\
t .72757
/ ,B
IM . -
'
I
.
I k h e b de e e r Uwer a x c e l l e n t i e h i e r b i j
aan t e bieden een t w e e t a l u i t k n i p s e l s u i t het "Utrechtsch Ximwsblad'' van 2 Februari j .l., waarin een v e r s l a g wordt gegeven van d e procedure voor den Kantonrechter t e Utrucht i n z a k e de c i v i e l e Fictie i n g e s t e l d door den o u ü - o r g s n i s a t i e l e i a e r d e r N.S.3.
i n I n d i ë I r . v a n 6 e r Laaken, t e g e n den L e i a e r
d e r N.S*B.
1r.Tussert.
Aan : Z.S.den I.' n i s t e r van Koloniën.
J
’
i
.
S.’
in betrekking bij N.S.B.: -
Mr, Van
Vessem meent, dat een ,,toelage uit vriendschap” geen grond voor vordering mag rijn
-
1
Voor den Utrechtachen kantonrechter 16
.
procedure tusschen I r. V a n d e r L a a k en, oud-organisatieleider van de N.S.B. in Nederiandsch-Indië, ep Ir,. M u s 6 e r t a& leider v a da N.S.B.
., wu meldden bet reede - gepleit in de civiele
Het pleidooi van Mr. G. Boon voor Ir. Vm der Laaken hebben wij reed6 uitvoerig veralagon Mr. A. J. van Veemm behartigde in deca prow ’ dure de belangen van Ir. M u ~ e r t . HU mtkende, dat de heer Van der Laaken bij dq N.8.B. in dienatbetrekking was. Een bentuurelíd van een andere organisatie ii dat toch ook niet. Ir. Van dar Laaken genoot volgens den heer Van Veawm geen ,,ealaria”, doch een toelage, om, toen ontslag was genomen bu het particuiiere bedrljf, in gezlns. onderhoud te voorden, woar het penaioqn afet voldoende wM. Mr. Van Vessem ontkende ook, dat Ir, Muiuert den organinatieleider bevolen had ontelag te nemen. Hem werd ,,verzocht” ten aanzien daarvan advies uit te brengen. Maar Ir. Van der Laaken beeft de gelegenheid aangegrepen, en 1s direct ngar de directio van het .particuliere betirut filoo,pen om hat Contrttct te VwFbmken. Mr. Van Sessem noemde Ir. Van der Laaken e?? h U g hear, die het b:ffn w k , ook In bet parU culiere, met weinigen goed kon vinden. Het Is t bcgrupen, dat hu de kana niet voorblj liet gaa om uit het particuliere bedrijf te verdwpen. H kon het daar niet harden. Mr. Van Vessem las eenige pamagea voor ui liet antwoord va.n Ir. Van der Laakep op de aan wgzingen omtrent de aanstelling van een gewes teluk commiaaaris: ,,WO maken ons belacheluk.. Laten wu geen maniakken zffn”. Mr. Van Vemen achtte zulk een toon tegenover eon opdrachtgeve ongepaat; er moetop moeil~kliadenuit voortko men. Elen karakter ala VM Ir. Van der Laaken kom naar mvning van Mr. Van Vessem gemakkewl tot een gevoel van haat, Daaraan la toe te achru ven de groota tegenwerking die de N.E.B. van dal: organlaatieleider ondervonden heeft. Dat iemand, die in de N.8.B. ruik een hoogt podtie bekleed beeft, later apreekt van ,,holit rhetoriek“ en ,,gekletet”, moalr Ir. Van der Laa. ken deed, a0htte Mr. Van Veaom verre beneden waardigheid. Pleiter remimeerde dcn nog even, dat Ir. Van der Laaken volkomen uit ei en beweging naar In. d l l gegaan Is: dat hlj de gefcgenheId heeft aangegrepen om N n Lrticulisr inkomen opzu te schub ven; toen maak& hu cich onrnogeluk blj de N.S.B. De N.S.B.acht zich dan ook nlet verantwoordeIUk voor het ontslag VM Ir, Van der Laskan 111 het partlculler bedaf, en meent niet arnaprakeluk te zijn voor do achadelljks gevolgsn daarvan voor [r. Van der.Laaken. De N.S.B.heeft, om aan de flnanclsele moellvkbeden van den organlmtieleider tegemoet te komen, een toelage ge even Maar d e mag toch niet l m grond voor een &egen de N.S.B. íngeetelde vorlering. Dia toelage wan peen iaalaris: de vriendichappelffkeverhoudingeh in de N.B.B. hebben ildus pletter er toe geleld een Qrgelflk bedrag per msknd uIt te koeren. Mr. Mn Vemm kwrm nog even terug op äe geruchtmakende rede vin clen organisatieleider. Htj noemde het waanzin om moiots i n I n d I I te gaan zeggen, waar men ,,veel voorzichtiger most a n met woorden d m in Nederland, door $le ander0 verbnucüng6n, welke d a r Nnl” I
-
-
De uitlatingen van Ir, Van der Laaken waren, iaor meenhg van de N.S.B.,van dien aard, dat ze de belangen vyi de bsweghg echaadden en afinuk deden. Na re- en dupliek, waarbu Mr. Boon met klem rdhlcld, dat de organisatieleider genoopt werd ~ j nparticuiiere betrekking neer te leggen, bemalde ie kaanrechter de uitapraak op Maanleg 27 Februari,
I
R-F
’
% &+
UTRECHTSCH N I E U W S B L A D
No
BI-ik.inden ,,Augiasstal” der N+S+B4 in Indíe Wat er
om
Ir. w. d. k a k e n afspeelde Uit het pleidooi van M r. G. B 0 0 n in de zaak Van Ir. Van der Laaken, oud-organisatieleider der N A B . in Nederlandsch-Indië, contra Ir. M u s eert, leider van de N.S.B. in Nederland, willen wi nog enkele passages nader naar voren brenger omdat zij een indruk kunnen geven van den poli. tieken klank, welke in dit geding t e beluisteren Mei.. N U wordt het voorgesteld aldus Mr. Boon alsof v. d. Laaken uit eigen beweging uit winstbejag wegging, omdat hij graag bij Valker (waar ‘ -, hij .in particulieren dienst was) weg wilde. Uit winstbejag!, En dat terwijl hij een zekere betrekking met aan het einde van het jaar belangdke tantièmes verliet voor ben volkomen1 onzekere poSitie. Volkomen onzeker. Want Harloff had hem op 20 September geseind: ,,Raad U als vriend dringend verbrelcing overeenkomst met Uw werk. gever voorloopig geen gevolg t e geven”. Zooale uit een dienzelfdep. dag per vliegpost verzonden schrijven bleek, omdat het uittreden van de beide Kamerleden van Duyl en Pont en - ‘van - andere vooraanstaanden in de Partij 266 kort na de dkb a d e bij de Verkiezingen een zeer groote sensatie onder de leden en het gmote pubIiek teweeg had gebracht, terwijl e r nog andere symptomen wareri, die de toekomst van de N.S.B. volkomen onzeker maakten, zoodat Harloff v. d. Laaken dringend moest ontraden zijn broodwinning voor de onzekere toekomst van de N.S.B.prijs te geven. Wat moest v. d. L. doen? EenerNd3 de medeäeelingen van Harloff dat de N.S.B. in Indië een Augiasstal was en haar gefieime mantelorganis& tie, de Nationale Jeugdstorm, een Augiasstalletje; het dringend beroep van Mussert, dat alleen V. d. Laaken de N.S.B. h.Indie van den ondergang kon redden; en de berichten over het verloopen der Beweging in Nederland. Anderads zijn eigen belang, dat hem een vaste beErekking ‘mu doen verlaten, niettegenstaande het telegram van Harloff, dat he% dit dringend afried met het oog op de onzekere toekomst van de N.S.B. en derhalve vafl v. d. Laaken’s eigen toekomst. HU koos, stelde eigen belang terzijde e n ielegrafeerde 29 September aan Mussert : ,,Overeenkomsi met werkgever heden verbroken”. Daarna kwam omgaand het antwoord van MusEeert: ,,Welkom voor de 100 pct.”. E n op den Landdag te Lunteren prees Mussert dit op uitbundige wam door t e zeggen: ,,Dienzelfdendag ontving ik een teiegram van v. 6 Laaken mebdeze &ne lakonieke mededeelmg ,,Overeenkomst heden verbraken” Of anders gezegd: Nu de Beweging in moeiïjkheden verkeert, heb ik mijn werkkring, die mu lief W U V opgezegd om mij geheel te wijden aan on= BeweHOU me! %O is Van der Laaken!” worpl. het voorgesteia, alrr~f nict ae presaie van M u m & uitging, maar alsof v. d. Laak e k een handigha$dje,’ een tnic, ,gebruikte om van den o-ensmen werkkring. af te komen. En alaa-&wjja.wordt oyergeiegd een - brie? %an-Volker, een paar dagen. voor zijn dood geschreven. Maar dit ia een gesuggereerde brief pst hoc, men W U .heb geheime schrijven van Mussert moeten kennen, dat dit s c h a v e n van Volker heeft” uitgelokt. TT:i “ d r b
-
-
’%
a .
-1-.
voorschijn werd getooverd om nog een pijl op der boog te hebben, maar de eenige reden was de do0 delgke angst voor een ambtenarenverbod. Het lekte in Holland uit, dat v. d. Laaken nog steeds in functie was en waar de Regeermg nog moest antwoorden op de vragen van Brumeman werd de koe toen energiek bij de horens gevat‘ei Mussert seinde in een telegram, dat 1 Februari t i Bandoeng werd cntvangen: ,,Verleen u eervol ont Slag als A.O.L.I. rngang een Februari. Verzoekt overgave dienst aan de Jong”. Ten aanzien van de rechten van eischer op een schadeloossteiling, bracht Mr. Boon nog dit naar voren: Mussert schreef op 17 Januari: ,,Wat de behartiging van Uw gezinsbelangen betreft, het spreekt dat op dit gebied gedaan zal worden wat mogelijk en MQjk is. Hier wol‘dt niet vergeten, d a t gij U een halfjaar geheel gewijd hebt aan de Beweging, dat gij daarvoor hebt geofferd en g e streden. Kameraad v. d. Bos zal alles met U overleggen en zoo dit eenigszins mogeiijk-@& 9Joile harmÓÏë%el U regelen.” Zie deze fraaie tirade en zie wat er I
vw’f,
,1
*
-j.
I
iat bereid was v. d. Laaken duizend gulden t e .eenen onder voorn.aarde, dat deze terugbetaald muden word eigerde Y. d. Laak olker ‘bemoeilijkte ‘ loor de geheime correspondentie achter v. d. Laaken’s rug om en deze was verplicht een regeling te treffen,.waarbij Volker f 2.986,39 moes : . talen. N a veel moeite kreeg hij van de Indische a f d e ling passagebiljetten n a a r Nederlami op een oudEngelsch vrachtbootje, welke voor a n gezin van i personen f 2125.- hebben gekost. En daarvan durft Mussert m de conclusie van iupliek te schrijven, dat voor deze liberaliteit :enige erkentelgkheid van v. d. Laaken op h a a r ?laars ware geweest. Het is fraai en dat n a den schoonen brief v& 17 Januari. Eischer is niet erkentelijk, is diep verontwaardigd. Dat hij een moreel recht had op iassaaekosten is vanzelfmrekend. Maar hii had lok e& wettelijk recht. * i Bij re- en dupIiek ontstond w g een geschil over ien invloed van het telegram, dat Harloff achter dussert’a $g om aan Van der Laaken had gemonien en waaraij hem d r i e d zan goed bewldigde ietrekking‘neer t e leggen, daar &or het uittreden an Van Duyi en Pont en andere omstandigheden ie t o e k o m t voor de NS.B, volkomen onzeker va8 geworden. ‘ I - _a - Toen Mr. van Vessem over den heer Harlofi prak ais over: ,,Nu ja dat oude h e e s e ” interumueerde Mr. B o m ,;Wat ? we%zt?%te pemachvan den Leider! Noemt u dit ëen oüà heer. je ?” Ten slotte bracht Mr. van Veasem ter sprake de iitlatirrg van Van der Laaken voor het Hof t e 3atavia over het standpunt der N.S.B. tegenover I
*
8-
1
?f
,
7
.
~>
uist noemde. Mr. Boon verbaasde e r zich over,
Lat Mr. van Vessem dit punt, d a t met het geschiì
.----
iiets t e maken had, durfde aanoeren. Hij ried -----
L-
-.-
+.ill
----
L^J
A^-
I_
-
--.- --.----. -..r.'L.*.b verkeert, heb ik mijn werkkring, die mij lief was, opgezegd om mij geheel te wijden aan onze Beweging. Hou zee! ZOO is Van der Laaken!" thans worat heL vuurgesteW., aleaf niet de pressie van Mussert uitging, maar alsof v. d. Laaken een handigheidje, een truc,, gebruikte om van den onaangenarnen werkkring af t e komen. En als4bewijs wordt Overgelegd een brief tan Volker, een paar dagen voor zijn dood geschreven. Maar dit is een gesuggereerde brief post hoc, men zou h+ geheime schruven van Mussert moeten kennen, dat dit schrijven van Volker heeft" uitgelokt. Van der Laaken kent deze methode: Hij zeide mij van te voren reeds: Waarschijnlijk heeft Muss e r t Volker wel overgehaald een brief t e schrijven om achteraf het verbreken van mijn werkkring in een kwaad daglicht te stellen. Van der Laaken kent at: Hem werd opgedragen een meedoogen100s dosier samen t e stellen tegen zijn voorgangers, dien infamen en volstrekt onbetrouwbaren H., dat eerlooze individu en den gemeenen S., zooah de epitetha woordelijk luidden. Het is de van elders bekende methode om geheime dossiers a r n . t e leggen van alle leidende personen om t e te kunnen dienen. ZOO ia 't zijner tijd als "pen osk hier gegaan. Mr. BO^ kwam dan op de geruchtmakende rede ken; 'gehouden op den landdag I*&
Y..
*A'Y1..'J'."1U"*A
-
zeide hij onderscheidde zich In niets van wat men bij herhaling in de organen van de N.S.B.tegenkomt. Laat mij één pendazlt geven aldus mr. Boon dat in botte rethoriek met de uitlatingen van v. d. Laaken wonderwel overeenkomt, een artikel in het Nationale Dagblad, naar aanleiding van de houding van den voorzitter der Eerste Kamer teger mr. van Vessem. Het blad dreigde: ,,Als het wc doorgaat, zullen oerkrachten ontketend worden die niets en niemand temmen kan. Dan breekt de ure aan, die door 'het geloóvige volk biddend ie verbeid. Dan gaat de Germaan naar de grafheuvels zijner vaderen en zweert: De stem van Voïk is de stem Gods." Wat zijn deze ontketende oerkrachten in onzen parlementairen staat anders dan dreiging met revolutie? Het is dezelfde botte rethoriek waaraan slechts de psychiater te pas -kankomen. E p nu het bericht van nog geen drie maanden geleden, 21 Nov. 1938. ,,Het drukken, uitgeven en verspreiden van het, t e Batavia verschijnend, nationaal-socialisthch weekblad ,,Het Nationale Weekblad" is. voor den duur van drie weken veiboden. Dit verbod staat in verband met het artikel in het nummer van 5 November opgenomen, getiteld ,,De Leider spreekt", waarin w e d e r o m uitingen voorkomen met de kennelijke bedoeling gevoelens van minachting op te wekken ten aanzien van en stemming te maken t e g e n h e t g e z a g i n N e d e r 1 a n d - è9 de daar gestelde machten. Tevens worden deze uitingen schadelj'k geacht v o o r d e o p e n b a r e o r d e in N e d e r 1 a n d s c h - I n d i ë. Zoover heeft v. d. Laaken het nooit gebracht ei zelfs de verspreiding van a n botte rethorische slo is niet verboden., * ; Welk recht en weIke reden had deze Leider ni zijn Indischen onderkoning te ontsiaan, die niet! deed dan op bescheiden wijze het spoor van p j ~ Leider t e drukken. iWat bereft het aftreden van ir. van der Laaker der, - merkte mr. Boon onder meei
-
-
a n
i
van opzeggen der gehoorzaamheid is ZOO welnig sprake, dat Harloff na ontvangst van het schrQven - dat er met de haren is bijgesleept als zijnde gewoon de oPzeg@g van gehoorzaamheid VriendschappelUk bleef Correspondeeren met den ,,zeer geachten Kameraad v. d . Laakm" en opdrachten gaf, b.v. omtrent een sterke actie om alle repatrieerende verlofgangers aan het Willem de Zwijgerhuis in Den Haag door te geven, omtrent correspondentie van Van Geelkerken over den Nat. Jeugdstorm, omtrent het terugkomen va1 Harloff's voornemen om wegens gezond heidsredenen d n taak neer te leggen en omtrent de reis, die v. d Laaken naar Sumatra mocbL maken, teneinde áen tweeden hoogsten f &ctionaris in ïndii5. den geweatelijk commissaris Trouw, tot rede te brengen en hem anders t e ontslaan en te vervangtn. Dit iq wel niet de houding, dle aangenomen wordt jegens iemand. die de gehoorzaam-. heid heeft opgezega Het is duideuk, dat brief later alechts te
-
-
-
---
---..cI I ~ L fior te B a t a v i ä over het standpunt der N.S.B. tegenover de Indo-Europeaan, hetgeen Mr. van Veasem onjuist noemde. Mr. Boon verbaasde er zich over, dat Mr. van Vessem dit punt, dat met het g e s c m niets t e maken had, durfde aamoeren. Hij n e d . - - A-
I----
IVVI
a-
t-11,..-,,*
L.-..+,.^.--+--
i-
