Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel

08

Optima Farma

NSAID's: bijwerkingen

ook bij lage dosis

december 2014 jaargang 28

Beter, sneller en simpeler werken met KAOF

Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel VAKBLAD VOOR OOR APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN EN FARMACEUTISCH MANAGERS

Immuunsysteem helpt kanker bestrijden

Optima Farma 8 2014.indd 1

03-12-14 15:31

6-14 09:59

03

december 2014 jaargang 28

Optima Farma

Inhoud 04 Nieuws 06

NSAID's: ernstige reactie bij lage dosis

08 Immuunsysteem bestrijdt kanker 10 Zoönosen 12 Beter, sneller en simpeler werken met KAOF 14 Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel 18 Apotheker oogst taxus voor cytostaticabereiding 20 Voorkom dat klachten uit de hand lopen 21 Nascholingspakket speciaal voor farmaceutisch consulenten

Be prepared! Het was het onderwerp waarmee je als apothekersassistent het afgelopen jaar tegen wil en dank bekend werd: het eerste-uitgiftegesprek.

Volgend

jaar

heet het ‘begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel’. Dat schijnt niet altijd op de juiste manier te gebeuren, zo meldden de Consumentenbond en de patiëntenorganisatie NPCF. Hoe

zorg

je

dat

de

patiënt

het

gevoel heeft dat dit gesprek heeft

22 Kerstpuzzel

plaatsgevonden? Wat is het geheim?

24 Verenigingsnieuws: Er wordt naar ons geluisterd!

je de patiënt activeert en betrekt in

“Eerst een open vraag stellen, zodat het gesprek”, zegt apotheker Simon Latumalea uit Dedemsvaart desgevraagd.

OPTIMA FARMA ZAL IN 2015 VIER KEER VERSCHIJNEN, IN FEBRUARI, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER.

“Zoals: ‘Waar krijgt u het middel voor?’ Als je alleen informatie geeft, heeft iemand niet de indruk dat hij een eersteuitgiftegesprek heeft gehad.” In deze laatste editie van het jaar vind je meer tips om dit eerste-uitgiftegesprek goed te laten verlopen. En op het komende

foto: Studio Oostrum

BOEGBEELD VAN DE MAAND


Optima

Farma-symposium,

op dinsdagmiddag 17 maart in Utrecht,

Pauline Verputten:

kun je hiervoor een gecertificeerde,

“Ik werk in een cluster-

snelle

apotheek van vier apo-

de

theken en een servicepunt

Be prepared! En happy new year!

nascholing

mystery

volgen.

guests

Voor

weer

als

komen.

waar ik veel bezig ben met farmaceutische patiënten-

Mariël Croon

zorg.”

Hoofdredacteur

03-12-14 15:31

04

OPTIMA FARMA NR 08

-

NI E UW S

door: Susanne de Joode

Meer bijwerkingen van Thyrax in blister Stapt een patiënt over naar de nieuwe

Thyrax in 2013 niet meer verpakt is in

blister hebben nog dezelfde samen-

verpakking van Thyrax (levothyroxine),

een bruin glazen flesje, maar in een

stelling als die in het flesje. Waarom

een aluminium blister? Waarschuw

aluminium blister. Het Lareb ontving

er dan toch meer bijwerkingen zijn ge-

dan tegen mogelijke bijwerkingen,

ook nog veertig andere meldingen

meld, wordt momenteel onderzocht.

zoals hartkloppingen, gejaagdheid en

van bijwerkingen sinds Thyrax in een

Mogelijk blijft in de tabletten in blis-

overmatig zweten. Dit zijn symptomen

doordrukstrip zit. Die strip zou beter

tervorm de concentratie actieve levo-

van hyperthyreoïdie. Ze werden zo’n

beschermen tegen bijvoorbeeld de

thyroxine hoger dan in de tabletten in

veertig keer gemeld bij Lareb sinds

invloed van vocht. De tabletten in de

de flesverpakking.

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Vaker diagnose ADHD bij kinderen foto : Thinkstock

‘Ieder kind met ADHD krijgt Ritalin’, zo denken veel mensen. Maar dat is een misverstand. Twee derde van de kinderen met hyperactiviteit en een derde van de kinderen met concentratiestoornissen krijgt hiervoor medicijnen, en dat aantal is gelijk gebleven sinds 2008. Maar omdat de diagnose wel steeds vaker wordt gesteld, gebruiken – absoluut gezien – toch meer kinderen dit soort medicatie. Dat blijkt uit een publicatie van onderzoekers van het NIVEL en NHG in Huisarts & Weten-

Nederlandse diabeteszorg bíjna de beste van Europa

schap. In 2008 kreeg 1,3% van de kinderen de diagnose ADHD. In 2011 groeide dat naar 2,5% en in 2012 naar 3,2%. Bij meisjes wordt de diagnose minder vaak gesteld dan bij jongens, maar het percentage meisjes met ADHD nam de laatste jaren wel toe. Volgens de nieuwe NHG-standaard moeten huisartsen terughoudend zijn met medicijnen. Bij kinderen met ADHD die geen bijkomende psychiatrische aandoeningen hebben en niet ernstig beperkt zijn in hun functioneren, adviseert de standaard voorlichting, psycho-educatie en behandeling zonder medicijnen. Pas als dit te weinig helpt, is medicatie te overwegen.

Onze ketenzorg werpt zijn vruchten af. De Nederlandse diabeteszorg is bijna de beste van Europa. Alleen die van Zweden is (een beetje) beter. Zweden wint op één punt; zij hebben wel een goed nationaal diabetesregister. Dat blijkt uit de Euro Diabetes Index 2014, een onderzoek naar de diabeteszorg in dertig Europese landen. De Nederlandaldus het rapport, als een absoluut voorbeeld voor Europa. "Nederland heeft de beste multidisciplinaire teambenadering en een goed gecoördineerde aanpak van diabetes."


foto Cindy Reinders

se diabeteszorg kan gezien worden,

03-12-14 15:31

05

foto : Thinkstock

DECEMBER 2014 JAARGANG 28

Polyfarmacie: te weinig kwetsbare ouderen krijgen medicatiecheck

Vanaf 2015 gaat de IGZ toezien op het naleven van de richtlijn ‘Polyfarmacie bij ouderen’. Daarin staat welke kwetsbare ouderen die meer dan vijf geneesmiddelen gebruiken, een medicatiebeoordeling moeten krijgen. Die check kan gezondheidsschade door onjuist geneesmiddelgebruik voorkomen. Zorgprofessionals kennen de richtlijn wel, maar voeren toch te weinig medicatiechecks uit. Dat blijkt uit een groot onderzoek in huisartspraktijken, ziekenhuizen, verpleeghuizen, GGZ, openbare apotheek en ziekenhuisapotheek. Verbeterpunten zijn de selectie van kwetsbare ouderen met

n

polyfarmacie die extra zorg nodig hebben, de kwaliteit van het medicatieoverzicht en de formele regels rondom de samenwerking van verschillende zorgprofessionals, zo concludeert de IGZ. Overigens pleiten de KNMP en de ouderenbonden ervoor dat de medicatiebeoordeling niet meer onder het verplichte eigen risico van patiënten valt.

Zelfzorgmiddelen voor kinderen; ouders in de fout

foto : Thinkstock

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Ouders weten doorgaans prima wat het beste is voor hun kinderen, maar dat geldt niet als ze een zelfzorgmiddel voor hen moeten kiezen. Dat blijkt uit onderzoek van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) en het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD) onder duizend ouders. De meeste ouders weten niet welk zelfzorgmiddel geschikt is voor hun kind, hoeveel een kind ervan mag hebben en hoe lang ze het mogen gebruiken. 43% kiest voor een neusspray die een kind van die leeftijd niet mag hebben of gebruikt het te lang achter elkaar, 65% weet niet hoeveel paracetamol een kind mag hebben en 45% zou een pijnstiller kopen die niet geschikt is voor een kind van 0-4 jaar.


03-12-14 15:31

06

OPTIMA FARMA NR 08 -

BI JW E R KIN G E N

BIJWERKINGEN VAN NSAID’S, ZOALS MAAGDARMBLOEDINGEN EN ALLERGIEËN, KUNNEN OOK VOORKOMEN BIJ DE LAGE DOSERINGEN DIE VRIJ TE

KOOP ZIJN. EN OOK BIJ KORTDUREND GEBRUIK. DAAROM IS HET GOED DAT PATIËNTEN, OOK ALS ZE DEZE MIDDELEN ZELF HEBBEN GEKOCHT, BIJWERKINGEN MELDEN BIJ BIJWERKINGENCENTRUM LAREB. door: Petra Zweers en Florence van Hunsel

NSAID’s: ook bij lage dosis

ernstige reacties mogelijk

Een 52-jarige man slikt een tablet na-

NSAID’s zijn alleen op recept te krijgen,

clofenac 25 mg, alleen in de apotheek

proxen 500 mg vanwege oorklachten.

andere zijn ook te koop als zelfzorg-

te krijgen. En zo is ibuprofen alleen in

Twee dagen later gebruikt hij naproxen

geneesmiddel (OTC). Sinds 2009 geldt

een lage dosering (200 mg) en een

nogmaals en een week later weer. Een

een nieuwe indeling van de wettelijke

kleine verpakking (twaalf stuks) te krij-

dag later wordt hij onwel. Hij heeft

afleverstatus van NSAID’s. Het College

gen in de algemene verkoop. Het CBG

zwarte ontlasting en bezoekt de huis-

ter Beoordelingen van Geneesmid-

vond deze lage dosering veilig genoeg

artsenpost. Hij gebruikt geen andere

delen (CBG) heeft deze gemaakt. De

omdat pas bij heel hoge doseringen,

geneesmiddelen en heeft nog nooit

middelen vallen in drie verschillende

meer dan 1200 mg per dag, patiënten

eerder klachten gehad. Hij wordt be-

categorieën: UA (uitsluitend apotheek),

last kunnen krijgen van bijwerkingen,

handeld met omeprazol. De internist

UAD (uitsluitend apotheek en drogist)

bijvoorbeeld een verminderde werking

constateert bij een maagonderzoek

en AV (algemene verkoop). In welke

van de nieren.

een maagzweer.

groep een NSAID valt, hangt af van de werkzame stof, de dosering en de ver-

Bijwerkingen bij Lareb

pakkingsgrootte. Zo zijn de hoogste

Nederlands

NSAID’s (non-steroidal anti-inflamma-

doseringen van sterk werkende NSAID’s,

Lareb onderzocht hoe vaak mensen

tory drugs) werken niet alleen pijn-

bijvoorbeeld naproxen 550 mg en di-

last hebben van bijwerkingen van

Koortswerend

Bijwerkingen

Centrum

stillend, ze zijn ook koortswerend en helpen tegen ontstekingen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn maag-darmklachten. Elk jaar verwerken Nederlandse apotheken ongeveer vijf tot zes miljoen recepten van deze pijnstillers. Sommige


De meest gemelde bijwerkingen waren maagdarmklachten en huidreacties

03-12-14 15:31

07


vrij verkrijgbare NSAID’s. Tot augustus 2013 kwamen er 1842 (diclofenac 36, ibuprofen 619 en naproxen 1187) meldingen van bijwerkingen binnen. De meest gemelde waren maagdarmklachten en huidreacties. Verder gaven OTC-NSAID’s bijwerkingen op het centrale

zenuwstelsel,

bijvoorbeeld

duizeligheid, hoofdpijn, en slaperigheid. Ook hartkloppingen en vocht vasthouden werden genoemd. Enkele foto Cindy Reinders

mensen stierven nadat ze een NSAID hadden gebruikt, één keer gebeurde dit bij diclofenac, vijf keer bij ibuprofen en vier keer bij naproxen. Bij de meeste kwam dit waarschijnlijk niet door de pijnstiller zelf, maar door andere oorzaken zoals hoge

en naproxen en binnen vijftien minu-

ringen van de NSAID’s die vrij te koop

leeftijd, hartkwalen of andere genees-

ten tot een uur na inname. De meeste

zijn. Hevige maagdarmbijwerkingen

middelen die de patiënt al gebruikte.

patiënten die deze bijwerkingen kre-

bleken ook te kunnen ontstaan als

Slechts bij twee patiënten was waar-

gen, hadden eerder NSAID’s gebruikt

patiënten zich hielden aan de maxi-

schijnlijk het NSAID zelf de doodsoor-

zonder problemen, maar enkele van

male dagdosering.

zaak. (zie kader) Bij sommige mensen

hen hadden in het verleden al wel lich-

Uit recent onderzoek blijkt dat één

verminderde de nier- of leverfunctie,

te bijwerkingen ervaren.

van de zeven patiënten die extra risico

of bloedingen. Verder kreeg Lareb

Goede voorlichting

met maag-, nier- of hartproblemen,

meldingen binnen van mensen die in

Over het algemeen kwamen de mel-

mensen die veel medicijnen gebruiken)

shock raakten of ernstige overgevoe-

dingen overeen met de officiële pro-

zelf NSAID’s koopt, 3% van hen ge-

ligheidsreacties kregen nadat ze een

ductinformatie die bij het CBG be-

bruikt dan ook nog eens te veel hier-

NSAID hadden gebruikt.

kend is. Opvallend is dat sommige

van. Bij niet-risicopatiënten gebruikt

Deze bijwerkingen traden op bij zowel

ernstige bijwerkingen al optraden bij

zelfs één op de elf patiënten een te

hoge als lage doseringen van ibuprofen

kortdurend gebruik en/of lage dose-

hoge dosis van een OTC-NSAID. Daar-

lopen bij NSAID’s (ouderen, patiënten

andere hadden last van maagzweren

om is het belangrijk dat de apotheek

Sterfte door NSAID’s

goede voorlichting en adviezen geeft

Een 58-jarige man kreeg een maagzweer en vervolgens een gat in de

Als patiënten en apotheken vaker bij-

maagwand na gebruik van vier maanden ibuprofen 200 mg per dag. In

werkingen zouden melden bij Lareb,

die periode gebruikte hij ook paclitaxel en gemcitabine voor longkanker.

wordt nog beter duidelijk welke in de

bij deze medicijnen.

praktijk kunnen optreden. << Een 81-jarige vrouw kreeg toxische epidermale necrolyse nadat ze een paar dagen ibuprofen 200 mg had gebruikt. Dit is een levensbedreigende

Petra Zweers is arts, Florence van

bijwerking waarbij uitgebreide blaren en loslating van de huid ontstaan

Hunsel is apotheker-epidemioloog.

en infecties kunnen optreden. Ondanks behandeling met antibiotica en

Beiden zijn werkzaam bij het Neder-

corticosteroïden overleed de patiënt.

lands Bijwerkingen Centrum Lareb. Correspondentie: [email protected].


03-12-14 15:31

088

OPTIMA FARMA NR 08

-

ON C O L O G I E

THERAPEUTISCHE VACCINS HELPEN HET EIGEN IMMUUNSYSTEEM VAN HET LICHAAM IN HET GEVECHT TEGEN KANKER. WORDEN DEZE MEDICIJNEN GEGEVEN SAMEN MET EEN CHEMOKUUR, DAN KAN DE DOSERING VAN EEN CHEMOKUUR OMLAAG ZODAT ER MINDER BIJWERKINGEN ONTSTAAN.

door: Mariël Croon en Marc de Leeuw

Het immuunsysteem in de strijd tegen kanker “Het lichaam is veel beter in staat om zelf

hij onderzoek doet in zijn bedrijf ISA

afweersysteem van het lichaam helpt in de

kankercellen te doden dan we dachten”,

Pharmaceuticals in Leiden. Daar werkt hij

strijd tegen kanker (zie kader).

zegt emeritus hoogleraar immunologie,

aan de ontwikkeling van een therapeutisch

Heel lang dachten kankeronderzoekers

prof. dr. Kees Melief. Versterking van

vaccin tegen baarmoederhalskanker en

dat chemotherapie het immuunsysteem

het

kankercellen

kanker van de schaamlippen. Belangrijke

onderdrukte, en dat de eigen afweer

te lijf te gaan, dat is het gebied waarop

eigenschap van zo’n vaccin is dat dit het

geen rol had bij de behandeling van

immuunsysteem

om

kanker. Daarom werd de dosering van Prof. dr. Kees Melief in zijn laboratorium.

chemokuren zó hoog gekozen, dat zoveel

foto: studio Oostrum

mogelijk tumorcellen worden vernietigd: de zogeheten maximum tolerated dose, zegt Melief. “Door de vele bijwerkingen die dit geeft, vergalt chemo vaak de laatste levensfase van patiënten. Ze gaan er nog nét niet aan dood.” Nu blijkt dat het immuunsysteem zelf kanker helpt bestrijden. En dat een sterke afweerreactie de overleving kan verbeteren. Dat bleek bijvoorbeeld in een onderzoek waarin een aantal patiënten met uitgezaaid melanoom (een vorm van huidkanker) wel een tuberculosevaccinatie kregen, en een groep patiënten niet. Patiënten bij wie het immuunsysteem sterk reageerde op de vaccinatie, leefden langer dan de patiënten met een zwakke immuunreactie.


03-12-14 15:31

099

foto Hollandse Hoogte


Het Humaan Papillomavirus (HPV), de veroorzaker van baarmoederhalskanker.

T-cellen

de T-cellen extra, zodat ze de tumorcellen

uitgezaaide melanomen, een vorm van

Het lijkt er dus op dat het immuunsys-

opruimen. Als carboplatine of paclitaxel

huidkanker, langer blijven leven.

teem zelf de tumorcellen kan opruimen,

gegeven wordt samen met andere mid-

Melief is enthousiast over de mogelijkheden

maar best wat hulp kan gebruiken om het

delen die het immuunsysteem versterken,

van deze nieuwe medicijnen. “Ze kunnen

gevecht met kanker aan te gaan, zoals

zoals therapeutische vaccinatie, wordt de

in de toekomst wellicht ook in de

checkpoint blockers. Checkpoints zijn regel-

verdedigingslinie van het lichaam nog ster-

tumor worden geïnjecteerd. Deze bevat

mechanismen die zorgen dat een afweer-

ker. Een voordeel hiervan is dat patiënten

slapende T-cellen. Die kun je stimuleren.

reactie niet uit de hand loopt, maar stopt

mogelijk een minder hoge dosering van

De gestimuleerde T-cellen blijken zich

wanneer de indringer, zoals een virus, is

carboplatine of paclitaxel nodig hebben.

vervolgens door het hele lichaam te

opgeruimd. Checkpoints remmen dus de

Want hoge doseringen geven heftige

verspreiden. Bij muizen bleek dat deze

T-cellen af die eigenlijk virussen, maar ook

bijwerkingen, zo kan een tekort aan witte

methode tumorcellen overal in het lichaam

kankercellen, zouden moeten vernietigen.

bloedcellen ontstaan waardoor het lichaam

opruimde. Op dit moment worden deze

Kankercellen misbruiken vaak deze check-

vatbaarder wordt voor infecties.

medicijnen bij mensen onderzocht.”

<<

points voor eigen gewin. Ze misleiden het afweersysteem, de checkpoints, waardoor

Nieuwe hoop

ze ongebreideld door kunnen groeien. De

De combinatie van chemotherapie en

checkpoint blockers blazen de T-cellen weer

immuuntherapie biedt nieuwe hoop voor

Therapeutisch vaccin

nieuw leven in, zodat ze met hernieuwde

kankerpatiënten. Met deze aanpak kunnen

Therapeutische vaccinatie zorgt dat verdedigingscellen van het immuun-

Het lichaam is beter in staat kankercellen te doden dan we dachten

systeem, de T-cellen, worden 'getraind' om kankercellen op te ruimen. Deze ruimen dan dus tumorcellen op, of cellen die met een virus zijn geïnfecteerd. Ongeveer 20% van alle kankers wordt door een virus veroorzaakt.

kracht de aanval in kunnen zetten. Dit

ook patiënten met uitgezaaide kankers die

Zo veroorzaakt het humaan papilloma-

principe heet immuuntherapie.

tot voor kort nog als ongeneeslijk werden

virus 16-50% van de baarmoederhals-

Een andere

beschouwd,

worden

kankers. Op dit moment onderzoekt

is therapeutische vaccinatie (zie kader).

genezen. Zo leven patiënten met bepaalde

professor Kees Melief of de combinatie

Naar nu blijkt, kunnen sommige chemo-

lymfomen (bloedkanker) langer als ze deze

van carboplatine en paclitaxel met een

kuren, die al langer in gebruik zijn, zoals

combinatiebehandeling krijgen. De eerder

therapeutisch vaccin helpt tegen baar-

carboplatine en paclitaxel, het immuunsys-

genoemde checkpoint blockers zorgen

moederhalskanker.

teem versterken. Deze middelen activeren

dat ook een deel van de mensen met

vorm van immuuntherapie


misschien

toch

03-12-14 15:31

10

OPTIMA FARMA NR 08

-

B IJW E R KI N G E N

ZOÖNOSEN – VAN MENS OP DIER OVERDRAAGBARE INFECTIEZIEKTEN – KUNNEN ZOMAAR INEENS OPDUIKEN. ONLANGS RAAKTEN KIPPEN OP EEN

BOERDERIJ IN HEKENDORP BESMET MET HET VOGELGRIEPVIRUS, H5N8. WANNEER ZO’N ZOÖNOSE OP ZAL TREDEN, IS MOEILIJK TE VOORSPELLEN. door: Marc de Leeuw

foto: Thinkstock

Ongrijpbare zoönosen kunnen ineens opduiken Virussen uit verre landen

Dit

zijn nooit weg. Zelfs de pest niet, al denken

hoogleraar epidemiologie en preventie

Deskundigen denken dat de recente

veel mensen van wel. Door het aaien van

van infectieziekten aan de faculteiten

vogelgriepuitbraken zijn veroorzaakt door

leuke eekhoorntjes in Californië kun je

geneeskunde en diergeneeskunde van

overvliegende trekvogels die in Nederland

besmet raken met het pestvirus. Weliswaar

de Universiteit Utrecht. Zoönosen zijn

overwinteren. Nu is het H5N8-virus voor

niet met zulke dramatische gevolgen als in

infectieziekten die van dieren op mensen

mensen vrij onschuldig, maar duidelijk is

de veertiende eeuw, want met antibiotica

overgaan, via virussen, schimmels, bacteriën,

dat ook gevaarlijkere virussen uit verre

is pest prima te behandelen. Isolatie van de

protozoa (eencellige micro-organismen) en

landen zomaar in ons land terecht kunnen

patiënt voorkomt overdracht van het virus.”

wormen. Dat kan via rechtstreeks contact

komen. Een voorbeeld van zo’n risicovolle

met dieren of door het eten van besmette

zoönose is een coronavirus waardoor

dierlijke producten zoals melk, vlees en

mensen het Middle East Respiratory

eieren. Zoönosen kunnen ineens uit het

Syndrome (MERS), een gevaarlijke lucht-

niets opduiken. Recent brak er vogelgriep

weginfectie,

uit op kippenboerderijen in verschillende

Coutinho. Wereldwijd zijn sinds september

plaatsen in Nederland, in Hekendorp, Ter

2012 bijna tweehonderd infecties gemeld

Aar en Kamperveen. Duidelijk was dat in

bij

foto : studio Oostrum

“Zoönosen zijn overal om ons heen en ze


zegt

prof.

dr.

Roel

Coutinho,

de

kunnen

krijgen,

zegt

Wereldgezondheidsorganisatie

elk geval in Hekendorp en Ter Aar het H5N8-

(WHO). Enkele tientallen mensen stierven.

virus de oorzaak was. De dieren moesten

Ook in Nederland werden in 2014 twee

worden

besmettingen

mensen in het ziekenhuis opgenomen

hadden geen ernstige gevolgen voor

geruimd.

Deze

met dit virus, beide overleefden het.

mensen. Anders was dat in 2007 toen in

Coutinho: “Dat virus dook op in landen

Herpen (Noord-Brabant) Q-koorts uitbrak,

op het Arabische schiereiland, zoals

een ziekte die van geiten op mensen

Saoedi-Arabië.

kan overgaan en vooral voorkomt op

van vleermuizen. Maar de vraag is of

grootschalige geitenfokkerijen. Daardoor

deze dieren de bron zijn, want ook bij

stierven 25 mensen.

dromedarissen komt het voor.”

Het

bleek

afkomstig

03-12-14 15:31

11


catie. Worden bepaalde antibiotica of andere

geneesmiddelen

ineens

vaker

voorgeschreven, dan kan dat wijzen op de uitbraak van een zoönose.”

Toekomst Of er in de toekomst grote epidemieën van zoönosen zullen komen, kan Coutinho niet zeggen. Wel is de laatste decennia het aantal zoönotische infectieziekten toegenomen. “De Q-koorts-epidemie en de hiv-epidemie waren niet voorzien”, vertelt Coutinho. “Eind jaren negentig was er een uitbraak van de ziekte van CreutzfeldJacob in Engeland. Miljoenen mensen werfoto: Thinkstock

den besmet met prionen uit rundvlees. Na besmetting kan het nog lang duren voor de ziekte zich openbaart, één tot dertig jaar. Daarom verwachtte men dat in de jaren daarna een grote epidemie zou uitfoto : Thinkstock

breken. Die bleef uit; de meeste besmette mensen werden niet ziek.”

<<

Doxycycline bij Q-koorts Er zijn voor mensen geen vaccins beschik-

Het ruimen van pluimvee wegens vogelgriep.

baar tegen zoönosen zoals Q-koorts.

Mensen reizen steeds vaker naar allerlei exotische oorden. Levert dat een extra risico op?

Wanneer wordt iemand daadwerkelijk ziek na besmetting?

Wel kan preventieve vaccinatie van geiten

“Neem de Q-koortsbacterie. Van de

verspreidt in de omgeving van een geiten-

“Nauwelijks. De meeste reizigers zijn

besmette mensen wordt 10 tot 20% ziek,

fokkerij, zodat mensen hiermee niet

geen risicoreizigers. De meeste mensen

afhankelijk van de hoeveelheid bacteriën

besmet kunnen raken. Dat bleek uit een

die naar Gambia gaan, verblijven aan

die iemand binnenkrijgt. In het algemeen

studie van Lenny Hogerwerf, onderzoeker

zee en komen nauwelijks in contact met

geldt dat ouderen en mensen met een

bij het RIVM. Mensen die met Q-koorts zijn

de lokale bevolking. In 2008 raakt een

verminderde afweer een verhoogde kans

besmet, worden behandeld met doxycy-

Nederlandse vrouw in Oeganda besmet

hebben op een infectieziekte. Verder spelen

cline, twee tot drie weken lang (1 dd 200

met

mogelijk ook de erfelijke eigenschappen

mg). Tweede keus zijn chinolonen, bijvoor-

van iemand mee.”

beeld moxifloxacine (1 dd 400 mg), cipro-

het

Marburgvirus

en

overleed

daaraan. Zij was een vleermuizengrot

floxacine (2 dd 750 mg) of levofloxacine

ingegaan; dan loop je kans op besmetting.

kan zo’n virus zich makkelijker over de

Welke rol kan de apotheek spelen bij (zoönotische) infectieziekten?

wereld verspreiden.”

“Het apotheekteam kan letten op medi-

Je reist binnen een dag van CentraalAfrika naar hartje Amsterdam. Daardoor


voorkomen dat de Q-koortsbacterie zich

(1 dd 750 mg), 14 tot 21 dagen. Zwangeren en kinderen met acute Q-koorts kunnen trimethoprim gebruiken.

03-12-14 15:31

12

OPTIMA FARMA NR 08

-

D E A P O THE KE R S A S S I S TE N T

Beter, sneller en simpeler werken met KAOF

foto: Kenneth Tan

door: Suzanne de Joode

Kerstin Hartenberg (44) is sinds 21 jaar apothekersassistent in Stein, Limburg. Ze was onlangs de eerste die haar KAOF-kwaliteitsregistratie behaalde. “Ik kan nu met één certificaat laten zien wat ik in mijn mars heb. Dat is zeker ook handig voor apothekersassistenten die willen solliciteren.”


03-12-14 15:31

13

DECEMBER 2014 2014 JAARGANG JAARGANG 28 28 DECEMBER

VIEZE CHOCOLADEMELK LEKKERDER MAKEN, VOORKOMEN DAT MOEILIJK

OPVOEDBARE KINDEREN HUN MEDICATIE DOORVERKOPEN. EEN PAAR VOORBEELDEN V VAN DE PRAKTISCHE V VAARDIGHEDEN DIE KERSTIN HARTENBERG IN HAAR CURSUSSEN LEERDE. ‘BLIJVEN LEREN IS NIET ALLEEN GOED VOOR MEZELF, MAAR OOK VOOR ONZE CLIËNTEN. STEEDS MEER COLLEGA’S LATEN ZICH OOK BIJSCHOLEN. SUPER!”

“Die speciale voeding verkocht ik al jaren, en ik was

wikkeling van het proces rondom een speciale blis-

altijd al benieuwd naar de smaak ervan. Nou, die is

terslinger voor een week, met een aftekenlijst voor

vaak niet best, merkte ik op de cursus. Op een ge-

de begeleiders. Er gaat nog wel eens iets mis, maar

geven moment wilde ik echt niet nóg een hapje.

de therapietrouw is beter, de bloedspiegel constan-

Maar ik leerde daar ook dat als je de chocolademelk

ter en de kinderen functioneren beter.”

warm maakt en er wat slagroom bij doet, het goed te

Kerstin is trots dat ze haar registratie nu heeft ge-

doen is. Dus dat adviseer ik cliënten nu.”

haald. “Ik kan nu met één document aantonen wat

Nu ik weet hoe vies die dieetvoeding voor medisch

ik allemaal weet, in plaats van dat ik met een stapel

gebruik eigenlijk is, kan ik cliënten aan de balie veel

certificaten onder de arm moet lopen. Zo kun je laten

beter helpen,” zegt Kerstin Hartenberg, apothe-

zien wat je in je mars hebt, en dat is zeker ook handig

kersassistent bij Apotheek Pieters in Stein, Limburg.

voor de apothekersassistenten die willen solliciteren.

In het kader van haar continue bijscholing voor de

Onze apotheker heeft graag dat alle assistenten zich

kwaliteitsregistratie KAOF volgde ze een cursus over

laten bijscholen. Het is nog niet verplicht, maar ik zie

dieetvoeding. ‘KAOF’ staat voor Kwaliteitsregister

gelukkig dat sinds twee jaar steeds meer collega’s ook

Apothekersassistenten Openbare Farmacie.

opleidingen volgen. Ook naar zorgverzekeraars toe is

Bij de start van het KAOF in 2009 schreef Kerstin zich

het voor een apotheek handig om te laten zien dat

direct in, ze was onlangs de eerste die haar registratie

het personeel up-to-date is.”

haalde. In die vijf jaar tijd volgde ze vele cursussen, begeleidde ze stagiaires en werkte ze mee aan projec-

Spaanse vlag

ten. Zo sprokkelde ze de benodigde 100 punten bij el-

Kerstin werkt twee dagen per week in de apotheek

kaar. Bij al deze nascholingsactiviteiten wordt Kerstin

in Stein, en is sinds 1 januari 2014 ook twee dagen

gedreven door nieuwsgierigheid; hoe kan het werk

actief als kwaliteitsfunctionaris voor de Verenigde

beter, sneller, simpeler?

Apotheken Limburg in de regio. “Daar vallen 35 apotheken onder. Op die dagen cross ik heel Limburg

Moeilijk opvoedbaar

door, dat verveelt nooit.” Eenmaal thuis viert Kerstin

“Op een dag klopten de begeleiders van moeilijk

haar nieuwsgierigheid bot in haar tuin. “Als ik weer

opvoedbare kinderen bij ons aan. Veel van deze kin-

eens een bijzondere bloem of opvallend beest zie, lig ik

deren moeten medicijnen slikken om hen te helpen

languit op mijn knieën. Laatst zag ik een vlindertje dat

rustig te blijven of zich te concentreren. Maar ze

ik nog nooit eerder had gezien. En wat denk je? Een

namen ze niet goed in. Ze vergaten de pillen te ne-

Spaanse vlag, die komt alleen in Limburg voor. Daar

men, of verkochten ze. Ik was betrokken bij de ont-

kan ik toch zo van genieten!”


<<

03-12-14 15:31

14

OPTIMA FARMA NR 08

-

WAT JE É C HT MO E T W E TE N

alles wat je weten moet over...

het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel HET EERSTE-UITGIFTEGESPREK KRIJGT KOMEND JAAR EEN NIEUWE NAAM: BEGELEIDINGSGESPREK NIEUW GENEESMIDDEL. MAAR HOE VOER JE ZO’N GESPREK EIGENLIJK? TIPS VOOR DE PRAKTIJK.

Als een patiënt een geneesmiddel krijgt dat hij niet eerder

declareren als het gesprek plaatsvindt. Maar wat houdt

heeft gebruikt, moet je bij het afleveren een eerste-

dat nu precies in? Als je het goed doet, bestaat een

terhandstellingsgesprek of eerste-uitgiftegesprek voeren.

eerste-terhandstellingsgesprek, of Begeleidingsgesprek

Dat moet ook als het langer dan twaalf maanden geleden

nieuw geneesmiddel zoals het volgend jaar heet, uit drie

is dat de patiënt het middel heeft gebruikt. Naar aanleiding

onderdelen:

van klachten van patiënten deed de Consumentenbond

1.

Ga na wat de patiënt al over het geneesmiddel weet

onderzoek naar het eerste-terhandstellingsgesprek in de

en wat hij ervan verwacht. Krijgt hij het inderdaad

apotheek. 39 mystery guests gingen naar even zoveel

voor de eerste keer? Vraag voor welke klachten de

apotheken met een recept voor amoxicilline.

patiënt het middel krijgt. Dan blijkt bijvoorbeeld dat

“Apotheken rekenen geld voor een gesprekje bij de

de bètablokker niet bedoeld is om de bloeddruk te

uitgifte van een nieuw medicijn, maar voeren dat gesprek

verlagen, maar om migraineaanvallen te voorkomen.

niet of gebrekkig”, concludeerde de Consumentenbond. Want 38 van de 39 apotheken voerde het eerste-

Pas je informatie daarop aan. 2.

Vertel pas na de introductie iets over het nieuwe

uitgiftegesprek niet of onvoldoende uit. Je zult zelf

geneesmiddel. Geef die informatie die de patiënt

ongetwijfeld ook af en toe een patiënt aan de balie hebben

nodig heeft om het middel goed te kunnen gebruiken:

met het rekeningoverzicht van zijn zorgverzekeraar in de

de werking van het middel, hoe de patiënt het moet

hand.

gebruiken en de belangrijkste bijwerkingen. Denk ook aan bijzondere waarschuwingen of adviezen,

Begeleidingsgesprek

zoals beïnvloeding van de rijvaardigheid of interacties

Uit het onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat veel apothekersassistenten wel informatie geven aan de


met andere geneesmiddelen. 3.

Ga tot slot na of de patiënt alles heeft begrepen.

patiënt, maar vooral de feiten noemen in plaats van vragen

Geeft schriftelijke informatie mee. Natuurlijk is dat

te stellen. Dan is er geen sprake van tweerichtingsverkeer

de bijsluiter, maar denk ook aan informatiefolders

en herkent de patiënt het eerste-terhandstellingsgepsrek

over de aandoening en de informatiefolder uit het

vaak niet als een echt gesprek. Heel belangrijk dus,

apotheeksysteem. Vertel tot slot

om zo’n dialoog bij eerste uitgifte goed te voeren. De

contact kan opnemen met de apotheek als hij nog

apotheker mag het tarief daarvoor ook alleen maar

vragen heeft.

dat de patiënt

03-12-14 15:31

foto: Alex Buiter

door: Linda de Graaf

15

foto: Alex Buiter


Transparantie Voor het eerste-uitgiftegesprek mag de apotheker, zoals gezegd, een bedrag van ongeveer zes euro in rekening brengen bij de zorgverzekeraar. Hij mag deze ‘prestatie’ alleen tegelijk met een terhandstelling van een URgeneesmiddel declareren. De patiënt ziet de kosten van het eerste-uitgiftegesprek apart terug op het declaratieoverzicht van zijn zorgverzekeraar. Dat leidt vaak tot vragen. Je kunt

gebruikt. Alleen even in het apotheekinformatiesysteem kijken is daarvoor niet genoeg. Check ook andere apotheken die bij je cluster zijn aangesloten en kijk in het LSP. Natuurlijk vraag je ook aan de patiënt of hij het middel

eerder heeft gehad. Overigens horen handelingen als de medicatiebewaking en overleg met de voorschrijver bij de terhandstelling. Maar de prestatie eerste-uitgiftegesprek gaat echt alleen om de dialoog met de patiënt.

>>

dan uitleggen dat de kosten voor de informatieverstrekking vroeger ook al werden berekend. De receptregelvergoeding voor een eerste uitgifte was vorig jaar immers ook al hoger

Nascholing

dan een vervolgverstrekking. Maar pas sinds het begin van

De KNMP heeft een nascholing gemaakt over het eerste-ter-

dit jaar staan de kosten voor de eerste uitgifte apart op de

handstellingsgesprek. In deze tv-uitzending zitten apothekers,

rekening. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) wil daarmee

een farmaceutisch consulent en patiëntenfederatie NPCF aan

bereiken dat de apotheekkosten transparanter worden en

tafel. Zij geven praktijkvoorbeelden en tips voor het voeren

wil ook onterechte declaraties van het eerste-uitgiftetarief

van een goed gesprek én van hoe je de patiënt kunt overtuigen

tegengaan. De apotheek mag ook een eerste-uitgiftegesprek

van het belang van het gesprek. Kijk voor de tv-uitzending en

uitvoeren en berekenen als je niet kunt nagaan of de patiënt

verdere nascholing op www.optimafarma.nl.

het middel eerder of in de afgelopen twaalf maanden heeft


03-12-14 15:31

Divisun 400 is een voedingssupplement en bevat 400 IE cholecalciferol, uitsluitend verkrijgbaar bij de apotheek. Divisun 800 IE, tabletten bevat 800 IE cholecalciferol, is uitsluitend op recept verkrijgbaar en wordt volledig vergoed.

GA NAAR MEDACONNECTS.NLVOOR DE VITAMINE D-SUPPLETIE BESLISBOOM, HET VOLLEDIGE ADVIES VAN DE GEZONDHEIDSRAAD EN VOORLICHTINGSMATERIAAL.

Meda Pharma B.V., Krijgsman 20, 1186 DM Amstelveen

DIV-53-01122014

Geef jij om je vak? Laat jouw stem horen en word nu lid! Waarom? Wij zorgen dat jouw stem gehoord wordt bij overheid

Optima Farma dé vereniging voor apothekersassistenten

en andere partijen. Zo maken wij het verschil voor de dagelijkse


werkzaamheden in de apotheek en de ontwikkeling van jouw vak. Hoe meer leden hoe meer we voor je kunnen doen! Als lid krijg je ook: Accredidact E-learning cursus ter waarde van € 36,50; korting op de KNMP-KennisTesten; maandelijks een digitale nieuwsbrief; diverse leuke aanbiedingen en actuele informatie over het vak en de farmacie; het boek De apothekersassistent van Peter Felen met bijbehorende e-learning (t.w.v. € 69,90, zolang de voorraad strekt).

Kijk voor meer informatie en online aanmelden op

www.optimafarma.nl

03-12-14 15:31

-

17

OPTIMA FARMA NR 08

DECEMBER 2014 JAARGANG 28 WAT JE É C HT MO E T W E TE N

Tips voor een goed gesprek

●

Bespreek vervolgens afhankelijk van het middel de

Sommige patiënten weigeren het eerste-uitgiftegesprek,

werking, de bijwerkingen en de verwachtingen van de

maar willen wel het geneesmiddel meenemen. Wat doe

patiënt.

je dan? Een rondvraag bij enkele apothekers leert dat niet iedereen daar hetzelfde over denkt. “Sommige medicijnen

Het belangrijkste is in ieder geval dat je ervoor zorgt dat het

zijn gevaarlijk in het gebruik en geven extra risico’s. Je gaat

tweerichtingsverkeer is. Check bij de patiënt wat hij ervan

tegen je beroepsnorm in als je deze meegeeft zonder uitleg.

denkt en vindt! Dan herkent de patiënt het als een gesprek en

Maar als iemand iets ruim een jaar geleden ook heeft gehad,

weet je zeker dat hij de informatie goed heeft begrepen.

<<

ben ik wat gemakkelijker”, zegt een apotheker. Een ander stelt juist: “Pertinent weigeren kan niet. De patiënt krijgt het geneesmiddel mee en krijgt ook onze informatie, of hij nu wil of niet. Dat is tenslotte mijn werk. Mensen kunnen

Veranderingen in 2015 Het Eerste-terhandstellinggesprek heet vanaf 1 janu-

zeggen dat zij het gesprek niet willen, maar dan kost het

ari volgend jaar ‘Begeleidingsgesprek nieuw genees-

toch 6 euro.”

middel’. De NZa, de Nederlandse Zorgautoriteit,

Deze apothekers hebben ook een paar tips die je helpen een

heeft de naam veranderd omdat voor patiënten nu

goed gesprek met de patiënt te voeren:

vaak onduidelijk is dat deze prestatie in rekening

●

●

●

Bereid het gesprek goed voor. Als je het middel niet

wordt gebracht voor elk geneesmiddel dat zij voor

kent, lees dan tijdens het uitvullen nog even na wat de

het eerst gebruiken. Volgend jaar mogen apotheken

belangrijkste zaken zijn.

de prestatie niet meer declareren bij een wisseling in

Maak een duidelijk begin en einde aan het gesprek.

sterkte. Een wisseling in sterkte die van te voren is

Begin bijvoorbeeld met de vraag of de patiënt dit middel

gepland, zoals bijvoorbeeld een insluipschema,

inderdaad voor de eerste keer krijgt en eindig met

bespreekt de apothekersassistente vaak al bij de eerste

“Welke vragen heeft u nog? ”

keer met de patiënt. En als de wijziging in sterkte niet

Zeg de naam van het geneesmiddel en vertel wat

is gepland, dan is er meestal wel een gesprek tussen

het doet. Check dat wel bij de patiënt. Bijvoorbeeld:

apothekersassistente en patiënt, maar dat is niet het-

“Dit is metoprolol, een bloeddrukverlager, krijgt u het

zelfde als bij een eerste uitgifte, vindt de NZa.

ook daarvoor?”

Een goed gesprek Een Eerste-terhandstellingsgesprek is een dialoog met de patiënt. Stel de vragen: ● of het middel nieuw is of langer dan 12 maanden geleden voor het laatst is gebruikt ● of de patiënt al iets weet het middel en wat hij ervan verwacht Geef informatie over ● de werking op korte en lange termijn ● de manier waarop de patiënt het moet gebruiken ● de mogelijke bijwerkingen ● de samenhang met eventuele andere medicijnen ● bijzonderheden zoals beïnvloeding van de rijvaardigheid Vraag aan het eind van het gesprek ● of alles duidelijk is ● welke vragen de patiënt nog heeft Geef tot slot aan dat de patiënt contact kan opnemen met de apotheek als hij nog vragen heeft en geef schriftelijke informatie mee.


foto: Twan de Veer

● of de patiënt het geneesmiddel kan gebruiken zoals besproken

03-12-14 15:31

18

OPTIMA FARMA NR 08

-

IN TE R VI E W

DOOR MARC KOTHUIS VAN KRING APOTHEEK KOTHUIS KUNNEN KANKERPATIËNTEN EERDER WORDEN BEHANDELD MET PACLITAXEL OFWEL TAXOL. HOE? DOOR MET VEEL HULP TAXUSHAGEN TE SNOEIEN. “O “ONBEGRIJPELIJK DAT DIT PRODUCT ALS AFVAL WORDT WEGGEGOOID.”

door: Frits Baltesen

Apotheker oogst taxus voor cytostaticabereiding Bij sommigen stonden de blaren

het verleden bleken plantages met

langste dag van het jaar de meeste

in hun handen. In een paar dagen

taxusstruiken meerdere malen zeer

werkzame stof, dus moesten we

hadden ze in totaal ongeveer tien

vatbaar voor ziekten, waardoor de

allemaal tegelijk op pad om het

kilometer taxushaag in de regio rond

oogst vaak verloren ging.

snoeisel in te zamelen. Bovendien moet

Apotheek Kothuis in Lichtenvoorde

Toen de regionale Lions Club dit jaar

het materiaal binnen 24 uur worden

(de Achterhoek) gesnoeid. Na afloop

zocht naar een nieuw goed doel, kwam

verwerkt, want het gehalte werkzame

keek Marc Kothuis tevreden terug op

Kothuis op het idee zo veel mogelijk

stof daalt snel na het snoeien.” Ten

de actie die hij eerder dit jaar bedacht:

mensen in te schakelen om de taxussen

slotte moest er véél worden gesnoeid,

‘zijn’ zeventien ton taxussnoeisel is

in zijn dorp en de omliggende plaatsen

want van het snoeisel van dertig

goed voor zo’n driehonderd kuren

in de oostelijke Achterhoek te snoeien

meter taxushaag lang en twee meter

paclitaxel of taxol, een kostbaar genees-

onder het motto ‘Snoei voor leven’.

hoog kun je net één kuur voor een

middel tegen borstkanker.

“Het is onbegrijpelijk dat dit product

kankerpatiënt maken.

Als apotheker wist hij dat er een

als afval wordt weggegooid.”

Uiteindelijk kwam het goed en arri-

chronisch tekort is aan paclitaxel en

veerden eind juli vrachtwagens vol

tijdens zijn opleiding had hij begrepen

Dertig meter

taxustwijgjes bij de firma Stolk in

dat die paclitaxel alleen uit taxus-

Kothuis: “Dat oogsten is een delicaat

Boskoop. Stolk droogde de takjes,

struiken gewonnen kon worden. In

proces. Want het snoeisel bevat rond de

om ze vervolgens te verkopen aan

Initiatief Marc Kothuis in de Achterhoek helpt driehonderd kankerpatiënten


de farmaceutische producenten van paclitaxel.

“De

opbrengst

hebben

we gedoneerd aan Kika, het kinderkankerfonds.” Kothuis is content met zijn actie. Hij heeft met zijn Lions Club driehonderd

03-12-14 15:31

19



Marc Kothuis: "De twijgjes bevatten rond de langste dag van het jaar de meeste werkzame stof.

Het snoeien van de taxus is een delicaat proces patiënten aan een kuur geholpen. “Door het grote tekort aan paclitaxel kunnen patiënten dit middel niet of pas in een laat stadium krijgen.” Volgend jaar wil hij samen met andere Lions Clubs in Gelderland zijn actie uitbreiden, waardoor nog meer patiënten uitzicht kunnen krijgen op genezing van voornamelijk borst- en prostaatkanker.

De taxusboom In de jaren zestig ontdekten wetenschappers dat een extract van de taxusboom werkte tegen muizentumoren. Vervolgens werd het middel ingezet als geneesmiddel: paclitaxel of taxol, een chemotherapeuticum dat bij bepaalde vormen van kanker, zoals borst- en ovariumkanker, en alvleesklierkanker wordt voorgeschreven. Paclitaxel remt de celdeling, maar niet alleen van kankercellen. Ook gezonde cellen kunnen getroffen worden, wat leidt tot bijwerkingen zoals haaruitval, bloedarmoede, een tekort aan witte bloedcellen en daardoor een verhoogde kans op infecties. Ook misselijkheid, een pijnlijke mond, zenuwschade (tintelingen in armen en benen) en spierpijn kunnen optreden. Aanvankelijk werd de taxol gewonnen uit de bast van de taxuxboom, maar er was 9000 kilo schors nodig om 1 kg taxol te winnen. Ook de naalden van de boom bleken paclitaxel te bevatten. Dat at levert meer op, dus daaruit wordt het middel nu gewonnen.

<<


03-12-14 15:31

20

hekers. van macie

OPTIMA FARMA NR 08

-

KL A C HT E N

DE MEESTE PATIËNTEN ZIJN TEVREDEN OVER DE DIENSTVERLENING VAN HUN APOTHEEK. MAAR HET GEBEURT OOK DAT EEN ONTEVREDEN PATIËNT ZICH AAN DE BALIE MELDT. HOE GA JE MET KLACHTEN OM IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK?

door: M

door: Judith Bijloos en Mariël Croon

Voorkom dat klachten uit de hand lopen Een patiënte beklaagt zich over de

minder te gaan vergoeden. De patiënte

ook duidelijk waarvoor zij wél bij je

manier waarop de apotheek met haar

verzocht om een gesprek, dat had de

terechtkunnen: goede zorg rondom

communiceerde over de hoeveelheid

apotheker afgewezen – ze had belang-

hun medicijngebruik.

incontinentiemateriaal die zij gebruik-

rijker zaken te doen.

Gaat de klacht over de kosten van

te, en de hoeveelheid waarop zij vol-

niet-verzekerde zorg, die rechtstreeks

gens de apotheek recht zou hebben.

De

Openbare

bij de patiënt in rekening is gebracht,

De apotheker vond dat zij, zoals de

Apotheek vond dat de apotheker

dan moet je de vraag in de apotheek

zorgverzekeraar verlangt, zinnig en

zich te veel had laten leiden door

kunnen beantwoorden.

zuinig incontinentiemateriaal verstrekt.

de zorgverzekeraar, en niet door de

De apotheker lichtte toe dat ze niet te

patiënte. Bovendien had de apotheker

Publieksinformatie

veel materiaal wilde verstrekken omdat

te weinig oog voor de oorzaak van de

Goede communicatie in de apotheek

de zorgverzekeraar had aangekondigd

incontinentie. Bij deze mevrouw was de

is heel belangrijk, daar ligt een taak

vagina operatief verwijderd.

voor het hele apotheekteam. De KNMP

Meer voorbeelden lees je in het Jaar-

helpt met eigen publieksinformatie,

verslag van de Klachtencommissie.

zoals een flyer over het wisselen van

Jaarverslag Klachtencommissie Openbare Apotheek 2013

Klachtencommissie

zorgverzekeraar en informatie over de

Snel handelen

eerste uitgifte. Je vindt deze documen-

Bij klachten is het zaak om er snel bij te

ten in de toolkit publieksinformatie op

zijn. Daarmee help je voorkomen dat de

KNMP.nl. Ook heeft de KNMP samen

klacht uit de hand loopt. Probeert je te

met de NZa een folder voor apothekers

verplaatsen in de positie van de patiënt.

gemaakt over verplichtingen ten aan-

Neem echt even de tijd, of vraag de

zien van de informatievoorziening aan

apotheker om dit zelf te doen.

patiënten. Ook die is te downloaden

Patiënten die vragen hebben over de

via KNMP.nl.

<<

kosten van verzekerde zorg, kun je verwijzen naar hun zorgverzekeraar. Maak ppij ter bevordering der

Maatscha Koninklijke Nederlandse

Jaarverslag klachtencommissie: knmp.nl.

Pharmacie

25-06-14 16:52


03-12-14 15:31

-

21

OPTIMA FARMA NR 08

FAR MA C E UT I S C H C O N S UL ENT DECEMBER 2014 JAARGANG 28

SINDS 1 OKTOBER 2013 KUNNEN FARMACEUTISCH CONSULENTEN ZICH LATEN REGISTREREN IN HET KWALITEITSREGISTER KVFC. MET DEZE REGIS-

TRATIE LATEN ZIJ ZIEN DAT ZE OVER HET JUISTE DIPLOMA BESCHIKKEN EN HUN KENNIS DOORLOPEND UP TO DATE HOUDEN. door: Margo Briejer en Nicole Groeneveld

Nascholingspakket speciaal voor farmaceutisch consulenten De regelgeving en de inzichten in

naschoolt, doordat je altijd en overal online

CME-Online is onderdeel van E-WISE dat de

de

aan

toegang hebt tot een ruim en actueel

nascholing verzorgt van al meer dan 15.000

verandering onderhevig. Daarom is het

apotheek

zijn

voortdurend

cursusaanbod. Hiermee kun je per jaar

professionals.

van belang om te blijven nascholen

20 accreditatiepunten behalen.

(lifelong learning). Dat geldt zeker ook

Om je kennis te laten maken met online

voor farmaceutisch consulenten. Door zich

nascholen kun je bij CME-Online nu gratis

op niveau bij te scholen, kunnen zij de

een online cursus uitproberen. Als je de

verantwoordelijkheden die bij hun functie

cursus hebt behaald, ontvang je hiervoor

horen, naar behoren blijven vervullen.

2 accreditatiepunten. Je kunt de cursus

CME-Online heeft een scholingsaanbod

aanvragen via www.cme-online.nl/FC.

<<

Meer informatie over het kwaliteitsregister KvFC en nascholingscursussen specifiek voor de farmaceutisch consulenten kun je vinden op www.optimafarma.nl

ontwikkeld speciaal voor farmaceutisch consulenten. De scholingen zijn afgeleid van de cursussen die worden aangeboden aan de apotheker. Ze zijn van hoog niveau en spreken de farmaceutisch consulent direct aan op de dagelijkse verantwoordelijkheden. Het pakket biedt 28 cursussen, waarbij een breed scala aan onderwerpen aan bod komt. De cursussen zijn direct toepasbaar in de praktijk en geaccrediteerd door KABIZ.

Gratis cursus Als farmaceutisch consulent kun je zelf kiezen op welke onderwerpen je wilt nascholen. Je bepaalt zelf wanneer je


03-12-14 15:31

22

OPTIMA FARMA NR 08

KE R S T P UZ Z E L

-

Doe mee en win fantastische prijzen! Kijk op optimafarma.nl hoe je mee kunt doen. 1

2

3

4

5

6

7

8

9

24 30

36

31

12

52

26

15

16

61

62

71

72

45

55

46

56

57

79

74

34

81

88

105

48

66

67

83 90

98

91

116

152

156

157

180

138

168

159

160

169

161

162

170 176

171

177

103 108

194

195

198

199

232

131

132

139

133

140

141

147

148

154

155

163

164

172

173

149

165

183

184

185 191

186 192

193

196 200

213

201

202

203

209

210

197

204

205

215

224

225

233

226

227

206 211

214 223

121 126

190

208

222

120

179

189

188

109

125

182

207

119

178

181

221

118

153

175

212

102

95

113

146

158

86 94

107

130

145

151

174

117

137 144

167

93 101

129 136

166

85

124

128

150

77

100

123

143

70

92

106

115

122

142

69

112

114

135

60

84

99

23

51

76

82

22

41

50

68

111

127

40

59

65

89

21

35

49

75

80

104

20

28

58 64

73

97

19

27

47

63

96

18

39

54

87

17

33

44

53

110

14

32

43

78

13

38

37

42

187

11

25

29

134

10

228

216

229

234

217

218

230

219

220

231

235

236

BUZING Puzzels

46


151

20

105

130

174

4

186

78

217

70

147

32

14

205

90

163

51

13

!

03-12-14 15:31

23

DECEMBER 2014 JAARGANG JAARGANG 28 28 DECEMBER ER 2014

Horizontaal

1. Deel van de week - 8. Een schadelijk en/of onbedoeld effect dat optreedt bij de toepassing van een geneesmiddel - 14. Schaaldier - 20. Donkere kamer - 24. Kwestie - 25. Afslagplaats - 26. En anderen (afk.) - 27. Edelman - 28. Ernaartoe - 29. Reeds - 30. Voorbehoedsmiddel - 33. Toegevend - 35. Omdijkt land - 36. Niets - 38. Iers Republikeins Leger - 39. Sluis - 40. Heilige - 41. Om te bedanken - 42. Pees - 44. Ter herinnering - 46. Oostnoordoost - 47. Vernis - 50. Hemellichaam - 52. Zwak - 53. Betrekking 56. Nederlandse Vereniging Farmaciemedewerkers Ziekenhuizen - 58. Zijne Excellentie - 59. Aan welke - 61. Bouwland - 62. Tijdelijk - 63. Uitsluitend recept geneesmiddel - 64. De beroepsvereniging voor apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en managers - 70. Bede - 71. En dergelijke (afk.) 72. Uitroep om aandacht - 73. Met dank - 75. Strafwerktuig - 76. Verharde huid - 77. Overlevering 78. Geneesmiddel wordt verplaatst van artikel B17 naar artikel B24 - 83. Beroepscompetentieprofiel - 84. En dergelijke meer (afk.) - 86. Vogelverblijf - 87. Sportief - 88. Oude lap - 89. Laagwater - 92.. Maagzuurremmer - 93. Knaagdier - 95. Noot - 96. Betaalplaats - 97. Moeder - 98. In verband met - 99. Terughaalactie - 101. Waterspoeling - 104. Oppervlaktemaat - 105. Plus - 106. Persoonlijk vnw. - 107. Dik stuk hout - 108.. Ondergang - 110. Zijne Majesteit 111. Gebogen been - 112. Wat - 113. Denkend wezen - 114. Watering - 115. Gewoonterecht - 117. Geladen deeltje - 119. Onbepaald vnw. - 122. Geldstraf - 124. Baat - 125. Eens - 126. Voorzetsel - 128. Vogel - 129. Persoonlijk vnw. - 130. Rijksverzekeringsbank - 132. Inhoudsmaat - 133. Hakgerei - 134. Onroerend goed - 136. Zwaar - 137. Arbeidsovereenkomst (afk.) - 138. Een voorgeschreven middel dat geen werkzame bestanddelen bevat - 141. Diploma - 142. Pias - 144. Uitsluitend apotheek geneesmiddelen - 145. Kwaliteitsregister voor Farmaceutisch Consulenten - 146. Mannelijk schaap - 147. Ondernemingsraad - 148. Op grote afstand - 150. Aanhankelijk - 152. Dwarsmast - 154. Ons inziens - 155. Graansoort - 156. Koolsoort - 158. De Centrale Medicatie-incidenten Registratie - 159. Rubidium - 160. Verplichte autokeuring - 162. Angiotensine - 165. Voordat - 166. Duitse N.V. - 167. Lichaamsdeel - 170. Dwaas - 172. Hoofdcommissaris - 173. Soort verlichting - 174. Op dezelfde wijze - 176. Noot - 177. Vies - 178. Koninklijke Hoogheid - 179. Landelijk Schakel Punt - 181. Tussen - 182. Reuzenslang - 183. Deel van het oor - 185. Bij afwezigheid - 187. Hengelgerei - 189. Document voor reiziger naar buitenland indien hij/zij geneesmiddelen gebruikt die onder de Opiumwet vallen - 192. Defensiegemeenschap - 194. Herfstbloem - 195. Karaat - 196. Regiment infanterie - 197. Domina - 198. Gigabit per seconde (afk.) - 199. Zoogdier - 201. Maakt zichtbaar dat je werkt aan je eigen deskundigheid en het vak uitoefent volgens de gestelde kwaliteitseisen - 207. Kennis - 208. Koninklijke Maatschappij ter bevordering der Pharmacie - 209. Bazige vrouw - 210. Vragend vnw. - 212. Algemene Loterij Nederland - 214. Boodschapper - 215. Soort verzekering - 217. Luxemburgse omroep - 219. Vervoermiddel - 221. Deel van de Bijbel - 222. Biersoort - 224. Oude lengtemaat - 225. Functioneel analfabetisme - 232. Motorschip - 233. Waarde nierfunctie - 234. Botervat - 235. Japans kledingstuk - 236. Drentse stad.

1

ste

prijs

Verticaal 1. Edelsteen - 2. Hellend - 3. Klaar - 4. Nabootser - 5. Middagmaal - 6. Dokter - 7. Scheepstouw - 8. Gereedschap - 9. Voedsel - 10. Opstootje - 11. Gebundelde zorg door diverse zorgaanbieders - 12. Familielid - 13. Bevel - 14. Groot water - 15. Paradijs - 16. Economische gemeenschap (afk.) - 17. Schoollokaal - 18. Oude munt - 19. Rustplaats - 20. Vrouwelijke arts - 21. Grootvader - 22. Voorgebergte - 23. Afsluiten - 31. Reden waarom iemand een medicijn niet mag hebben - 32. Drinkgerei - 34. Spoorwegen - 37. Top van kerstboom - 40. Scheepstouw - 43. Namiddag - 45. Met name - 46. Voegwoord - 47. Steensoort - 48. Kwaliteitsregister Apothekersassistenten - 49. Vereniging Jonge Apothekers - 50. Franse NV - 51. Korting - 53. Bloedvat - 54. Lisdiuretica - 55. Telegraaf restant - 57. Vrije Universiteit - 58. Smalle weg - 59. Vette damp - 60. Zeegod - 62. De waarin de patiënt zijn behandeling uitvoert zoals afgesproken met zijn behandelaar - 65. Italiaanse rivier - 66. Medisch Farmaceutische Beslisregels - 67. Speen - 68. Plak - 69. Medication review - 73. In één oogopslag alle medicatie in beeld - 74. Inhoudsmaat (afk.) - 78. Vruchtbare plek - 79. Waterdier - 80. Van onderen - 81. Honingbij - 82. Let wel - 85. Stap - 87. Grote boerderij - 90. Persoonlijk vnw. - 91. Firma (afk.) - 92. Paardenkracht - 93. Cilinder - 94. Daarbij - 96. Meubelstuk - 97. Persoonlijk vnw. 100. ACE remmer - 102. Geconcentreerde straal - 103. Deel van gebit - 107. Bij voorbeeld - 109. Briefaanhef - 111. Werkelijk - 112. In de spier - 113. Overzeese post - 114. Duikereend - 116. Status receptverwerking - 118. Open Universiteit - 120. Korte nota - 121. Gereedschap - 123. Gemaal - 126. Toevoegsel - 127. Tegen - 129. Kledingstuk - 131. Voltcoulomb - 133. Stadsbewoners - 135. Autowerkplaats - 139. Noot - 140. Engelsman - 141. Indische vogel - 143. Zeehond - 148. Voornamelijk - 149. Flink - 151. Vogelverblijf - 153. Tennisterm - 157. Pot - 160. Vis - 161. Om te feliciteren - 163. Uitroep - 164. Hiërarchische indeling van geneesmiddelen naar het orgaan of systeem waarop ze werkzaam zijn en/of hun therapeutische of chemische eigenschappen - 168. Eénjarig dier - 169. Verdroogd - 170. Draagdoek - 171. Maat gebruikt voor de diameter van maagsondes en blaaskatheters - 175. Schrijfgerei - 178. Melkdier - 179. Materiaal verstrekt bij diabetes 180. Deel van de maag - 182. Besloten vennootschap (afk.) - 184. Daar - 186. Onder meer - 188.. Vuilnishoop - 189. Attribuut handig bij bereiden - 190. Plakmiddel - 191. Verlaagde toon - 193. Zo God wil - 195. Keukengerei - 200. Per procuratie - 201. Kwaliteitsregister Apothekersassistenten Openbare Farmacie - 202. Welpenleidster - 203. Technische Hogeschool - 204. En omstreken (afk.) - 205. Eerste uitgifte - 206. Inleiding - 211. Honingdrank - 213. Geluid van schaap - 215. Grasland - 216. Atmosfeer 217. Kippenloop - 218. Lage druk - 220. Vordering - 222. Loofboom - 223. Laatstgenoemde - 226. Slee - 227. Algemeen Nederlands - 228. Gouverneur-Generaal (afk.) - 229. Maanstand - 230. Tegenover - 231. Uitroep.

2

de

prijs


03-12-14 15:31

24

-

VE R E N I G IN G S N IE UW S

Optima Farmasymposium: eersteuitgiftegesprek en chronische patiënten


OPTIMA FARMA NR 08

17 maart 2015, 13.30 – 17.00 uur, Jaarbeurs Utrecht • Het Optima Farma symposium is in een nieuw jasje gestoken • Parallel aan de KNMP-Wetenschapsdag op 17 maart 2015 in de Jaarbeurs, Utrecht • Plenaire themasessies over:

Laat je horen

●

het Begeleidingsgesprek Nieuw Geneesmiddel (tot voor kort het eerste-uitgiftegesprek (met

Het einde van het jaar nadert, en dat betek-

sassistenten, farmaceutisch consulenten

ent: veel vrije dagen tijdens en rond de

en farmaceutisch managers. En ik stel

feestdagen. Maar ook: hard werken door

mijzelf hierbij dan gelijk de vraag: waarom

vaak meerdere chronische

de extra drukte in de apotheek om alles op

melden al die collega’s zich niet in groten

aandoeningen, veel verschillende

tijd af te krijgen, in minder tijd, met minder

getale aan als lid van Optima Farma?

medicijnen, extra aandacht

collega’s.

Dit terwijl in de apotheek zoveel speelt

voor voorlichting en begeleiding.

Traditiegetrouw hamsteren patiënten aan

als het gaat om werkdruk, aanpassen aan

het eind van het jaar medicijnen en hulp-

nieuwe regels en onze oneigenlijke taak

middelen om de eerste afrekening van de

als informatieverstrekker van zorgverzeke-

eigen bijdrage uit te stellen. Dit betekent:

ringsregels. Voor zaken als traningen en

meer receptregels, grotere bestellingen, ex-

bijscholing, nodig om het farmaceutisch

beursvloer te bezoeken.

tra afhandelingen en veel patiënten in de

zorgverlenerschap te kunnen uitoefenen,

• Accreditatie aangevraagd,

apotheek. Om in deze drukke periode dan

is eigenlijk niet voldoende tijd.

deelnamekosten C 25,- voor

nog maar te zwijgen over het extra werk

Dus collega’s: laat in het nieuwe jaar

niet-leden C 35,-.

dat het preferentiebeleid, de nieuwe regels

horen wat eraan scheelt, wat Optima

• Aanmelden kan op

van de zorgverzekeraars en de uitwerking

Farma voor jou kan betekenen en hoe de

van de medisch-farmaceutische beslisregels

beroepsvereniging jou persoonlijk verder

opleveren.

kan helpen in je werk, je ontwikkeling

Deelnemers ontvangen gratis het

Bij de start van het nieuwe jaar horen goede

of in andere zaken die voor jou belang-

boek De apothekersassistent van

voornemens. Ik ben persoonlijk van plan

rijk zijn. Ik hoor graag van je en wens je

Peter Felen

komend jaar beter stil te staan bij de suc-

namens het hele Optima Farma-bestuur,

met e-learning

cessen die ik behaal, en dan met name de

ondanks de drukte, een gezellige tijd.

certificaat) ●

de oudere, chronische patiënt:

• Inloop vanaf 13.30 uur, aanvang 14.00 uur, eindtijd 17.00 uur. • Tot slot gelegenheid de KNMP-

www.knmp.nl/ofsymposium

dingen die goed zijn gegaan door mijn inspanningen. Waarvoor ik me als bestuurslid

José van Engelen,

in 2015 weer volop wil inzetten, is het beter

Voorzitter

bereiken van de achterban van Optima

Voor reacties:

Farma: de ruim zestienduizend apotheker-

[email protected]


03-12-14 15:31

25


Colofon C

Hbo’ers Opgelet! Nieuw bij Optima Farma:

Het vakblad Optima Farma is een uitgave van de

Commissie Hoger Kader

kwartaalblad bereikt apothekersassistenten,

beroepsvereniging Optima Farma en KNMP. Het farmaceutisch consulenten en farmaceutisch

Optima Farma heeft een nieuwe commiscommis

managers, die werkzaam zijn bij de openbare,

sie voor farmaceutisch consulenten, far-

huisarts-, of ziekenhuisapotheek, poliklinische

maceutisch managers en farmakundigen

Volg Optima Farma ook via Facebook

(werkzaam in de openbare apotheek) in het

en meld je aan voor Facebook. Dit kan

leven geroepen. Dit initiatief is mede het

op onze website www.optimafarma.nl

gevolg van het eerste symposium voor far-

Op Facebook houden we je ook op

maceutisch consulenten, vorig jaar novem-

hoogte met korte en actuele berichtjes.

ber. Daar is gebleken dat de deelnemers behoefte hebben aan een organisatie die hen met elkaar in contact brengt, onder-

Agenda

steuning kan bieden bij de werkzaamheden en activiteiten voor deze beroepsgroep wil

donderdag 29 januari

organiseren. Omdat er natuurlijk ook andere

Platformdag docenten AA opleiding

hbo-opgeleiden in de apotheken werkzaam zijn, is gezocht naar een mogelijkheid ook

dinsdag 17 maart

hen hierbij te betrekken. Dit heeft gere-

Optima Farma-symposium 2015

sulteerd in de nieuw gevormde Commissie

te Utrecht. www.optimafarma.nl

Hoger Kader. Optima Farma hoopt, als beroepsvereniging, hiermee een steentje bij te dragen aan de positionering,

profilering

en

professio-

nalisering van de hbo’ers in de apotheek.

Fijne feestdagen en een gezond 2015!

apotheek of farmaceutische groothandel.

Adreswijzigingen & abonnementen Administratie KNMP Postbus 30460 2500 GL Den Haag tel. 070 373 71 41 e-mail: [email protected]

Advertenties Monique Ruigrok Kevin Aniba tel. 070 373 74 07 [email protected] [email protected]

Redactieadres Postbus 30460 2500 GL Den Haag tel. 070 373 73 02 fax. 070 346 49 26 [email protected]

Enerzijds betekent dit het zichtbaar maken Hoofdredacteur Mariël Croon

van de meerwaarde van deze professionals in de apotheek, anderzijds wil de commissie ondersteuning bieden aan de farmaceutisch consulenten, farmaceutisch managers en

Aan dit nummer werkten mee: Margo Briejer, José van Engelen, Linda de Graaf, Florence van Hunsel, Suzanne de Joode, Marc de Leeuw, Petra Zweers.

farmakundigen in de praktijk. Ideeën en tips voor invulling van de activiteiten van de nieuwe commissie zijn altijd welkom! Hiervoor kun

Optima Farma

je mailen naar:

Voor vragen en/of opmerkingen

Ontwerp Ton Sampiemon, TSdesign Almere

over je beroep of de vereniging: [email protected]

Optima Farma, Margo Briejer (ambtelijk secretaris) Postbus 13166, 2501 ED Den Haag

Het volgende nummer verschijnt 13 februari 2015 ISSN 0920 -2110

T 070 373 72 15 [email protected] www.optimafarma.nl


03-12-14 15:31

Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel

Recommend Documents