Begeleiden & onderwijs: Wat kunnen (en moeten) wij voor u doen? Dieter Baeyens

Begeleiden & onderwijs: Wat kunnen (en moeten) wij voor u doen? Dieter Baeyens

Wat we reeds realiseerden … • Doorstroom secundair onderwijs  • Sensibilisering medestudenten & leerkrachten  • Gebruik redelijke aanpassingen  • Vaardigheidstrainingen  • Aantal studenten met ADHD in HO  (ca. 3%)

Intro

ADHD & verder studeren Redelijke aanpassingen UDL

Nieuwe uitdagingen en noden in HO Subjectieve parameters  Objectieve parameters

Conclusie

Subjectieve parameters in HO • 117 jongvolwassenen met ADHD in HO vs jongvolwassenen zonder ADHD in HO

• Adult ADHD Quality of Life Questionnaire (Brod et al., 2006): 29 items Productiviteit

Intro

ADHD & verder studeren Redelijke aanpassingen

Psychologische gezondheid UDL

Levensoverzicht

Conclusie

Relaties Totale levenskwaliteit

Baeyens et al., in prep.

Subjectieve parameters in HO 100 80

**

**

Intro

**

* ADHD & verder studeren

60 40 ADHD Controle

20

Redelijke aanpassingen

0

UDL Conclusie

* p < 0.001

** p < 0.0001


Subjectieve parameters in HO 400 Intro

350 300

**

ADHD & verder studeren

250 ADHD Controle

200 150

Redelijke aanpassingen UDL

100 50

Conclusie

0 Totale levenskwaliteit ** p < 0.0001


Objectieve parameters in HO Prestatiematen vallen negatief uit voor studenten met ADHD in HO: • vaker vroegtijdig afhaken • vaker opleidingsonderdelen overdoen • vaker achter op schema • vaker lagere graden • … in vergelijking met studenten zonder ADHD in HO

Intro

ADHD & verder studeren Redelijke aanpassingen UDL Conclusie

Barkley et al., 2006; Antshell et al., 2011; Heiligenstein et al., 1999; Trout et al., 2007; Seidman, 2006; Wilens et al., 2002; Wolraich et al., 2005

Facilio-project • • • •

Functie-uitval in HO? Onderwijs- en evaluatievormen? Effectieve redelijke aanpassingen? Implementatievoorwaarden?

Intro


• Stap 1: systematisch literatuuronderzoek

Conclusie

Functie-uitval ADHD in HO Intro


Emmers et al., subm.



• Executieve disfuncties (bv. plannen en organiseren, dual tasken) • Concentratieproblemen, dagdromen, vergeetachtig zijn • Druk gedrag, innerlijke rusteloosheid Emmers et al., subm.

UDL Conclusie



• Moeite met genereren oplossingen, prioriteiten stellen en hoofd- en bijzaak onderscheiden • Minder vrienden en sociale steun, gestigmatiseerd Emmers et al., subm.

Conclusie



• Redelijke aanpassingen, gebruik van technologie en steunbronnen omgeving • Comorbiditeit, leerproblemen en lagere levenskwaliteit Emmers et al., subm.

Conclusie

Facilio-project • Stap 1: systematisch literatuuronderzoek • Stap 2: vragenlijstonderzoek functie-uitval bij o o o

studenten met ADHD (n=91) studenten zonder functiebeperking (n=250) studentenbegeleiders (n=31)

Intro


Functieproblemen

ADHD

Moeite met volhouden aandacht

96.1

Dagdromen

80.3

Moeite met afronden taken

72.9

Moeite met plannen

71.2

Innerlijke rusteloosheid

63.5

Impulsief

56.3

Achteloze fouten maken

56.1

Moeite met prioriteiten stellen

52.6

Vergeten

51.8

Moeite met dingen tegelijk doen

43.1

Moeite met instructies volgen

33.9

Dingen verliezen

33.9

Moeite om oplossingen te vinden

32.8

Coördinatiemoeilijkheden

31.7

Niet luisteren

30.3

Moeilijk stilzitten

30.2

Minder vrienden (n.s.)

5.4

Intro


Jansen et al., in prep.

Functieproblemen (VAF 82.99)

ADHD


96.1

Dagdromen

80.3

Moeite met afronden taken

72.9

Moeite met plannen

71.2

Innerlijke rusteloosheid

63.5

Impulsief

56.3

Achteloze fouten maken

56.1

Moeite met prioriteiten stellen

52.6

Vergeten

51.8

Moeite met dingen tegelijk doen

43.1

Moeite met instructies volgen

33.9

Dingen verliezen

33.9

Moeite om oplossingen te vinden

32.8

Coördinatiemoeilijkheden

31.7

Niet luisteren

30.3

Moeilijk stilzitten

30.2

Minder vrienden

5.4

cluster

Intro


Functie-uitval ADHD in HO • Selectie RA als functie van functie-uitval Aandachtsproblemen

Intro

Studievaardigheden


Regulatieproblemen Sociale problemen

• Selectie RA als functie van onderwijs- en


evaluatievormen UDL

Stage Evaluatie met schriftelijke component

Conclusie

Hoor- en werkcollege Evaluatie met mondelinge component Bachelor- en masterproef Jansen et al., in prep.

Facilio-project • Stap 1: systematisch literatuuronderzoek • Stap 2: vragenlijstonderzoek functie-uitval • Stap 3: vragenlijstonderzoek redelijke aanpassingen bij o studenten met ADHD (n=91) o studenten zonder functiebeperking (n=250) o studentenbegeleiders (n=31)

Intro


Redelijke aanpassingen Niet vrijblijvend ! VN Conventie inzake de rechten van personen met een handicap (2006, Art. 2)  instellingen voor hoger onderwijs zijn verplicht

• om redelijke aanpassingen aan te bieden aan studenten met functie-beperkingen

• om de beperkende impact van de omgeving op de participatie in het HO van de student met functiebeperking te neutraliseren dan wel te reduceren

Intro


Redelijke aanpassingen Functiebeperkingen (mentaal en/of fysiek)

Persoonskenmerken

Situatiekenmerken

Intro


bv. motorische revalidatie, …

bv. toegankelijkheid gebouw verhogen

Conclusie

Redelijke aanpassingen ADHD


Intro

Examen van 3u met 250 studenten


Bv. medicatie

Bv. langere duur, afzonderlijk lokaal

Methodologisch principe Intro

ADHD & verder studeren Redelijke aanpassingen UDL Conclusie Interactie-hypothese

Sireci et al., 2005

Methodologisch principe Intro

ADHD & verder studeren Redelijke aanpassingen UDL Conclusie Differentiële versterking

Sireci et al., 2005

Rationale selectie RA • Selectie RA als functie van o o o

Individu-specifieke functie-uitval Onderwijs- en evaluatievormen Gevarieerd aanbod van RA

Intro


Implementatie RA Onderwijs

%

1

Geen

47,3

2

Gebruik pc

23,0

3

Meer tijd voor taken

17,6

Evaluatie

%

1

Langere examentijd

93,2

2

Mondeling toelichten

32,4

3

Examenspreiding

23,0

Intro


Definitie redelijke aanpassingen Effectieve RA voor “moeite volhouden aandacht” Redelijke aanpassing (studenteninformant)

%

Eff. (1-5)

Nietgebruik

Langere examentijd

92.8

4.44

SIGN 

Vaste plaats in het examenlokaal

18.8

4.15

SIGN 

Tijdsaanduiding tijdens het examen

50.7

4.03

Meer tijd voor taken

15.9

4.00

Meervoudige examenvragen opsplitsen

5.8

3.75

Apart examenlokaal

27.5

3.68

SIGN 

Gebruik van een computer tijdens de les

30.4

3.43

SIGN 

Opnemen van de les

20.3

3.29

SIGN 

Meervoudige taken opsplitsen

4.3

3.00

Gebruik van een computer tijdens

8.7

2.67

Peermentor

7.2

1.60

Intro


Baeyens et al., 2014

UDL Conclusie

Definitie redelijke aanpassingen Facilio-project: • Stap 1: systematisch literatuuronderzoek • Stap 2: vragenlijstonderzoek functie-uitval • Stap 3: vragenlijstonderzoek & Delphi-methode redelijke aanpassingen • Stap 4: interviews o bij 22 studenten en studentenbegeleiders

Intro


Studentenbevraging • Redelijke aanpassingen potentieel effectief Intro

• Echter een belangrijk deel van de studenten maakt hiervan geen gebruik: o Stigma bij medestudenten én bij docenten o Op eigen kracht Student J (HO): “Ik heb nooit van faciliteiten gebruik gemaakt omdat ik mijn ADHD ook niet wou uitspelen ten opzichte van andere studenten. Zo van: “Ik heb ADHD, dus ik mag meer”.”


Student M (HO): “Misschien is het ook van niet geholpen willen worden? Ik wil dat ook zelf overwinnen”.

Studentenbevraging • Redelijke aanpassingen potentieel effectief Intro

• Echter een belangrijk deel van de studenten maakt hiervan geen gebruik: o Stigma bij medestudenten én bij docenten o Op eigen kracht o Aanvraagprocedure vaak niet goed gekend o Geen geloof in positief effect van RA o Standaardpakketten  maatwerk


Student H (HO): “Maar het heeft geen nut van een examens te gaan spreiden bij mij. Als het twee dagen later ligt, begin ik gewoon twee dagen later te blokken”.

Bevraging studentenbegeleiders • Redelijke aanpassingen potentieel effectief Intro

• Valkuilen: Kennis over functiebeperkingen “Alweer extra inspanning voor docenten”


Begeleider S (HO): “Van de docenten wordt enorm veel gevraagd op dit moment en niet allen qua vakkennis. Die die mensen zouden ook nog eens doorverwijzer moeten zijn, psycholoog, eerste hulp, … En ze zitten al aan hun plafond”.


o o

UDL Conclusie

Bevraging studentenbegeleiders • Redelijke aanpassingen potentieel effectief Intro

• Valkuilen: o o o o o

o

Kennis over functiebeperkingen “Alweer extra inspanning voor docenten” Geen duidelijke richtlijn van overheidswege Angst te veel toe te staan “Probleem verleggen” (tewerkstelling) Draagkracht - redelijkheid?

Begeleider M (HO): “Een apart lokaal is iets dat soms gevraagd wordt want dat kan een verschil maken, maar dat is heel moeilijk te realiseren omdat er niet genoeg toezicht is… ”.


Tussentijdse conclusie • Grotere instroom studenten ADHD in HO • Selectie van RA o.b.v. individuele functie-uitval en contextkenmerken

• Verhoudingsgewijs te veel nadruk op evaluatie en te weinig op onderwijs

• Communicatie, communicatie, communicatie • RA zijn potentieel effectief maar werpen barrières op bij studentenbegeleiders én studenten

• Alternatieven?

Intro


Universal Design for Learning i.p.v. retro-fit Dankwoord


Kenmerken UDL • Diversiteit • Van bij de start • Minder duur/efficiënter • Voor meer mensen

Redelijke aanpassingen UDL Conclusie

UDL – 3 leidende principes 3 grote principes o.b.v. 3 netwerken: • Affectief netwerk  op verschillende manieren betrokken laten voelen

Dankwoord


• Herkenningsnetwerk  informatie op verschillende manieren aanbieden

Redelijke aanpassingen UDL Conclusie

www.CAST.org

UDL  “informatie aanbieden” Aanbiedingswijze 1: In een rechthoekige driehoek is de som van de kwadraten van de lengtes van de rechthoekszijden gelijk aan het kwadraat van de lengte van de schuine zijde. Aanbiedingswijze 2:

Dankwoord


UDL – 3 leidende principes 3 grote principes o.b.v. 3 netwerken: • Affectief netwerk  op verschillende manieren betrokken laten voelen

Dankwoord


• Herkenningsnetwerk Redelijke aanpassingen

 informatie op verschillende manieren aanbieden

UDL

• Strategisch netwerk  op verschillende manieren met materiaal omgaan en op verschillende manieren aantonen wat geleerd werd

www.CAST.org

Conclusie

UDL  ICT-tools Dankwoord


www.SIHO.be

Conclusie • ADHD stelt een student in het HO voor uitdagingen.

• Initieel moet UDL de afstemmingsproblemen tussen de student en de onderwijsomgeving overbruggen.

• Pas aan de limieten van UDL, worden redelijke aanpassingen geïmplementeerd, evt. aangevuld met effectieve psychosociale interventies.

• In elk scenario is er een centrale rol weggelegd voor de context van de student met ADHD.

Dankwoord


Dankwoord • Trajectbegeleiding ADHD (PWO) o o

Lotte Van Dyck Marina Danckaerts

• Facilio-project (OOF) o o o

o o o o

Dorien Jansen Elke Emmers Steven Solberg Katja Petry Ilse Noens Saskia van der Oord Resonantiegroepsleden

Dankwoord


[email protected] www.ADHDynamisch.be Nieuwsbrief, achtergrondinformatie, kalender, mediaberichten, …

Begeleiden & onderwijs: Wat kunnen (en moeten) wij voor u doen? Dieter Baeyens

Recommend Documents