Technische Analyse Het stappenplan
Bas Heijink Senior technisch analist ING Investment Office Vrijdag 3 oktober 2014
Inhoud •
• • • • •
Geschiedenis technische analyse Wat is technische analyse Stappenplan: 3 basisstappen Overige stappen Visie 2014 - 2015 Interessante grafieken
2
Hoe is technische analyse ontstaan •
Charles Dow wordt gezien als de grondlegger van technische analyse
•
Amerikaanse journalist en mede-oprichter van Dow Jones Company en Wall Street Journal
•
Bedacht de Dow Jones Industrials in 1896 om
bewegingen beter te analyseren van 12 grote bedrijven •
Enige bedrijf dat nu nog aanwezig is, is General Electric (sinds 1896)
•
Dow Theorie, trends in Industrials- en Transport- index moeten elkaar bevestigen anders kan er sprake zijn van een trendomkeer
3
Wie koopt dit?
4
En dit?
5
Dit dan?
6
Zo zie ik het…..
7
Wat is technische analyse? TA bestudeert grafieken oftewel: beleggersgedrag Behalve fundamentele verwachtingen en cijfers is er dus ook ruimte voor emotie, sentiment, (ver)koopgedrag Uitgangspunten bij TA: •Koersen worden bepaald door vraag en aanbod •Koersen bewegen in trends •Koerspatronen in grafieken herhalen zichzelf (geschiedenis) •De markt verdisconteert alles (geruchten, nieuws, cijfers, etc.)
Gebruik TA als timing koersdoelen/stoplossniveaus
8
Het stappenplan
1.
De trend
2.
Koerspatronen
3.
Candlesticks
Stap 1: de trend Drie mogelijkheden: 1. Stijgende trend 2. Dalende trend 3. Zijwaartse trend •
•
Verschillende trends volgen elkaar continue op Startpunt is de lange trend (week/maand) en dan inzoomen naar kortere trends (dag/uur)
Stijgende trend wordt gekenmerkt door: hogere bodems Dalende trend wordt gekenmerkt door: lagere toppen
10
De trend in de AEX
11
Dalende trend: Fugro
Bron: Metastock 11 12
Trendbreuk: Heineken, de zomer is gekomen!
Bron: Metastock 11 13
Trends en emotie
Bron: Metastock 11 14
Stap 1: tips
•
Als u geen trends ziet, blijf dan uit de markt
•
Een lange trend is belangrijker dan een korte trend, maar ook moeilijker te definiëren
•
Een lange trend hoeft niet dezelfde richting te hebben als een korte trend. Als de langetermijntrend bijvoorbeeld stijgend is, kan er sprake
zijn van een dalende kortetermijntrend. Dit worden correcties genoemd. Correcties zijn nodig om hogere langetermijnbodems te vormen. •
Let op keerpunten en de daarbij behorende bevestiging
15
Stap 2: omkeerpatronen “Dit keer is alles anders”: beleggersgedrag verandert nooit
• •
Door ongewijzigd beleggersgedrag ontstaan steeds dezelfde patronen (koop en verkoopgedrag) Patronen die vaak voorkomen zijn: –
Hoofd-schouderformaties
–
W-formaties
–
Wig-formaties
–
Dubbele toppen, dubbele bodems
16
Patronen in de AEX
17
Dalende wig: Corio
18
Rounding patroon: Vestas Wind Systems
19
Welk patroon ziet u hier?
20
Welk patroon ziet u hier?
21
Stap 2: tips
•
Houd ‘patronen in ontwikkeling’ in de gaten
•
Let op valse uitbraken, vaak 1 of 2 dagen
•
Reageren en niet anticiperen. Pas een volledige afronding danwel activering van een patroon zorgt voor het signaal
22
Stap 3: candlesticks • • • • •
Opening en slotkoers zijn ‘body’ Hoog en laag zijn ‘shadows’ Als opening hoger ligt dan slot is de body rood. Als slot hoger ligt dan opening is de body wit Meer omkeerpatronen zijn door candlesticks te herkennen
23
Candlesticks
Bullish Engulfing:
Hammer:
Bearish Engulfing:
24
Candles S&P 500
25
Omkeerpatronen S&P 500
26
De trend van de S&P 500
27
Stap 3: tips • • • •
Weekpatronen zijn belangrijker dan patronen op de daggrafiek Tweedaagse patronen (bullish engulfing, dark cloud cover) zijn belangrijker dan eendagspatronen (doji, hammer) Houd vooral de voortzetting na de afronding van een patroon in de gaten, ook wanneer een patroon weer wordt opgeheven Een positief omkeerpatroon is krachtiger na een forse daling en niet na een voorafgaande stijging
28
Overige stappen •
Technische indicatoren gebruiken, als RSI, MACD en gemiddelden. Bevestigen zij de trend? Of is er divergentie?
•
Gaps, break-away of exhausting?
•
Fibonacci-techniek. Toepassen op belangrijke bodem en top (0% en 100%). Daarna retracementniveaus of projectieniveaus bepalen. Zoals het te berekenen koersdoel van 2.150 in de S&P 500.
29
Visie op basis van TA Stijgende trends in meeste aandelenmarkten zijn intact:
•
AEX: dubbele bodem bij 379,50. Doel voor 2014 ligt bij 450, voor 2015 is 495 mogelijk. Meerdere correcties
•
S&P 500 brak al all-time high. Richtpunt ligt bij 2.150 (Fibonacciprojectieniveau), daarboven ruimte naar 2.500.
•
Rente (10 jaars) VS duidelijk opwaarts. Overshoot bij Europese rentes in
Duitsland en Nederland, •
Interessant 2015: Zuid-Europa, banken, mijnbouw
30
AEX: 1e hogere bodem na 388?
MIB: favoriet in 2014 maar ook 2015
S&P 500: vlag en bodem dichtbij?
Bovespa: terugtest 200-daags en toppenlijn
Turkije: groot SHS patroon in ontwikkeling
10-jaars rente NL: overshoot
Philips: terugtest bovenkant consolidatie
Unilever: aanloopje voor verhoging top
SBM: uitbraak met veel potentie
Hoe buigbaar is Apple? Op naar 130?
Amazon: uitbraak lijkt aanstaande
Let your profits run, but cut your losses…
• • • • •
Stel een stoploss vast, vaak op basis van pivot points vanuit de technische analyse. Verlaag deze stoploss niet Verhoog stoploss als belegging ‘de goede kant oploopt’. Neutraliseer positie als stoploss wordt gebroken. Probeer nooit geforceerd met dezelfde asset het eventuele verlies weer goed te maken.
Afsluiting Ik wil u bedanken voor uw aandacht! Dagelijkse columns op www.iex.nl en op www.ing.nl/beleggen Analyses en trendsignalen ook te vinden op www.ingsprinters.nl
[email protected]
Gouden stier 2014 publieksprijs: stemmen via www.belegger.nl Heeft u verder nog vragen? Kom langs bij de Financiele APK van ING
43
Disclaimer Belangrijke informatie De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. U kunt uw inleg (gedeeltelijk) verliezen. Er is geen rekening gehouden met de kosten van beleggen, zoals een service fee. Deze kosten moeten in mindering worden gebracht op het rendement.
Disclosure Deze technische analyse is opgesteld door Bas Heijink, technisch analist van het ING Investment Office en is uitgebracht door ING Bank N.V. Zijn beloning is niet afhankelijk van specifieke observaties of standpunten in deze publicatie. Evenmin houdt hij beleggingsposities aan in de genoemde financiële instrumenten.
Disclaimer Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). Het betreft hier een beleggingsaanbeveling op basis van technische analyse, die een autonome analysemethode is. De beleggingsaanbeveling op basis van technische analyse kan afwijken van de overige beleggingsaanbevelingen verstrekt door ING Bank N.V.
44
