 Toeschouwersruimte 178 CV ruimte 20 ruimte hoofdverdeler elektra 10 luchtunitruimte 100 Subtotaal 2089 Toeslag netto-bruto 8% 167,12 Subtotaal bouwkosten (bouwkundig +installaties) 2256,12 Honoraria procesmanager, architect etc. (circa 14% over bouwkosten) infrastructuur o.a. parkeerterrein, verhardingen, groenvoorzieningen etc. sporttoestellen keuken- en barapparatuur aansluitkosten gas, water, elektriciteit en riolering legeskosten (circa 2,5% over bouwkosten onvoorzien (post) Totale investering (excl. BTW)
prijs/m2 1200 1500 1250 2000 2000 2000 1500 2000 1500 1200 1000 1800 1800 1800 1500 1000 1100 1200 1200 1000 1200 1000
totaal prijs € 19.200,00 € 67.500,00 € 12.500,00 € 18.000,00 € 18.000,00 € 10.000,00 € 180.000,00 € 50.000,00 € 22.500,00 € 18.000,00 € 10.000,00 € 189.000,00 € 189.000,00 € 54.000,00 € 22.500,00 € 6.000,00 € 1.167.100,00 € 216.000,00 € 213.600,00 € 20.000,00 € 12.000,00 € 100.000,00 € 2.614.900,00 € 2.824.092,00 € 395.372,88 € 250.000,00 € 200.000,00 € 120.000,00 € 120.000,00 € 70.602,30 € 125.000,00 € 4.105.067,18
Kapitaallasten per jaar = € 224.862. Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit
55/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Bijlage 4 Exploitatiekosten Gymzaal De gemeente Zwolle heeft 19 gymzalen in eigendom. Van deze 19 gymzalen zijn 4 gymzalen ondergebracht bij de afdeling vastgoed en 15 bij het beleidsveld onderwijs. De kosten van de 4 gymzalen van de afdeling vastgoed zijn moeilijk te achterhalen, dit omdat de kosten van deze zalen niet in één afzonderlijke post zijn opgenomen in de begroting. De kosten van de 15 gymzalen van het beleidsveld onderwijs kunnen alleen aan de hand van de begroting voor dit jaar weergegeven worden. In het verleden is men bij de afdeling financiën niet heel nauwkeurig geweest met het plaatsen van de kosten onder de juiste post. Met ingang van dit jaar is dit veranderd. Echter omdat het jaar nog niet voorbij is, wordt de gemiddelde kostprijs per gymzaal berekend op basis van de begrote bedragen voor 2011 in plaats van de gerealiseerde bedragen. De posten rente en afschrijvingen worden niet meegenomen. Deze zijn al apart berekend in de kapitaallasten. Omschrijving Productnummer 56031011 obao OZB Waterschaps- en zuiveringslast Ov. Belastingen en rechten Schoonmaakwerkzaamheden Huur overig Gas Water Electra Telefoonkosten Overige kleine gebruikskosten Glasschade Onderhoudsbedrag EC 2011 A&F product verzekering Productnummer 56031031 oso OZB Glasschade Totaal
Begroting 2011 € 20.109,00 € 1.000,00 € 10.041,00 € 119.393,00 € 17.000,00 € 91.586,26 € 4.606,61 € 53.266,35 € 3.712,76 € 3.000,00 € 14.505,62 € 289.834,00 € 8.156,15 € 1.883,00 € 2.888,60 € 640.982,35
Dit zijn de totale begrote kosten voor de 15 gymzalen die vallen onder het beleidsveld onderwijs. Per gymzaal betekent dit een gemiddeld bedrag van € 42.732,16
56/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Bijlage 5 Exploitatiekosten Sporthal In onderstaan overzicht staan de exploitatiekosten (zonder kapitaallasten) uitgewerkt van de BDG-hal en de WRZV-hallen van de afgelopen 5 jaar. BDG Hal 2006 personeel 83.796,00 energie/water 30.646,00 dotatie voorziening 26.465,00 onderhoud 14.814,00 schoonmaak 4.443,00 verzekering 5.632,00 belasting 8.254,00 administratie 3.696,00 overig 8.254,00 TOTAAL 186.000,00 Totaal 5 jaar gemiddeld totaal per jaar
2007 81.691,00 30.609,00 27.165,00 15.017,00 5.884,00 5.836,00 7.939,00 4.112,00 8.748,00 187.001,00
2008 107.088,00 29.731,00 29.060,00 15.612,00 7.604,00 6.170,00 8.659,00 5.764,00 13.074,00 222.762,00
2009 2010 130.164,00 136.419,00 32.172,00 30.555,00 29.060,00 29.060,00 15.439,00 10.562,00 5.387,00 6.803,00 6.628,00 6.705,00 8.833,00 9.215,00 6.424,00 6.220,00 12.573,00 7.043,00 246.680,00 242.582,00 € 1.085.025,00 € 217.005,00
De gemiddelde exploitatielast van de BDG-hal is € 217.005,00. Echter de BDG-hal bestaat uit een sporthal en een kleine turnzaal. Om de exploitatielast van de sporthal te berekenen, wordt er gekeken naar de inkomsten van het afgelopen jaar. Van de huurinkomsten komt 14% uit de huur van de kleine zaal en 86% uit de huur van de sporthal. Door deze 86% door te berekenen naar de kosten, komt een uitkomst van € 186.624 voor de sporthal van de BDG-hal WRZV Hal personeel overige personeelskosten gas water licht onderhoud onroerend goed OZB schoonmaak bewaking onderhoudscontract kantoorkosten verkoopkosten algemene kosten TOTAAL Totaal 5 jaar gemiddeld totaal per jaar
2006 135.352,00 16.430,00 60.190,00 27.087,00 13.658,00 13.020,00 1.531,00 3.107,00 17.590,00 9.841,00 7.914,00 305.720,00
2007 129.127,00 12.879,00 60.367,00 46.573,00 6.424,00 13.493,00 1.917,00 3.156,00 16.529,00 13.627,00 9.308,00 313.400,00
2008 118.099,00 13.355,00 88.195,00 12.517,00 13.449,00 1.696,00 3.876,00 14.139,00 7.650,00 14.868,00 287.844,00
2009 2010 115.335,00 105.651,00 13.384,00 13.741,00 59.606,00 63.252,00 24.400,00 5.536,00 2.788,0010.007,00 14.052,00 11.256,00 2.139,00 2.286,00 4.630,00 4.593,00 21.848,00 13.485,00 9.332,00 7.398,00 11.504,00 8.496,00 273.442,00 245.701,00 € 1.426.107,00 € 285.221,40
De WRZV-hallen bestaan uit twee sporthallen. De kosten moeten dan ook verdeeld worden over deze twee hallen. Per hal zijn dan de exploitatielasten € 142.610,70.
57/58
58
Datum Titel
22 september 2011 Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
Bijlage 6 klokurenvergoeding+ instandhoudingvergoeding Instelling
De Ambelt
Catent SSOG OOZ
Vivente Vivente
Wijkcentrum Stichting Wijkcentrum Wijkcentrum Wijkcentrum Wijkcentrum Wijkcentrum
Acccommodatie
Ambelt Herfte Gymlokaal II Gymlokaal III Oosterenk I Oosterenk II De Facet Eliëzerschool Gedeputeerdenlaan Marterveld Tichelmeesterlaan Turfmarkt Westerlaan Boterdiep Waallaan W. Barentzstraat Beukenstraat Gedeputeerdenlaan De Brug Mozaïek Emmaschool De Molenkamp BDG-hal De Weijenbelt Gerenlanden Elshof Het Anker De Enk
Klokurenvergoeding 2009 per klokuur per jaar € 564,95 € 426,36 € 564,95 € 564,95 € 564,95 € 620,40 € 425,78 € 564,37 € 564,37 € 620,40 € 620,40 € 460,00 € 425,78 € 620,40 € 460,00 € 620,40 € 564,37 € 620,40 € 503,63 € 460,00
Instandhoudingvergoeding 2009
Instandhoudingvergoeding 2010
Normbedrag € 3.196,29 € 3.558,96 € 3.196,29 € 3.196,29 € 3.196,29 € 4.025,43 € 3.558,96 € 3.195,69 € 3.195,69 € 4.025,43 € 4.025,43 € 3.890,97 € 3.558,96 € 4.025,43 € 3.890,97 € 4.025,43 € 3.195,69 € 4.025,43 € 3.714,65 € 3.890,97
Klokurenvergoeding 2010 per klokuur per jaar € 566,36 € 427,42 € 566,36 € 566,36 € 566,36 € 621,95 € 426,85 € 565,78 € 565,78 € 621,95 € 621,95 € 461,15 € 426,85 € 621,95 € 461,15 € 621,95 € 565,78 € 621,95 € 504,89 € 461,15
€ 722,96 € 878,12 € 895,75 € 895,75 € 734,31 € 895,80 € 957,08
€ 3.516,33 € 42.332,00 € 6.340,67 € 0,00 € 8.697,45 € 7.202,39 € 0,00
€ 724,77 € 880,31 € 897,99 € 897,99 € 736,15 € 898,04 € 959,47
€ 3.392,90 € 41.639,00 € 6.134,20 € 0,00 € 8.463,34 € 6.976,42 € 0,00
Normbedrag € 3.204,28 € 3.567,86 € 3.204,28 € 3.204,28 € 3.204,28 € 4.035,50 € 3.567,86 € 3.203,68 € 3.203,68 € 4.035,50 € 4.035,50 € 3.900,70 € 3.567,86 € 4.035,50 € 3.900,70 € 4.035,50 € 3.203,68 € 4.035,50 € 3.723,94 € 3.900,70
58/58