Behandeling van ouderen in de eerste lijn

Behandeling van ouderen in de eerste lijn Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Bestuurslid sectie ouderenpsychologen NIP Zorgpartners Midden-Holland en Samenwerkende psychologen Alphen a/d Rijn





   

Agenda workshop Voor wie? psychologen in de eerste lijns praktijken en psychologen in de V en V ( eerste lijn) aandachtspunten bij de behandeling van ouderen Richtlijnen tav behandeling Behandelmethodes Groepsdiscussie aan de hand van stellingen Praktische knelpunten in beide settingen

Behandeling van ouderen     

Maatschappelijke trends Stemmingsstoornissen bij ouderen Angststoornissen bij ouderen Behandelmethoden bij ouderen Aandachtspunten

Maatschappelijke trends  Zorg en behandeling is in afnemende mate setting gebonden  Met name gericht op verbeteren van gezondheid en kwaliteit van leven  Tussen 2005 en 2040 zal aantal 65 plussers verdubbelen

Aandachtspunten bij ouderen  Aanpassingen bij psychologische interventies (veranderingen op sensorisch, emotioneel en cognitief gebied)  Ouderen zijn minder gewend om psychische klachten te uiten  Cognitieve achteruitgang: geef ook schriftelijke uitleg  Vaker hulpverlening aan huis  Systeem betrekken  Andere hulpverleners betrekken  Rekening houden met achtergronden en waarden (niet zeuren maar doen, niet klagen maar dragen)

Richtlijn stemmingsstoornissen, addendum ouderen (Trimbos)  niet alleen depressieve stoornis maar ook een beperkte depressie moet worden overwogen  2 % van mensen ouder dan 55 hebben depressieve stoornis, 10 % een beperkte depressie  Risicofactoren middels matrix biopsychosociale model :hoog risico: recent weduwe/weduwnaar, invaliderende licha aandoeningen, chronische pijn, alcoholmisbruik, klachten over slaap, klachten over vergeetachtigheid, angst, freq bezoek huisarts

Diagnostiek van depressie  neem hetero anamnese af  Vraag naar suicidaliteit en naar geheugen- en orientatieklachten  Sociale diagnostiek: vraag naar belasting partner/verzorgenden, sociaal netwerk, bezigheden en levensloop  Gebruik van GDS

Behandeling depressies ouderen  Bij lichte tot matig depressieve stoornis: minimale interventies zoals beweging, cursus in de put, uit de put, leefstijladviezen  Bij onvoldoende effect: psychotherapie en/of antidepressivum  Bij ernstige of psychotische depressie: antidepressivum of ECT (eerder dan bij jongvolwassenen)

Psychologische behandeling van depressie bij ouderen     

Client gerichte psychotherapie cognitieve gedragstherapie IPT Life review Plezierige activiteiten methode

Client gerichte psychotherapie

Hier en nu Mogelijkheden van de client Therapeutische relatie Gebruik Levenslijn Interview methode ( LIM Schroots 2002)

Cognitieve gedragstherapie

 Cognitieve gedragstherapie is succesvol bij ouderen met depressieve en angstklachten  Bepaalde thema’s vaker bij ouderen:  ziekte en dood van dierbaren  verlies van sociale rollen  relatieproblemen tussen partners of met volwassen kinderen

 Film :Mevrouw W is geboren in 1944. is aangemeld via geriater voor behandeling depressieve klachten bij ziekte van Parkinson. Maart 2011 behandeling afgesloten. Eind 2012 nam zelf contact op. ( na heup gebroken, revalidatie, problemen in familiesfeer) toename klachten.nu behandeling afgesloten

IPT

 kortdurende therapie  invloed van de huidige interpersoonlijke relaties op de depressieve klachten staat centraal  meer gericht op het heden dan op het verleden.

Life review  laagdrempelige interventies aan de hand van herinneringen  gestructureerde evaluatie van het eigen leven  naast herinneringen ook evaluatie, vewerking en inzicht

Plezierige activiteiten methode  Lewinsohn (1975): plezierige activiteiten verminderen depressie

Richtlijn angststoornissen, addendum ouderen  Frequentie: (iets) lager dan bij jongeren  Angststoonissen frequenter dan depressie  Meest voorkomende: GAS (bij jongeren fobie) en minst voorkomende: sociale fobie  Specifieke angsten: angst voor dementie en vallen

Diagnostiek bij angst  Taal aanpassen: praat eerder over nervositeit  uitsluiten van somatische aandoeningen en bijwerkingen medicatie  meest geschikte instrument is HADS-A

Behandeling van angst bij ouderen        

Meer aandacht voor psycho-educatie Gebruik van geheugensteuntjes Meer zittingen voor CGT EMDR Wekelijks telefonisch contact over huiswerk Behandeling thuis indien nodig Gebruik minder beladen termen Inschakelen van partner of anderen

EMDR bij oudere cliente  Mevr B heeft 5 maanden geleden haar man op intensive care gezien na een hartstilstand. Dat beeld bleef zij voor zich zien dag en nacht ondanks dat haar man aan het opknappen is

Groepsdiscussie: stellingen  1) Steeds meer ouderen zullen de komende jaren door de huisarts verwezen worden naar een eerstelijns psycholoog  2) Ouderen met cognitieve problemen kunnen beter behandeld worden in de tweedelijns GGZ dan in de eerste lijn  3) Een oudere client kan beter door een oudere psycholoog behandeld worden

Ouderen in de eerste lijns praktijken  Kleine groep: volgens LVE vanaf 60 jaar 5 % en vanaf 70jaar 2%  Komen vanwege aard van gepresenteerde klachten vaker meteen in de 2e lijn

Knelpunten in eerste lijn praktijken  Drempel is hoog voor ouderen  Onwetendheid van huisarts over mogelijkheden eerste lijn  Gebrek aan kennis van de eerstelijnspsychologen  Ouderen meer sessies nodig en beperkte financiele middelen  Vaak aan huis bezoeken nodig

Eerste lijn vanuit de V en V : acties vanuit Sectie Ouderenpsychologie  2008 start eerste lijn vanuit V en V  2009 enquete onder ouderenpsychologen  2010 SPO symposium over dit onderwerp  2011 start werkgroep vanuit bestuur SPO  2012 expert meeting  Zie website NIP

Veranderingen in de GGZ in 2014  3 echelons:  Huisarts en POH-GGZ behandeling van psychische klachten  Basis GGZ bij psychische stoornis of vermoeden van psychische stoornis ( volgens DSM) 4 zorgproducten  Specialistische GGZ

Mogelijkheden ouderenpsychologen 2014  1) consultatie van ouderenpsycholoog door huisarts/poh-ggz  2) AWBZ extramurale consulten gedragswetenschapper ( geen diagnostiek noch behandeling)  3) basis GGZ bij psychische stoornisen bekostigd door ZvW  4) Integrale bekostiging dementie zorg ( CvZ) behandeling aan mensen met dementie en hun mantelzorgers

 Ervaren knelpunten en vragen aan de sectie ouderenpsychologie ( ideeën voor mogelijke acties)  Anticiperen op veranderingen in basis GGZ in 2014

Literatuur  Handboek Ouderenpsychologie  A.M Pot, Y Kuin, M. Vink  Multidisciplinaire richtlijnen depressie en angst addenda ouderen ( Trimbos)  Psychopraxis: ouderenpsychologen in de eerste lijn: Ella Broek  Rapport HHM 16-1-2013 generalistische Basis GGZ