Bekkenfysiotherapie rondom een prostaatoperatie
De bekkenbodemspieren
Na een prostaatoperatie is het mogelijk dat uw bekkenbodemspieren en de sluitspier nog onvoldoende in staat zijn om de blaas goed af te sluiten. Dit geeft ongewenst urineverlies, vooral bij activiteiten, ook wel stressincontinentie genoemd. Met oefeningen kunt u gaan proberen om uw bekkenbodemspieren te trainen.
De bekkenbodemspieren bevinden zich aan de onderzijde van het bekken. De bekkenbodem is een soort plaat die bestaat uit spieren en bindweefsel. Het bindweefsel kunt u niet trainen, maar de spieren wel. Op de afbeelding op de volgende pagina kunt u zien waar de bekkenbodem zich bevindt. U kunt zelf ook proberen of u de bekkenbodemspier kunt voelen. Als u op een harde stoel zit, voelt u in iedere bil een botje. Dit zijn de zitbeenknobbels. Hiertussen zit de bekkenbodemspier. Aan de voorzijde zit deze vast aan het schaambeen en aan de achterzijde aan het stuitje. Als u de bekkenbodemspier aanspant, voelt u dat uw anus naar binnen trekt en dat uw scrotum wordt opgetild uit de onderbroek. Als u de bekkenbodemspier weer ontspant, zakken anus en scrotum terug naar beneden.
Voor de operatie
Het is verstandig om enkele weken voor de operatie al te starten met bekkenbodemspieroefeningen. Het beste kunt u begeleid worden door een geregistreerde bekkenfysiotherapeut. U kunt een bekkenfysiotherapeut in de buurt vinden via www.fysiotherapeut.nl, (klik op: ‘vindt uw fysiotherapeut’, dan kunt u zoeken naar ‘bekkenfysiotherapeut’). U krijgt van de verpleegkundige een brief mee voor uw behandelend bekkenfysiotherapeut. Deze kunt u meenemen bij de eerste afspraak.
1
Zijaanzicht onderlichaam man 1. Buikspieren 2. Schaambeen 3. Bekkenbodemspieren 4. Blaas 5. Prostaat 6. Penis 7. Plasbuis 8. Wervelkolom 9. Endeldarm
Oefening
beneden. Tijdens het uitademen moet u de bekkenbodemspieren aanspannen. Na het uitademen probeert u deze spieren aangespannen te houden, terwijl u blijft in- en uitademen, ongeveer vijf tot tien tellen. Het is belangrijk dat u het ontspannen van de bekkenbodemspier ook goed voelt. Na tien tellen pauze herhaalt u de oefening, net zolang tot u het vijftien maal hebt gedaan.
Hieronder volgt een basale oefening die u thuis zelf kunt doen. Uw bekkenfysiotherapeut zal u begeleiden bij het uitvoeren van de bekkenbodemspieroefeningen. Het beste kunt u beginnen met drie maal daags de oefening vijftien keer te doen, vijf tot tien tellen vast te houden en tien tellen tussendoor rust te nemen. Deze oefening leert u hoe u de bekkenbodemspieren kunt aanspannen. Ga op uw rug liggen met opgetrokken knieën en leg de handen losjes op de buik. Eventueel kunt u uw knieën ondersteunen met een opgerolde handdoek of een kussen. U voelt de adembeweging in de buik. Bij inademen gaat de buik omhoog, bij uitademen weer naar
Toiletadviezen
Ga goed rechtop op het toilet zitten, de voeten op de grond, de handen liggen op de bovenbenen. Ontspan de bekkenbodemspieren en plas in één keer rustig en volledig uit. Pers niet mee. Laat de blaas zelf het werk doen. Meepersen helpt niet, het kan zelfs
2
de plasbuis een beetje dichtdrukken. Wanneer er geen urine meer komt, kantelt u rustig het bekken een aantal keren voor- en achterover. Zo kunnen ook de laatste restjes urine naar de plasbuis stromen en kunnen deze uitgeplast worden. Rond het geheel af door de bekkenbodemspieren even goed aan te spannen, dan te ontspannen en daarna pas op te staan. Voor sommige mannen is het prettiger om staand te plassen. Overleg dit even met uw bekkenfysiotherapeut. Probeer ook tijdens het staand plassen goed te ontspannen en niet te persen. Leun niet te veel voorover tegen de muur.
uitbreiden. Het kan zijn dat de bekkenfysiotherapeut hiervoor gebruik maakt van biofeedback. Dit apparaat laat op eenvoudige wijze zien in welke mate de bekkenbodemspieren activiteit leveren. Biofeedback kan een hulpmiddel zijn om u te leren deze spieren op de juiste manier aan te spannen en te ontspannen. Bij biofeedback is het noodzakelijk om inwendig een elektrode in te brengen; dit wordt een probe genoemd. Om hygiënische redenen is het alleen mogelijk om persoonlijke probes te gebruiken. Deze probes kunt u bij uw bekkenfysiotherapeut aanschaffen. De probe wordt meestal niet vergoed door de ziektekostenverzekering.
Ga nooit “stippeltjes of streepjes plassen”. Dit is geen goede oefening en kan leiden tot het achterblijven van urine en daardoor tot urineweginfecties.
Na de operatie
Zodra de katheter is verwijderd kunt u starten met bekkenbodemspieroefeningen. U maakt zelf een afspraak bij de bekkenfysiotherapeut waar u voor de operatie ook al bent geweest. Zorg dat de afspraak is gepland zo snel mogelijk nadat de katheter is verwijderd, bijvoorbeeld de volgende dag. Met de bekkenfysiotherapeut zult u de oefeningen rustig aan gaan opbouwen en
3
Ruimte voor uw notities
09-2015-4805
Adres Polikliniek Urologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 725, Poliplein C0 Contact 024 - 361 38 03 Bereikbaar op werkdagen van 08.00 - 17.00 uur (volg het keuzemenu). U kunt vragen naar een van de oncologieverpleegkundigen.
Radboud universitair medisch centrum
