AWN, Vereniging van vrijwilligers in de archeologie Afdeling 18 Zuid-Salland – IJsselstreek – Oost-Veluwezoom
november 2015
Lezing 25 november a.s.
Algemene Ledenvergadering 17 februari 2016
Ruim 2700 skeletten en een vroegmiddeleeuwse kerk in Oldenzaal
Het is rijkelijk vroeg voor een aankondiging van de jaarlijkse ledenvergadering van onze afdeling, maar dan kunt u het alvast in de agenda zetten. De ALV begint om 19.30 uur.
In de vorige Nieuwsbrief was voor deze datum een lezing van Jan Verhagen (afd. 17) aangekondigd over de Romeinse grens (Limes) in het Gelderse en over de Romeinse waterwerken die zijn gevonden. Maar Jan moet een oogoperatie ondergaan en dus moet een lezing over dat onderwerp worden uitgesteld. We wensen hem beterschap! Gelukkig hebben we Gavin Williams bereid gevonden om een lezing te houden over het onderzoek op het St. Plechelmusplein in Oldenzaal. Een paar jaar geleden heeft ADC ArcheoProjecten samen met RAAP archeologisch onderzoek uitgevoerd op het St. Plechelmusplein in Oldenzaal, waar vroeger een begraafplaats lag. De opgraving was nodig omdat het plein heringericht werd. Bij de opgravingen zijn niet alleen ruim 2700 skeletten opgegraven, maar ook zijn restanten gevonden van een 10e-eeuwse stenen kerk. Misschien is dit de kerk die bisschop Balderik liet bouwen toen hij in 954 in Oldenzaal een kapittel stichtte, de voorganger van de huidige St. Plechelmusbasiliek. Binnen die eerste stenen kerk zijn nog paalsporen van een precies gelijk georiënteerd gebouwtje gevonden. Mogelijk heeft hier dus nog een ouder houten kerkje gestaan. Ook zijn sporen van oudere houten gebouwen gevonden. Deze sporen maken duidelijk dat er rond 800 een nederzetting was rond dat eerste houten kerkje. Van Vlotenhof, Van Vlotenlaan 85, Deventer. Aanvang 19.30 uur. Leden € 2.-, niet-leden € 3.-.
Op deze vergadering zullen Annemarie Brinkhorst (penningmeester) en Aly Dijkstra (voorzitter) afscheid nemen als bestuurslid. Dat is op de ledenvergadering begin dit jaar al aangekondigd. Verderop in deze nieuwsbrief vindt u meer informatie over aanvulling van het bestuur. Na de vergadering zal Emile Mittendorff, projectleider bij Archeologie Deventer, een lezing houden met als onderwerp
Ambachtelijke productie en de groei van Deventer in de Middeleeuwen Ambachtelijke productie wordt vaak gezien als een van de belangrijkste aanjagers van het ontstaan van steden in de vroege middeleeuwen. In de lezing wordt de vraag beantwoord of dit ook in Deventer het geval is. Emile zal laten zien welke ambachten in middeleeuws Deventer beoefend werden en welke archeologische sporen die ambachten hebben achtergelaten. Het gaat dan bijvoorbeeld om werkplaatsen en gereedschappen, en om afvalproducten en halffabricaten. Daarvan zijn bij de vele opgravingen in de binnenstad veel vondsten gedaan. Ook kan soms worden vastgesteld dat een ambacht geconcentreerd was in een bepaalde buurt of straat.
Nogmaals Dalfsen Even was Dalfsen wereldnieuws. Afgelopen voorjaar werd er een indrukwekkende archeologische vondst gedaan. Maar geld om verder onderzoek van dit enorme project te financieren is er niet. Het is een unieke vondst voor West-Europa: trechterbekers, bijlen uit de Steentijd en de fundamenten van een historische boerderij. Daarom kreeg de archeologische vondst in Dalfsen internationaal de aandacht. Volgens kenners moeten de geschiedenisboekjes nu zelfs herschreven worden. Maar hoe bijzonder ook, minister Bussemaker en de provincie Overijssel hebben geweigerd geld beschikbaar te stellen voor verdiepend wetenschappelijk onderzoek. De gemeente Dalfsen klopte daar aan voor financiële steun, maar kreeg nul op het rekest. Daar laat burgemeester Han Noten het niet bij zitten. Hij zoekt nu zelf creatieve oplossingen om geld voor onderzoek binnen te krijgen. Het college van B&W van Dalfsen heeft besloten dat de gemeente nu zelf de markt op gaat met de spectaculaire archeologische vondsten van het Trechterbekervolk, de eerste boeren in Noord-Nederland. Een reizende tentoonstelling moet verder onderzoek mogelijk maken. Samen met het Drenths Museum wordt nu gewerkt aan een reizende tentoonstelling die buitenlandse musea mogen gebruiken in ruil voor een onderzoeksverplichting.
In Nijmegen restanten oude Veerpoort bij Valkhofheuvel ontdekt Maar toch ook weer niet …… De opgravingen onder aan de Valkhofheuvel achter De Bastei hebben voor verrassingen gezorgd. Vooral de vondst van restanten van de oude Veerpoort met een 'voorpoort' uit de 13e eeuw, de route naar het allereerste veertraject naar Lent, leek bijzonder. Eind september dachten de archeologen dat ze bij de opgravingsput sporen van die veerpoort hadden gevonden. Verder graafwerk en onderzoek heeft die theorie onderuit gehaald. De fundering blijkt toch Romeins te zijn. De turfstenen blokken en het pleisterwerk wijzen volgens de archeologen op een muur van een kelder uit de 1e eeuw. Bij de muur zijn in een kuil ook nog Romeinse brandresten gevonden. Ook zijn er fundamenten van een 14e eeuws stadskasteel met bepleisterde muren aangetroffen, middeleeuwse tufstenen muren, restanten van een keermuur uit de 16e eeuw en de achterwanden van 19e eeuwse pakhuizen.
Germanen in Apeldoorn Onlangs is een kleine opgraving uitgevoerd voorafgaand aan nieuwbouw in de Torenstraat in Apeldoorn West. Onder de funderingen van het gesloopte huis en de tuingrond kwamen resten tevoorschijn van bewoning in de Vroeg Romeinse tijd. Het gaat om paalsporen van waarschijnlijk een boerderij met uitbouw. In een afvalkuil werd heel veel handgemaakt aardewerk gevonden dat in de eerste helft van de 1e eeuw na Christus gemaakt is. Deze vondst is een belangrijke aanwijzing dat zich onder een groot deel van de Apeldoornse enk - de oude akkers van het dorp ten noorden van de Asselsestraat - resten van bewoning uit de Germaanse periode bevinden. Bij de opgraving aan de Herderweg-Ooiweg in 2011 werd voor het eerst een nederzetting uit de Romeinse tijd gevonden. Uit dit onderzoek blijkt dat er ca 450 m ten oosten ook een boerderij uit deze tijd heeft gestaan. Mogelijk gaat het hier om een iets oudere fase van bewoning. Met nog een losse vondst tussen deze twee locaties in lijkt het er op dat dit hele gebied in de eerste eeuwen na de jaartelling bewoond is geweest.
Het archeologisch onderzoek vindt plaats vanwege de bouw van De Bastei, het nieuwe centrum voor natuur- en cultuurhistorie dat het komende jaar gerealiseerd wordt in en achter de 16e-eeuwse Stratemakerstoren. Die toren blijkt veel groter dan men gedacht had. Van de achterkant tot in de voet van de Valkhofheuvel zijn massieve muren aangetroffen die horen bij de achterkant van de toren. De Stratemakerstoren is gebouwd als een bastei, een hoefijzervormige toren in een vestingmuur, en is de enige in zijn soort in Nederland. De aangetroffen muren zijn gemetseld met zware mergelblokken en baksteen. De afgelopen weken hebben archeologen ook iets verderop bij de Valkhofheuvel al verrassende ontdekkingen gedaan, variërend van 14e-eeuwse restanten van een stadskasteel, restanten van een Romeinse kelder tot een bestraat voetpad.
Nieuwe bestuursleden gezocht! Op de Algemene Ledenvergadering in februari volgend jaar zullen Annemarie Brinkhorst en Aly Dijkstra, resp. penningmeester en voorzitter, terugtreden uit het bestuur. In hun plaats zoeken we nieuwe bestuursleden en bovendien willen we graag aanvulling van het bestuur met een bestuurslid voor PR/communicatie. Hieronder staat een globale taakomschrijving, maar daarvan kan in onderling overleg worden afgeweken. Voorzitter - voorzitten van bestuursvergaderingen - bestuurlijke vertegenwoordiging in de landelijke AWN - externe contacten met archeologische diensten, archeologische bedrijven, erfgoedorganisaties en bevoegd gezag (gemeenten, regioarcheologen)
Penningmeester - inkomsten en uitgaven bijhouden - financieel jaarverslag maken - cont(r)acten bedrijven - sponsoring.
PR/communicatie - landelijk aanspreekpunt - website AWN18 bijhouden - nieuwsbrief verzorgen - organisatie van lezingen: sprekers, zaalreservering, persberichten - excursies (?) - persberichten over activiteiten, opgravingen, enz. Het jaarverslag (Hunnepers) wordt door de secretaris gemaakt in overleg met het bestuurslid PR. Het onderhoud van de AWN-bibliotheek kan worden gedaan door Aly Dijkstra (depot Deventer).
Dit is leuk vrijwilligerswerk dat net zoveel tijd kost als u er zelf in wilt stoppen! Bent u geïnteresseerd? Neem dan snel contact op met een van de bestuursleden.
Historische Vereniging Deventer bestaat 40 jaar Op 10 oktober jl. vierde de vereniging haar 40-jarig bestaan in de Lebuinuskerk. Er was een grote culturele markt met 45 stands van allerlei verenigingen, stichtingen, werkgroepen, etc., er werden lezingen gehouden, muziek gemaakt en films vertoond.
Ook de AWN en de Werkgroep Bouwhistorie Deventer waren aanwezig met een stand.
En het was er de hele dag druk.
Prijs voor Neanderthalervindplaats De Neanderthalervindplaats bij Assen heeft op een internationaal wetenschappelijk Neanderthalercongres in Gibraltar een prijs gewonnen. De presentatie van de Drentse vindplaats won op de Calpe Conference 2015 de postercompetitie. In de jury van de prijs zat onder anderen de beroemde Britse paleo-antropoloog Chris Stringer. Naast een bedrag van 1000 Britse pond is de prijs een erkenning van het internationale belang van de Drentse vindplaats, die tot nu toe zo'n 450 stenen objecten opleverde die 50.000 jaar geleden door Neanderthalers zijn bewerkt. Volgens archeoloog Marcel Niekus is de prijs ook van belang voor het vervolgonderzoek op de betreffende akker, waar in 2007 de eerste vuistbijlen werden gevonden. “Deze prijs is een grote eer”, zegt Niekus. “En hij helpt zeker bij het werven van fondsen voor verder onderzoek.''
RMO gesloten Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is gesloten voor een verbouwing tot begin 2016. De sluiting is noodzakelijk vanwege de verwijdering van asbest. Tijdens de verbouwing gaat het museum de zalen over de Grieken, Etrusken en Romeinen vernieuwen. De ruimte voor tijdelijke exposities wordt vergroot en er komt een betere route voor bezoekers binnen het museum. Zie voor recente informatie de website van het museum.
Tentoonstellingen De tentoonstellingen staan in volgorde van sluitingsdatum.
Huis van Hilde. Archeologie van Noord-Holland. Castricum. Permanente en wisseltentoonstellingen. Brumath-Brocomagus. Hoofdstad van de Triboques. Straatsburg, Musée Archéologique. T/m 31.12. Abdijen en strips, verhalen in beeld. Koksijde, Abdijmuseum Ten Duinen. T/m 02.01.16. Goud- en zilvervondsten uit het vroegmiddeleeuwse terpengebied. Leeuwarden, Fries Museum. T/m 03.01.16. Schatten van Heerlen. Heerlen, Thermenmuseum. T/m 03.01.16. Topstukken uit het RMO. Venlo, Limburgs Museum. T/m 03.01.16. Salzbergwerk, Schatzkammer der Alpen. Chemnitz, Museum für Archäologie. T/m 03.01.16. Atskuri, Phasis, Poti. Ontdekkingen in het land van het Gulden Vlies. Neurenberg, Naturhistorisches Museum. T/m 10.01.16. Ötzi. Mistelbach, MAMUZ Museum. T/m 09.01.16. Römer, Alamanen, Christen. Frühmittelalter am Bodensee. St. Gallen, Historisches und Völkerkundemuseum. T/m 16.01.16. Anatolia, land van rituelen. Brussel, Bozar-Paleis voor Schone Kunsten. T/m 17.01.16. Istanbul-Antwerpen. Twee havens, twee steden. Antwerpen, MAS-Museum. T/m 23.01.16. High Tech Romeinen. Nijmegen, Museum Valkhof. T/m 24.01.16. Osiris, mysteries in Egypte. Parijs, Institut du monde arabe. T/m 30.01.16. Celts: Art and identity. Londen, Britisch Museum. T/m 31.01.16. Egypt: faith after the pharaohs. Londen, Britisch Museum. T/m 06.02.16. Rome. De droom ban keizer Constantijn. Amsterdam, Nieuwe Kerk. T/m 07.02.16. Der versunkene Schatz. Die Sensation vorn Antikythera. Basel, Antikenmuseum. T/m 26.03.16. De Perzen, krijgers en dichters. Rotterdam, Wereldmuseum. T/m 28.03.16. Gladiatoren, helden van het Colosseum.Tongeren, Gallo-Romeins museum. T/m 02.04.16. Revolution jungSteinzeit. Bonn, LVR-Landesmuseum Bonn. T/m 02.04.16. Licht für Vindobona. Wenen, Römer Museum. T/m 02.04.16. Sicilië en de zee. Amsterdam, Allard Pierson Museum. T/m 07.04.16. Sarcophagi. Onder de sterren van Noet. Brussel, Jubelparkmusem. T/m 19.04.16. Die Etrusker. Von Villanov bis Rom. München, Staatliche Antikensammlungen. T/m 16.07.16. Rondom de dinosaurus. Een reis van Jura naar Krijt. Parijs, Palais de la Découverte. T/m 15.08.16. Gladiatoren, helden van het Colosseum. Nijmegen, Valkhof. T/m 05.03.17.
Voorzitter: Aly Dijkstra-Kruit, Pothoofd 226, 7411 ZG Deventer, tel. 0570-676006, e-mail:
[email protected] Secretaris: Gerard Tiemessen, Heggerank 164, 7242 MN Lochem, tel. 0573-252768, e-mail:
[email protected]. Penningmeester: Annemarie Brinkhorst, Lange Zandstraat 17, 7412 CD Deventer, tel. 0570-853035, e-mail:
[email protected] Bestuurslid: Chris Nieuwenhuize, Elegastgaarde 3, 7329 AH Apeldoorn, tel. 055-5416145, e-mail:
[email protected] Bestuurslid: Davy Kastelein, Nieuwstraat 152, 7411 MN Deventer, e-mail:
[email protected] Website: www.AWN18.nl
