Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) Erasmus MC
Informatiebrochure voor Erasmus MC medewerkers met een onderwijstaak
Basiskwalificatie Onderwijs Erasmus MC Woord vooraf Het Erasmus MC wil haar studenten vanuit een inspirerende onderwijsomgeving opleiden en hecht veel waarde aan de kwaliteit van het onderwijs. Daarbij is de betrokkenheid, het enthousiasme en de expertise van docenten van essentieel belang. Permanente professionele ontwikkeling van de docenten is belangrijk om de beoogde kwaliteit te bereiken en om docenten te blijven inspireren. Van iedere docent wordt verwacht dat hij of zij in het bezit is van de Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) voor het type onderwijs dat hij of zij verzorgt. In deze brochure vindt u alle informatie over het behalen van een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO).
Dr. W.W. van den Broek Opleidingsdirecteur Geneeskunde
Basiskwalificatie Onderwijs Erasmus MC Achtergrondinformatie
Hoe behaalt u een (deel) BKO certificaat?
Binnen de Nederlandse universiteiten en universitaire medische centra is een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) ontwikkeld. Dit is een landelijke onderwijskwalificatie voor docenten in het wetenschappelijk onderwijs die niet primair als docent zijn opgeleid, maar binnen hun functie wel onderwijs geven. Het behalen van een BKO-certificaat is verplicht voor alle Erasmus MC medewerkers met een onderwijstaak. Het Erasmus MC heeft een BKO ontwikkeld, die rekening houdt met uw ervaring en de aard en omvang van uw onderwijs. De BKO wordt zowel aan docenten in de preklinische als de klinische fase van de opleiding geneeskunde aangeboden en aan docenten van de Research Masters. Binnen het Erasmus MC bestaan er twee BKO trajecten: een volledige BKO voor docenten die meer dan 50 uur per jaar onderwijs verzorgen en een deelBKO voor docenten die minder dan 50 uur per jaar onderwijs verzorgen.
Voor het behalen van (een deelcertificaat voor) de BKO is er een scholings- en begeleidingstraject. Hoe dit er voor u uitziet, hangt af van uw ervaring als docent en eerdere didactische scholing. Om een BKO te verkrijgen moet u een aantal stappen doorlopen. Deze stappen zijn weergegeven in Figuur 1: Schematisch overzicht van een (deel) BKO traject.
BKO intakegesprek Elk BKO-traject begint met een intakegesprek met een onderwijskundig begeleider van de Desiderius School. Tijdens het gesprek wordt gekeken naar de didactische competenties, scholing en ervaring die u reeds bezit en naar de competenties die nog ontwikkeld moeten worden. Op basis hiervan wordt gezamenlijk een traject afgesproken voor een volledige of deel-BKO, met of zonder vrijstellingen voor scholing.
Figuur 1: Schematisch overzicht van een (deel) BKO traject
Basiskwalificatie Onderwijs Erasmus MC BKO Scholings-, begeleidings-, en beoordelingstraject
Competenties
Volledig BKO traject
Bij het behalen van een BKO kwalificeert u zich binnen zes competenties
De volledige BKO is bedoeld voor alle docenten die meer dan 50 uur ingeroosterd onderwijs verzorgen en voor de docenten die essentiële coördinerende taken hebben. U kunt een volledige BKO verkrijgen door didactische scholing, een observatie van het onderwijs door een onderwijskundig adviseur, het samenstellen van een onderwijsportfolio en een beoordelingsgesprek met twee beoordelaars.
(taakgebieden):
Didactische scholing Als u ervaring heeft met onderwijs geven en ook didactische scholing heeft gevolgd, kunt u vrijstelling krijgen voor (een deel) van het scholingstraject. U volgt de tweedaagse training Teach the Teacher I (voor docenten) of Teach the Teacher II (voor begeleiders van Erasmus MC coassistenten) en aanvullende workshops passend bij uw onderwijsrol, waaronder de workshop ‘Tentamenvragen maken’. Onderwijsportfolio Een portfolio bestaat uit de volgende hoofdstukken: algemeen (CV, visie op het onderwijs en zelfreflectie), ontwikkelen van onderwijs, organiseren van onderwijs, uitvoeren van onderwijs (met onderwijsobservatie, waarbij uitgebreid feedback wordt gegeven), begeleiden van studenten, evalueren van onderwijs en toetsen van studenten (zie Bijlage 1 en 2).
Onderwijskundige begeleiding De onderwijskundige begeleider ondersteunt u in uw traject, geeft u feedback, helpt bij het samenstellen van het portfolio en beslist samen met u wanneer u klaar bent voor het beoordelingsgesprek.
Basiskwalificatie Onderwijs Erasmus MC Beoordeling De toetsing bestaat uit een beoordeling van het portfolio en een
Wat te doen bij een aanstelling tot universitair (hoofd) docent of hoogleraar?
beoordelingsgesprek over het portfolio gericht op de vereiste onderwijscompetenties. Hierbij zijn twee beoordelaars betrokken: een onafhankelijk onderwijskundig adviseur (niet de begeleider van de docent) en een inhoudelijk betrokkene (bijvoorbeeld een direct leidinggevende, themacoordinator of ervaren collega in hetzelfde werkveld). Docenten die het traject met goed gevolg afronden, ontvangen een cerficaat Basiskwalificatie Onderwijs Erasmus MC.
Deel-BKO traject Een deel-BKO is bedoeld voor alle docenten die minder dan 50 uur ingeroosterd onderwijs verzorgen. U kunt een deel-BKO verkrijgen op basis van scholing en/of observatie of individuele begeleiding (zonder portfolio en beoordeling). U volgt de tweedaagse training Teach theTeacher I (voor docenten) of Teach the Teacher II (voor begeleiders van Erasmus MC coassistenten) en één aanvullende workshop passend bij uw onderwijsrol (of een onderwijsobservatie).
Wanneer u een bevorderingsprocedure doorloopt tot universitair (hoofd) docent of hoogleraar zal de commissie bevordering wetenschappelijk personeel u vragen hoe u een BKO gaat halen. U kunt bepalen welk traject bij u past aan de hand van een stroomdiagram in de bijlagen. De omvang van uw aanstelling bepaalt of u een volledige of deel-BKO gaat behalen. Uw ervaring bepaalt of u een BKO-traject doorloopt met scholing of (deels) vrijstellingen hiervoor krijgt.
Meer informatie Meer informatie over het aanbod van en inschrijving voor trainingen en workshops kunt u vinden via internet: http://www.erasmusmc.nl/desideriusschool/teachtheteach/ http://www.erasmusmc.nl/desideriusschool/009BKO/ U kunt voor een BKO intakegesprek en alle vragen over de BKO het volgende e-mailadres gebruiken:
[email protected]. Er wordt dan contact met u opgenomen.
Bijlage 1 Competenties Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) Taakgebied Ontwikkeling
Taakgebied Uitvoering
Dit kan zowel het ontwikkelen van geheel nieuw onderwijs betreffen als het verder ontwikkelen van bestaand onderwijs. Het gaat hierbij om eigen onderwijs (hoorcollege, begeleiding van co-assistent, etc.) Oriënteert zich, inhoudelijk en didactisch, op het eigen onderwijs en brengt dit in relatie met doelen/principes/randvoorwaarden van het curriculum- of opleidingsonderdeel waarvan dit onderwijs deel uitmaakt. Gebruikt daarbij eventueel voorgaande evaluaties. Ontwerpt effectief en consistent onderwijs (doelen, werkvormen, toetsing) en stemt dit af op dat van anderen. Zorgt ervoor dat het onderwijs op bedoelde wijze geïmplementeerd wordt en regelt daarbij randvoorwaarden en organisatie. Verzamelt en interpreteert (formele en informele) informatie over ontwerp en implementatie van het eigen onderwijs en trekt hieruit conclusies.
Dit betreft het daadwerkelijk geven van eigen onderwijs (het ontwikkelen is in een eerdere fase al gebeurd, toetsing en evaluatie volgen later). Integreert de actuele stand van zaken binnen het eigen vakgebied in het onderwijs, en doet dat in overeenstemming met de context waarin het onderwijs gegeven wordt (bv. klinisch versus niet-klinisch; filosofie van het lokale curriculum, uitgangspunten van de medische vervolgopleidingen, etc.). Oriënteert zich op de onderwijskundige principes die ten grondslag liggen aan het te geven onderwijs Verdeelt de onderwijslast van het te geven onderwijs voor de studenten/aios goed over de beschikbare tijd; houdt een goede agenda bij van de onderwijstaken en ruimt er voldoende (voorbereidings)tijd voor in. Begeleidt het leerproces van de student/aios bij het leren, is een rolmodel voor de student/aios en enthousiasmeert; is duidelijk in wat er van de student/aios verwacht wordt en over de eigen rol als docent/opleider. Reflecteert op het gegeven onderwijs en de eigen rol daarin, bestudeert de onderwijsevaluatie en stelt op basis daarvan, zonodig, het gegeven onderwijs bij.
Taakgebied Organisatie Dit betreft het geheel van logistiek rondom het verzorgen van eigen onderwijs. Oriënteert zich op de wijze waarop onderwijs binnen de eigen eenheid (discipline groep, vakgroep of afdeling) of het betreffende deel van het curriculum of de opleiding is georganiseerd (planning, logistiek, materialen, financiën, etc.) en relateert het onderwijs hieraan. Plant en organiseert onderwijs betreft voorbereiding, uitvoering, toetsing en evaluatie. Maakt (efficiënt) gebruik van beschikbare / noodzakelijke middelen. Communiceert helder over de organisatie van het eigen onderwijs en werkt effectief samen met studenten/aios, mededocenten, ondersteunend personeel en de (coördinator/opleider(mesoniveau). Geeft open en constructief leiding aan medewerkers (bv. studentassistenten, aios en ondersteunend personeel).
Taakgebied Begeleiding Dit betreft de begeleiding van het leerproces (cognitief, metacognitief en affectief) van studenten en aios (microniveau) en de begeleiding bij de werkuitvoering van docenten (meso- en macroniveau). Analyseert de begeleidingsvraag van de student/aios en komt met een passend voorstel voor begeleiding. De docent/opleider neemt geregeld initiatief tot afstemming van begeleidingsvraag en -aanbod. Verwijst zo nodig. Ondersteunt de student/aios bij het (bij)stellen van diens leerdoelen en het kiezen uit alternatieve mogelijkheden om die doelen te realiseren. Stimuleert de student/aios kritisch en opbouwend te reflecteren op eigen doelen, aanpak en resultaten. Bouwt de sturing in de begeleiding gedoseerd af richting zelfsturing door de student/aios. Vormt zich voorafgaand aan en tijdens de begeleidingsgesprekken op basis van observaties (aangevuld met gegevens uit andere informatiebronnen) een onderbouwd beeld van de student/aios, diens leerproces en de mate waarin hij in staat is tot reflectie daarop. Geeft de student/aios regelmatig feedback. Rondt de begeleiding duidelijk af, inclusief reflectie op de gegeven begeleiding aan student/aios. Betrekt hierbij de feedback van student/aios. Staat open voor intervisie met collegae.
Bijlage 1 Competenties Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) Taakgebied Toetsing Dit betreft zowel formatieve (feedback) als summatieve (beslissende) toetsing. Alle vormen van toetsing, zoals schriftelijk/observaties/ praktijkbeoordelingen/ verslagen/portfolio kunnen hierbij worden betrokken. Past de voor het eigen onderwijs relevante regelingen toe, zoals de OER van een curriculum of de richtlijnen voor het opleiden en toetsen van een aios voor de diverse vervolgopleidingen, zoals de discipline overstijgende eindtermen. Maakt voor het eigen onderwijs een onderbouwde keuze uit (een combinatie van) diverse mogelijke toetsvormen, rekening houdend met te toetsen leerdoelen en let daarbij op betrouwbaarheid en validiteit. Maakt onderscheid tussen formatieve toetsing (feedback) en summatieve (beslissende) toetsing. Levert een bijdrage aan het maken van een toets. Formuleert duidelijk wat er van de student/aios tijdens de toets verwacht wordt (criteria). Draagt zorg voor een eerlijke toetsafname en toetssituatie. Past de geformuleerde criteria toe bij de beoordeling. Trekt conclusies uit de resultaten van een toets wat betreft de prestaties van de student/aios (alsook wat betreft het eigen onderwijs). Geeft op basis van evaluatiegegevens verbeterpunten in de eigen bijdrage aan de toets aan en implementeert deze.
Taakgebied Evaluatie Dit betreft alle aspecten van het gehele onderwijsproces van het onderwijs dat de docent zelf verzorgt. Draagt bij aan kwaliteitsbeleid d.m.v. het voorbereiden van evaluaties. Evalueert op informele en formele wijze (zelfevaluatie, evaluatie door student/aios, peerevaluatie). Rapporteert op inzichtelijke wijze over de evaluatiebevindingen aan studenten/aios, collega’s en leidinggevende, en doet gefundeerde suggesties voor verbeteringen van eigen onderwijs en het onderwijs waarvan het eigen onderdeel deel uitmaakt. Draagt middels de evaluaties bij aan het kwaliteitsbeleid (o.a. eigen en andermans deskundigheid) en doet daartoe op methodische wijze onderzoek naar het effect van eigen gedrag in de onderwijssituatie en/of het rendement van het gegeven onderwijs.
Bijlage 2 Inhoud Portfolio Toelichting Voor het behalen van een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) maakt u een onderwijsportfolio. In onderstaande tabel staat per taakgebied de inhoud van uw portfolio. Op deze manier toont u aan bekwaam te zijn binnen de verschillende taakgebieden. De genoemde voorbeelden van onderwijsmateriaal zijn suggesties. U kunt hier zelf mee variëren. Tussentijds kunt u overleggen met een begeleider van de Erasmus MC Desiderius School. U geeft zelf aan wanneer u hier behoefte aan heeft. De begeleider kan ook advies geven of uw portfolio gereed is voor beoordeling. U levert uw portfolio in tweevoud in. Uw onderwijsportfolio wordt beoordeeld door een onderwijskundig en vakinhoudelijk beoordelaar, die hierover ook een afsluitend gesprek met u voeren.
Taakgebied
‘Inhoud portfolio Basiskwalificatie Onderwijs’
0. Algemeen
CV met onderwijsactiviteiten: gegeven onderwijs (binnen en buiten opleiding geneeskunde) gevolgde didactische cursussen/workshops Beschrijving van uw visie op leren en onderwijs geven: Hoe ziet goed (universitair) onderwijs eruit? Wat is uw rol (taken en verantwoordelijkheden) als docent en wat die van studenten? Hoe kunt u studenten stimuleren tot leren? Hoe bepaalt uw onderwijsvisie uw doceergedrag? Hoe verhoudt uw onderwijsvisie zich tot theorieën over leren en doceren? Hoe sluit uw onderwijsvisie aan bij die van het curriculum Erasmusarts? Reflectie: Wat zijn uw sterke en te verbeteren punten als docent?
Bijlage 2 Inhoud Portfolio
1. Ontwikkelen van onderwijs
Voorbeelden van studiemateriaal naar keuze: bijv. zelfstudieopdracht, vaardigheidsonderwijs, Powerpointsheets bij een (hoor)college, tekst uit een leerboek. Een beschrijving van een voorbereiding op een onderwijsbijeenkomst: Wat is de beginsituatie van studenten? (voorkennis, aanwezige vaardigheden, plaats in het thema en curriculum, motivatie en houding, groepsgrootte, verschillen tussen studenten, etc. ) Wat zijn de leerdoelen? (correct geformuleerd) Hoe verhouden deze leerdoelen zich tot die van het thema en het Raamplan? Welke werkvormen gebruikt u en waarom? Hoe verhouden deze zich tot de leerdoelen?
2. Organiseren van onderwijs
Een beschrijving van de organisatie van een onderwijsbijeenkomst. Bijvoorbeeld een VO met meerdere docenten en parallelgroepen. Of een beschrijving hoe een thema(week) is georganiseerd en hoe de hierbij betrokken docenten worden aangestuurd.
3. Uitvoeren van onderwijs
Video-opname(s) van onderwijs. Feedbackverslagen van onderwijskundig adviseur na observatie van uw onderwijs. Korte reflectie op deze feedbackverslagen (herkent u zich in de feedback, welke actiepunten heeft u en hoe pakt u dit aan?).
4. Begeleiden van studenten/coassistenten
Producten van studenten die u heeft begeleid met uw opmerkingen erbij, bijvoorbeeld: een onderzoeksopzet, verslag, opdracht of bij coassistenten door u ingevulde feedbackformulieren.
5. Evalueren van onderwijs
Een voorbeeld van evaluatie van uw onderwijs door studenten (mondeling of schriftelijk) Uw actiepunten n.a.v. de evaluatie.
6. Toetsen/beoordelen van studenten/coassistenten
Toetsmaterialen: o Correct geformuleerde toetsvragen bij de verschillende leerdoelen o Ingevulde toetsmatrijs o Analyse van de testresultaten (wat zeggen p-waarde, rit-waarde, etc.?) of: een beschrijving van de beoordeling van coassistenten.
