BAO

Implementatieplan Integratie SBO/SO/BAO

Auteur: Kees Schouten 1 Versie 29-05-2015

Overzicht besluitvormingstraject Datum: Datum:

besproken tijdens Hei-dag 01 april 2015 besluitvorming in ALV - 27 mei 2015 2

Inhoudsopgave 1.

Inleiding

3

2.

Beschrijving van het proces inclusief opdracht van het bestuur PPO Rotterdam

5

3.

Algehele conclusie

12

4.

Suggesties en aanbevelingen

15

5.

Tijdpad

17

Bijlagen Pilots in Ommoord en Hoogvliet ; werkwijze + voorlopige uitkomsten

18

Succesfactoren en knelpunten

19

3

1.

Inleiding

Voor u ligt het implementatieplan met betrekking tot de integratie van het SBO en SO in het regulier basisonderwijs. Dit implementatieplan is de concrete uitwerking van de activiteiten die zijn uitgevoerd als vervolg op de intentieverklaring van het bestuur van PPO Rotterdam. Deze intentieverklaring is uitgesproken door het bestuur van PPO Rotterdam op 29 oktober 2014, vervolgens gecommuniceerd met de directies van het SBO en SO op 06 november 2014 en vastgesteld door de algemene ledenvergadering (ALV) van PPO Rotterdam op 26 november 2014. Na de vaststelling van de intentieverklaring door de ALV is deze door PPO Rotterdam verspreid onder de scholen die onder het samenwerkingsverband vallen. Dit zowel via de reguliere middelen die PPO Rotterdam hanteert in het kader van de communicatie en informatieverstrekking (nieuwsbrief en website), maar ook via de PPO netwerkbijeenkomsten (toen nog SOP-/OAT-bijeenkomsten genoemd). Op verzoek van het bestuur van PPO Rotterdam is vervolgens een stuurgroep opgericht die door middel van het opstellen van een implementatieplan in beeld moet brengen op welke wijze de integratie van het SBO en SO in het regulier basisonderwijs gerealiseerd kan worden. Hiertoe heeft de stuurgroep projectplannen ontwikkeld (zie volgende hoofdstuk) die leiden tot activiteiten die voorzien in het verzamelen van relevante informatie teneinde het implementatieplan te realiseren. Het implementatieplan heeft als doel om de algemene ledenvergadering (ALV) van PPO Rotterdam en in het verlengde hiervan de individuele schoolbesturen voldoende input te geven om vanuit de algehele conclusies en aanbevelingen een positief advies te geven met betrekking tot de verdere implementatie van de intentieverklaring inzake de integratie van het SBO en SO in het regulier basisonderwijs. Hierbij is de ambitie vanuit de intentieverklaring (en het hieraan gekoppelde tijdpad) de “stip aan de horizon” die inhoud geeft aan de concrete uitwerking van de wettelijke verplichtingen vanuit de wet passend onderwijs. Concrete doelstelling voor het vervolg op het implementatieplan, is dat alle OAT-gebieden over twee jaar een plan van aanpak hebben opgesteld, waarin zij aangeven hoe zij de transitie zoals voorgesteld in de intentieverklaring zullen vormgeven.

4

2. Beschrijving van het proces (inclusief opdracht bestuur) De missie van PPO Rotterdam, zoals verwoord in het ondersteuningsplan, is er op gericht om leerlingen een passend onderwijsaanbod aan te bieden waarbij thuis-nabij onderwijs het uitgangspunt is. Om te voorzien in de realisatie van de eerder genoemde intentie (vanuit het bestuur van PPO Rotterdam) zijn de volgende deelprojecten opgesteld : * Project dekkend ondersteuningsnetwerk Ten aanzien van dit project kan worden opgemerkt dat dit bestaat uit deels ontwikkelde sub-projecten : - Project School-ondersteuningsprofielen (incl. OAT wijk-bijeenkomsten) - Project professionaliseringsgelden (incl. OAT wijk-bijeenkomsten) - Project basisondersteuning (uitwerken kaders vanuit ondersteuningsplan) - Project tussenvoorzieningen * Project integratie SBO-SO in het basisonderwijs Het bovenstaande wordt als volgt schematisch weergegeven :

Projectplan Passend Onderwijs

Dekkend ondersteuningsnetwerk (maatschappelijke opdracht – wet passend onderwijs)

Schoolondersteuningsprofielen

Basisondersteuning

Integratie SBO/SO/BAO

SOP (uitgebreid)

operationalisering

tussenvoorzieningen

Gecomprimeerd SOP

stuurgroep

professionaliseringsgelden

PPO netwerkbijeenkomsten

Voor de beschrijving van het proces inzake de integratie SBO/SO/BAO wordt verwezen naar het eerder genoemde projectplan dat is opgesteld door de stuurgroep en op de volgende pagina’s wordt weergegeven. Hierin wordt niet alleen de voorgestelde werkwijze toegelicht maar wordt ook duidelijkheid gegeven omtrent de samenstelling van de werkgroep en de keuze voor de pilots

5

Projectplan Integratie SBO/SO/BAO PROJECTDEFINITIE Naam opdrachtgever:

N. Teeuwen

Naam opstellers project-

K. Schouten

plan:

H. van Wenum

Naam projectleider:

N. Teeuwen

Datum: december 2014

Projectcode: Datum opstellen:

Voor akkoord:

december 2014 – januari 2015

Datum evaluatie:

Versie:

1. Uitdaging van het project kort en prikkelend geformuleerd In elke wijk binnen PPO Rotterdam is een dekkend ondersteuningsnetwerk gerealiseerd, waardoor 98% van de 4 tot 12 jarigen op een reguliere basisschool in de wijk onderwijs kan volgen dat voorziet in hun onderwijs- en of ondersteuningsbehoefte. Hierbij wordt binnen het basisonderwijs gebruik gemaakt van de specifieke expertise vanuit het huidige SBO en SO en van de overige basisscholen binnen de wijk. 2. Aanleiding / achtergrond Naar aanleiding van de intentieverklaring die door de ALV van PPO Rotterdam op 26 november 2014 is ondertekend en de hieruit voortvloeiende activiteiten/ontwikkelingen is een stuurgroep opgericht die in eerste instantie een implementatieplan zal opstellen om (op hoofdlijnen) invulling te geven aan de opgestelde intentie. Als algemene oplegger hiervoor is een projectplan opgesteld dat praktisch zal worden uitgewerkt door middel van deelprojecten. Het projectplan integratie SBO/SO is één van deze deelprojecten. 3. Projectdoelstellingen Binnen het project worden de volgende algemene doelstellingen onderscheiden : - versterken van de basisondersteuning van de scholen (o.a. door verdere facilitering van leerkrachten/schoolteams en vergelijking SOP-en) - integreren (waar mogelijk) van expertise vanuit het SBO en SO in het (regulier) Bao - verandering van de “mindset” binnen het reguliere basisonderwijs : ‘niet de leerling naar het SBO/SO als het niet meer lukt, maar het SBO/SO naar de leerling (school) om ervoor te zorgen dat het wel lukt !’) - herinvestering van middelen die vrijkomen vanuit het SBO en SO in de basisscholen - opstellen van een implementatieplan (inclusief stappenplan) m.b.t. de realisatie van een dekkend ondersteuningsnetwerk (passend onderwijs) Hiernaast zijn de volgende specifieke projectdoelstellingen opgesteld : - vergroten van de ouderbetrokkenheid ten aanzien van de inzet van specifieke expertise vanuit het SBO en SO binnen het reguliere basisonderwijs - realisatie van twee pilots m.b.t. input voor het nog op te stellen implementatieplan - formatie van werkgroepen m.b.t. de uitwerking van thema’s - het project versterkt de koppeling tussen de reeds lopende projecten, waarbij met name de analyse van de schoolondersteuningsprofielen en de (hieraan) gekoppelde toekenning van professionaliseringsgelden van belang is.

6

4. Projectresultaten en projectopbrengsten Het projectplan heeft als doel te voorzien in de realisatie van de eerder genoemde intentie (vanuit het bestuur van PPO Rotterdam) waar het gaat om de integratie van het SBO en SO in het regulier basisonderwijs. De volgende activiteiten worden uitgezet : - opstellen projectplan integratie SBO/SO - formatie werkgroepen o.b.v. inhoudelijke thema’s (zie punt 8) – inclusief monitoring - realisatie pilots integratie SBO/SO in de gebieden Prins-Alexander (wijk Ommoord) en Hoogvliet - opstellen presentatie m.b.t. de kernboodschap (“road-show’ vanuit PPO Rotterdam (eventueel ondersteund door videofilmpje). Dit maakt integraal deel uit van het nog op te stellen communicatieplan) Bovenstaande activiteiten zijn gekoppeld aan projectplannen met hieraan verbonden projectopbrengsten. Er wordt een koppeling gemaakt tussen de verschillende projectplannen. De totale opbrengsten worden gebruikt om het implementatieplan voor de korte en lange termijn te voorzien van de benodigde input. 5. Afbakening: Wat is het resultaat niet? Het resultaat is niet een verzameling losse activiteiten waarbij samenhang ontbreekt. Ook kan geen sprake zijn van initiatieven op het niveau van de individuele schoolbesturen. Hiermee wordt immers niet voldaan aan de maatschappelijke opdracht waaraan de schoolbesturen zich hebben geconformeerd om vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheid passend onderwijs voor alle Rotterdamse leerlingen te realiseren. De uit te voeren pilots maken het wel mogelijk dat er verschillen in ontwikkelingstempo ontstaan tussen de verschillende gebieden binnen PPO Rotterdam. 6. Doelgroepen en belanghebbenden Doelgroepen : - leerlingen (met specifieke ondersteuningsbehoeften) - leerkrachten scholen (inclusief nog te vormen werkgroepen) - intern begeleiders (inclusief nog te vormen werkgroepen) - directeuren scholen - ouders - schoolcontactpersonen PPO Rotterdam - teamleiders OAT’s PPO Rotterdam - beleidsmedewerkers PPO Rotterdam - beleidsadviesgroepen directies en IB-ers (BAG) - schoolbesturen PO (verbonden aan PPO Rotterdam) - gemeente Rotterdam - Inspectie voor het onderwijs Belanghebbenden : - inspectie voor het onderwijs - Ministerie voor OCW - ketenpartners in de stad (Onderwijs/zorg) - sectorraden - media

7

7. Randvoorwaarden (van de opdrachtgever) Tijd

Implementatieplan uiterlijk gereed in mei 2015

Geld

o.a. Professionaliseringsgelden (zie projectplan)

Kwaliteit

hoog

Organisatie/Draagvlak

Om het transitieproces zoals, in de intentieverklaring is geformuleerd vanuit de praktijk (bottom-up) vorm te geven is, een stuurgroep opgericht die verantwoordelijk is voor de realisatie van een implementatieplan dat ook zal voorzien in een stappenplan m.b.t. de verdere transitie. Deze stuurgroep is als volgt samengesteld : N. Teeuwen

(PPO Rotterdam)

regisseur

D. Faber

(SBO/BOOR)

voorzitter

H. van Wenum

(SBO/PCBO)

G. Kreugel

(SBO/RVKO)

W. Lageweg

(Horizon)

K. Schouten

(Kind en Onderwijs Rotterdam)

T. Groen

Ouderplatform Rijnmond

J. Ligthart

(Kind en Onderwijs Rotterdam)

R. v/d Veer

(Bao/RVKO) – gebied Prins-Alexander

N. Bakker

(Bao/PCBO) – gebied Hoogvliet

Ten aanzien van de laatste twee leden dient te worden opgemerkt dat zij mede zitting nemen in de stuurgroep vanwege het feit dat zij als directeur actief zijn in de gebieden die door PPO Rotterdam zijn aangewezen als “pilot-gebied” vanuit het project integratie SBO/SO in het basisonderwijs. Vanuit PPO Rotterdam zijn R. van Haaften (communicatie-adviseur) en E. Barendse (beleidsadviseur) aan de stuurgroep toegevoegd ter ondersteuning van het proces. Informatie

Zowel via interne als externe nieuwsbrief, website en informatiebijeenkomsten (roadshow)

Communicatie

Communicatie moet eenduidig, uniform en gelijktijdig plaats vinden. Speciale aandacht moet uitgaan naar de communicatie richting ouders/verzorgers (vorm en inhoud)

8

8. Opmerkingen en aandachtspunten Om het projectplan integratie SBO/SO te realiseren wordt met name ingezet op de volgende activiteiten : 

Opzetten pilots in de gebieden Prins-Alexander (wijk Ommoord) en Hoogvliet

Hiertoe zullen aanvullende projectplannen worden ontwikkeld. Vanuit de stuurgroep zullen de basisschooldirecteuren uit deze gebieden actief betrokken zijn bij de pilots. De pilots zullen zich o.a. (kunnen) gaan richten op : - komen tot een passende onderwijsplek voor ieder kind - onderzoek naar de mogelijkheid voor verbrede toelating van leerlingen vanuit het SBO/SO in het reguliere basisonderwijs - analyse op wijkniveau (o.b.v. SOP-en) van de ondersteuningsbehoeften - gezamenlijke professionalisering - versterken van de ouderbetrokkenheid (o.a. vanuit de werkgroepen) - analyse van de meerwaarde van het SBO ten opzichte van het basisonderwijs 

Formeren werkgroepen (vanuit het onderwijsveld + door middel van de inzet ouders) op basis van inhoudelijke thema’s. Hierbij wordt gedacht aan :

- Integratie toegevoegde waarde SBO binnen het reguliere basisonderwijs Dit thema geeft o.a. antwoord op de volgende vragen : * welke ondersteuning biedt de SBO school aan cognitief zwakke leerlingen met een grote didactische achterstand en een laag welbevinden ? * hoe kunnen we ouders betrekken bij het bovenstaande (interview) ? * waaraan moeten basisscholen voldoen om de vastgestelde toegevoegde waarde van het SBO (ook) te kunnen bieden ? Te denken valt in ieder geval aan : - pedagogisch klimaat/veiligheid - handelingsbekwaamheid leerkrachten - interne ondersteuningsstructuur - samenwerking met ouders en externe partners - inzet van middelen - Positie van ouders (o.a. in samenwerking met Ouderplatform Rijnmond - Veranderend toezicht Onderwijsinspectie in relatie tot integratie SBO/SO Aandachtspunten zijn verder nog : - realisatie van overgangsregelingen voor de huidige SBO/SO- scholen en de leerlingen die deze scholen bezoeken - voorkomen van leegloop op de SBO/SO-scholen (personeel en leerlingen) - voorkomen van leegstand t.a.v. SBO/SO-locaties - het bewaken en borgen van de veiligheid binnen de (reguliere) basisscholen waarbij het fysieke en sociaal-emotionele welbevinden van leerlingen en leerkrachten centraal staat.

9

BEHEERSFACTOREN 9. TIJD: Activiteitenplanning Realisatie projectplan Passend Onderwijs Rotterdam Realisatie Projectplan Integratie SBO/SO/BAO Realisatie Implementatieplan

uiterlijk 15/12/2014 uiterlijk 01/01/2015 uiterlijk 15/04/2015

Oprichten werkgroepen

uiterlijk per 01/02/2015

Bestuursvergadering PPO Rotterdam

29 januari 2015

Algemene Leden Vergadering PPO Rotterdam

27 mei 2015

10. GELD Middelen professionalisering op bestuursniveau = 60% van € 1.000.000 = € 600.000 Dit betekent per leerling een bedrag van ongeveer € 12,00 Middelen professionalisering (op wijkniveau)vanuit PPO Rotterdam (40%) = € 400.000 11. KWALITEIT Het projectplan Integratie SBO/SO/BA) wordt geïntegreerd binnen de planning- en controlcyclus van PPO Rotterdam en opgenomen binnen de vergaderstructuur van het bestuur van PPO Rotterdam alsmede de algemene ledenvergadering. 12. INFORMATIE Het project integratie SBO/SO/BAO wordt geïntegreerd binnen de bestaande vormen van informatieverstrekking zoals gehanteerd binnen PPO Rotterdam. Voorbeelden hiervan zijn : de interne en externe nieuwsbrieven, de website en informatiebijeenkomsten (roadshow). 13. ORGANISATIE Rol

Wie

Verantwoordelijkheden/ bevoegdheden

Projectleider Projectleden

Nicole Teeuwen Door Faber

Regisseur Voorzitter

Hans van Wenum (PCBO)

Opstellen projectplannen

Kees Schouten

Opstellen projectplannen

Gerard Kreugel Willeke Lageweg Rob v/d Veer Sjaak Ligthart Nico Bakker Thea Groen

10

14. COMMUNICATIE De communicatie verloopt primair vanuit de stuurgroep naar de bestuursvertegenwoordigers. Vervolgens verloopt de communicatie vanuit de stuurgroep rechtstreeks naar de schooldirecties. Vanuit de schooldirecties vindt communicatie plaats naar de /verzorgers en schoolteams. Het werkveld (inclusief ouders) wordt aanvullend geïnformeerd via de nieuwsbrief van PPO Rotterdam en de website.

Groot

Communicatie

Aanzien-

SICO

KANS OP RI-

15. RISICOANALYSE

Planning

lijk Matig Gering Gering

Matig

Aanzienlijk

Groot

NEGATIEVE EFFECTEN Rood: opnemen in planning Groen: niet opnemen Oranje: per geval bekijken 1. Communicatie moet uniform en gelijktijdig plaats vinden 2. Planning kan belastend worden wanneer sprake is van (vermeende) tijdsdruk 16. Bronnen Ondersteuningsplan PPO Rotterdam Intentieverklaring PPO Rotterdam (26-11-2014) Notulen stuurgroep-overleg d.d. november 2014 Projectplan Passend Onderwijs in Rotterdam Projectplannen dekkend ondersteuningsnetwerk/professionalisering/SOP

17. Bijlagen Nog toe te voegen : alle eerder opgestelde projectplannen + intentieverklaring

11

5.

Algehele conclusie

Algehele conclusie – het proces Op woensdag 01 april 2015 zijn de eerste resultaten vanuit de pilots (zie bijlagen) besproken tijdens een zgn. Hei-dag. Deze vond plaats op verzoek van het bestuur van PPO Rotterdam en was het directe vervolg op de Hei-sessie van oktober 2014 die heeft geleid tot het opstellen van de intentieverklaring met betrekking tot de visie op de integratie SBO-SO-BAO. Aan de hand van presentaties en de eerste resultaten van het implementatieplan is tijdens deze Hei-dag gestreefd naar een verdere verkenning en uitwerking van deze visie. Doelstelling van Hei-dag was om te komen tot richtinggevende uitspraken van het bestuur van PPO Rotterdam voor de verdere uitwerking van het implementatieplan ten behoeve van de ALV van 27 mei 2015. Vanuit de stuurgroep was een bijkomend doel om de rol van de stuurgroep als vertegenwoordigers van het scholenveld en bestuurlijke verhoudingen in Rotterdam te verduidelijken en te reflecteren op de verschillende rollen binnen het transitieproces. De volgende personen waren bij de hei-dag aanwezig : Namens het bestuur van PPO Rotterdam : Dhr. van Blijswijk (BOOR), Dhr. Terdu (PCBO) , Dhr. du Prie (Horizon), Dhr. Groot Zwaaftink (RVKO) en Dhr. Menting (Yulius). Namens PPO Rotterdam : Mevr. Teeuwen, Mevr. Barendse Namens de stuurgroep van PPO Rotterdam : Mevr. Faber (BOOR), Mevr. Lageweg (Yulius), Dhr. van Wenum (PCBO) , Dhr. Ligthart (Kind en Onderwijs) , Dhr. Kreugel (RVKO) en Dhr. Schouten (Kind en Onderwijs) Dagvoorzitter was Dhr. Magito (CED) Op basis van een aantal presentaties door leden van de stuurgroep is een beeld geschetst van de opdracht vanuit het bestuur van PPO Rotterdam aan de stuurgroep en de wijze waarop de stuurgroep met deze opdracht aan de slag is gegaan. Er is uitleg gegeven over de onderlinge relatie tussen de verschillende projectplannen die zijn ontwikkeld naar aanleiding van de intentieverklaring en de al eerder opgestelde ambitie om thuisnabij onderwijs te realiseren voor Rotterdamse leerlingen (zie schema inleiding hoofdstuk 2, pagina 5). Hierbij is de realisatie van een dekkend ondersteuningsnetwerk de paraplu waaronder alle andere (deel-) projecten vallen.

12

Algehele conclusie – de inhoud Ambitie/visie/tijdpad 1. De visie van het bestuur van PPO Rotterdam is breder dan alleen de intentieverklaring. Het scholenveld heeft de intentieverklaring voor een deel los gezien van deze uitgebreide visie. Belangrijk is dat voldoende duidelijk wordt gemaakt dat de uiteindelijke visie met name gericht is op de realisatie van een dekkend ondersteuningsnetwerk waarbij door scholen sterk wordt samen gewerkt om het dekkende ondersteuningsnetwerk te realiseren. Het gaat hierbij met name om de andere pijlers : zorgplicht, schoolondersteuningsprofiel (uitgebreid en gecomprimeerd) en de basisondersteuning. Deze laatste pijler moet als kern worden gezien. De basisondersteuning geeft scholen en daarmee alle betrokken medewerkers zicht op de noodzakelijke professionalisering. Ten aanzien van dit laatste punt wordt in onderling vertrouwen gedeeld dat de beheersing van de basisvaardigheden en complexe vaardigheden door leerkrachten een gedeeld punt van zorg is. De schoolbesturen kunnen/moeten hierbij op dezelfde manier van elkaar leren zoals dat ook voor de scholen onderling zou moeten gelden. Het gaat hierbij concreet om onderling vertrouwen, open en transparante communicatie en het delen van ervaringen (en waar mogelijk middelen). 2. Door het bestuur van PPO Rotterdam wordt besloten om het percentage uitstroomreductie van uit het basisonderwijs naar het SO van 40 %, te handhaven vanuit de gedachte dat een stevige ambitie de kans op een succesvolle transitie vergroot. Ook hier is geen sprake van wetmatigheden en zal volgens het principe van “pas toe en leg uit” gewerkt worden. 3. De vier-jaarstermijn waarover gesproken wordt in de intentieverklaring, is een ambitie, niet een wet. Het onderwijsveld is erg bezig geweest om de cijfers en getallen vanuit de intentieverklaring op haalbaarheid en realisme te toetsen. Hierbij wordt een verschil ervaren tussen de OAT-gebieden waarbij het tempo van ontwikkeling en een gezamenlijk streven de intentieverklaring (ambitie) te realiseren sterk afwijken. Hoewel dit verschil begrijpelijk is en om die reden ook wordt geaccepteerd moeten de scholen wel gestimuleerd worden om de ambitie in vier jaar te bereiken. Dat is de zoektocht die met elkaar georganiseerd moet worden. De stip aan de horizon is hierbij wel het uitgangspunt (piketpaal) waarbij in de verschillende OAT-gebieden een eigen tempo kan worden aangehouden om de ambitie te realiseren. Dit betekent dat het transitieproces ook binnen de genoemde 4 jaar kan worden afgerond. Waar het proces meer tijd nodig heeft zal dit door de scholen (en het OAT-gebied) moeten worden verantwoord vanuit het principe “pas toe en leg uit”. Langer mag dus mits goed onderbouwd wordt, wat de reden is voor de langere transitieperiode. 4. De rol van PPO naar de OAT-gebieden is niet voorschrijvend maar wel faciliterend en signalerend. Verder moet sterk worden ingezet op het bijstellen van de ontstane beelden en het leggen van de verbinding tussen scholen (besturen) en PPO Rotterdam. De stuurgroep vormt hierbij de concrete uitwerking door de aanwezigheid bij de PPO netwerkbijeenkomsten ; de stuurgroep faciliteert de wijk daarmee op basis van gevoeld en gedeeld commitment waarbij een nauwe samenwerking met de OAT-teamleiders vanzelfsprekend is.

13

Notie van urgentie – aansturing op eigenaarschap Nog niet alle partijen binnen het transitieproces zijn voldoende aangehaakt. Het betreft hierbij niet alleen de schoolbesturen maar vooral ook de scholen. Hierdoor zijn ook de leerkrachten nog onvoldoende betrokken bij het transitieproces. Er is veel aandacht besteed aan het aansturen van het transitieproces ; als gevolg hiervan komt de inhoud nu nog onvoldoende tot uiting. Hiervoor zijn verschillende redenen aan te voeren : 1. Er is momenteel een overdaad aan besprekingen en overleggen waarbij niet altijd duidelijk is wie de organiserende partij is en welk doel de besprekingen hebben, 2. Er zijn urgente ontwikkelingen op bestuurlijk niveau waar verplichte aanwezigheid van schooldirecties wordt verwacht, 3. De aansluiting met de gemeente (bijv. wijkteams) vanuit de decentralisatie van de jeugdzorg verloopt moeizaam, 4. Scholen hebben moeite om zich duidelijk te profileren binnen de context van passend onderwijs omdat onduidelijk is welke consequenties hieraan verbonden zijn. 5. In een aantal gevallen speelt ook de onderlinge concurrentie tussen scholen een rol. Overigens wordt op diverse plekken geconstateerd, dat concurrentie ook een kans is op om positieve wijze onderscheidend te zijn. Wanneer concurrentie een knelpunt is/wordt, dient vanuit het totale proces opgeschaald te worden naar het bestuur van PPO Rotterdam. Op veel scholen ligt op het gebied van passend onderwijs de vraagstelling momenteel met name nog op het niveau van “meer handen in de klas”. 6. Waar het gaat om de schoolbesturen is het met name van belang dat ook de kleine(re) schoolbesturen actief mee blijven doen aan dit transitieproces. De slagingskansen kunnen worden vergroot wanneer vanuit duidelijk commitment aan de intentieverklaring en de hieruit voortvloeiende activiteiten en op basis van gezamenlijke verantwoordelijkheid invulling wordt gegeven aan de maatschappelijke opdracht met betrekking tot de realisatie van een dekkend ondersteuningsnetwerk.

14

6.

Suggesties en aanbevelingen “Als je vertrouwen hebt, hoef je niet de hele trap te kunnen zien om de eerste stap te zetten”

1. Om de ambitie te realiseren is vooral de kwaliteit van de leerkrachten doorslaggevend. Passend onderwijs gebeurt in de groepen ; er lijkt een duidelijke professionaliseringsslag nodig. Belangrijk is, dat alle wijken voldoende worden gefaciliteerd om de ambitie te halen. Hierbij ligt de verantwoordelijkheid primair bij de individuele schoolbesturen waarbij PPO Rotterdam verantwoordelijk is voor gezamenlijk optreden binnen de wijken. Om dit te bereiken moet er allereerst een verdere uitwerking van de basisondersteuning komen die met name gericht is op de vaardigheden van de leerkrachten : - basisvaardigheden - complexe vaardigheden Hierbij dient een relatie te zijn tussen wat de ambitie/intentieverklaring vraagt van leerkrachten en wettelijke kaders bijvoorbeeld van uit de nieuwe CAO. Ook een relatie met het subsidieprogramma van de gemeente Rotterdam “Leren Loont” is hierbij vanzelfsprekend. Aansluiting bij dit programma kan o.a. plaats vinden vanuit een koppeling met de actielijn ‘beste leraren voor de klas’. 2. De basisondersteuning moet op basis van collegiale ondersteuning verder ontwikkeld en uitgevoerd worden. Dit moet gebeuren vanuit een “leer-cultuur”  leren van elkaar en vooral bereid zijn hiertoe. Van groot belang hierbij is de aanbeveling aan schoolbesturen om scholen in hun formatie rekening te laten houden met het realiseren van ambulante tijd voor personeel om externe uitwisseling van kennis/expertise mogelijk te maken. Hiermee kan direct ook een (gedeeltelijke) oplossing worden gerealiseerd voor de tijdsinvestering die ontstaat vanwege de participatie aan het dekkend ondersteuningsnetwerk in de wijk en de overleggen die hiermee gepaard gaan (het gaat bij het bovenstaande dus daadwerkelijk om menskracht en middelen). De stuurgroep heeft hierbij een faciliterende, ondersteunende maar, met mandaat vanuit het bestuur van PPO Rotterdam, ook een signalerende rol. 3. Ten aanzien van tijdpad zal duidelijk moeten worden dat er op basis van een duidelijke Verantwoording (pas toe en leg uit) verschil mogelijk is tussen OAT-gebieden ten aanzien van het tempo waarin de transitie wordt gerealiseerd. Het gaat hierbij vooral om het beantwoorden van de vragen hoe we de gebieden de ambitie willen behalen en bereiken. Dit zal op maat moeten gebeuren waarbij de ervaringen vanuit de stuurgroep van groot belang zijn. Communicatie tussen de verschillende OAT-gebieden op dit gebied is cruciaal ten aanzien van beeldvorming en het wegnemen van de bestaande beelden. Deze communicatie blijft vanuit de schaalgrootte van Rotterdam wel erg complex en slecht op te lossen. Nogmaals wordt hierbij aanbevolen om belangrijke (kern) boodschappen eerst via PPO Rotterdam en daarna via de schoolbesturen naar het onderwijsveld te sturen. 4. Op inhoudelijk gebied dient de integrale aanpak van alle elementen vanuit de realisatie van het dekkend ondersteuningsnetwerk verder te worden verstevigd. Hierbij spelen de PPO netwerkbijeenkomsten een belangrijke rol. Duidelijk moet zijn dat alle aspecten van het dekkend ondersteuningsnetwerk een even belangrijke rol spelen (schoolondersteuningsprofielen, basisondersteuning en integratie SBO-SO-BAO). Opdracht aan de stuurgroep hierbij is om concreet met de scholen/leerkrachten in gesprek te gaan over de vraag wat er nodig is om de basisondersteuning voor elkaar te krijgen. Dit vanuit de context dat alle medewerkers weten dat we iets anders van ze nodig hebben dan nu geboden wordt ; een versterkte visie is nodig. 5. Ten aanzien van het bovenstaande moet een duidelijk onderscheid komen tussen (kortdurende) handelingsverlegenheid van scholen en leerkrachten en structurele problematiek die ook niet op te lossen is wanneer kwalitatief hoogwaardig personeel actief is. Vanuit deze invalshoek kan vervolgens ook verantwoord om worden gegaan met scholen die beperkte middelen hebben voor de realisatie van de basisondersteuning of vastlopen in de ondersteuning aan leerlingen terwijl de basisondersteuning op orde (of zelfs hoog niveau is). Scholen kunnen extra (financiële) ondersteuning vanuit PPO Rotterdam ontvangen voor een bepaalde, kortdurende periode, maar moeten daarna wel zelf de ondersteuning oppakken. Hierbij kan gedacht worden aan maatwerkbudget (dit beleid moet nog verder worden uitgewerkt).

15

6. Aanbevolen wordt om in toenemende mate te starten met het uittesten van experimenten zoals hulpklassen –co-teaching, de plaatsing van kleuters op het SBO en samenwerkingsprojecten tussen SBO- en BAO-scholen, om invulling te geven aan succesfactoren m.b.t. de realisatie van een dekkend ondersteuningsnetwerk. Ten aanzien van de plaatsing van kleuters op het SBO dient te worden opgemerkt dat het hierbij altijd gaat om een tijdelijke plaatsing vanuit een observatiefunctie. 7. Er moet in het bijzonder aandacht komen voor de beweging vanuit het SO naar het BAO. Momenteel wordt vooral gedacht voor/vanuit het BAO : wat is er nodig om meer leerlingen op te kunnen vangen ? Deze gedachtegang moet in toenemende mate ook worden ingevuld vanuit het SO : wat kan het SO het BAO op dit punt bieden ? Naar aanleiding van de algemene ledenvergadering (ALV) d.d. 27 mei 2015 worden de volgende aandachtspunten toegevoegd aan de aanbevelingen : 





Intrinsieke motivatie moet leidend zijn – voor leerkrachten (en ouders/verzorgers) moet duidelijk zijn wat de meerwaarde is van de transitie. Uitgangspunt hierbij is dat “moeten” verandert in “willen”, waarbij het “kunnen” mede bepalend is (voor het “willen”) ; Er is een verschil waarneembaar tussen de huidige situatie waarbij de lijnen van de leerling en de handelings-(on)bekwaamheid van leerkrachten centraal staan en de visie vanuit PPO Rotterdam voor de lange termijn (stip aan de horizon) ; Er is een duidelijk positieve beweging in gang gezet binnen de scholen. Noodzakelijk is, dat deze beweging goed gevolgd en waar nodig gestuurd wordt.

16

Tijdpad De concrete invulling van het tijdpad zal in overleg met de stuurgroep worden vastgesteld.

17

Bijlagen Pilots Ommoord en Hoogvliet ; werkwijze+ voorlopige uitkomsten 1. Uitdaging van de pilots Versneld informatie verzamelen en versneld ervaringen opdoen om in het voorjaar van 2015 een implementatieplan op te stellen. Uiteindelijke doel: In elke wijk binnen PPO Rotterdam is een dekkend ondersteuningsnetwerk gerealiseerd, waardoor 98% van de 4 tot 12 jarigen in de wijk onderwijs kunnen volgen dat voorziet in hun onderwijs- en of ondersteuningsbehoefte. Hierbij wordt binnen het basisonderwijs gebruik gemaakt van de specifieke vanuit het huidige SBO – SO en BAO. 2. Aanleiding / achtergrond Naar aanleiding van de intentieverklaring die door de ALV van PPO Rotterdam op 26 november 2014 is ondertekend en de hieruit voortvloeiende activiteiten/ontwikkelingen is een stuurgroep opgericht die een implementatieplan zal opstellen om invulling te geven aan de opgestelde intentie. De pilot maakt deel uit van het projectplan integratie SBO/SO. In Hoogvliet en Ommoord willen wij in de periode van januari 2015 – mei 2015, informatie verzamelen en ervaringen opdoen met de OAT – teams, scholen en ouders in de wijk, om het implementatieplan inhoudelijk op te kunnen stellen.

3. Pilotdoelstellingen Om het projectplan integratie SBO/SO te realiseren wordt met name ingezet op de volgende activiteit : 

Opzetten pilots in de gebieden Prins-Alexander (wijk Ommoord) en Hoogvliet

Vanuit de pilot wijken zijn er twee basisschooldirecteuren aan de stuurgroep toegevoegd. De pilots richten zich op het verzamelen van relevante informatie met betrekking tot: - een passende onderwijsplek voor ieder kind in de wijk, - de mogelijkheid voor verbrede toelating op de basisschool, - het ontwikkelen van een werkwijze om met de Schoolondersteuningsprofielen de ondersteuningsmogelijkheden van de scholen in de wijk in kaart te brengen, - inventariseren wat nodig is om te komen tot samenwerking tussen SBO, SO en Bao, - inventariseren wat er nodig is om te komen tot gezamenlijke professionalisering, - het vergroten van de ouderbetrokkenheid, - het inventariseren van elkaars (SO/SBO/BAO) expertise en inzet in de wijk. In mei 2015 zijn de voorwaarden, succesfactoren en belemmeringen geïnventariseerd en geanalyseerd en zijn de aanbevelingen geformuleerd voor het op te stellen implementatieplan.

18

Succesfactoren en knelpunten 4. Pilotresultaten en opbrengsten ( tussentijdse opbrengsten jan – maart 2015) Bronnen:

Wijkbijeenkomsten – studie – interviews

Werkwijze:

Verslagen, ervaringen, evaluatie en reflectie

Methodiek:

SWOT analyse en confrontatiemix

Om tot een goed resultaat te komen is het belangrijk om de voorwaarden, succesfactoren en belemmeringen in kaart te brengen. Voorwaarden: 

0 – meting is voorwaarde om tot een goede analyse te komen (afspraken over het delen van de uitkomsten worden nog uitgewerkt),



De directies, IB – ers, het OAT en SCP kennen elkaar en er is veiligheid en vertrouwen,



De directies binnen het OAT gebied zijn gezamenlijk betrokken op en verantwoordelijk voor het creëren van netwerken in hun wijken, waarbij ze vaststellen welke deelgebieden er zijn,



IB - ers voelen zich vrij om over hun school te spreken met collega’s in de wijk,



Er is visie vanuit besturen en directies om een dekkend netwerk te realiseren in de wijk,



Er is commitment van besturen, directies en OAT teamleiders om de visie concreet vorm te geven,



Er is over deze visie commitment, transparantie en communicatie met IB - ers, leerkrachten, PPO - medewerkers en ouders waardoor draagvlak wordt vergroot,



Besturen vragen hun directeuren om in de wijk een denominatie doorbroken overleg te leiden om te komen tot een ondersteuningsnetwerk in de wijk.



De directeuren dragen zorg voor volledige facilitering, waardoor de IB – ers zich vrij voelen om met collega’s in gesprek te gaan over de eigen school,



OAT teamleiders monitoren de voortgang van het proces en nemen in ieder geval deel aan het directieoverleg,



Voortzetting van de stuurgroep bestaande uit ervaren Rotterdamse schooldirecteuren die de wijk en de OAT teamleiders in dit proces ondersteunt,



Van elke school is een gecomprimeerd SOP beschikbaar,



Scholen kennen hun eigen basisondersteuning (inspectie toezichtkader, HGW, zorgstructuur, preventieve en curatieve interventies) en weten hoe die zich verhoudt tot wat minimaal gewenst is,



Alle Rotterdams basisscholen hebben de basisondersteuning per 01-08-2016 op orde,



Scholen zijn bereid samen te werken voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven maar ook voor het realiseren van de basisondersteuning op de eigen school,



Cultuur – mindset verandering c.q. perspectief wisseling: van “goed signaleren en verwijzen” naar “je onderwijs passend maken”.



Analyse van de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen in relatie tot het aanbod in de wijk, om te komen tot een passend professionaliseringsaanbod,



Scholen zijn bereid hun (school-) verbeterplannen te delen met elkaar 19

Succesfactoren: Willen 

Er is een gezamenlijke visie op de invulling van het dekkend ondersteuningsnetwerk in de wijk.



Medewerkers van de scholen in de wijk delen de visie en nemen op basis hiervan deel aan professionalisering waarbij leren van elkaar centraal staat.



Transparantie, veiligheid en vertrouwen en eerlijk met elkaar delen wat allemaal al is gedaan en waar je in de begeleiding van een leerling nog tegenaan loopt.

Moeten 

De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het uitdragen van de gezamenlijke visie en handelen hier naar.



De schoolbesturen stimuleren bij de schooldirecties actieve deelname aan de denominatie doorbroken wijknetwerken.



De schoolbesturen zorgen dat het urgentiebesef bij hun schooldirecties wordt vergroot en passen hier de school bestuurlijke planning op aan.



Bewustwording van de maatschappelijke opdracht vanuit de wet Passend Onderwijs, om te komen tot een dekkend ondersteuningsnetwerk



Sturing en monitoring op het transitieproces door de stuurgroep vanuit de opdracht van het bestuur van PPO Rotterdam.



Jeugdzorg/wijkteam (gemeente), logopedie, oefentherapie en onderwijs werken samen in de wijk.



Personeelsbeleid dat voorziet in de mogelijkheid om expertise te kunnen ontwikkelen en te delen in de vorm van menskracht waar nodig.

Kunnen 

In kaart brengen van de beschikbare speciale expertise van de leerkrachten op de scholen en het scheppen van mogelijkheden om middels collegiale consultatie, teach-the-teacher-achtige (twin teaching)werkvormen te leren van elkaar.



Casuïstiek bespreking brengt theorie direct in praktijk en is daardoor een succesvolle werkvorm in PPO netwerkbijeenkomsten.

Knelpunten: 

Er is verwarring en weerstand omdat schooldirecties en IB – ers passend onderwijs verwarren met inclusief onderwijs,



Veel scholen zijn onvoldoende op de hoogte van de uitgangspunten van de basisondersteuning; de realisatie hiervan met ingang van 01 augustus 2016 wordt hierdoor mogelijk problematisch,



Scholen ervaren in het gedrag van hun besturen onvoldoende urgentie t.a.v. het ontwikkelen van een dekkend ondersteuningsnetwerk,



Teveel kleine scholen in de stad, kleine scholen kunnen onvoldoende investeren in het dekkend netwerk in de wijk,

20





Tekort aan handen in de klas om: o

ondersteuningsbehoefte in kaart te brengen,

o

ontwikkeling van het kind in kaart te brengen,

o

oplossingen voor te bereiden,

o

te voldoen aan de ondersteuningsbehoefte van het kind,

Grote klassen. Er is een maximum aan het aantal leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften dat geplaatst kan worden in een klas,



Afrekencultuur op (tussen) opbrengsten bij inspectie en bestuur,



Leerplichtwet. Het is wettelijk nu nog onvoldoende mogelijk om aanpassingen te realiseren voor kinderen die niet hele dagen naar school kunnen,



Bestuur PPO wil dat scholen in een wijk als eenheid, denominatie doorbroken werken; School bestuurlijk beleid op andere terreinen frustreert dit,



Leerkracht – IB en directievaardigheden inclusief professionele leergemeenschap,



Verlies van expertise door vertrekkend s(b)o en Bao personeel.

Tussentijdse conclusies: 1. Binnen het scholenveld wordt een incongruentie ervaren tussen het beleid van PPO Rotterdam enerzijds en het gedrag van de individuele schoolbesturen anderzijds ; het gaat hierbij om een verschil tussen de (goede) bedoelingen van het bestuur van PPO Rotterdam en ervaringen vanuit de praktijk (werkvloer) 2. Dientengevolge is het gedrag van de individuele schooldirecties, IB – ers en OAT teamleiders in de wijken nu nog onvoldoende congruent met de doelen van het bestuur van PPO Rotterdam, 3. Op basis van de ervaringen vanuit de pilots, moet voor de vervolgfase een inschatting worden gemaakt van de noodzakelijke inzet van menskracht en middelen, gekoppeld aan afspraken omtrent de bekostiging hiervan, 4. Er moet geïnvesteerd worden in het leren kennen van alle betrokkenen, actoren en ketenpartners in de wijk. Dit is de basis om veiligheid en vertrouwen op te bouwen en is voorwaardelijk om samen te kunnen werken, 5. Ouders en leerkrachten zijn nu nog onvoldoende betrokken bij het proces. Er moet vanuit de schoolbesturen stevig worden ingezet op het versterken van de ouderbetrokkenheid , ook waar het gaat om het communicatieproces, 6. Voor voldoende draagvlak m.b.t de realisatie van de bestuurlijke ambitie moet een tijdpad worden uitgezet dat niet alleen voorziet in een realistisch transitietempo, maar tegelijkertijd voldoende prikkelend (en sturend) is voor alle betrokken partijen. Onderzocht moet worden: 

Welke succesvolle interventies, voorzieningen en arrangementen samenwerking BAO – SBO/SO zijn bekend? ( Bronnen en uitkomsten vermelden)



Wat is succesvol in het BAO omtrent passend onderwijs?

21