Basisbehoeften van de hond Een vaak gestelde vraag door cliënten is: ‘wat doe ik fout?’ En vaak zeg ik dan: ‘niks’. En dat is ook echt zo. Als je de kennis niet hebt, kan het dan fout zijn wat je doet? We leren allemaal iedere dag nog bij. Mijn doel is dan ook om informatie te delen zodat meer kennis beschikbaar komt. De oorzaak van gedragsproblemen is vaak niet eenduidig maar juist een opeenstapeling van factoren. Onkunde, gebrek aan kennis van gedrag, omgevingsfactoren, pijn en andere gezondheidsproblemen kunnen daarbij een rol spelen. Maar een vaak vergeten factor is dat simpelweg aan de basisbehoeften van de hond niet voldaan wordt. Sommige van die behoeften zijn algemeen bekend, maar toch wordt er niet aan voldaan. Ik zal daarom de basisbehoeften op een rijtje zetten en vervolgens wat uitleg daarbij geven. De zes basisbehoeften van de hond zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Drinken Eten Slapen Gezelschap Ontlasten Mentale stimulatie
Drinken Water is de belangrijkste van de basisbehoeften, maar wordt helaas vaak vergeten. Water is van vitaal belang voor alle lichaamsfuncties en de behoefte aan water is afhankelijk van de omstandigheden waarin de hond verkeert. Bij warm weer verbruikt het lichaam van de hond meer water dan wanneer het koel is. Bij activiteiten wordt ook meer water verbruikt en een gestreste hond heeft ook meer behoefte aan water. De drink/voerbak Probeer uit te vinden wat jouw hond prettig vindt qua drink/voerbak en varieer met materialen (metaal, RVS, aardewerk, plastic, porselein, emaille). Gevoelige honden vinden een metalen/RVS/emaille drink/voerbak vaak niet prettig. Dit vanwege het geluid dat zo’n voerbak maakt wanneer deze over de grond schuift of als de halsband er tegenaan stoot. Ook de smaak die het metaal aan het water/de voeding geeft is vaak niet prettig. Let erop dat een emaille/metalen voerbak geen roestplekken vertoont. Zorg ervoor dat de drink/voerbak niet te diep is en stevig staat. Grote honden en honden met gewrichtspijn doe je een groot plezier met een voer- en drinkbak die op een verhoging staat. Het is niet goed voor de gewrichten om teveel gebogen te staan en het kan pijn veroorzaken. Wat voor water Laat je hond gerust uit regenplassen, fonteinen, vijvers e.d. drinken. Iedere soort water ruikt en smaakt anders en honden vinden het fijn om verschillende smaken en geuren uit te proberen. Vraag de hond alleen om met je mee te lopen, weg van de plas, als je het vermoeden hebt dat de plas verontreinigd water bevat. Als je hond niet wilt eten of drinken uit zijn bak probeer dan andere dingen uit zoals; een bak van een ander materiaal, een andere diepte, regenwater in plaats van kraanwater etc. Let op de juiste drinkhoogte! Vanwege het chloor in ons kraanwater weigeren sommige honden om dat te drinken. Het filteren van dat water kan dan uitkomst bieden, evenals flessenwater of regenwater. En ook wanneer jouw hond kraanwater gewoon drinkt is het leuk om tussen verschillende alternatieven te kunnen kiezen. Altijd beschikbaar Water dient altijd beschikbaar te zijn, ook tijdens het autorijden of wanneer je er niet bent. Ga je een lang stuk wandelen, neem dan water mee! Je weet zelf waarschijnlijk wel hoe onaangenaam het is om dorst te hebben. Ook pups moeten 24 uur per dag de beschikking over water hebben. Dat vertraagt het zindelijk worden echt niet!
Eten Soort voeding Een hond moet voldoende kwalitatief goed voedsel krijgen. Maar wat is kwalitatief goed voedsel? Daar zijn veel verschillende meningen over. Informeer jezelf goed en probeer eens wat uit. Het ene merk is het andere niet en iedere hond heeft zijn eigen behoeften. Naar mijn mening is er niet één voeding die voor iedere hond op ieder moment goed is. Frequentie van voeren Laat je hond niet hongeren en overvoer je hond nooit. Bij voorkeur geef je 2x per dag eten. Echter, er zijn honden die gedijen beter op 1 maaltijd per dag en de andere op 2 of zelfs 3. Jonge en oudere honden moeten vaak frequenter eten (hoewel er ook oudere honden zijn die de voorkeur geven aan minder voedsel per dag). Kijk naar de voorkeur van je hond en pas de maaltijden daaraan aan. Geef je hond na de maaltijd iets om op te kauwen (kophuid, pees o.i.d.). De hond ervaart daardoor dat hij vol zit én het kauwen ontspant. Gestreste hond Heb je een overactieve/gestreste hond? Voer dan liever wat vaker kleinere porties. Stress tast de spijsvertering aan waardoor je er goed aan doet om die wat te ontlasten door niet te grote maaltijden te geven. Gebruik ook geen Kong/voerbal/activityball bij gestreste honden en verstop hun voer ook niet. Dit vergroot de stress alleen maar! Geef je hond wel tussen de maaltijden iets om op te kauwen. Rust Laat je hond rustig eten en neem voldoende afstand. Als je te dicht bij de hond blijft loop je de kans dat je je hond leert om zijn voer naar binnen te schrokken. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren: hij eet niet, juist omdat je er steeds bovenop bent blijven staan. Pups Zoals eerder gemeld dient een jonge hond, en dus een pup ook, meerdere maaltijden per dag te krijgen. Begin met het aantal voedingen zoals de pup bij de fokker kreeg. Zodra je pup slecht begint te eten of een maaltijd overslaat is het moment aangebroken om minder maaltijden te geven.
Slapen Slaap is essentieel voor het welbevinden van je hond. Een hond die 7 dagen niet geslapen heeft gaat dood! Een goede nachtrust = een goede gezondheid! De kwaliteit van de slaap wordt bepaald door de volgende factoren: Sociaal contact, geborgenheid, comfort, hoogte, grootte en de keuze waar je hond mag slapen. Op deze factoren wordt hierna dieper ingegaan. Hoe lang slaapt een hond per dag? Gemiddeld slaapt een hond 12 tot 18 uur per dag. En dan hebben we het over echt slapen! De resterende tijd besteedt de hond aan andere activiteiten zoals rusten, eten, om zich heen kijken, bij het baasje zijn, wandelen etc. Hoeveel de hond moet slapen kan per situatie en levensfase variëren. Krijgt de hond onvoldoende slaap dan heeft dat directe invloed op zijn gezondheid en gedrag. Een hond met slaaptekort is humeurig en gestrest. Heeft de hond chronisch slaaptekort, dan gaan zijn sociale vaardigheden sterk achteruit. Veel honden in Nederland krijgen veel te weinig rust. Men denkt vaak dat een hond de hele dag bezig gehouden moet worden met wandelingen, ballen gooien etc. Niets is minder waar. Wilde honden en wolven zijn aartslui. Ze gaan met z’n allen op jacht, vreten zich vol en gaan dagen, zo niet weken, luieren. Dan krijgen ze weer honger en begint het geheel weer van voor af aan. Ze hebben dus een piek aan activiteit en heel veel rust daarvoor en daarna. Sociaal contact De hond is een sociale slaper. Dat wil niet zeggen dat hij in zijn slaap met anderen rekening houdt (mijn ervaring is juist het tegenovergestelde ) maar dat de hond enkel in gezelschap tot een goede kwaliteit slaap kan komen. Het is onnatuurlijk voor een hond om alleen te slapen. In de natuur is de hond namelijk zowel de jager als de prooi. Als er geslapen wordt houdt één gezinslid de wacht zodat de rest lekker ongestoord kan slapen. Dwing je een hond om alleen, afgezonderd, te slapen, dan moet hij tijdens het slapen toch ook op zijn hoede zijn, hetgeen ten koste gaat van de kwaliteit van slaap. Honden zouden dus nooit alleen moeten slapen, en zeker pups niet! Het beste is om de hond samen met een soortgenoot en/of bij jou op de kamer, op bed of in ieder geval in je nabijheid te laten slapen zodat hij je kan zien en/of horen. Geborgenheid De hond moet de plaats waar hij slaapt als veilig ervaren. Een slaapplek waar hij gestoord (of erger nog: gepest) wordt zal hij nooit als een veilige plek ervaren. Hij zal op die plek altijd op zijn hoede blijven. Zorg er daarom voor dat jij en je huisgenoten een rustende en/of slapende hond nooit storen!
Comfort Een slaapplek moet uiteraard comfortabel zijn. Een hond die het snel warm heeft doe je geen plezier met een warm bed, een kouwelijke hond daarentegen wel. Kijk dus goed naar de hond en pas het soort materiaal daaraan aan. Een slaapplek met bijvoorbeeld scherpe randen is ook uit den boze, zorg er dus voor dat de slaapplek veilig is. Hoogte Een hond heeft (in ieder geval) één slaapplek nodig die van de grond af ligt. Zo kan de hond de situatie beter overzien en dat geeft rust. Grootte Zorg ervoor dat de slaapplek groot genoeg is. De hond moet er volledig uitgestrekt (inclusief benen!) in kunnen liggen. Een kunststoffen mand is daardoor voor bijna geen enkele hond een goede keuze, en zeker niet als dat de enige plaats is waar hij mag slapen. Honden moeten liggen om te kunnen slapen en voor de REM-slaap is het vereist dat hij gestrekt en plat kan liggen. Kan dit niet dan zal hij niet (gemakkelijk) in de REM-slaap komen, hetgeen betekent dat hij de indrukken van die dag niet goed kan verwerken. Keuze Een hond is een polyfasische slaper, hetgeen betekent dat hij meerdere keren per dag slaapt. Tussen de verschillende slaapjes loopt de hond wat rond, drinkt wat en gaat weer liggen. Een hond die zelf mag weten waar hij gaat liggen zal de slaapplek laten afhangen van de situatie. Als iedereen slaapt zal hij daar bij gaan liggen. Maar als iemand aan de eettafel aan het werk is zal hij in de nabijheid van de eettafel verder gaan slapen. Ook is het fijn voor de hond als hij uit verschillende materialen kan kiezen om op te slapen. Een vetbed wordt snel warm en kunststof/polyester kan op sommige momenten te koud zijn. Ook vinden honden het vaak fijn om buiten (op het balkon of in de tuin) te kunnen liggen. In het zonnetje op het gras bijvoorbeeld. Als de hond de keuze heeft zal je zien dat hij ook heel bewust keuzes gaat maken. Zo kan je bijvoorbeeld merken dat hij het te druk vindt in de woonkamer en de rust van de gang opzoekt als er kinderen op bezoek zijn. Slow wave sleep Idealiter zou een hond circa 11 uur per dag in deze slaapfase moeten verkeren. Dit is de diepe slaap die zorgt voor het afkoelen van de hersenen. Tijdens deze slaap worden nieuwe hersencellen aangemaakt. Kunnen de hersenen vaak onvoldoende afkoelen, dan heeft dit ‘oververhitte hersenen’ tot gevolg. De hond leert dan minder makkelijk en wordt humeurig, krijgt hoofdpijn etc. REM-slaap Zo’n 3 uur per dag zou de hond in de REM-slaap moeten verkeren. REM staat voor Rapid Eye Movement. Tijdens deze slaapfase zijn de hersenen heel erg actief en verwerkt de hond de indrukken van de dag. Je kunt dus stellen dat dit de slaap is waarin de hond leert. Tijdens deze slaapfase bewegen de ogen wel, zowel verticaal als horizontaal. De REM-slaap is ook de slaapfase waarin de hond droomt, wat je merkt aan de geluiden en bewegingen die hij maakt.
Gezelschap Een hond die geen interactie heeft met andere honden, mensen of dieren leeft wel maar is niet levendig. Hersenonderzoek bij honden die hun hele leven in afzondering hebben doorgebracht laat zien dat zij emotioneel gezien een kasplantje zijn. Dat deel van de hersenen is dan volledig onderontwikkeld. Een hond kan echter altijd nog leren om sociaal te zijn, de hersenen blijven zich namelijk het hele leven door ontwikkelen. Zolang het maar heel rustig opgebouwd wordt met rustig samenzijn en rustige aanrakingen. Roedel Een hond is een roedeldier. In onze samenleving is geen sprake meer van roedels, maar we kunnen wel ons best doen om daarbij in de buurt te komen. Een hond alleen (thuis) laten moet tot een minimum worden beperkt. Het is onnatuurlijk en vervelend. Komt het nou toch voor dat je de hond alleen moet laten, bouw dat dan heel langzaam op. En wanneer je terugkomt, spendeer dan eerst even wat tijd samen: laat de hond even snel plassen en kruip dan samen (op de bank) om even echt samen te zijn. Raak je hond aan door te aaien op een manier die prettig is (niet te hard, op fijne plekken). Wandelingen en eventuele trainingen zijn van latere zorg! Is je hond opdringerig als je thuis komt? Geef dan rustige aandacht: begroet de hond, raak hem/haar even aan en ga rustig je eigen dingen doen. De hond krijgt dan de kans om te kalmeren en gaat zijn/haar eigen gang. Negeer je hond nooit! Niets is zo onbeleefd als het negeren van een hond die uitzinnig is omdat je bent weggeweest. Jij zou het ook niet leuk vinden als je vol verhalen thuiskomt en de hele familie je negeert. Meerdere honden in huis Denk niet te gauw dat het in huis halen van een andere hond de eenzaamheid van je hond oplost. De andere hond moet wel geaccepteerd worden door je hond. Ga dus samen met je hond op zoek naar een maatje, hij moet er namelijk (ook) 24 uur per dag mee doorbrengen. Sommige honden willen hun huis niet delen met een andere hond, dring het dan ook niet op. Vooral oudere honden hebben behoefte aan rust en hebben soms totaal geen boodschap aan een nieuwe hond in het huishouden. Andere honden De meeste honden in Nederland wonen in een omgeving met andere honden. Je hond hoeft niet iedere andere hond leuk te vinden, jij vindt namelijk ook niet alle mensen even leuk. Dwing niet tot spel en houd de wandelingen rustig. Ga op zoek naar stabiele (volwassen) honden waarmee je hond gezellig kan wandelen en bescherm je hond tegen opdringerige honden.
Andere diersoorten Mits op de juiste wijze geïntroduceerd, kan een hond met vrijwel iedere diersoort gesocialiseerd worden. Gebruik hierbij je gezonde verstand en bouw het rustig op. Forceer nooit iets en bescherm beide partijen tegen elkaar. Let erop dat ieder dier anders is. Een hond die ‘heel goed met katten’ om kan gaan, kan een hekel hebben aan een bepaalde kat. En dan zou het toch jammer zijn als hij juist met dat exemplaar de komende 10 jaar 24 uur per dag opgescheept zit.
Ontlasten Een hond moet zich meerdere keren per dag kunnen ontlasten. In het meest ideale geval is hij steeds in de mogelijkheid om dit te doen. Dit is te bewerkstelligen door een vrije doorgang te maken naar de tuin middels bijvoorbeeld een klapdeur. Maar hoewel dat wellicht voor de hond ideaal is, hoeft dat niet ideaal te zijn voor het baasje. Denk daarbij aan tocht, modderpootjes, het vakkundig uitgraven van planten in de tuin etc. Veel honden in Nederland hebben baasjes die de hele dag aan het werk zijn. Als de hond dan om 8 uur ’s ochtends alleen gelaten wordt, en om 10 uur al aandrang gaat voelen om te plassen of te poepen, dan duurt het nog wel heel erg lang voor het 18.00 uur is en het baasje weer thuis is. Het niet kunnen ontlasten is een enorme stressfactor, hetgeen zich uit in humeurig gedrag. Het kan echter ook resulteren in gezondheidsproblemen zoals het uitrekken van de blaas en beschadiging van de nieren. Sommige hondeneigenaren schakelen daarom een hondenuitlaatservice in. Daarvan moet je je alleen afvragen of dat voor jouw hond de juiste optie is. Er zijn uitlaatservices die heel goed naar de samenstelling van de groep kijken en wisselingen binnen de groep minimaliseren. Er zijn echter ook uitlaatservices die alle honden ‘op hoop van zegen’ bij elkaar zetten. Meestal gaat dat goed omdat honden conflict vermijdende, sociale, dieren zijn. Maar soms resulteert het in vechtpartijen, weglopers etc. Ga daarom minimaal één keer mee met de uitlaatservice en bekijk of het jouw hond geen extra stress oplevert. Een andere optie, die verreweg mijn voorkeur geniet, is het inschakelen van een dogsitter. Dat kan een gepensioneerde zijn die gewoon een paar uur de krant bij je komt lezen met jouw viervoeter(s) naast zich op de bank. Of de hulp in de huishouding die de hond onder/na het schoonmaken wat aandacht geeft. Of je brengt je hond naar familie/vrienden die wel thuis zijn. En dan zijn er natuurlijk ook nog werkgevers die het helemaal geen probleem vinden als je de hond meeneemt. Maar als je het niet bespreekbaar maakt zal je ook nooit het antwoord weten. Hoe dan ook, het is voor geen enkele hond goed om dagenlang alleen thuis te zijn. Natuurlijk kan een hond leren om gedurende 12 uur (of langer) zijn poep en plas op te houden. Maar dat maak je niet goed met een lange wandeling na het werk. Je hond wil gezelschap om zich heen, het is immers een roedeldier. Bedenk daarom of het wel verstandig is om een hond in huis te nemen als je er nooit bent.
Mentale stimulatie
Mentale stimulatie is alles wat het verstand uitdaagt, wat de hersens prikkelt. Over mentale stimulatie valt een hele hoop te vertellen en daar zal ik daarom apart nog een artikel aan wijden. Voor hier wil ik er in ieder geval over zeggen dat het voor iedere hond grote voordelen heeft. Het activeert de hersenen en vergroot het probleemoplossend vermogen van de hond. Begin bij het aanbieden van mentale stimulatie aan een pup of gestreste hond heel klein. Biedt eerst simpele dingen aan zoals een vreemd object. Daar mag de hond naar kijken, aan snuffelen, overheen plassen, aanraken etc. Neem iets dat niet kapot gemaakt kan worden. Daarna (een dag of twee dagen later) kan je twee nieuwe objecten aanbieden die aan dezelfde voorwaarden voldoen. En zo ga je verder. Je kan het steeds iets moeilijker maken door bijvoorbeeld geluiden, geuren of andere materialen te introduceren. Bedenk dat alles wat nieuw is sowieso al onder de noemer mentale stimulatie valt. Zo kan voor bepaalde honden een auto die normaal op parkeerplaats x geparkeerd staat helemaal ‘nieuw’ zijn als hij ineens op parkeerplaats y staat. Observeer je hond daarom goed en pas het plan van aanpak aan wanneer je ziet dat je te snel (of te langzaam) gaat.
Tekst: Hanneke van der Woud
