Lentink Accountants/Belastingadviseurs brengt onder uw aandacht
Bedrijfsoverdracht binnen de familie Het proces van opvolging wordt vaak onderschat
Huizen, november 2013
Lentink, een goed team professionals
1
People do business with people they know, like and trust
Introductie Er komt een moment waarop u uw onderneming wilt gaan overdragen. Een bedrijfsoverdracht is niet van vandaag op morgen geregeld. Dit vraagt om een grondige voorbereiding. Niet alleen voor u als overdrager maar ook voor de overnemer. Dit geldt ook bij een bedrijfsopvolging binnen de familie. Alleen komt er dan een dimensie bij. Het bedrijf is namelijk familiair erfgoed. Dit brengt andere verantwoordelijkheden met zich mee, andere belangen. Bij een bedrijfsoverdracht spelen allerlei aspecten een rol: van organisatorische, juridische, fiscale en financiële aspecten tot sociale en emotionele aspecten. We bespreken enkele met u.
Lentink, een goed team professionals
2
People do business with people they know, like and trust
Voorbereiding De gedaante van het bedrijf is in de praktijk sterk bepalend voor de keuzevrijheid die u heeft bij een bedrijfsoverdracht. Bij een dga-onderneming bevinden leiding en eigendom zich veelal bij een of twee personen. Meewerkende familieleden, bijvoorbeeld uw partner en/of kinderen, hebben voorafgaand aan een bedrijfsoverdracht vaak nog een ondergeschikte functie binnen de leiding. Heeft u als dga-ondernemer het bedrijf zelf opgericht of bent u de tweede generatie? Of geeft u (mede) leiding aan een bedrijf waarin ook andere familieleden eigenaar zijn en functies vervullen? Zaken als deze beïnvloeden uw speelruimte als het gaat om de overdracht van de leiding, zeggenschap en eigendom van het bedrijf. Let op: het runnen van een familiebedrijf betekent ook het managen van onderlinge verhoudingen, tussen de familieleden onderling en de relatie tussen familie en het bedrijf.
Lentink, een goed team professionals
3
People do business with people they know, like and trust
Waarom en wat wilt u overdragen? Met een bedrijfsopvolging zet u een belangrijke stap naar een nieuwe levensfase. Het bedrijf is veelal het product van uw ondernemersgeest, wilskracht, van pieken en dalen, misschien wel uw levenswerk of nalatenschap. Waarom wilt u overdragen? Is uw motief een nieuwe carrière met meer vrije tijd voor het gezin? Het kunnen uiteraard ook strategische redenen zijn door rap veranderende marktomstandigheden, technologische ontwikkelingen, veranderende wetgeving, risico’s in de bedrijfscontinuïteit. Of is het tijd om de opgebouwde meerwaarde te verzilveren en uit de risicosfeer te halen? Allemaal motieven die leidend zijn voor uw opvolgingsplan. In het opvolgingsplan regelt u de overdracht van de (dagelijkse) leiding, de zeggenschap en eigendom van het bedrijf. Dit kan ineens, maar ook in fasen zijn beslag krijgen. Aan de slag Ook al staan er rondom de bedrijfsoverdracht nog de nodige vragen open en wilt u nog niet morgen of overmorgen stoppen, start in elk geval tijdig met het anticiperen op een overdracht. Allereerst kunt u met gestructureerd verkoopklaar maken van het bedrijf de ‘verkoopwaarde’ van de onderneming optimaliseren. Mocht, ondanks de plannen voor een familiaire bedrijfsopvolging, een verkoop aan derden later toch de beste optie blijken, dan is uw bedrijf in elk geval al ‘verkoopklaar’. Met als voordeel een hogere potentiële opbrengst. Stel daarom tijdig orde op zaken. Zorg dat het bedrijf juridisch, organisatorisch, administratief en fiscaal op orde is. Inventariseer en implementeer met uw adviseurs de verbeterpunten. Maar blijf ook kijken naar groeimogelijkheden en nieuwe kansen. Het bedrijf moet immers vooruit.
Lentink, een goed team professionals
4
People do business with people they know, like and trust
Waarom en wat wilt u overdragen? Tip: zorg dat de verkoopwaarde voor de overnemer te financieren is. Maak met uw Lentink-adviseur een plan om een deel van de opgebouwde waarde al voor de bedrijfsopvolging over te hevelen naar privé. Een tweede reden voor tijdige actie is de fiscaliteit. Fiscale opvolgingsfaciliteiten kennen voorwaarden, zoals termijnen. Dit vraagt om een zorgvuldige planning, ook om de voor u getroffen voorzieningen (bijvoorbeeld pensioen- of stamrechten) veilig te stellen. Misschien is het nodig om de juridische structuur aan te passen om de bedrijfsoverdracht fiscaal en financieringstechnisch te optimaliseren. Tip: het bedrijf verschaft u niet alleen inkomen, maar ook voldoening, status en een persoonlijk netwerk. Bereid u ook emotioneel voor op een nieuwe carrière!
Het opvolgingsproces is niet eenvoudig. Het roept vragen op over de kwaliteiten van de opvolger om het bedrijf te runnen. Ook zult u zich misschien afvragen hoe om te gaan met de belangen van familieleden die niet in het bedrijf werken. Wie heeft recht om (mede-)eigenaar te worden en tegen welke prijs? Let op: in de praktijk bepalen familie- en bedrijfsbelangen het doel van de bedrijfsopvolging. Zaken als organisatie, bedrijfsstructuren, fiscaliteit zijn instrumenten om het doel te realiseren.
Lentink, een goed team professionals
5
People do business with people they know, like and trust
Familiestatuut Verhoudingen binnen de familie kunnen direct een weerslag hebben op de bedrijfsresultaten. De continuïteit van het bedrijf heeft dan ook voortdurend uw aandacht. Maar wat als er een belangenconflict ontstaat, u iets overkomt of het stokje vrijwillig wilt overdragen, weet de familie dan hoe met het bedrijf om te gaan, zodat de bedrijfscontinuïteit gewaarborgd blijft? Leg de afspraken goed vast, bijvoorbeeld in een familiestatuut. In een familiestatuut of in een noodopvolgingsplan kunt u anticiperen op een naderende bedrijfsoverdracht. Leg hierin thema’s vast als: • doelstellingen en toekomstvisie van het bedrijf; • dagelijkse leiding binnen het bedrijf door familie en/of externen; • zeggenschap en eigendom; • belonings- en dividendbeleid; • bedrijfswaardering; • de te volgen route bij bedrijfsopvolging (leiding en eigendom). Let op: een succesvolle overdracht vraagt om de juiste prioriteiten op de juiste momenten. Een multidisciplinaire aanpak van specialisten is hierbij een must!
Lentink, een goed team professionals
6
People do business with people they know, like and trust
Waarde en prijs Om de waarde van de onderneming te bepalen, bestaan verschillende methoden. Van liquidatiewaarde tot de discounted cashflowmethode en van intrinsieke waarde tot de goodwill-methode. Welke methode ook wordt gebruikt, de waarde wordt niet alleen door de objectieve cijfers bepaald. Subjectieve waarden, zoals marktprognoses en groeimogelijkheden, spelen ook mee. Ook hier geldt: resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst! Let op: bij een opvolging binnen de familie is een marktconforme prijs niet altijd vanzelfsprekend. Voorkom dat uw opvolger eventueel tegen schenkbelasting aanloopt. Uw Lentink-adviseur kent de valkuilen. Financiering van de overdracht U bent het samen eens geworden. U heeft afspraken gemaakt over uw toekomstige betrokkenheid en inbreng, de nieuwe eigendoms- en zeggenschapsverhoudingen en de prijs. Op een niet onbelangrijk onderdeel na: de financiering. Bij een familiaire bedrijfsopvolging is het veelvoorkomend om de overnamesom geheel of gedeeltelijk schuldig te blijven. In de huidige markt een welkome financieringsoptie. Tip: een ouderlijke geldlening vanuit privé voor de bedrijfsoverdracht kan fiscaal zeer voordelig zijn. De lening valt veelal bij de ouder in box 3 vallen met een effectief tarief van 1,2%.
Lentink, een goed team professionals
7
People do business with people they know, like and trust
Fiscale tegemoetkomingen Voor de fiscus is een bedrijfsoverdracht vaak een moment om fiscaal af te rekenen. Van belang is hierbij ook in welke rechtsvorm de over te dragen onderneming wordt uitgeoefend: als eenmanszaak, vof of een bv. Om de afrekening te voorkomen of te beperken, zijn er diverse ‘verzachtende regelingen’ geïntroduceerd. Om enkele te noemen: In de inkomstenbelasting een doorschuiffaciliteit bij de overdracht van een eenmanszaak of een aandeel in een vof. De fiscaal geruisloze omzetting van een IB-onderneming in een bv. Voor de aanmerkelijkbelanghouder is er een doorschuiffaciliteit, onder meer bij een aandelenfusie. De bedrijfsfusiefaciliteit in de vennootschapsbelasting. Vanaf 2010 is er een doorschuiffaciliteit in de inkomstenbelasting bij schenking van aanmerkelijkbelangaandelen. De Successiewet kent de bedrijfsopvolgingsregeling. Een verkrijging van ondernemingsvermogen of aandelen in een bv is 100% voorwaardelijk vrijgesteld van erf- of schenkbelasting als de waarde van de objectieve onderneming niet groter is dan € 1.028.132 (2013). Is de onderneming meer waard, dan geldt een voorwaardelijke vrijstelling van 83% over het meerdere.
Lentink, een goed team professionals
8
People do business with people they know, like and trust
Tot slot De bedrijfsopvolging binnen de familie heeft ten opzichte van een overdracht aan derden, haar eigen specifieke problematiek. De verwevenheid tussen privé en zakelijk vraagt om multidisciplinair maatwerk. Neem hiervoor contact op met uw Lentink-adviseur.
© 2013 Lentink Accountants & Belastingadviseurs Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. De uitgever en auteur hebben bij de samenstelling gestreefd naar uiterste betrouwbaarheid en zorgvuldigheid, maar kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden en de gevolgen daarvan.
Lentink, een goed team professionals
9
People do business with people they know, like and trust
