k
-: G e h e i m . *B
t;
Gruvenhage, 21 Febrpri 1933.
t
O p I5 Pebruari I933 is t e Leiden i n het gebauw Conoordia éonüen, uitgesohreven door de Xoloniale UndePdmkki Te 8,I5 - a e . ; e r g g ~ . ~ ~ i &woord van te kennen over de slechte opkomst besprak zeer kort d e muiterij op d e Zeven 2rovinoien en verzoczht d i e n z i a h van ban z e t e l & t e verheffen om de gevallen muiters t e herdenken. Hierna trad de Agit.Prop.groep rbl op met een stukje voors t e l l e n d e IfDe politieke gevangenen i n versohillende landen, die roepen om hulp van de I.R.B.*. D a r n s kreeg het woord d e $d?!f##d$geboren 29-3-1901 t e Groningen, wonende t e Apeldoorn. Spreker begon t e zeggen, dat hij d e PS& &heernen (verdaoht w a n doodslag op den H W 3 8chen ageat Sarsf h e e f t gediend en dat Boheemen alleen Op vrije voeten i s gesteld a ì a gevolg van be o n t p l o o i d e acstie. A l s , vervolgde Bpreker, hij wa8 vostgehonden, zouden d j met IOO.CO0en da&rtegen hebben gevochten. in Bit verband behand e l d e h i j de behandeling voor den reohtb& en moest vooral d e oommisaarie Earé, wiens verklaring geheel sfweek van d i e v u twee getuigen-recheroheurs, eon veer laten. Komende t o t h e f werk van d e I.R.H. z e i d e spr. dat Sneevliet heeft geze&& dat d e 1C.R.H. moest verdwiJnen en het parool hoeft uitgegeven d a t moeat worden opgericht ern proletar~sch-stennfond8, dus afbraak qan de 1.fi.H. In verband met het fasoisme behaaflelde spreger den toestand in Duitsohland. De 3I.P.D. heeft onmidd e l l i j k , nadat H i t i e r een g r e e p naar d e macht deed, aangeboden leiding t e geven en een aigemeene staking af t e kondigen. &ohter de S.DIAOP. w i l ook àear vooral geen s t r i j d tegen het fa8clisme. men weet ook darr wei, dat als Duitschlanä v a l t er nog meer naar üen kelder gaan en daarom wenschen z i j geen eenheidsfront. Komende t o t d e muiterij v%n d e Zeven Provinciea, noemde h i j h e t een l a f h e i d d a t d e *Javaq h e t schip met muiters niet d durfde nemen, maar, r i e p sprq, ze wiaten ook n i e t wat E i J aan de bemanning van de “Java“ hadden en hadden v r e e 8 dat de bemanningen v a b e i d e eahepen h e t w e l eens konden z i j n . Daarom liever lafhartig een bom geworpen en dat, terwijl. door Be
.
+.
,!
r3r!dLrrlandsoheafgevsardigden t e Geaeve nog even tevoren wa8 betoogd, dat het werpen van bomen immoreel w880 liaar tooh ondanks d e t e r r e u r , ontwaakt de fndonesisuhe ms8a en gaan bla4t en bruin zioh verbroederen. Scherp crf8iseerde hij de
:
houding d e r Indi8Ohe’ Yoo.Dern. t a r t i j , die een telegram heeft vcrzonüen aan cten Gouvernenr Generaal, waarin gasegd i s , dat z i j weilschte, àat slechts in het uiterate geval gewela zou Worden gebruikt en dat het noodzakelijk was, dat de Zeven i’rovizmien weer onder marinebevel zou worden gebraoht. Voorts e i t e e d e apr. verschillende uitspraken op d i e 5aak betrekking hebbende, o.m. een uitapraak van Dr.lJibaut, gedaan in de : e r s t @ b e r en een van dlbcrds, g e d m in een vergadering; t e kWterdeat wa&r hij, z i j h e t niet 2ioo duidelijk als T.%bauf, heeft gezegd, dat d e rnniterij n i e t koa worden geduld en g e s t r a f t moeat worcien. Coïfjn, noemen w i j hem voortaan: ’fyorpcdo-Eolljnn w i l zuivering der viaot en zegt : “liever Geen Vloot, dan een ombefronwbare”. &ar, r i e p S p r . , door den opstand is de revolutionnaire geeat versterkt en z a l
.
r
.
- 2
-
ondanks terreur nog sterker mrden. B e t k a p i t d i a m e zoekt naar den eterken man en wie d a t z a l worden, v s l t n l e t moeilijk t e raden. get een opwekking t o t s a n s l n i t i n g b i 3 de 1.R.H. waf
volgens spr. Been Göxiîmuniutische organlaatie i a , omdat Biecht8 3 6 , ~der leden o O ~ r z a i 8 tI s , s109t spr. sidn betoog# fiierop trad nO$pl&d.8op d e A g i t t h ' o p - q o e p & p met een stukje behandelende: EaarOm in Bederlandseh I n d b de industrie en n i e t
i n %ropatt.
kreeg h e t woord een *rIndoaeaier~, aangekondigd vlammende groeten te brengen van het oletalXh3t en betoogde dat men inzake d e muiterij n i e t m o e t protesteeren met woorden, mar met den daad, door # werkztaklngen, enz. VtrWolgens gchetste hij d e armoede in Sed. Indie, inNKonetigaelfl, wGBr .ik, a l s d u s spr. vandaan kom. is de de toestand even versehrikkell jk a l s in h e e l Indoensia. ibmenals J u l l i e h i e r worden g e t r a p t , worden m l j f d dcct al meer dan drie eeuwen, maar op'veel gemeener maaier. Bierna behandelde h i j de loonsverlagingen b i j de Indische spoorwegen, waar een korting is Ingevoer8 VIP 6615. Zoo e r g is daar de armoede, d a t een kind t e vondeling wordt gelegd. 3n hrbe is d e houding v a de 3.D.B.P. in d e Indische beweging? Zij aegt d a t a i 3 nog niet r i j p aija voor zelfbcstnur, maar aïs H o l l a a d zoo door gaat, z i j n w i d h e t misuehien p a over 4000 jarren. Het eenheidsfront tussohen blank en brnin, moet nog sterker worden getruslrt, al zullen er slaohtoffera vallen, rn-.as tientallen zullen btpstaan voor elken slachtoffer van de terreur?. Zij memoreerde ae g e v q e n n e min$ VEXI ADEKOM t e Wramaribo en eisbhte r i j n onmiddellijke htmijheidfj8teXlbg. Met een opwekking t o t =nslniting b i j de Liga b e s l o o t h i j zijd kort betoog. Hierna deelde .SOUT&ISû medet d a t opgeriaht wa8 een 8trydfonds warruif de kosten zullen morden b e t a a l d , verbonden aan Ü e aitizending van Indonesfsohe sprekers en 13at daarvoor a m den u i t g m e ; zou worden gecollecteerd. Te I0,25 werd d e vergadering gesloteu. Z i j was door hoogstens 300 personen bezooht en ha8 een liIJ begon de
i 3
f
i
I I
;
o r d e l i j k verloop.
Verzonden aan: Zijne &oelientie
Hoofdparket h a i ë .
P o l i t i e zjmeterdanr idem R o t t e r d m
1 b
den Himister ?ren ìioloniën.
R o r t v e r s 1 a g van de openbare p r o t e s t v e i g a d e r i n g , gehouden door de "Liga, gegen Imperialisme en v o o r Koloniale Onafhank e l i j k h e i d " , de 0.V.S.d. (Vereeniging v a n vrienden d e r Sovjet-Unie) e n de T.H.H. ( I n t e r n a t i o n a l e Roode Hulp) o p Maandag i3 F e b r u a r i 1 9 3 3 , t e 20 u u r , i n h e t Volksgebouw a l h i e r . Aanwezig m a x ~ xongevaar 1000 personen. De vergadering stond onder l e i d i n g v a n een onbekenden k l e u r l i n g . S p r e k e r s waren: E e d e r i k Hendrik R o e n t o e w a r o u w P , a n d e a n , geboren 1 7 September 1907 t e Paniki-Bawah, wonende al h i e r , G i j s b e r t J a s p e r v a n l$ u n s t e r , geboren 1 0 October 1903 t e @orinchem, w o n e n d e l u s C a r e l F r a n c i s c u s L a s t , geboren a l h i e r 2 Mei 1908, w o n a a k Hendrikus d e V i s s e r ,geboren t e Delfshaven, d-12 der Tweede Kamer d e r S t a t e n G e n e r a a l , wonende a l h i e r , o v e r : "de m u p t e r i j o p de "Zeven ProvinciGn" , de p o l i t i e - t e r r e u r i n I n d o n e s i a , h e t oproer i n Suriname en de a r r e s t a t i e van A.de Kom." E r werden r e v o l u t i o n n a i r e l i e d e r e n gezongen door E l i z a b e t h C h r i s t i n a Menagtbchalla , geboren 1 4 J u n i 1888 t e Amsterdam, gehuwd met L,A.valz G a s t e r e n , wonende alhier. Te omstreeks 20.30 uur opende de v o o r z i t t e r d e bijeerkomst. H i j h e e t t e de aanwezigen welkom e n sprak z i j n voldoening u i t over de enorme opkomst. De oorzaak direr b e l a n g s t e l l i n g , a l d u s s p r e k e r , i s bekend. Tengevolge van de bloedige g e b e u r t e n i s s e n i n O o s t e n West i S e r d e i n i n g onder h e t p r o l e t a r i a a t . V o l afschy'uw h e e f t men de afslacht i n g vernomen van b l a n k e , bruine en zwarte broeders door de HoJlands c h e bourgeoisie. Hiertegen komt h e t k l a s s e bewuste p r o l e t a r i a a t i n v e r z e t . Dergelijke g e b e u r t e n i s s e n mogen z i c h n i e t 'herhalen. Dit is e c h t e r a l l e e n m o r e l i j k , wanneer de a r b e i d e r s z i c h a a n s l u i t e n b i j de L i g a , iIfaarbij e e n voorbeeld nemende aan de blapke e n b r u i n e b r o e d e r s o p d e "Zeven ProvinciGn", d i e h e t s t r e v e n van de Liga i n een daad hebben omgeze5 door h e t smeden v a n een h e c h t e e n h e i d s f r o n t . Pandean c o n s t a t e e r d e , d a t de Hollandsche b e z i t t e n d e k l a s s e door de bloedige w e ï k e l i j k h e i d u i t h_liiitrtlstige r u s t i s opgeschri.kt. Bruine I n d o n e s i e r s , menschen d i e n o o i t voor v o l werden aangezien, nomen een Hollandschen oorlogsbodem i n b e z i t e n varer, gedurende v i j f dagen met deze Votemkinff op den Indischen Oceaan. Tegen ä i z f e i t l o o p t a l w a t k a p i t a l i s t i s t e wapen. Tromp en de R u i j t e r worden e r b i j geh a a l d . Oude en v e r s l e t e n , met goud gegalonneerde, hooge oomes van de Marine, die g r c o t e pensioenen toucheeren, l a t e n z i c h interviewen a c t t e r de b i t t e r t a f e l . De p e r s schreeuwde om een daad, d a a r b i j g e i n s p i r e e r d door den " - k a c h t p a t s e r " C o l i j n . Z e l f s de bonzen van de S.D.A.P. raakten vay? s t r e e k . Erauer sprak a a n v a n k e l i j k o v e r : "Geheurt e n i s s e n u i t h e t h a r t gegrepen!", woorden, d i e h i j weer met spoed n a a r binnen s l i k t e , t o e n h i j d o o r Elr.Knottembelt aan den tand werd gevoeld. Ook Alberda nam z i j n bekende d r a a i . H i j s p r a k d a a r b i j over d e " e e r v o l l e loopbaan" v a n C o l i j n (hooncnd g e j o e l en geschreeuw i n d e z a a l ) . De V i s s e r interumpeerde: " H i j h e e f t t o c h de K i l i t a i r e ',Yilleusorde! Been, a l d u s s p r e k e r , deze . l e i d e r s d e r S.D.A.P. hebben w i j d b ò r , h e t z i j n de handlangers v a n de bourgeoisie. De S.D. lluhlenf e l d s berekenäe, d a t een I n d o n e s i e r van 2% c e n t p e r d a g kan l e v e n . Spreker noemde d i t een ongehogrden huon v o e r h e t p r o l e t a r i a 9 t . Dergel i j k e knechten d e r bougeolksie z u l l e n , wanneer h e t uur d e r a f r e k e n i n g d a a r i s , e r met hun meesters worden uitgedonderd. Deze gebeurtenissen op de "Zeven Provinciën" mi)eten, a l d u s Paridean, n i e t worden beschouwd a l s een i n c i d e n t i e e l g e v a l . Het h e e f t een diepen economischen achtergrond. H e t k a p i t a l i s t i s c h e s t e l s e l i s hopeloos vastgeloopen. De c r i s i s doet Ilndon&eië schudden op h a a r grondvesten. De k a p i t a l i s t e n t r a c h t t e n z i c h t e handhaven d o o r de bevolking nog meer u i t -te mergelen. Belastingambtenaren durven b i j n i e t b e t a l i n g inlandsche vrouwen b i j opbod t e verkoopen. De k l e e d i n g w o r d t den dessa-bewoners afgenomen. Geheel naakt l a a t men hen gaan, enz Heekser- van d e r g e l i j k e voorbeelden kan s p r e k e r aanhaleri. Ten s c h e r p s t e p r o t e s t e e r d e h i j t e g e n deze onuenschelij ke toestanden. Lang kan h e t n i e t meer duren. Het uur van v e r z e t kan n i e t v e r meer z i j n . _ I _ -
".
~
De
...-
..-
-
2 -
D e opstanden van i926 doen s p r e k e r denken aan de mislukte Russische r e v o l u t i e v a n 1905. Voor s p r e k e r i s 1926 de voorbode van de d e f i n i -
.. t i e v e afdekening, d i e aanstaande is. Van l i u n s t e r c o n s t a t e e r d e , d a t de m u i t e r i j o p de "Zeven Provinciën" v a n k o l o s s a l e beteekecic i s voor den r e v o l u t i o n n a i r e n s t r i j d . Clndon e s i s c h e e:* Hollandsche u a t r o z e n v e r z e t t e n z i c h tegen hun b e u l e n , namen ü e " s c h u i t T ti n b e s l 2 g en voeren daarmede v i j f dagen l a n g s Sumatra's l i e s t k u s t . De geheele k a p i t a l i s t e n bende k o m t d a a r b i j overe i n d . C o l i j n adviseerde: "Stuur ze p e r torpedo n a a r den bliksem" e n men h e e f t h e t gedaan. Vahuit de vlieemachine l i e t men e e n bom v a l l e n o p de m u i t e r s . E r z i j n 22 dooden, maar z i j z u l l e n gewroken worden! Ook d e overlevenden z u l l e n met zware vonnissen worden opgeborgen i n d e " p a r a p l u i e " t e Leeuwarden, maar w i j z u l l e n B e e r u i t houden. Dat g a a t n i e t e e n , twee, d r i e . Neen, h e t z a l h e t r e s u l t a a t z i j n van b i g t e r e n , t a a i e n g t r i j d . V o o r a l l e s moeten d e C h r i s t e l i j k e a r b c i d e r s gebracht worden i n de r i j e n van h e t s t r i j d e n d e p r o l e t a r i a a t . C o l i j n p r e d i k t nog b e r u s t i n g en nog gelooven z e hem. Doch de c r i s i s i s s t e r k e r d a n h i j , Zoowel geloovige a l s ongeloovige a r b e i d e r s worden d o o r de werkloosheid op s t r a a t gesmeten. En wanneer z i j dan b i j n a van honger krepeeren, z i j n z i j w i l l i g voor onze propaganda. Spreker wekte üe aaEwezigen op t o t k r a c h t i g e n cellenbouw, t o t o n v e r z o e n l i j k e n s t r i j d t e g e n de bonzen van Be S.D.A.P. en h e t B.V.V. en voor de d i c t a t u u r van h e t p r o l e t a r i a a t i n Sovj wLNederland, Eiuvrouw v a n Gasteren z o n g vervolgens c e n i g e l i e d e r e n van J e f . L a s t . Met h e t h i e r navolgande' l i e d : ttRoode Dinsdag" &ad z i j v e e l succes: " E r i s een v l e k ophet damasten l a k e n , een r o o d e v l e k t u s s c h e n h e t t a f e l z i l v e r , een v l e k dit2 k a a t s t i n d e k r i s t a l l e n roemers; een roode bloedvlek n a a s t de blanke s c h a l e n e r i s een bloedvlek op Uw t a f e l , M a j e s t e i t ! E r i s e e n bloedvlek o p d o blanke peluw van It s t a t i e b e d met goud v e r s i e r d e l i j s t e n ,
een r o o d e v l e k t u e a c h e n d e v e e r e n kussens, e e n r o o d e v l e k ondor de kanten s p r e i e n , e r i s ecn bloedvlek o p Uw peluw, E l a j c a t e i t ! E r i s een bloedvlek op Uw manifesten o- t t w i t p a p i s r met 't Koninklijke wapen, een r o o d e v l e k boven h e t roode l a k , e r i s een Yoode hlocdvlek boor Uw oogen, a l s G i j d e pen neemt om 'Jw naam t e z e t t e n . E r is een bloedvlek op de schonnc s t r a t e r , , waarlangs G i j r i j d t i n Uw vergulde k o e t s , een v l e k o p n e t g e l a a t van Uw m i n i s t e r s , een bloedvlek o p h e t kussen van Uw t r o o n , e r i s e e n bloedvlek op Uw handen, M a j e s t e i t !
E r i s e e n bloedvlek van Uw onderdanen Van 't v o l k , d a t honger l i j d t b i j Uw r e g e e r i n g , e r i s e e n b l o e d v l e k , d i a con bloedzet. wordt, een r o o d e zee var? wrekend roode vanen, e r i s e m bloedplas voor Uw p o o r t e n , L I a j e s t e i t ! J c f L a s t behandelde vervolgens h e t negervraagstuk. D i t i s , a l dus s p r e k e r , een ganeenschakeli$g van bloedige g e b e u r t e n i s s e n . Spreker had a l s matroos gevarer, op de Holland- Afrika-lijn, H i j had de neger2 l e t - r e n kennen i n Afrika en Suriname. H u n l i j d e n i s hem 4.bekend, E i j kan d i t n i e t s c h e r p e r u i t b e e l d e n dan Madeleine Paz .A d i t h e e f t gcdann ir- h a a r werk: "Omäat i k zwart benft. Spreker c i t e e r d e u i t d i t werk " d a t eerb negcrvrouw in Amorika werd gcgreper,. !lor, zocht h a a r man, doch deze was n i e t t e vinden. U i t woede hing uon haar aan de beenen a31r een boom o p en b e g o o t h a a r met benzine. Daagna s t a k men h a a r i n brand. T e r w i j l h e t s l a c h t o f f e r b i j n a d o o d was, srieed een gsntlersan haar de buik open, Een b i j n a voldragen kind v i e l op den grond en werd m e t een enkelen t r a p afgemaakt!' Spr e ire r
Spreker wenschte z i c h t e bepalen t o t Suriname. De h i s t o r i e van d i t l a n d i s gzschrevcn door de Kom. Hollandsche.kooplui vonden d a a r
.
vroeger goud. Om den grond t é r k e n h a a l d e n z i j n e g e r s l a v e n u i t Afrika. Hollandsche p r e d i k a n t e n vonden d a t goed, Het warcn imuers boch maar afstammelingen van Cham, zonen van een v e r v l o e k t g e s l a c h t . I n Suriname mochten de negers dan o o k n i e t trouwen. Het gebod J u i d t : "Wat b o d sa2mgcvoegd h e e f t , z a l de mensch n i e t scheiden?. De gezinnen moesten ell: oogenblik u i t e l k a a r g e r u k t kunnen worden. De slavcnhandcl b l o e i d c . De e i g e n a a r s beschikten o v e r leven en dood. Die z i c h aan z i j p - meeste&ergreep, s l o e g men een haak i n h z t lichaam, onder de r i b b e n en hing hem vervolgens op aan een boom t o t voedsel v o o r d e g i e r e n . Sommigen v l u c h t t e n in d e bo sschen. Aldaar verennigderi z i j z i c h i+n groUpen ell vocliten tegen hun onderdrukkers. Het e a r o hcrdenkt L a s t i n d i t verband der, grooten hoofdman "Boimi". i u l i s t h a n s do , s l a v e r n i j a f g e s c h a f t , doch nu h e e f t men c o n t r a c t - k o s l i s s . Spreker noemde d i t ? ' s l a v e r n i j i n anderen vorm". U i t deze k r i n g e n i s d e Kom, voortgekomen. H i j heeft; z i c h ontwikkeld' t o t overtuigd r e v o l u t i o n n a i r , Dezer dagen bezocht h i j z i j n moeder i n d e West, H i j w e r d d o o r de p o l i t i e opgewacht en i n g e s l o t e n . Hiert e g e n kwamen d e k o e l i a s i n v e r z e t . I n drommen p r o t e s t e e r d e n z i j v o o r de onuiddellijkG v r i j h e i d van de Kom. De Regeering kon c o k h i e r s l e c h t s bruut .gews.ld tegenover p l a a t s e n . E r z i j n dooden en gewondar- geva llen';' Anderen werden g e a r r e a t e e r d . Scherp p r o t e s t e e r d e spreker t e g e n deze t e r r e u r . Tot s l o t behandelde Last .de s l d i t i n g v a n de tvArfot't t e n t o o n s t e l l i n g a l h i e r en de gevangenneming van Ludwig R e m i n Duitschland. Ook $ a g e n deze f e i t e n r i c h t t e h i j een- f e l p r o t e s t . Tegen d i t a l l e s is v e r z e t gcbodcr!. V o o r a l l e s moeten d e a r b e i d e r s z i c h a a n e e n s l u i t e n . Wannmr msn h i e r b e g i n t moet men s t u i t e n op een hebhte aaneengeslot e n arboidcrs-massa. De V i s s e r h i e l d daarna een beschouwing over h e t gebeurde o p de "Zeven Provinci2nt1. H i j bepaalde z i c h i n hoofdzaak t o t h e t d o o r hem gesprokene i n d o Tweede Kamer ( S t a t e n Generaal8 en z i j n houding tegenower d e S.D.-Kamarfractie Geregeld c i t e e r d e h i j u i t de vers l a g e n , wat h i j Ullemaal- e n hoe h i j . h e t wel gezegd h a d t e g e n de a u t o r i t c i t e n . Ondor g r o c t e h i l a r i t e i t l a s h i j e c n b r i e f voor v a n den V o o r z i t t o r der Kamer, don Heer v a n S c h a i k , waarin werd medegedeeld, d a t nen g e e n termon aanwezig a c h t t e om de Kamer b i j e e n t e roepen, S p r u k d r d o e l d o nog mcdc, d a t h i j met e e n advocaat d e r I.R.H. naar I n d i % wenschte t 2 gaan om de muitars met raad v1-1 daad b i j t e s t a a n . Vervolgens werder! n o t i e s aangenomen, waarin d d r i j h e i d voor de Kom cn de u u i t c r s w u r b g e a l s c h t . Besloten werd deza moties t e eenden a a n du Regsering rn t e p u b l i e e e r e n i n de p e r s . Te omstreaks 23.45 uur s l o o t de v o o r z i t t e r de vgrgadering.
.
Voor duzc bijzenkomst was v e u l b e l a n g a t e l l i n g . 9e grooto z a a l .. h e t @@mmVolkr-gebouw b e v a t t e ongeveer 650 porsonen. Verder waren ongevder 200 personen oijdergebracht i n den t u i n , a c h t e r h e t gebouw, t e r w i j l f 150, b e l a n g s t s l l e n d c n , d i e geen toegang i n de z a a l konden k r i j g ~ ,nh u i s w a a r t s kcorden. DG Elprekers waron f d l i n hun bewoordingen. S t r a f b a r o u i t d r u k k i n g e n wcrden n i a t gehoord. L i j vonden een aandachtig gehoor. Er z a t g a e s t i n dezc vergadering. S p e c i a a l J c f L a a t mot z i j n cynische voordracht e n Xevrouw van Gasteren u e t h s a r zang, o o g s t t e n v o e l applaus. Staande worden dG g e v a l l e n muiter3 herdacht. V e r d e r waren doeken opmet de opschriLten: "Handen a f van de Duitors'' e n gchsngon, o.m. "Handen a f var; d e Kom". H e r h a a l d e l i j k zong men spontaan d e I n t a r n a t i o n a l e . Het geheel had e c h t e r een kalm v e r l o o p . Bijzonderhedzn hebben z i c h n i e t voorgedaan. DG aanwezigen gingen na a f l o o p r u s t i g uiteen. Verzonden, 17 Februari 1933 a a n :
c. I.
Burgimeosttr dcn Haag, den Haag, Procureur-Gci:maal O f f i c i e r v. J u e t i t i e , den Haag , I n l i c h t i n g c n d i m s t Amsterdam, It R o t t e r dam, I1 Ut?Jcht, I1 Le i d on.
. IC o r t v e r s 1 a g van de openbare p r o t e s t - v e r g a d e r i n g , gehouden door deOnafhankelijke S o c i a l i s t i s c h e P a r t i j ) , A f d . den Haag, op Donderdag 1 F e b r u a r i 1933, t e 20 uur, i n h e t gebouw: "Masica", D e l f t s c h e l a a n a l h i e r . Aanwezig ongeveer 30@ personen. De vergadering stond onde r l e i d i n g van! S a n d e r s e , i e r . Sprekers geboren 31 December 1888 t e V l i s s i n g e n , wonend waren: Nas S o e III a r d i , geboren 3 Blaart 1905, S o e r a k a r t a , (namensn e s i 9 ) en S p a n j e r u i t Amsterdam, over d e t e r r e u r i n I n d o n e s i ë , h e t gebeurde op d e "Zeven Provinciën" en het fascisme. Te omstreeks 20.30 uur o p e n d d e v o o r z i t t e r de bijeenkomst. H i j d e e l d e mede, d a t H.Stenhuis, d i e beloofd had t e z u l l e n spreken, t e l e g r a f i s c h b e r i c h t van v e r h i n d e r i n g had gezonden. De reden zou h i j s c h r i f t e l i j k t o e l i c h t e n . Het b e s t u u r was echter t o t op heden den .b r i e f nog wachtende. Deze v e r g a d e r i n g , a l d u s Sanderse, was bedoeld a l s p r o t e s t t e g e n de h u i d i g e r e g e e r i n g , d i e op zoo barbaarsche w i j z e had afgerekend met de 2.g. w i t e n d e schepelingec. Teneinde deze helden t e herdenken, v e r z o c h t spreker den aanwezigen een oogenbïlk op t e s t a a n , waaraan werd voldaan. I o e rn a r d i wenschte n i e t met woorden t e p r o t e s t e e r e n t e g e n h e t verschrikze i i j k o p t r e d e n van de Nsderlandsche r e g e e r i n g t i j d e n s de onderdrukking v a n de, z.8. muitwid. Resd8 lang had h i j , a l s z o o g van een verdrukt val&, geleerd, daZ wqorden van protest geen c i t w e r k i n g hebben op e e n i m g e r i a U s t S s c b e r e g e e r i n g . S l e c h t s d e daaü kan r e d d i n g brengen. Het k8lonicle volk kan trouwens ook a l l e e n niet veel doen. Het Xs aangeweeen og den git'eun van h e t Nets. t' r s c h e p r o l e t a r i a a t . S l e c h t s wanneer bruine e n blanke a r b e i d e r 0 e f k a a r d e hand getben kan lets worden g e p r e e t e e r a , wat r e s p e c t af.dwingt aam Be Z m p e r h l i s t e n ; d i t i e d u i d e l i j k geQemonst2eerd doeg h e t gebeurde op de peaerlwndsche vl00.1;. De Nederlandsche r e g e e r i n g en de bonsen V a n 8s S.DIA.P. w i l l e n d i t f e i t nu wel h e r l e i d e n t o t een l o m c o n î i i c - 6 , lioch a p r e k e r noemde d i t m i s l e i d i n g , Eet h e e f t een diepen econoufschen anäergrond. De heerschende crisis doet h e t k a p i t a l i s m e schudden op z i j n grondvesten, De winsten drogen op, ondernemtngen worden s ô i l gelega. De verhoud i n g t u s s c h e n fn- en n$tvaer i s volkouen ontred.deid, AIPes w i j s t er o p , d a t h e t k a p i t a l i s t f s c h e stelsel anherroegelij k v a a t l o o p t . De h e e r e n willen dit n i e t erkennen. Z i j t r a o h t e n de moeilijkhsden a f t e wentelen o p he%bruine p r o l e t a r i a a t , S t e e d s meer worden dezen u i t g e b u i t , Groate groepen d e r bevolking moeten leven van 24 c e n t p e r . dag en zijn a l s gevolg daarvan aan den hongersnood p r i j s gegeven. Op den d u w kan d i t n i e t doorgaan. Het uos% l e i d e n t o t een uitb a r s t i n g . Het gebeurde op d e "Zeven Provi3lciPn" is mede een gevolg van den opstand i n 1926. Deze s t r i j d v8or die o n a f h a n k e l i j k h e i d z a l f e l en b l o e d i g zrhjn. Het k a p i t a l i s m e g e e f t zonder v e r z e t g e e n enkel voorrecht p r i j s . Zooals gezegd, h e t kan sleohts sieigen met i n t e r n a t i o n a l e hulp. Moreel en f i n a n c i e e l r e k e n t het b r u i n e p r o l e t a r i a a t o p de blanke r e v o l u t î o n n a i r e a r b e i d e r s ii&edsrland. H u n gevoel vaar s o l i d a r i t e i t i s bekend. Hedenavunä a a l e r een c o l l e c t e worden gehouden v o o r h e t propagandafonds v a n de "Perhimpoeman I n d o n e s i a t t . De aanwezigen konden hun sympathie d l d u s omzetten i n een daad. deelde vervolgens uede, d a t h i j een p o e s uit de a c t i e v e geweest, H i j had a i c h thana weer t e r beschikking ges t e l d , De t i j d e n z i j n e r n s t i g e n , z P 1 de 0.8.P. s l a g e n , dan moet z i j onvoorwaardelijk kunnen r e a n e n op e l k harer leden. Hetgeen w i j thana beleven heeft, aldus S p a n j e r , v e e l overeenkomst met de gebeurtenissen o n m i d d e l l i j k voorafgaande a a n den wereldoorlog. Toen was h e t Duitschland, d a t naar voren kwam, t h a n s i s h e t Japon. U i t v o e r i g s c h e t s t e speeker de h i s t o r i e e n de ontwikkeling t o t e e n modernen s t a a t van d i t l a n d . Z i j n s n e l l e bevolkingsaaizwas, met a l s gevolg daarvan een o n v e r b i d d e l i j k e e x p a n s i e , p a l i t i e l r van bloed en i j z e r . Groote g e d e e l t e n van China worden thans veroverd.
6
,
=
*
'
sij
B i j deze a c t i e s t u i t Japan o p de Viiestersche landen en Amerika. Ook Hollandsche belangen komenin .de knel. anrdra;lsxa3$x;anar$xzir~xor~~ uePrgrxaerergtsrx6~x~~s~~. Verder i n t e r e s s e e r t Japan z i c h voor a l l e s wat i n onzen a r c h i p e l gebeurll en propageert de l e u z e : "Azi'E! voor d e A z i a t e n f t . Het gebeurde op de Nederlandsche v l o o t komt onze i m p e r i a l i s t e n dan o o k z é é r ongelegen. H k t i s de zwakke plek. In p l a a t s van d i t enorme f e i t u i t t e b u i t e n , t r a c h t de S.D.A.P. h e t t e local i s e e r e n en z e l f s a f t e keuren. Scherp hekeld2 s p r u k a r i n d i t verband de k o o i en g e i t p o l i t i e k var, Alberda, d i e sp-ak van de f t e e r v o l l e " loopbaan van C o l i j n . Z i j n l a f f e houding s t e e k t s c h e r p a f b i j d e resolute f i g u u r van dezen petroleum koning, d i e z e g t wat h i j w i l . De ueening van C o l i j n over de S.D.A.P. w o r d t o o k h e e l d u i d e l i j k gedemonstreerd door d e " d r i e s t a r " i n de 'Standaard'', waarin deze schrigft: "De geheele g r o o t e S.D.A.P. v e r t o o n t s l e c h t s een beeld van onmacht en k r a c h t e l o o s h e i d " . Met een woord van waarschuwing t e g e n h e t opkomende f a s c i s m e , beëindigde s p r e k e r z i j n r e d e . Te 23.15 uur s l o o t de v o o r z i t t e r de vergadering. .
Het g e h e e l had e e n r u s t i g verlo9p. V e r s c h i l l e n d e r o e r i g e e l e menten, d i e gekomen warer, om h e t S t e n h u i s l a s t i g t e maken, v e r l i e t e n onder p r o t e s t de z a a l , t o e n bekend werd, d a t h i j n i e t zou spreken. Soenardi l a s z i j n r e d e voor. Hetgeen door d e s p r e k e r s n a a r v o r e n werd g e b r a c h t , was meer g e s c h i k t voor een o u ~ s u e b i j e e n k o m s t , dan voor een p r o t e s t v e r g a d e r i n g . Het 'fProsenutt spreekkoor droeg voor een l i e d van J e f Last en o o g s t t e v e e l applaus. Achter d'e b e s t u u r s t a f e l h a d p l a a t s genomen de Eaagsche gemeenteonderwijzer: Jacobus 2 o e t e , geboren 21 J a n u a r i 1 9 0 4 t e Nieuw Leusen, wonende a l h i e r . H i j h i e l d ook de c o l l e c t e b i j den u i t g a n g . Een motie t e g e n h e t o p t r e d e n van de reg e e r i n g werd aangenomen. Afgekeurd werd h e t o p t r e d e n van de f a s c i s t e n b i j h e t huidige s t e e n l o s s e r s c o n f l i c t a l g i e r . Zij zouden optreden a l s s t a k i n g s b r e k e r s . Hiertegen werd a c t i e geboden. D e aanwezigen gingen r u s t i g u i t e e n . S t r a f b a r e u i t d r u k k i n g e n werden n i e t vernomen. Bijzonderheden hebben z i c h n i e t voorgedaan. Verzonden 20 F e b r u a r i 1933 aan: c . I. Burgeneester den Haag Frocureur-Generaal den Eaag O f f i c i e r v . J u s t i t i e den Haag
I n l i c h t i n g e n d i e n s t Amsterdam, It Rotterdam, n Utrecht It Le i d en.
