BEGRAVEN OF CREMEREN? Een moeilijke keuze
In deze ultieme stilte - alle streven voorbij zingen de merels om het hardst Jan Eijkelboom
Gemeentelijke Begraafplaats en Crematorium “ESSENHOF”
GEMEENTELIJKE BEGRAAFPLAATS EN CREMATORIUM ESSENHOF
Inleiding “In deze ultieme stilte - alle streven voorbij - zingen de merels om het hardst”. In deze dichtregel verwoordt Dordts dichter/schrijver Jan Eijkelboom zijn gevoelens over de Essenhof. Welke gevoelens komen bij u naar boven als u denkt aan de dood? Weet u hoe uw uitvaartplechtigheid er uit gaat zien? Wie dat wil, kan immers van tevoren nadenken over hoe de uitvaartplechtigheid geregeld moet worden. In deze brochure wordt ingegaan op de mogelijkheden die de Essenhof biedt, opdat u de mogelijkheid heeft te kiezen tussen begraven en cremeren en ook voor het soort graf of asbestemming. Die keuze kunt u ook met partner of kinderen bespreken, zodat zij niet met de vraag blijven zitten: “Hoe zou hij of zij het gehad willen hebben?” De laatste eer bewijzen kan juist eervol zijn als we elkaars wensen kennen. Tenslotte wordt in deze brochure ingegaan op de keuzemogelijkheid van een gedenkteken. Ook hierover moet goed worden nagedacht. Genomen beslissingen kunnen niet meer ongedaan worden gemaakt; ze zijn onomkeerbaar.
Essenhof Kort na de tijd van Napoleon werd begraven in kerken verboden. Veel begraafplaatsen dateren dan ook uit het begin van de vorige eeuw. Zo ook de gemeentelijke begraafplaats aan de Nassauweg in Dordrecht. Deze rustplaats dateert uit 1829 en kreeg in 1988 de naam “Essenhof.” Op de Essenhof is in de jaren dertig een aula gebouwd. Deze voldeed echter niet meer aan de eisen van deze tijd. Om aan zoveel mogelijk wensen tegemoet te kunnen komen is in 1988 een geheel nieuw aulacomplex annex crematorium geopend. Het crematorium heeft een regionale functie. De aula kenmerkt zich door haar ronde vorm, zijn witte uiterlijk en het interieur. De wachtruimte, de aula en de condoleanceruimten liggen rond een open patio, die zich in het hart van het gebouw bevindt. Vanuit deze ruimten heeft u zicht op de groene omgeving. In de patio vindt u boven de vijver het kunstwerk ‘Wuivend riet’. De accommodatie is zo vormgegeven, dat zij respect uitstraalt voor ieders (levens-) overtuiging, bij alle uitvaarten, ongeacht of dat een begrafenis of crematie is. Rondom het complex voert een wandelpad, tussen een haag van essenbomen.
De uitvaart Steeds meer mensen hebben uitgesproken ideeën over de eigen uitvaart. Kiest u voor thuis opbaren of in het rouwcentrum? Zorgt de uitvaartleider voor het dragen van de kist of kunnen dat ook familieleden of vrienden zijn? Wil men de kist laten zakken of niet? De Essenhof houdt zoveel mogelijk rekening met individuele wensen. De grote aula van de Essenhof biedt ruim 90 zitplaatsen. U kunt voor de plechtigheid in intieme sfeer kiezen voor de kleine aula ( 24-40 zitplaatsen). Vuistregel is dat de aula voor iedere plechtigheid gedurende een half uur beschikbaar is. Wanneer u denkt meer tijd nodig te hebben, verzoeken wij u 2
GEMEENTELIJKE BEGRAAFPLAATS EN CREMATORIUM ESSENHOF
dat vooraf aan de uitvaartleider kenbaar te maken. U kunt muziek ten gehore laten brengen. Daarvoor is een uitgebreid repetoire beschikbaar. De uitvaartleider kan u daar alles over vertellen. U kunt ook gebruik maken van het elektronisch orgel, of u mag ook zelf zorgen voor muziek. Daarbij is het van belang uw wensen vóóraf goed te bespreken. U kunt een geluidsband laten opnemen of een CD-opname laten maken van de afscheidsbijeenkomst in de aula. De uitvaartleider zal u met raad en daad terzijde staan om de plechtigheid naar uw wensen te regelen. De Essenhof beschikt over nagenoeg alle faciliteiten die daarvoor nodig zijn, inclusief kamers voor condoleren na afloop van de uitvaartplechtigheid en het serveren van consumpties..
Kiezen - begraven of cremeren
Keuze meestal onomkeerbaar
Gedwongen door een plotseling overlijden of in alle rust een doordachte keuze gemaakt; zodra de dood daar is moeten allerlei zaken in gang worden gezet. Bespreekt u daarom als het (nog) kan met partner of familie hoe u de plechtigheid geregeld wilt hebben. Dat geldt niet alleen voor de keuze: begraven of cremeren, maar ook voor de keuze: eigen graf of algemeen graf en asverstrooiing of het plaatsen van een asbus. In de volgende hoofdstukken wordt beschreven wat deze keuzes inhouden.
Begraven
Wellicht denkt u: Waarom zou ik nu al kiezen? Het antwoord is eigenlijk simpel: Op de Essenhof wordt men helaas te vaak geconfronteerd met ‘spijtoptanten’. Mensen ontdekken later wat de consequenties zijn van de gemaakte keuze. Dan blijkt keer op keer, dat een andere keus gemaakt zou zijn, als men vooraf méér over de gevolgen wist. Wanneer u over bepaalde zaken eens rustig wilt praten met de medewerkers van de Essenhof, maakt u dan gerust een afspraak. Zij leggen u graag uit wat mogelijk is. U kunt dan een weloverwogen beslissing nemen. De kans op spijt wordt dan tot een minimum beperkt.
Eeuwenlang worden overledenen begraven. De plechtigheid wordt ingevuld overeenkomstig de eigen levensbeschouwing, tradities of rituelen. Zo zijn onder meer de bijzondere begraafplaatsen ontstaan; in Dordrecht een Rooms-Katholieke en een Joodse begraafplaats. Vandaag de dag is het aantal mogelijkheden veel omvangrijker, ook op de Essenhof.
ALGEMEEN GRAF In het algemeen graf worden de stoffelijke resten begraven van drie personen. De beheerder van de Essenhof bepaalt van wie de stoffelijke resten in één graf worden begraven, zodat het voor de nabestaanden vrijwel steeds volslagen onbekenden zullen zijn. Het algemeen graf wordt gedurende 15 jaar in stand gehouden. Deze termijn kan niet worden verlengd. Na deze periode wordt de grafsteen verwijderd en na verloop van tijd wordt het graf geruimd. Dat houdt in, dat stoffelijke resten worden overgebracht naar een verzamelgraf. Wilt u de nagedachtenis op de begraafplaats langer in stand houden dan 15 jaar, dan is het eigen graf een verstandige keuze.
3
GEMEENTELIJKE BEGRAAFPLAATS EN CREMATORIUM ESSENHOF
ALGEMEEN KINDERGRAF Essenhof heeft een speciale plaats voor het begraven van kinderen die nog geen twaalf jaar oud zijn geworden. Voor zo’n kindergraf gelden dezelfde bepalingen als voor een algemeen graf. Het enige verschil is, dat in het kindergraf geen drie maar twee kinderen worden begraven.
EIGEN GRAF Kenmerkend voor het eigen graf is de langere periode dat het in stand wordt gehouden en het persoonlijke element. Wanneer u voor langere tijd de beschikking wilt houden over het graf, bijvoorbeeld om later een nabestaande van de overledene bij te zetten, dan is een eigen graf aan te raden. De beheerder bepaalt de volgorde van uitgifte en dus de plaats, tenzij u bij leven al een eigen graf reserveert. Dan kunt u namelijk zelf de plaats uitzoeken. In een eigen graf worden de stoffelijke resten van twee personen begraven. Het graf wordt 30 jaar in stand gehouden en de rechthebbende kan die termijn steeds met 10 jaar verlengen.
BIJZONDERE GRAFAKKERS Op de Essenhof zijn enkele speciale grafakkers aangelegd om aan wensen van overledenen tegemoet te komen; een Armeense akker, een akker voor Oud-Katholieken en sinds kort een Islamitische grafakker. Voor deze laatste is een speciale folder verkrijgbaar (in het Nederlands, Turks en Arabisch).
GRAFMONUMENTEN Voor het plaatsen van een monument of gedenkteken op het graf heeft u een vergunning nodig. De begrafenisondernemer, de steenhouwer of de Essenhof informeert u graag over de mogelijkheden. De Essenhof zorgt voor het onderhoud. Dat betekent schoonhouden, het eventueel bijwerken van de opschriften en het zonodig rechtzetten van het monument. Voor het gedenkteken moet u wel enige onderhoudskosten betalen. Voor een monument op het algemeen graf betaalt u 15 jaar vooruit en voor een eigen graf 30 jaar vooruit.
Wij zijn voor de steen naar een natuursteenbedrijf gegaan en hebben een warme marmeren steen uitgezocht, roze. We hebben er alleen ‘Otto’ in laten uitbeitelen en de letters niet met verf laten vullen. Het blijkt dat je zo’n steen moet ‘laten plaatsen’; je geeft opdracht en dan wordt hij voor je neergelegd. Dat wilden we ook zelf doen; we hebben de steen in de fietstas gedaan en zijn naar de begraafplaats gefietst. Daar hebben we hem neergelegd en mooi opgepoetst. Ons steentje valt echt op....... het ligt daar echt te pronken.” (Uit: ‘ Zand erover?’)
Cremeren
Tegenwoordig wordt bij ongeveer de helft van de uitvaartplechtigheden gekozen voor crematie. Het eigenlijke crematorium van de Essenhof bevindt zich onder het aulacomplex. Onmiddellijk na de plechtigheid wordt het lichaam individueel - met vuurvast identiteitsplaatje - verast door verbranding. De as wordt met het identiteitssteentje geborgen in een speciale asbus, waarop de persoonlijke gegevens van de gecremeerde worden vermeld.
4
GEMEENTELIJKE BEGRAAFPLAATS EN CREMATORIUM ESSENHOF
‘Tot dit moment hadden Hans en ik nooit nagedacht over begraven of cremeren. Plotseling moeten we nu besluiten wat we willen. Dat overvalt ons. Zal ik behoefte krijgen om regelmatig Serge’s graf te bezoeken? Hoe kan ik dat nu al weten? Ik luister en luister en hoor innerlijk: “Nee, ik draag hem mee in mijn hart, dáár zoek ik hem op.” We besluiten tot cremeren.’ Uit: ‘Dood is niet meer dood’
Na de crematie moet een andere belangrijke keuze worden gemaakt: wat gebeurt er met de as? U hoeft tijdens het regelen van de uitvaart nog geen beslissing te nemen over de bestemming van de as. De asbus kan namelijk gedurende één jaar worden bewaard in de algemene nis op de Essenhof. Bijvoorbeeld als u later gelijktijdige verstrooiing wenst met de as van een nu nog in leven zijnde nabestaande. De algemene nis is gevestigd in het aulacomplex, maar deze is niet toegankelijk. Deze zogenaamde voorlopige asbestemming kan desgewenst voor een langere periode worden geregeld. U (de nabestaande) ontvangt enige tijd na de plechtigheid nadere informatie over de mogelijkheden.
VERSTROOIEN IN HET BIJZIJN VAN
NABESTAANDEN
Op een gezamenlijk af te spreken tijdstip kunt u op de speciale akker van de Essenhof (zelf) de as verstrooien. Daarbij is een medewerker van de Essenhof aanwezig. Vele nabestaanden hebben behoefte om op die strooiakker een gedenkteken te plaatsen. Daarom is een natuurstenen zerk geplaatst. Hierop kunt u een bronzen plaatje (afmeting ca. 40 x 200 mm) met de naam, geboorte - en overlijdensdatum laten aanbrengen. Verder mogen bij dit gedenkteken bloemen worden geplaatst. Het plaatsen van andere voorwerpen is niet gepast, daar deze strooiakker voor meerdere verstrooiingen wordt gebruikt. Wanneer voor het rouwproces behoefte bestaat aan een ‘eigen’ plek, zijn er diverse andere mogelijkheden.
BIJZETTEN OF VERSTROOIEN OP OF IN EEN EIGEN GRAF Nu velen kiezen voor cremeren komt ‘het afstand doen’ van eigen graven in een ander daglicht te staan. In het verleden deden nabestaanden vaak afstand van het eigen graf, omdat men al wist er geen gebruik meer van te maken. Tegenwoordig wordt het recht op het eigen graf vaak weer verlengd om de as van een familielid of partner op of in het graf te verstrooien of de asbus bij te zetten in het graf. Op deze manier behoudt het graf zijn vaak belangrijke betekenis voor de nabestaanden.
AMBTSHALVE VERSTROOIEN Bij ambtshalve verstrooien wordt de as zonder nabestaanden verstrooid. Dit zogenaamde ambtshalve verstrooien vindt altijd plaats op zee. Hieraan zijn geen verdere kosten verbonden.
5
GEMEENTELIJKE BEGRAAFPLAATS EN CREMATORIUM ESSENHOF
DE URNENHOF Op een speciaal gedeelte van de Essenhof is een urnenhof aangelegd. Deze bestaat uit de urnentuin, een columbarium en een akker voor urnengraven. Alle plaatsen in de urnenhof worden uitgegeven voor een periode van 20 jaar; verlenging van die termijn is mogelijk. De Urnentuin De urnentuin is ingericht met bodembedekkende heesters en vaste planten. Hierin kunnen sierurnen worden geplaatst, waarop een tekst kan worden aangebracht. Het Columbarium of urnenmuur In de urnenhof bevinden zich enkele columbaria. Het zijn muren met nissen. In zo’n nis kan een asbus worden gezet, waarna de nis wordt afgesloten met een natuurstenen plaat. Hierop kan een inscriptie worden aangebracht. In de ‘gesloten nis’ kan later een tweede asbus worden bijgezet. Als gekozen wordt voor een ‘open nis’, wordt de as geborgen in een sierurn. Bij de nis kunnen bloemen worden geplaatst. Urnengraf Een urnengraf is ongeveer 50 x 50 cm. In dit graf kunt u de as (laten) verstrooien of een asbus laten bijzetten. Op het graf kan een monumentje of sculptuur worden geplaatst. Dierbaar plekje Sinds kort kunt u de urn meenemen om op een dierbaar plekje (bij u thuis) te zetten. U kunt de as ook verstrooien op een geliefd plekje. In Dordrecht geldt de regel, dat asverstrooiing overal is toegestaan, behalve op verharde delen van de weg. Als het om particuliere grond gaat moet de eigenaar toestemming verlenen. Overigens heeft iedere gemeente een eigen regeling, dus als het geliefde plekje niet op het Eiland van Dordrecht ligt, doet u er goed aan te informeren bij de betreffende gemeente. Andere bestemming van de as De asbus kan worden verzonden naar een andere begraafplaats of crematorium. De Essenhof kan dit voor u verzorgen. Dat kan zowel binnen als buiten Nederland. De administratie van de Essenhof kan u informeren over de mogelijkheden.
Als alles achter de rug is Als de plechtigheid achter de rug is, neemt het dagelijks leven ons weer in beslag. Natuurlijk is alles anders geworden. Een dierbare ging heen, maar de herinnering blijft. Velen bezoeken het graf of de urnenhof ook daarna nog regelmatig. De één doet dat op de dag dat de overledene jarig zou zijn geweest, anderen op de dag dat de dierbare overleed of soms vaker. Dan ontstaat bij velen de 6
GEMEENTELIJKE BEGRAAFPLAATS EN CREMATORIUM ESSENHOF
behoefte om bloemen en dergelijke op het graf te plaatsen. Natuurlijk kan en mag dat. Uitgangspunt is dat het niet storend mag zijn voor de nabestaanden van aangrenzende graven. Velen vinden bijvoorbeeld plastic bloemen heel storend, vooral buiten het bloeiseizoen. Over wat mogelijk is en wat niet, kunnen de medewerkers van de Essenhof u uitvoering informeren.
Tijden van begraven en cremeren Begraven en cremeren kan in principe van maandag tot en met vrijdag tussen 09.00 en 16.00 uur. De plechtigheid kan ook op zaterdag tussen 09.00 en 12.00 uur worden gehouden, maar dan geldt een hoger tarief. Voor plechtigheden buiten deze tijden kan men informatie krijgen bij de Essenhof.
Begraafplaats Zuidendijk De begraafplaats aan Zuidendijk 270 is ook een gemeentelijke begraafplaats. De in deze brochure beschreven mogelijkheden voor begraven gelden in principe ook voor de Zuidendijk. De begraafplaats heeft echter geen urnenhof en strooiakker. Bijzetten of verstrooien op of in een eigen graf is wel mogelijk. Er is geen aula op de Zuidendijk; daarvoor is men aangewezen op de accommodatie van de Essenhof. Wel kunt u beschikken over een kleine accommodatie, waarin na afloop van de begrafenis kan worden gecondoleerd. Voor een kleine groep (ca. 50 personen) kan desgewenst voor consumpties worden gezorgd.
Tarieven Jaarlijks wordt een nieuwe tarievenlijst door de gemeenteraad vastgesteld. De administratie van de Essenhof kan deze aan u toesturen.
Bezoektijden en Informatie De begraafplaatsen Essenhof en Zuidendijk zijn dagelijks open van 09.00 tot 16.00 uur. Op werkdagen kan men voor vragen en informatie terecht bij de Essenhof, Nassauweg 200, 3314 JR Dordrecht. Telefoon (078) 613 34 11, fax (078) 614 09 59.
Colofon: Januari 1999 Dit is een uitgave van Stadswerken - de Essenhof, in samenwerking met de afdeling Voorlichting en Externe betrekkingen Basisvormgeving en opmaak: QuaOntwerp - Dordrecht Drukwerk: drukkerij RAD - Dordrecht 7
