Bart Renaer
Parttime ouders
www.AndersSamen.nl
Titel: Anderssamen. Parttime ouders Auteur: Bart Renaer Omslagontwerp: Ana-Magdalena Zainea Omslagillustratie: Ana-Magdalena Zainea
ISBN 97894-6023-310-8 © 2013 AndersSamen
Niets uit deze uitgave mag worden openbaar gemaakt door middel van druk, kopie of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande toestemming van de auteur.
2
AndersSamen
Er komt een dag dat vaders zullen begrijpen dat juist zij verantwoordelijk zijn voor de wereld waarin hun kinderen leven (Uit: SCHEPPING van Vladimir Megre)
Parttime ouders
3
4
AndersSamen
Dag beste lezer, Het is mijn diepste wens dat dit boek een oplossing kan brengen voor de kinderen (6 en 8 jaar) van mijn vriendin Ana. Als hun extrapapa (of stiefpapa) heb ik de laatste 4 jaar mijn rug gekromd ten einde hen een goede tijd te bezorgen. Maar hoezeer Ana en ik ook ons best hebben gedaan de voorbije vier jaar, het is ons niet gelukt. Dit boek is voor mij een verlengde van onze pogingen van de voorbije 4 jaar. Een boek schrijven was zeker niet iets waar ik spontaan warm voor liep. Het omgekeerde is waar. Het was pas toen ik het gevoel had dat ik met mijn rug tegen de muur stond, dat ik beslist heb om dit boek te schrijven. Ik heb dit boek geschreven met een bedoeling: ik wil mensen van goede wil bereiken die Ana en mij verder kunnen helpen om een oplossing te creëren voor het probleem dat ik schets in dit boek. Daarom, beste lezer, als u tijdens het lezen of op het einde van het boek, het gevoel mocht hebben dat u ons verder kan helpen, alsjeblieft aarzel niet en contacteer ons. Ik hoop dat door dit boek, en een mogelijke oplossing voor onze situatie, ook deuren kunnen open gaan voor andere ouders en kinderen, die misschien net als wij nood hebben aan een andere weg. Ik wens u veel leesplezier, Bart Renaer
Parttime ouders
5
6
AndersSamen
Inhoud
Het dogma is terug! ........................................................................ 9 Het waarom van een wet ............................................................. 17 Pedagogen aan het woord ........................................................... 23 Een onverwerkt rouwproces ....................................................... 37 De psychologie van mijn gezin ................................................... 45 Een wandeling in Heer-Agimont ................................................ 59 Uit de macht stappen ..................................................................... 75 I won’t back down ........................................................................ 87
Bibliografie
Parttime ouders
7
8
AndersSamen
Het dogma is terug! Dit had ik niet zien aankomen: een boek schrijven rond coouderschap. Van alle mogelijke onderwerpen: co-ouderschap! Ik heb altijd gedacht en stilletjes gehoopt dat ik in de wereld van consulting zou terecht komen. Ingewikkelde processen begeleiden in bedrijven. Het functioneren van bedrijven verbeteren. Nieuwe, inspirerende concepten uitwerken waardoor er terug meer bezieling zou kunnen gebracht worden in het arbeidsproces. In het begin van mijn professionele loopbaan zat ik naar mijn gevoel daartoe op het goede pad: ik had het privilege om als assistent aan de Katholieke Universiteit van Leuven aan de zijde te staan van een - voor mij - groot man en professor: Johan Van de Kerckhove. Hij deed al dit soort dingen. Hij ging spreken in grote bedrijven voor het topmanagement, lanceerde er nieuwe concepten en begeleidde er veranderingsprocessen. Ik was zijn assistent, en had een actieve rol in dit gebeuren. Ik vertaalde bijvoorbeeld zijn concepten naar het niveau van leidinggevenden en gaf er workshops rond. Ik mocht veranderingsprocessen mee begeleiden, actief, ik had mijn inbreng. Ik voelde ook dat ik er niet slecht in was. Ik kon mensen begeesteren, ik kon mensen boeien, ik kon mensen raken. En dat in een context die op zijn zachtst gezegd niet stond te springen voor onze ideeën: bezieling brengen in organisaties. Na 2 jaar dacht ik dan ook dat dit mijn ding zou worden en dat ik op een dag zelf mijn eigen ideeën zou kunnen creëren, en verder zou kunnen gaan waar Johan zou zijn gestopt. Na een paar professionele tussenstations ging ik echter - tot mijn eigen verbazing - een opleiding psychotherapie volgen. Uit onvrede met de manier waarop in bedrijven mensen opgeleid werden rond sociale vaardigheden. Ik merkte dat ik Parttime ouders
9
niet meer tevreden was met de dingen die ik zag in bedrijven, en vond bij de psychotherapie-opleiding van de Relatiestudio in Gent, een antwoord op mijn vragen. Zij verdedigden er de visie dat je als trainer van sociale vaardigheden (dat was ik ondertussen), eerst zelf moest leren communiceren, en dat je pas daarna misschien op een eerlijke manier andere mensen zou kunnen helpen. Best confronterend voor een ambitieuze jongeman met al een paar jaar ervaring achter de rug in grote bedrijven. Maar ik nam de handschoen op, en deed er 2 jaar van hun opleiding ‘relatie-psychotherapie’. Nog eens tot mijn verbazing verliet ik na deze 2 jaar het professionele domein van consulting en training, en ging ik werken binnen de jeugdzorg in Antwerpen. Ik ging er werken in een thuisbegeleidingsdienst en zou dat 5 jaar doen. Ik werkte er voltijds en begeleidde zo 7 gezinnen waar er problemen waren rond de opvoeding van de kinderen. In de breedste zin van het woord. Ik mocht proberen om via wekelijkse gesprekken met het gezin en andere betrokkenen (school, internaat, politie, sociale diensten, etc…) de situatie voor de kinderen te verbeteren. Geen simpele job. Maar ik bleek een hart te hebben voor deze kinderen en hun gezinnen. Ik gooide me in mijn job en probeerde de levens van de kinderen en hun gezinnen te verbeteren. Met wisselend succes. Maar mijn professionele loopbaan had ondertussen een duidelijk andere wending genomen. En een consultant zal ik waarschijnlijk nooit meer worden. En nu, vandaag, 31 december 2012, terwijl ik deze zinnen schrijf, heb ik beslist om een boek te schrijven over coouderschap. Het is geenszins een wens geweest van mezelf om een boek te schrijven over co-ouderschap. Geenszins. Dit is absoluut niet wat ik voor ogen had. Maar vandaag heb ik het gevoel dat ik er niet meer rond kan. ‘Het woord’ is het enige wat mij nog rest in mijn strijd om de twee kinderen van mijn vriendin een beter leven te geven. 10
AndersSamen
Je mag dit boek dan ook gerust zien als een persoonlijk pleidooi. Een pleidooi dat ik wil houden voor de verschillende actoren in de Nederlandse samenleving die het ouderschap voor gescheiden ouders anno 2013 mee in stand houden. Politici, advocaten in familierecht, pedagogen, psychologen, universiteiten, scholen, ouders, gescheiden ouders, kinderen van gescheiden ouders, … ik richt me tot jullie om verandering te brengen in de situatie - zegge en schrijve anno 2013 - van de kinderen van gescheiden ouders. Ik geloof meer dan alles in ‘het woord’ om verandering te brengen, wezenlijke verandering. Ik geloof al een tijdje niet meer in machtsmiddelen om verandering teweeg te brengen. Ik denk ook dat macht nooit écht veel veranderd heeft of nog zal veranderen. Niet in de harten van mensen. Het hart van mensen werkt op een ander niveau, een niveau dat geraakt wordt door woorden of daden van een andere persoon, en niet door verordeningen van rechtbanken. Voor mij beginnen echte veranderingen wanneer mensen warm lopen voor iets, wanneer mensen van uit zichzelf dingen anders gaan doen, wanneer mensen begeesterd worden of bezield zijn door iets. Ik denk dat er nu een tijd komt waarin ook meer en meer mensen zoals ik zullen opstaan en aankaarten dat macht voor hen niet meer werkt. Het lijkt science-fiction in onze samenleving, waar massamoorden als consequentie van ons systeem worden aanvaard. Maar het komt er mijns inziens aan. Ik zal dit boek schrijven vanuit mijn allerindividueelste positie als extra-ouder (of stiefouder) die verantwoordelijkheid probeert op te nemen ten opzichte van de kinderen van mijn vriendin. Niet als een expert, of een deskundige, of een of andere buitenstaander, of ‘onafhankelijke’. Ook in deze manier van schrijven geloof ik heel sterk. Ook in geschreven teksten zullen mensen niet langer blijven accepteren dat deskundigen hen komen vertellen wat zij moeten doen. Dat heeft tot nu toe gewerkt, maar de nieuwe Parttime ouders
11
generaties die er zitten aan te komen, zullen dit niet langer aanvaarden. Dat zal mijns inziens ook wezenlijk de positie van wetenschap veranderen in onze samenlevingen. Ikzelf ben opgeleid als psycholoog aan een gerenommeerde universiteit in België, de Katholieke Universiteit van Leuven. Ik heb er ook kunnen werken als assistent van de eerder genoemde professor. Ik heb geen slecht gevoel over dit soort instellingen, én ik zeg in één adem dat er een nieuw soort van wetenschap zit aan te komen, en dat het goed is dat universiteiten en hogescholen zich voorbereiden op de nieuwe generaties die een ander soort wetenschap zullen eisen. In het boek dat Ana en ik schreven (AndersSamen. De geboorte van een gezin) ben ik dieper ingegaan op deze idee. In essentie zeg ik er dat deze nieuwe soort wetenschap als kerntaak heeft om visies te ontwikkelen die de kracht hebben om mensen te bezielen. Wetenschap komt voor mij zo terug bij zijn pure vorm, namelijk zin-geving. En mijn persoonlijk idee hieromtrent is dat we mensen enkel zullen kunnen bezielen met visies die we zelf ook gestalte geven. We zullen als wetenschappers deze visies zelf ook moeten belichamen of het zal meteen al zijn kracht verliezen. De volgende generaties zullen geen wetenschappers meer volgen waarvan zij het gevoel hebben dat ze het niet menen. Met elke vezel van hun lichaam. Dát zal het criterium worden waarmee wetenschap zal moeten omgaan. Met dit boek wil ik deze idee concreet gestalte geven. Ik wil gaan staan voor een bepaalde manier van omgaan met de situatie waarbij 2 mensen kinderen creëren en na een tijdje het gevoel hebben dat zij niet meer als partners door het leven willen. Ik zal dat doen vanuit mijn eigenste situatie. Hoe ik het tot nu toe heb gedaan en hoe ik het in de toekomst zou willen doen. Hoe Ana - mijn vriendin - en ik omgaan met co-ouderschap in onze eigenste situatie, en welke andere vorm wij aan ons 12
AndersSamen
ouderschap zouden willen geven, samen met de papa van de kinderen en zijn nieuwe gezin. Ik wil in dit boek pleiten voor een vorm van ouderschap na scheiding waar ik zelf in geloof, in ons eigenste geval. Als extra-ouder (of stiefouder) heb ik de voorbije 4 jaar constant leed en pijn waargenomen bij de kinderen waarmee ik mocht samenleven. Vanuit het zien en ervaren van het leed van onze kinderen is bij Ana en mij een idee gegroeid van wat ouderschap dan wél voor hen zou moeten zijn, zodat aan die pijn en dat leed een halt wordt toegeroepen. Ik wil de Nederlandse samenleving via deze weg op de hoogte brengen van onze situatie én een concreet voorstel doen van hoe ik denk dat aan het leed van onze kinderen tegemoet kan gekomen worden. Want alleen zullen Ana en ik deze situatie niet kunnen veranderen voor onze kinderen. Waar draait het in dit boek voor mij om? Mijn vriendin, Ana, heeft samen met haar vroegere partner, in mei 2009 de beslissing genomen om niet meer als koppel door het leven te gaan. En sinds dat moment leven mijn vriendin, haar ex-partner en hun twee kinderen in een feitelijke toestand die wij gemeenzaam co-ouderschap zijn gaan noemen. Na een jaar heeft een rechtbank deze manier van leven met hun kinderen, bekrachtigd in een zorgregeling en een ouderschapsplan. Wat houdt dit nu allemaal concreet in? Ana en haar ex-partner hebben gekozen om te leven in afzonderlijke huizen, op maximaal 5 kilometer van elkaar, en in de buurt van de school van de kinderen. De kinderen komen op zondagochtend bij hun papa, en komen afwisselend de ene week op woensdag na school of de andere week op donderdag na school, bij hun mama. Of, de wisseling van dagen voor de kinderen ziet er uit als volgt: 3-4-4-3. 3 dagen mama, 4 dagen papa, 4 dagen mama, 3 dagen papa.
Parttime ouders
13
Ikzelf heb me in het tot stand komen van deze zorgregeling afzijdig gehouden, alhoewel ik met Ana en de kinderen het grootste deel van de tijd samenleefde. Ana en ik hebben dit co-ouderschap zijn kans gegeven en hebben na 3 en een half jaar de conclusie getrokken dat coouderschap in ons geval niet werkt, en dat het onze kinderen dermate veel leed en pijn bezorgt dat wij een andere regeling willen voorstellen, waarvan wij vinden dat het de pijn en het leed aanzienlijk zal verminderen. Natuurlijk zijn wij slechts 1 partij in dit gebeuren, en de eerlijkheid gebiedt ons om te zeggen dat de papa van de kinderen aangeeft dat hij en zijn nieuwe partner op geen enkel moment problemen of leed zien bij de kinderen. De kinderen hebben het goed, horen we en lezen we via mails. Op onze verschillende vragen (april, juni en november 2012) om naar ons verhaal te luisteren en onze argumenten eens te beluisteren, hebben wij telkens een vriendelijke neen gekregen. En daar lijkt ons verhaal ook te stoppen. Verschillende - gerenommeerde - advocatenkantoren hebben wij intussen gecontacteerd en telkens kregen wij het - telkens vriendelijke - antwoord dat er betere manieren zijn om ons geld uit te geven dan aan een dergelijke rechtszaak. En hier eist het woordje ‘dogma’ uit de titel van dit hoofdstuk zijn plek op. Blijkbaar is het in de Nederlandse samenleving anno 2013 niet meer mogelijk om co-ouderschap in vraag te stellen tenzij er sprake zou zijn van zware mishandeling of misbruik van de kinderen door een van beide partijen. Lees dit goed (en zoek iets om op te zitten): De Nederlandse samenleving ondersteunt de idee dat wanneer gescheiden ouders eenmaal gekozen hebben voor coouderschap (met als juridische basis het ‘gelijkwaardig ouderschap’), dit niet meer mag in twijfel getrokken worden. Tenzij in gevallen waarbij er aantoonbare bewijzen zijn van zware mishandeling of misbruik van de kinderen.
14
AndersSamen
Zo is het in de feiten. Dit is wat Ana en ik hoorden bij 3 gerenommeerde advocatenkantoren in Nederland. De laatste advocate vertelde ons dat zij altijd wel bereid was een procedure op te starten, “als wij dat echt zouden willen”. Maar ze raadde het ons ten stelligste af, kwestie van geen geld en tijd te verspillen aan een al vooraf verloren zaak. Toen ik een gepaste titel zocht voor dit hoofdstuk, kwam ik dan ook vlug bij het woordje dogma uit. Een term die nu een algemene betekenis heeft, maar ook een specifieke betekenis heeft binnen de christelijke traditie, waarbij mensen, eenmaal toegetreden tot de katholieke kerk, bepaalde zaken als voor waar moesten aannemen, zonder hier ooit aan te mogen twijfelen. Of “wat overal, altijd en door iedereen wordt geloofd” (quod ubique, quod semper, quod ab omnibus creditum est). (Uit wikipedia). Op straffe van excommunicatie. De parallel is niet ver te zoeken met het co-ouderschap in Nederland: eenmaal gescheiden ouders kiezen voor coouderschap, is het iets wat in de feiten anno 2013 niet meer kan en mag in twijfel getrokken worden door een van de ouders in kwestie. Het moet overal, altijd en door alle co-ouders als enige waarheid voor hun situatie geaccepteerd worden. Een equivalent voor excommunicatie is er ook gevonden. Door de 3 advocatenkantoren werd ons telkens op het hart gedrukt dat het niet meer tegemoet komen aan de zorgregeling of het ouderschapsplan van onze kant, zou kunnen leiden tot aanzienlijke geldboetes per dag dat we er ons niet zouden aan houden of zelfs tot gevangenisstraf. Ikzelf vind het dan ook niet te zwaar om het co-ouderschap in Nederland anno 2013 te zien als een dogma dat terug zijn weg heeft gevonden heeft in de Nederlandse samenleving. Een “vastomlijnde, aan geen discussie meer onderhevige leerstelling”. Deze keer niet afkomstig van de organen van de katholieke kerk, maar wel van de Nederlandse politiek en met hen de
Parttime ouders
15
mensen in Nederland die dagelijks deze specifieke wet van maart 2009 ondersteunen en in stand houden. In wat volgt zal ik een aantal invalshoeken nemen met de welke ik wil kijken naar de situatie waar Ana, onze kinderen en ikzelf sinds enige tijd in vertoeven. Ik wil in elk geval naar onze situatie kijken met een politieke bril, met een juridische, een pedagogische en een psychologische. Op het eind van het boek wil ik een voorstel doen naar de verschillende actoren die hun rol spelen in het gestalte geven aan ouderschap, wanneer ouders niet langer als levenspartners door het leven willen. Zoals hiervoor al aangegeven zal ik dit telkens doen vanuit onze eigenste situatie als gezin, en mijn specifieke rol als extraouder (stiefouder) in dit hele gebeuren. Ik wens u veel leesplezier!
16
AndersSamen
