AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie

AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie AWN-Nieuwsbrief - Even bijpraten….. oktober 2014 (Onder redactie van de secretaris en voorzitter)

In deze Nieuwsbrief 1. In Memoriam Caroline Leeflang 2. Opgraving Romeins grafveld Loovelden - Huisen 3. Archeohotspots 4. Nieuws vanuit de redactie van Westerheem 5. Lezersonderzoek Westerheem 6. Afgevaardigdendag zaterdag 8 november 7. AWN stand op de Reuvensdagen in Den Haag 8. Samenwerkingsovereenkomst met MUG Ingenieurs 9. Algemene ledenvergadering op zaterdag 11 april 2015 in Rhenen 10. Nieuws uit de werkgroep Belangenbehartiging 11. Verenigingscontributie 2014 12. Oproep voor genomineerden Bronzen legpenning 13. Ruud Raats in EOS – Graven als hobby 14. Vanuit de werkgroep PR en Communicatie

1. In Memoriam Caroline Leeflang Op 25 september jl. is vrij onverwacht Caroline Leeflang overleden. Caroline was op vele fronten actief. Ze was secretaris van de VOiA, van de Stichting Reuvens en van de Stichting Archeologie & Publiek. Dat alles deed zij zeer betrokken en bevlogen. Als AWN hebben wij in al die hoedanigheden regelmatig zeer constructieve en plezierige contacten met haar gehad. Ze was actief betrokken bij de totstandkoming van de samenwerkingsovereenkomsten tussen AWN en VOiA. Ze was de spil voor de Reuvensdagen en daarbij voor ons een belangrijke steun. We gaan haar missen en danken haar zeer voor alles wat zijn voor de Nederlandse archeologie heeft gedaan.

Links: Caroline tekent samen met Tonnie de samenwerkingsovereenkomst – Foto: FvdB.

1

2. Opgraving Romeins grafveld Loovelden - Huisen Op 1 september is in Huissen de opgraving gestart van een Romeins grafveld. ADC Archeo-projecten is de uitvoerder, met assistentie van zo’n 50 vrijwilligers, meest AWN-leden. Dit project heeft een bijzondere voorgeschiedenis. Loovelden is een nieuw te bouwen woonwijk in Huissen. Het grafveld en twee aan weerzijden gelegen nederzettingen waren bekend uit het vooronderzoek. Indertijd is besloten het terrein voor een klein deel op te graven en de rest in situ te behouden. Uit de opgraving bij aanleg van de riolering bleek het echter om een bijzonder rijk grafveld te gaan. Er werd onder meer een complete grafkamer gevonden met zeer rijke vondsten.

Foto: Rob Nijsse

Foto: Carel Versluis

Eind vorig jaar kregen wij als AWN-bestuur signalen dat de gemeente de oorspronkelijke plannen, behoud in situ onder de woningbouw, wilde doorzetten. Dat op die wijze van behoud niet veel sprake zou zijn was voor deskundigen wel duidelijk. Als AWN (landelijke en afd. Nijmegen) zijn we samen met de plaatselijke historische kring en het Limesproject in actie gekomen om de gemeente te bewegen op hun besluit terug te komen. Dat is uiteindelijke mede dank zij een advies van de RCE, ook gelukt. Het probleem was nu wel de financiering. De opgraving was alleen met een beperkt budget te realiseren. In goed overleg tussen ADC en AWN is toen gekozen voor inzet van een groot aantal vrijwilligers. Die hebben zich ook volop aangemeld. AWN-leden uit de afdelingen 16 en 17 maar ook uit andere afdelingen en van de historische kring Huissen werken vol enthousiasme mee aan de opgraving. Rob Nijsse, voorzitter van afd. 17, coördineerde dit alles. De opgraving duurde 5 weken en in die tijd is er bijna 6.000 m2 grafveld onderzocht en zijn er ca. 80 nieuwe graven aan het licht gekomen. 40 graven waren al uit vooronderzoek bekend, zodat het geheel komt op ca. 120 graven. Het grafveld kenmerkt zich, naast de bekende 'homogene' laatste fase van het grafritueel in de Romeinse tijd (kringgreppel-heuvel-bijzetting-grafgiften beker-bord-kom of kruik), door een vier tot vijftal afwijkende graven. Afwijkingen bestaan uit de grootte van het grafmonument, de vorm van de grafkuil, de rijkdom en variatie in grafgiften en het elitaire karakter van enkele grafgiftenassemblages. Datering van het grafveld is vooralsnog begin 1e eeuw tot eind 3e eeuw. Na afsluiting van dit project evalueren we hoe deze wijze van samenwerken verlopen is. Daarover doen we verslag in een volgend nummer van Westerheem.

2

3. ArcheoHotspots De eerste ArcheoHotspots is vanaf 23 september te bezoeken in het Allard Pearson Museum. Om 10 december zal de officiële opening plaats vinden. In Eindhoven gaat een nieuw Erfgoedcentrum met daarin de ArcheoHotspot naar verwachting in het voorjaar open. Ook ’s-Hertogenbosch is in voorbereiding. Met verschillende andere locaties zijn contacten voor mogelijke volgende projecten. Het loopt dus goed en de eerste reacties zijn zeer positief. Meer informatie en het verder verloop is te vinden op de website www.archeohotspots.nl We zijn nu een profiel aan het opstellen voor de functies die vrijwilligers binnen een ArcheoHotspot zouden kunnen vervullen. Daar zullen hulpmiddelen en voor zover nodig scholing voor worden ontwikkeld. Wie over dit vrijwilligersprofiel mee wil weten of mee wil denken kan contact opnemen met Tonnie van de Rijdt [email protected]

4. Nieuws van Westerheem door: Akke de Vries-Oosterveen Dit najaar verschijnen er drie bijzondere edities van Westerheem. Het zijn alle drie extra dikke uitgaven. AWN-leden krijgen deze herfst een groot aantal extra pagina’s cadeau met interessante archeologische informatie. De redactie draait overuren. Westerheem-jubileumnummer Twente In oktober wordt de 40-jarige afdeling Twente in het zonnetje gezet met een Westerheem-jubileumnummer. Iedere jubilerende AWN-afdeling ontvangt van de redactie een uitnodiging om artikelen over de eigen regio aan te leveren. Leden van deze afdeling hebben ruimschoots gebruik gemaakt van de geboden gelegenheid en veel Twentse archeologische verhalen aangeleverd, het zijn er maar liefst zeven. Zodoende is het oktobernummer een extra dik nummer van 80 pagina’s. Westerheem-special “Graven in Holland” Tegelijk met het reguliere Westerheemnummer ontvangen alle AWN-leden de Westerheem-special “Graven in Holland”. Deze gaat over de hoven van de Hollandse graven tot het eind van de 13e eeuw in vergelijkend perspectief. Besproken worden de hoven van Alkmaar, Bloemendaal, Haarlem, Vogelenzang, Leiden, Den Haag, Loosduinen, Delft, Gouda, Vlaardingen, Dordrecht en verrassend genoeg ook Middelburg. De bundel is feestelijk gepresenteerd in de Grote Kerk van Vlaardingen op 19 september tijdens het symposium over de Slag bij Vlaardingen. Het eerste exemplaar is door de AWN-voorzitter mevrouw Tonnie van de Rijdt-van de Ven aangeboden aan Jeroen Bouwmeester van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, senoir onderzoeker Middeleeuwen. Westerheem-themanummer over de archeologie van WOII. De Westerheem- special is een extra zevende editie van Westerheem, die met een zekere regelmaat verschijnt. De vorige Westerheemspecials gaan over de Vlaardingencultuur (2010) en archeologie en DNA-onderzoek (2008). In december verschijnt een extra dik Westerheem-themanummer over de archeologie van de Tweede Wereldoorlog. Dit is een betrekkelijk nieuwe vorm van archeologie, die de laatste tien, vijftien jaar in opkomst is. 3

Het gaat daarbij niet alleen om de spraakmakende onderzoeken naar de resten van concentratiekampen, maar ook om het nauwkeurig vast leggen van “vergeten” structuren zoals bijvoorbeeld stedelijke schuilkeldercomplexen, loopgraven en munitiedepots. Maar ook aan het bergen van vliegtuigwrakken wordt aandacht besteed. Daarnaast zijn er bijdragen over vondstcategorieën als identiteitsplaatjes en patroonhulzen te verwachten. Natuurlijk laat de AWN-afdeling uit Nijmegen, die zich op de Tweede Wereldoorlog heeft toegelegd, van zich horen door middel van een opgravingsverslag. De vraag naar nut en noodzaak van deze vorm van archeologie roept verschillende reacties op. Het is zo dat archeologie een aanvulling of meer persoonlijke invulling kan geven op kennis die we uit andere historische bronnen kunnen halen, zeker nu het aantal mensen dat uit eigen ervaring nog kan vertellen over de oorlogstijd steeds kleiner wordt. Wat kunnen AWN-leden betekenen voor Westerheem De redactie van Westerheem probeert de diverse aspecten van de Nederlandse archeologie onder de aandacht te brengen van de AWN-leden. Hierbij gaat het niet alleen om archeologisch onderzoek, maar ook om wat vrijwilligers kunnen betekenen voor archeologische educatie en belangenbehartiging. Mocht u suggesties hebben voor de redactie, deze zijn uiteraard welkom, stuurt u gerust een mail naar: [email protected]. Waar moet uw nieuws naar toe? Meldingen over initiatieven, tentoonstellingen en lezingen kunnen gestuurd worden naar Marijn Lockefeer ([email protected] ) en berichten voor Werk in Uitvoering kunnen naar Jan Coenraadts ([email protected]).

5. Lezersonderzoek Westerheem Westerheem is een van de belangrijkste producten die we als AWN onze leden bieden. Het landelijk bestuur en de redactie van Westerheem willen graag de mening van leden / lezers over het tijdschrift kennen. Die informatie is van belang voor behoud en zo mogelijk vergroting van het aantal leden / lezers en om de toekomstige koers van Westerheem te bepalen. Dat betreft op de eerste plaats de inhoud, maar bijvoorbeeld ook het al dan niet plaatsen van advertenties en het al dan niet (ook) digitaal laten verschijnen van Westerheem. Dit najaar zal daarom een lezersonderzoek worden gehouden. Op de Afgevaardigdendag draaien we ‘proef’ met de enquête en maken we afspraken hoe afdelingen het onderzoek binnen hun leden gaan uitzetten. De bedoeling is dat per afdeling 20% van de leden het verzoek krijgt aan het onderzoek mee te doen, waarbij de afdeling een goed mix moet maken van actieve en niet-actieve leden. In Westerheem (decembernummer) komt ook een oproep, waarmee iedereen die wil eveneens aan het onderzoek kan meedoen. Het wordt een enquête die naar keuze digitaal of op papier kan worden ingevuld. Op de Afgevaardigdendag horen jullie meer daarover.

4

6. Afgevaardigdendag 8 november Hoofdthema voor de Afgevaardigdendag 8 november a.s. is Ledenwerving en pr. We hebben inmiddels een actieve Werkgroep Pr en communicatie, zie pnder punt 14 van deze Nieuwsbrief. De werkgroep zal zich kort presenteren en vooral luisteren naar de ideeën en wensen van de afdelingen. Met elkaar gaan we in discussie over hoe meer leden te werven en leden te behouden. Daarnaast staan op de agenda de voorstellen voor de besteding van het legaat van Dhr. Roda en de lezersonderzoek Westerheem. We hopen 8 november van alle afdeling twee afgevaardigden te mogen begroeten. De Afgevaardigdendag vindt plaats bij de RCE - Amersfoort. De uitnodiging en agenda worden half oktober naar alle afdelingen verzonden. Aanmeldingen kunnen vanaf nu worden doorgegeven aan de secretaris: [email protected]

7. AWN-stand Reuvensdagen De Reuvensdagen zijn dit jaar 20 en 21 november in Den Haag. Zoals ieder jaar zullen we er ook dit jaar weer met de AWN-stand staan. Met de stand moeten we beroepsarcheologen en studenten laten zien wat wij als AWN hen te bieden hebben. Doel van onze stand is de vele mogelijkheden voor samenwerken met beroepsarcheologen volop te benutten en ook om hen, voor zover geen lid, daar wel toe te verleiden. Daarvoor hebben we weer de hulp van de afdelingen nodig. Breng naar de Afgevaardigdendag materiaal uit je eigen afdeling mee voor de AWN-stand. Bijvoorbeeld afdelingsperiodieken of andere publicaties, foto’s van bijzondere activiteiten zoals educatieprojecten, experimentele archeologie, restauraties en wat jullie verder zelf kunnen bedenken.

8. Samenwerkingsovereenkomst met MUG Ingenieurs Onlangs is een nieuwe samenwerkingsoverkomst gesloten met MUG Ingenieursbureau. Ook dit bureau wil graag meer gaan samenwerken met vrijwilligers en volgt daarvoor de modelovereenkomsten zoals overeengekomen tussen AWN, VOiA en NVAO. Deze modelovereenkomsten zijn begin dit jaar allemaal geactualiseerd. Zie voor de laatste versie onze website onder Vereniging / partners en Onderzoek /meewerken aan onderzoek. Er zijn onder meer nieuwe afspraken gemaakt over het evalueren bij meewerken aan projecten. We hebben de indruk dat evaluaties echter niet of nauwelijks plaatsvinden, althans niet formeel en niet schriftelijk worden vastgelegd. Als landelijk bestuur hebben we tot nu toe geen evaluatieverslagen ontvangen. Daarom het verzoek aan alle afdelingen. Wees daar attent op. We beseffen dat afdelingsbesturen lang niet altijd op de hoogte zijn van meewerken door individuele leden, want in veel gevallen loopt dat via directe contacten. Een suggestie is dan om bijvoorbeeld eens per jaar met de betreffende leden te bespreken wie bij welke bedrijven heeft meegeholpen en wat de ervaringen daarbij zijn. Daar kunnen we dan allemaal van leren.

5

9. Algemene ledenvergadering op zaterdag 11 april 2015 in Rhenen Algemene ledenvergadering op zaterdag 11 april 2015 in Rhenen De Landelijke AWN ledenvergadering zal dit jaar plaatsvinden op zaterdag 11 april om 10.30 uur in Rhenen. Het bestuur werkt samen met ons lid Bert Huiskes, conservator van het museum aldaar, aan een boeiend en interessant programma. De agenda met het programma zal in Westerheem worden gepubliceerd. Voorts is de agenda vanaf dat moment te vinden op de website van de AWN: www.awnarcheologie.nl

10.

Nieuws uit de werkgroep Belangenbehartiging

In september heeft de vijfde nieuwsbrief belangenbehartiging het licht gezien onder eindredactie van Paul van Wijk, voorzitter Werkgroep Belangenbehartiging. In deze nieuwsbrief is informatie opgenomen over belangenbehartiging in afdeling 11 (Lek- en Merwestreek), Toezicht en Handhaving en een (vermoedelijke) aquaduct in Nijmegen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de problematiek omtrent vrijstellingsgrenzen naar aanleiding van artikel 41a Monumentenwet 1988. Ook worden voorbeeldbrieven aangereikt ten behoeve van de opbouw van een netwerk van AWN-contactpersonen. Alle verschenen nieuwsbrieven zijn te vinden op de landelijke AWN-website www.awn-archeologie.nl onder bescherming/belangenbehartiging/AWNadvisering/Advies vragen.

11.

Verenigingscontributie 2014

Een paar weken terug hebben de besturen een overzicht ontvangen van leden die de contributie voor 2014 nog niet hebben overgemaakt. Daarover zijn enkele vragen gesteld vanuit afdelingen. 6

We zetten de contributie-inning nog even op een rijtje. Halverwege januari 2014 zijn de contributiebrieven voor 2014 verzonden. Wij hebben de leden verzocht om de contributie binnen 30 dagen te willen betalen. Rekening houdende met wat speling en de tijd die het vergt om bijna 2000 betalingen te verwerken zijn eind maart herinneringen verstuurd. Deze zullen bij niet betaling binnen een maand worden gevolgd door een laatste aanmaning. Medio september hebben de afdelingssecretariaten een overzicht ontvangen van leden die hun contributie nog niet hebben betaald met het verzoek erbij deze leden (indien mogelijk) direct aan te spreken (eventueel per mail of telefoon).

12.

Oproep voor genomineerden Bronzen legpenning

Jaarlijks wordt een oproep gedaan om leden die zeer verdienstelijk zijn voor de AWN te nomineren. De afgelopen twee jaren zijn er geen leden geweest die genomineerd zijn. Dat is bijna niet te geloven. Er moeten toch leden zijn die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de AWN, voor de archeologie? Als u een persoon kent, die gezien de prestaties voor de amateurarcheologie in aanmerking komt voor de Bronzen Legpenning, laat het ons weten. U kunt hem of haar vóór 15 maart 2015 nomineren. Stuur uw nominatie naar de landelijk secretaris, Graag verwijzen wij naar het ‘reglement bronzen legpenning’. Wilt u deze ontvangen? Stuur een mailtje naar de secretaris, [email protected]

13.

Ruud Raats in EOS – Graven als hobby

In het juni nummer van Eos, het Nederlandstalig populairwetenschappelijk maandblad, met boeiende verhalen uit zowel natuurwetenschappen, menswetenschappen als geneeskunde, verscheen een interessant interview met bestuurslid Ruud Raats met als titel “Graven als hobby”. Wie dit artikel wil lezen kan naar de website van EOS; http://eoswetenschap.eu/artikel/graven-als-hobby

14.

Vanuit de werkgroep PR en Communicatie

Al jaren wordt er in het hoofdbestuur gesproken over de oprichting van een werkgroep PR en Communicatie (WG PR&C). Met z’n drieën, Gerti de Koeijer, Matthijs Poelmans en Paul Flos, hebben gereageerd op de laatste oproep in Westerheem en hebben zich opgegeven om PR en Communicatie binnen de AWN weer op de kaart te zetten. Op 8 november, tijdens de Afgevaardigdendag zal de kersverse werkgroep tonen wat zij van plan zijn en hoe zij de ideeën die er leven binnen de AWN een plek hebben gegeven. U kunt Gerti de Koeijer, Matthijs Poelmans en Paul Flos bereiken via e-mail adres: [email protected] Vragen? Heeft u vragen naar aanleiding van deze Nieuwsbrief? Neem dan contact op met de landelijk secretaris, Fred van den Beemt, [email protected]

7