BASISPRINCIPES VAN KANKER Prof.dr. D.J. Ruiter Afdeling Pathologie Cursus Introductie in de Fundamentele en Klinische Oncologie
HET BEGRIP “KANKER”?
a.Alle gezwelgroei b.Alle kwaadaardige gezwelgroei c. Alle kwaadaardige woekeringen
NVvO
IS KANKER ÉÉN ZIEKTE?
a.Ja b.Nee c. Niet duidelijk
NVvO
HET BEGRIP “TUMOR”?
a.Gezwel b.Zwelling c. Woekering
NVvO
IS DE SAMENSTELLING VAN EEN GEZWEL HOMOGEEN?
a.Neoplastische cellen b.Stroma • Cellen • Tussenstof c. Ontstekingsinfiltraat DUS: TUMOR HETEROGENITEIT! NVvO
ESSENTIEEL BIOLOGISCH VERSCHIL GOED-/KWAADAARDIG?
a.Doodsoorzaak b.Uitzaaiing c. Groeisnelheid
NVvO
STAPPEN BIJ ONTSTAAN KANKER?
a.Initiatie en promotie; progressie b.Hyperplasie Dysplasie CIS Carcinoom Metastase
c. Opeenvolgende veranderingen in oncogenen en suppressorgenen; acceleratie
NVvO
ONTSTAAN VAN KANKER IN DE TIJD Kohn en Liotta (1995)
NVvO
GENETISCHE VERANDERINGEN?
a.Oncogenen b.Suppressorgenen c. Opeenvolgende veranderingen; acceleratie
NVvO
IS KANKER ERFELIJK?
a.Kankercel dochtercel b.Erfelijke tumorsyndromen c. Erfelijke aanleg
NVvO
PERIODE VOOR DIAGNOSTIEK Kohn en Liotta (1995)
NVvO
DIAGNOSTIEK VAN KANKER: HOE?
• Klinisch: anamnese en lichamelijk oz • Laboratorium: bepalingen in lichaamsvloeistoffen • Beeldvorming: Ro, CT, MRI, PET, PET/CT, echografie • Endoscopie: directe visualisatie • Pathologie: diagnose op cellen en weefsels NVvO
HOOFDGROEPEN GEZWELLEN?
a.Weefseltype waarmee grootste gelijkenis bestaat b.Weefseltypes: epitheel, bindweefsel, spierweefsel, zenuwweefsel, neuroendocrien weefsel c. Goedaardig epitheliaal: • Papilloom, adenoom, epithelioom d.Kwaadaardig epitheliaal: • Plaveiselcelcarcinoom, adenoca, kleincellig ca, ongedifferentieerd ca NVvO
UITBREIDING VAN KANKER?
a.Directe doorgroei (per continuitatem) b.Verspreiding in lichaamsholte c.Metastasering (uitzaaiing)
NVvO
STAPPEN BIJ METASTASERING?
a.Invasie b.Versleping c. Aanslaan en uitgroei tot dochtergezwel N.B. Passeren van basale lamina NVvO
PATRONEN BIJ METASTASERING?
a.Lymfogeen b.Haematogeen • Filter • Zaad/akker (Paget)
NVvO
PERIODE VAN TUMOR PROGRESSIE Kohn en Liotta (1995)
NVvO
IN WELK STADIUM IS DE ZIEKTE?
T: Uitbreiding primaire tumor (T0,T1-4, afhankelijk van grootte en relatie met omgevend weefsel)
N: Metastase(n) in lymfklieren (N0, N1-3, afhankelijk van localisatie, aantal en grootte)
M: Metastase(n) op afstand (M0, M1) NVvO
肿瘤TNM分期法
NVvO
HOE WERKT HET IN DE PRAKTIJK?
• Naslag met illustratie: TNM Atlas, 5th ed., Wiley, 2005, UICC • Let op: Er kunnen verschillen bestaan tussen T en pT en tussen N en pN • De C (certainty) factor geeft de mate van zekerheid aan (C1-5) (Optioneel) • De R (residue) classificatie geeft de mate van resttumor aan (Rx, R0, R1,2), zowel primair als metastatisch NVvO
PROGNOSEBEPALING: HOE?
• TNM-stadium •
b.v. T1N0 M0 Bijkomende factoren: Histologische parameters: tumorgraad, vaatrijkdom Tumorrest Genetisch profiel primaire tumor
• • •
NVvO
STRATEGIEËN TER PREVENTIE?
a.Primair: risico op kanker • Voorlichting/gedragsbeïnvloeding • Beschikbaarheid producten die risico beïnvloeden b.Secundair: vroege opsporing, voordat er klachten zijn • Screening N.B.: Methodisering van besluitvorming is gewenst! NVvO
PERIODES VOOR PREVENTIE EN BEHANDELING Kohn en Liotta (1995)
NVvO
PRINCIPES VAN KANKERBEHANDELING?
a.Tumor verwijderen (Chirurgie) b.Tumor onschadelijk maken: • Tumorcellen en stroma • Voornamelijk tumorcellen • Voornamelijk stroma (incl. vaatbed) N.B. Verschillende modaliteiten (Radiotherapie, Chemotherapie, Immunotherapie,Combinaties) NVvO
MULTIDISCIPLINAIRE BESPREKING EN VOORSTEL TOT BEHANDELING N0 M0: curatieve • Hoe gaat het met de • T1 opzet : om te genezen patient? • T4 N2 M1: palliatieve • Wat kan deze opzet: om klachten te patient aan? verlichten • Welke klachten • Snijden: Chirurgie
kunnen behandeld worden (pijn?)
• Bestralen: Radiotherapie • Medicijnen: chemo of hormonale therapie; • Psychosociale begeleiding
