DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN AQUAFIN 2016/1
Asset management
Slim investeren in riolen Preventief rioolbeheer loont
4
Zo weinig mogelijk ongezuiverd afvalwater naar de waterloop
8
2
VOORWOORD
AQUA 2016/1
E
lk jaar opnieuw zetten we bij Aquafin ons beste beentje voor om excellente zuiveringsresultaten neer te zetten. Ook in 2015 slaagden we er in om in heel Vlaanderen hierdoor bij te dragen tot een verdere verbetering van de waterkwaliteit. Een erg nat voorjaar strooide wel roet in het eten voor enkele parameters maar die hebben geen enkele invloed op de kwaliteit van afvalwater dat we zuiveren. Al bij al behaalden we vorig jaar toch een zeer mooi resultaat.
Maar niet alleen de kwaliteit van het gezuiverde afvalwater telt voor ons. We willen er ook voor zorgen dat de verzamelde vuilvracht zo veel mogelijk onze zuiveringsinstallaties bereikt zodat het überhaupt kán gezuiverd worden. En ook daar is regen vaak de spelbreker want als de riool te vol loopt, belandt de inhoud ongezuiverd in een waterloop. Daarom werken we samen met de Vlaamse Milieumaatschappij aan oplossingen om het aantal overstortwerkingen te doen dalen, afhankelijk van de specifieke lokale situatie.
Voor ons volstaat het immers niet om onze opdrachtgevers, of dat nu het Vlaams Gewest is of de gemeenten, koudweg een dienst of product aan te bieden. Het zit in onze genen om breder te kijken en ook onze maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen. In deze Aqua lees je meer over hoe we de infrastructuur die we beheren, en waarin heel veel geïnvesteerd is, in goede conditie houden. Het is die infrastructuur die er mee moet voor zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen kunnen genieten van proper water. En dat zonder hen op te zadelen met de financiële kater van een rioleringsstelsel dat in verval is. Van die boodschap willen we dit voorjaar ook de steden en gemeenten overtuigen. Het is immers de gezamenlijke plicht van alle actoren in de sector om zorg te dragen voor de investeringen uit het verleden en een evenwicht ● te vinden in de uitdagingen die voor ons liggen.
INHOUD 4
Asset management: 4 Preventief rioolbeheer loont 5 Voorraad op basis van risico’s 6 Weg kon op korte tijd weer open 7 Snel en correct opmeten met 3D-scanning
8
Zo weinig mogelijk ongezuiverd afvalwater naar de waterloop
9
Gezuiverd afvalwater vervangt drinkwater in composteerinstallatie
10
Steeds meer zuiveringsgebieden ecologisch geëvalueerd
11
Slibwater apart behandelen voor meer duurzaamheid
12 14 16 18
Tuinieren zonder pesticiden Zo ziet uw drinkwaterfactuur er voortaan uit Door de lens van Misjel Decleer Meander
V.u.: Luc Bossyns, Dijkstraat 8, B-2630 Aartselaar, ondernemingsnummer 0440.691.388 Het contactcenter van Aquafin NV is op weekdagen te bereiken van 7 uur tot 19 uur, op het nummer 03 450 45 45, of via
[email protected] Noodnummer buiten de werkuren: 0800 16 603 Ombudsman: 0472 450 450 of
[email protected] Aqua wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Fotografie: Aquafin, Jan Locus, Misjel Decleer, Nicolas Herbots, Stad Antwerpen, Shutterstock
Bezoek de Antwerpse ruien zoals u zelf wilt
D
e ruien zijn de onderbuik van Antwerpen. Dit net van ondergrondse gangen dateert van in de Middeleeuwen, al was het toen nog niet overwelfd. Samen met de vlieten en de vesten voorzagen de ruien de stad van water en een binnenhaven. Vandaag kunt u dit verborgen patrimonium herontdekken. De vele oude gewelven, kanaaltjes, bruggen en sluizen herbergen interessante weetjes en geheimzinnige anekdotes.
Zeven jaar geleden openden de ruien de deuren voor het publiek, nadat Aquafin de wanden had uitgerust met aparte kanalen voor afvalwater. Deze kanalen werden verbonden met honderden huisaansluitingen en brengen het afvalwater van de Antwerpenaren naar onze rioolwaterzuiveringsinstallatie. Door de saneringswerken konden de ruien toen worden uitgebouwd als toeristische attractie. Sinds februari dit jaar werden de formules voor een ruienbezoek uitgebreid en geactualiseerd. Er is keuze tussen een groepswandeling met gids, een interactieve begeleide wandeling met tablet en een ontdekkingstochtje per boot. Voor meer informatie en reservaties: www.ruien.be ●
3
Zuiveringen leverden prima werk voor de waterlopen In 2015 beoordeelde de Vlaamse Milieumaatschappij via een controleprogramma de prestaties van 290 rioolwaterzuiveringsinstallaties van Aquafin. Dat gebeurt aan de hand van staalnames, verspreid over
2015
97,6 % RWZI’s voldeed aan alle normen
het jaar. Van deze 290 installaties voldeden er 283 of 97,6 % aan alle opgelegde zuiveringsnormen. De overige 7 installaties kwamen slechts een fractie te kort.
D
at het een moeilijk jaar zou worden om aan alle normen te voldoen, was al vroeg duidelijk. Het jaar startte immers met “zeer abnormaal veel regen”. Januari 2015 gaat de geschiedenis in als de op zes na natste januarimaand sinds het begin van de metingen. De concentraties aan te verwijderen stoffen waren in het binnenkomende afvalwater al erg laag door de vele regen. De rest van het jaar was nodig voor een inhaaloperatie om alsnog aan de verplichte verwijderingspercentages te voldoen. Toch zette Aquafin een mooi resultaat neer
want uiteindelijk lagen de verwijderingspercentages nauwelijks lager dan in topjaar 2014. Voor de nutriënten fosfor en stikstof bleven we ruim boven de Vlaamse doelstelling van 75 %. Hoewel 7 installaties nipt niet aan de vooropgestelde verwijderingspercentages kwamen, voldeden alle zuiveringen wél ruimschoots aan de concentratienormen. Dat betekent dat ze hun werk voor het milieu meer dan behoorlijk deden. Nooit eerder heeft Aquafin bovendien zoveel vuilvracht aangevoerd én verwijderd als in 2015. ●
Concentratienormen voor 100 % gehaald Op 6 na natste januari ooit: 123,9 mm 25 neerslagdagen 5,1 miljoen inwonersequivalenten in totaal aangesloten
4
AQUA 2016/1
Preventief rioolbeheer loont Opmetingen zijn vaak de eerste stap
Het uitgangspunt is dat de beschikbare middelen op het juiste moment en op de juiste plaats worden ingezet. Het asset management plan van Aquafin omvat vier stappen: 1. OPMAAK INSPECTIE- EN RUIMINGSPROGRAMMA
Meer dan 5.500 kilometer leidingen heeft Aquafin nu al in beheer voor het Vlaamse Gewest. Gezien de ouderdom van een groot deel van de infrastructuur, stijgt het budget voor vervangingen en renovaties jaar na jaar. Steden en gemeenten doen er goed aan om ook hun rioleringsinfrastructuur preventief te inspecteren en waar nodig in te grijpen. Dat vermijdt onverwachte breuken of instortingen waarvan de economische en maatschappelijke impact vele malen groter is.
I
n de veronderstelling dat een riolering 75 jaar meegaat, is volgens berekeningen van de Vlaamse Milieumaatschappij jaarlijks een bedrag gelijk aan 1 à 2 % van de totale waarde van het stelsel nodig voor onderhoud en renovatie. Voor alle Vlaamse steden en gemeenten samen komt dat neer op een investering van 400 miljoen euro per jaar. In werkelijkheid blijkt echter dat er op gemeentelijk niveau jaarlijks slechts 100 miljoen euro geïnvesteerd wordt in het onderhoud van rioleringsstelsels. Voor de volgende generaties dreigt dan ook een groot probleem. Want hoe betrouwbaar zijn oude riolen die niet of nauwelijks onderhouden worden?
Voor gemeenten is het als dansen op een slappe koord: de financiële druk is erg hoog en er moet ook nog geïnvesteerd worden in de uitbouw van het stelsel om te voldoen aan de Kaderrichtlijn Water.
Bij het zoeken naar een evenwicht en een maximaal rendement van het te besteden budget, houden ze best rekening met de gevolgschade van een eventueel incident. Niet elke rioolbreuk heeft grote gevolgen, maar de meest kritische knelpunten hou je maar beter in de gaten. Bij falen kosten ze al gauw het tienvoudige van een preventieve ingreep. Een strategie om het rioleringsstelsel op een kostenefficiënte manier in goede staat te houden, kan de gemeente op termijn dan ook heel veel geld besparen.
Goed beheer vraagt een plan De ervaring die Aquafin heeft met het beheer van de gewestelijke zuiveringsinfrastructuur, heeft het bedrijf verwerkt in een plan van aanpak voor asset management dat werkt op lokaal niveau.
In eerste instantie verzamelen we alle informatie over het stelsel: gegevens uit de riooldatabank van de gemeente, omgevingsfactoren (ziekenhuizen, scholen, …), mobiliteit, de eventuele faalhistoriek, locaties die kampen met wateroverlast, welke werken al werden uitgevoerd of nog gepland zijn,… Onze ruime gebiedskennis komt hier zeker van pas. Met de gemeente stemmen we vervolgens af waar de grootste bezorgdheden liggen. Alle voorgaande informatie is belangrijk om de impact van het falen van de infrastructuur te bepalen, ongeacht de waarschijnlijkheid dat het ook effectief gebeurt. Deze inschatting resulteert op het einde van de eerste stap in een programma voor inspectie en ruiming. 2. UITVOEREN INSPECTIEPROGRAMMA In de volgende stap gaan we het terrein op. Door middel van camerainspecties vergaren we informatie over de toestand van het stelsel. Nu we zowel over de theoretische als de reële informatie beschikken, berekenen we de risico’s door de impact van een incident te koppelen aan de kans dat het zich voordoet. Met deze informatie vullen we de riooldatabank verder aan en sturen we het inspectieen ruimingsprogramma bij.
DOSSIER ASSET MANAGEMENT
5
Voorraad op basis van risico’s 3. VOORSTEL OPLOSSINGEN Voor de knelpunten die we vaststelden tijdens de inspecties, stellen we aan de gemeente oplossingen voor. Dat kan gaan van eenvoudige ruimingen van de riool of het frezen van boomwortels tot meer ingrijpende vervangingen en renovaties. Uiteraard prioriteren we de projectvoorstellen in functie van het risicoprofiel en de beschikbare middelen van de gemeente.
Ruimen van de riool
4. UITVOEREN GOEDGEKEURDE OPLOSSINGEN In de laatste stap van het asset management plan voeren we de goedgekeurde maatregelen ook uit. We plannen de werken in en zorgen voor een vlekkeloze uitvoering.
In nood kort op de bal Bovenstaande stappen zijn inherent aan een degelijk en realistisch asset management. Het gros van de risico’s worden met dit plan afgedekt. Toch blijven incidenten mogelijk. Een gemeente die het beheer van haar assets toevertrouwt aan Aquafin, kan daarom ook voor noodinterventies een beroep doen op het bedrijf. We grijpen onmiddellijk in en stabiliseren de toestand om de veiligheid te garanderen of voeren tijdelijke herstellingen uit. Doordat we werken met raamcontracten voor bijvoorbeeld signalisatie, het huren van pompen, bouwkundige herstellingen, camerainspecties en ruimingen, kunnen we erg kort op de bal spelen. Aquafin heeft in elk geval een draaiboek klaarliggen voor noodinterventies, maar zelfs een noodscenario specifiek voor de meest kritische leidingen in een bepaalde gemeente is mogelijk. ●
bevestigt effectiviteit In april 2015 ontving Aquafin als eerste Belgisch bedrijf in België het ISO 55001-certificaat voor de manier waarop het zijn assets beheert doorheen de volledige levenscyclus. Het certificaat bevestigt dat we een doorgedreven risicobeheer hanteren dat rekening houdt met de verwachtingen van al onze stakeholders om de performantie en de betrouwbaarheid van de infrastructuur te garanderen binnen het beschikbare budget. Voor onze klanten is deze certificering een garantie dat hun assets bij Aquafin in goede handen zijn.
Aquafin wil voor alle kritische leidingen in zijn patrimonium een reservebuis en de nodige koppelstukken op voorraad hebben, of minstens op afroep bij de leverancier. In 2016 zal daarom een grote inventarisatie gebeuren en kunnen de onderhandelingen met leveranciers beginnen.
V
an alle leidingen die Aquafin beheert, zijn de persleidingen het meest kritisch wat betreft barsten en breuken. De grote en constante waterdruk zorgt namelijk quasi onmiddellijk voor uitspoeling, met potentiële verzakkingen tot gevolg. Bij gravitaire leidingen duurt het vaak veel langer voor dit opgemerkt wordt. Een kleine barst kan weken tot zelfs jaren standhouden, waarbij de omliggende grond druppelsgewijs wordt weggespoeld. Bovendien is het stelsel vaak zodanig ontworpen, dat een breuk in een gravitaire collector relatief eenvoudig opgevangen kan worden door bijvoorbeeld een bypass met noodpomp en -leiding. Een persleiding bypassen is heel andere koek, want deze leidingen lopen vaak honderden meters tot ettelijke kilometers zonder inspectieputten door onze Vlaamse klei. Je kan niet zomaar halfweg een persleiding plots een noodpomp bijplaatsen. Het komt er dus op aan om de defecte leiding snel te herstellen, om de ecologische, economische en maatschappelijke impact tot een minimum te beperken.
Alle combinaties in stock “Daarom maken we dit jaar een grote inventaris van al onze persleidingen”, zegt Danny Verhulst, groepsleider Bouwkunde. “Van veel leidingen die we hebben overgeërfd van onze voorgangers zijn amper plannen beschikbaar, laat staan dat ze de juiste maten en materiaal van de buis vermelden. Om goed voorbereid te zijn op alle mogelijke incidenten, moeten we van alle buizen weten om welk materiaal het gaat en welke diameter ze hebben. We zullen dus heel wat proefsleuven moeten graven om de nodige vaststellingen te doen.” Met die kennis op zak wil Aquafin voor alle mogelijke combinaties wisselstukken voorzien. Danny Verhulst: “Een verticale barst kunnen we nog redelijk eenvoudig herstellen met een verbindingsstuk. Een horizontale barst kunnen we enkel herstellen door een stuk buis integraal te vervangen door een reservestuk. Maar in sommige gevallen zit je al snel aan een levertermijn van 8 tot 10 weken. Daarop willen we nu anticiperen door alle gebruikte materialen in de meest voorkomende diameters op stock te nemen. Asset management is meer dan weten wat je risico’s zijn. Je moet ook voorbereid zijn op die risico’s.” ●
6
AQUA 2016/1
De rioolbreuk in Hamont zorgde voor een verzakking onder een druk kruispunt
Weg kon op korte tijd weer open e stad Hamont-Achel heeft via rioolbeheerder Riopact al enkele jaren ervaring met de methodiek van Aquafin. We brachten de strategische kritische punten van het rioolstelsel in kaart en stelden voor de stad een inspectie- en maatregelenprogramma op dat we ook uitvoeren. Helaas kan niet alles tegelijkertijd aangepakt worden, waardoor Hamont-Achel vorig jaar ook kennis maakte met ons actieplan voor noodinterventies.
D
“In de volgende dagen werd de exacte omvang van het probleem pas echt duidelijk. Er bleken diverse problemen met de riolering te zijn onder het volledige kruispunt. En laat dit nu net een kruispunt zijn op een belangrijke verbindingsas, met veel industrie er rond! Dankzij de contacten van Aquafin kon er echter heel snel gestart worden met de herstelling. Op die manier konden wij ons concentreren op de communicatie met de bewoners en zorgen voor een omleiding van het verkeer.”
Peter Habraken, bij de stad verantwoordelijk voor de uitbestede openbare werken, doet het relaas. “Net voor een weekend stelden we een kleine verzakking vast in het fietspad ter hoogte van een rioleringsput in de Bosstraat. Enkele dagen later was die put plots wel 30 centimeter onder het betonnen fietspad verder weggezakt. ’s Anderendaags al liet Aquafin een camerainspectie uitvoeren en bespraken we de resultaten. Omwille van de veiligheid besloten we dezelfde dag om de weg volledig af te sluiten voor alle verkeer. Een aannemer die een raamcontract heeft met Aquafin, begon meteen met de herstelling.”
“Dankzij de contacten van Aquafin kon er echter heel snel gestart worden met de herstelling.” “Uiteindelijk moesten er maar liefst een 8-tal rioleringsputten met bijhorende verbindingsbuizen vervangen worden. Omwille van de complexe situatie in de ondergrond kozen we er in overleg met Aquafin voor om zo weinig mogelijk nutsleidingen te verplaatsen en de rioleringsputten op andere posities te voorzien. Hierdoor spaarden we tijd en geld uit.”
“Dankzij een goede opvolging door alle partijen konden wij de weg opnieuw openstellen voor het verkeer na nauwelijks twee maanden, wat erg snel is voor werken van deze omvang. Dit was voor ons een belangrijk punt omdat een omleiding enkel mogelijk was via smalle buurtwegen waar we tijdelijk éénrichtingsverkeer moesten instellen. Verder heeft Aquafin er ook alles aan gedaan om de kosten van de herstelling zo laag mogelijk te houden.” ●
DOSSIER ASSET MANAGEMENT
7
Snel en correct opmeten met 3D-scanning In 1994 nam Aquafin de bestaande bovengemeentelijke infrastructuur voor waterzuivering over van de Vlaamse Milieumaatschappij. Vooral aan de kust en in de kempen exploiteren we pompstations die al een vrij hoge leeftijd hebben en aan renovatie toe zijn. Vaak bestaan er helemaal geen (digitale) bouwplannen van deze infrastructuur of stroken ze niet met de realiteit. Tot voor kort werden de bestaande pompstations handmatig opgemeten voor de opmaak van het renovatieplan.
D
at is een erg arbeidsintensief werk waardoor er maar weinig details in kaart werden gebracht. Doorgaans beperkte het opmeetwerk zich tot het situeren van de bestaande toevoer- en doorvoerleidingen, de afmetingen van de kamers en de locatie van de deksels.
“In 2015 experimenteerden we voor het eerst met de techniek van 3D-laserscanning voor het opmeten van te renoveren pompstations,” vertelt Toon Van Dorpe, groepsleider van het team CAD/GIS/ Opmeten bij Aquafin. “Het toestel bestaat uit een fotolens en een laserscanner die volledig rond hun as draaien
Aquafin scant wegdek Brusselse ring Eind februari paste Aquafin de techniek van 3D-scanning bovengronds toe op de Brusselse ring. Ter hoogte van de Albert I-laan in Vilvoorde voeren we binnenkort een onderdoorpersing van de ring uit. Wegbeheerder Agentschap Wegen en Verkeer eist in zo’n geval dat de bouwheer de staat van het wegdek voor en na de werken controleert op eventuele verzakkingen. De opmeting gebeurde ’s nachts om de hinder voor het verkeer te beperken want de ring moest hiervoor gedeeltelijk afgesloten worden. Over twee jaar, als onze infrastructuurwerken beëindigd zijn, volgt een tweede opmeting.
op een driepikkel. De scanner maakt een puntenwolk van de omgeving en de fotolens maakt de bijhorende foto’s als dat zo is ingesteld, want het is perfect mogelijk om alleen te scannen. Tijdens het opmeten wordt het toestel een aantal keren verplaatst.” In korte tijd kan de hele omgeving zeer nauwkeurig opgemeten worden door het aan elkaar koppelen van de verschillende scans. De afwijking is uiterst beperkt en bedraagt slechts 2 mm op een afstand van 300 m.
Precies en goedkoop Wanneer alle beelden aan elkaar geplakt zijn, ontstaat er een 3D-beeld
dat kan ingeladen worden in de CAD-software waarmee Aquafin aan de slag gaat voor het nieuwe ontwerp. Starten vanaf een 3D-beeld heeft het grote voordeel dat er minder ontwerpfouten kunnen gemaakt worden omdat het meteen duidelijk is dat leidingen elkaar zouden dwarsen. Het uiteindelijke nieuwe ontwerp wordt nadien uiteraard weer vertaald naar een 2D-plan voor uitvoering. 3D-scanning in ondergrondse ruimtes vraagt wel enige voorbereiding. Natte kelders moeten eerst geruimd worden en muren moeten schoon gespoten worden zodat de scanner zijn werk kan doen. Daar staat tegenover dat de opmetingen een stuk sneller gaan en dus goedkoper zijn en dat de bediener van het toestel niet de hele tijd ondergronds hoeft te blijven. Aquafin is dan ook vast van plan om deze techniek in de toekomst meer en meer in te zetten. 3D Laserscanning is geen nieuwe techniek, maar ondergronds wordt hij nog niet zo vaak gebruikt. ●
8
AQUA 2016/1
Zo weinig mogelijk ongezuiverd afvalwater naar de waterloop Het overgrote deel van de rioleringsstelsels zijn vandaag van het gemengde type: naast afvalwater transporteren ze ook regenwater. Bij felle regen kan het verdunde afvalwater via nooduitlaten op het stelsel de leiding verlaten om wateroverlast via de riooldeksels te vermijden. Maar zo’n overstort kan wel een belangrijke ecologische impact hebben
Het is dus belangrijk om de doorvoerdebieten af te stemmen op de bestaande of geplande zuiverings- en bergingscapaciteit. Verder kan het afkoppelen van verharde oppervlakten of van parasitair water in bepaalde gevallen een oplossing bieden. Het zoeken naar de beste methode om de overstortwerking af te remmen, gebeurt aan de hand van hydraulische computermodellen. Simulaties met behulp van verschillende types buien laten toe om te berekenen welk aandeel van het volume rioolwater in het stelsel blijft en welk aandeel naar de waterloop overstort.
op de waterloop. Samen met de Vlaamse Milieumaatschappij zoekt Aquafin intensief naar oplossingen om de werking van overstorten te verminderen.
V
aak wordt in eerste instantie gedacht aan de aanleg van een bergbezinkingsbekken om de bergingscapaciteit ter hoogte van het overstort uit te breiden. Het vuil kan er in bezinken, waardoor het water dat in extreme gevallen toch nog overstort, deels gezuiverd is. Toch is zo’n bergbezinkingsbekken maar zelden de beste oplossing. Veel efficiënter én goedkoper is het om de doorvoerdebieten van het stelsel aan te passen. “Per slot van rekening is het toch de bedoeling om zo veel mogelijk van het verzamelde afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie te krijgen,” weet Krista Decat, die bij Aquafin verantwoordelijk is voor een visieontwikkeling over zuiveringsgebieden. “De meeste van onze installaties zijn ontworpen om tot zes keer het debiet bij droog weer te kunnen oppompen en verwerken. Dan is het kosteneffectief om ervoor te zorgen dat het meest vervuilde water, ook bij regenweer, tot aan de waterzuivering geraakt. Als de capaciteit van de zuiveringsinstallatie niet volstaat, kunnen we er beter voor zorgen dat de zuiveringscapaciteit wordt opgedreven zodat het afvalwater in het extra gecreëerde volume wel doorgedreven kan behandeld worden. Dat heeft als bijkomend voordeel dat ook het bezonken vuil in een leiding bij een plotse felle bui mee wordt gezuiverd.” Maar ook extra capaciteit op de waterzuivering is niet in elk geval de ideale oplossing. Daarom bekijkt Aquafin een zuiveringsgebied altijd in zijn geheel en dieper in detail op het niveau van de riooldeelbekkens binnen het zuiveringsgebied. Het stelsel bevat constructies zoals knijpingen, die de doorvoer beperken, en pompstations waarmee we de riooldeelbekkens afbakenen. Omdat de knijpconstructies het doorvoerdebiet beperken, hebben ze een grote invloed op de volumes die doorheen het rioolstelsel getransporteerd worden.
Meer zuurstof voor de IJse
D
e IJsevallei, vanaf Hoeilaart tot Neerijse, is een van de eerste gebieden waarvoor de Vlaamse Milieumaatschappij alle betrokken partijen rond de tafel brengt voor de ontwikkeling van een integrale visie. Wanneer de overstorten op de IJse werken, dan daalt immers het zuurstofniveau in de waterloop zo sterk dat het tijdelijk problematisch wordt voor de zeldzame vissoorten die er leven. Dus worden de gegevens en de inzichten van de verschillende gemeenten in de vallei, het Agentschap Natuur en Bos, de Provincie, Aquafin en de Vlaamse Milieumaatschappij momenteel verzameld in een langetermijnvisie. Hieruit zullen een aantal concrete voorstellen komen voor verschillende locaties in de vallei om de werking van de overstorten op de IJse te verminderen.
9
De composteerinstallatie van EcoWerf
Ook samenstelling van overstortwater speelt een rol Niet alleen hoe vaak een overstort werkt en de hoeveelheid water die geloosd wordt zijn belangrijke gegevens om de impact op de ontvangende waterloop te bepalen. Aquafin onderzoekt ook de samenstelling van het overstortwater, want die verschilt wel degelijk van rioolstelsel tot rioolstelsel. Door middel van meetcampagnes op het overstort en in de buis, proberen we te achterhalen op welke plaatsen het oppervlaktewater het meest belast wordt met zuurstofvragende stoffen als het overstort werkt. Daar is de impact op het waterleven immers het grootst. Momenteel werkt Aquafin aan de ontwikkeling van een tool om de vuiluitstoot van overstorten te voorspellen. Het is best mogelijk dat een overstort dat minder vaak werkt maar àls het werkt wel veel hogere concentraties zwevende stoffen uitstoot, eerder wordt aangepakt dan een overstort dat vaker sterk verdund afvalwater loost. Met het oog op de Kaderrichtlijn Water wordt in een volgende stap ook de kwaliteit van het oppervlaktewater mee in rekening genomen. De lat voor een overstort op een kwetsbare beek waar fauna en flora hersteld zijn, moet immers hoger liggen dan voor een overstort op een grotere rivier. De prioritering voor projecten om overstortwerking te reduceren of de kwaliteit van het overstortwater te verbeteren, verloopt in nauw overleg met de Vlaamse Milieumaatschappij. ● De impact van overstorten op de waterloop is niet overal gelijk.
Gezuiverd afvalwater vervangt drinkwater in composteerinstallatie
I
n Leuven ligt de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Aquafin vlak naast EcoWerf, het intergemeentelijk milieubedrijf voor Oost-Brabant. Hier wordt het opgehaalde groente-, fruit- en tuinafval uit 27 gemeenten verwerkt in een composteerinstallatie. Ook gras en bladeren die werden ingezameld op de containerparken en organisch afval van bedrijven belanden hier. Voor de bevochtiging van de biofilters in de composteerinstallatie gebruikte EcoWerf tot nog toe leidingwater, zo’n 6.000 m³ per jaar. Deze toepassing vereist echter niet de kwaliteit van kostbaar drinkwater en het gezuiverd afvalwater van de naastgelegen zuiveringsinstallatie is dan ook een prima alternatief. EcoWerf ondertekende een overeenkomst met Aquafin voor een geschatte afname van 8.000 m³ effluent op jaarbasis en er wordt een vaste toevoerleiding aangelegd tussen de twee bedrijven.
“We gaan starten met het gebruik van dit water voor de bevochting van onze biofilters. Daarna willen we het ook inzetten voor de bevochtiging van het compost tijdens het composteringsproces en eventueel ook voor de reiniging van het terrein met onze borstelwagen,” kadert Dirk Verbruggen, projectleider Compostering bij EcoWerf, de overeenkomst. “We vangen nu al regenwater op dat we gebruiken in de voorbewerking van het composteerproces en voor het reinigen van de stortbunkers en de ophaalwagens. Maar die hoeveelheid volstond niet. We berekenden dat we de installatiekosten voor het gebruik van gezuiverd afvalwater al na ongeveer twee jaar zullen terugverdiend hebben. Bovendien zullen we minder leidingwater moeten afnemen van het net en dan is er ook nog de ecologische winst. Bij een gebruik van 8.000 m³ effluent daalt onze CO2-uitstoot per jaar toch al gauw met 2.500 kg. Iedereen vaart er dus wel bij.” Aquafin heeft met een aantal Vlaamse bedrijven en intercommunales overeenkomsten lopen voor het gebruik van gezuiverd afvalwater. Zo wordt het bijvoorbeeld na een kleine voorbehandeling ook gebruikt als proceswater of koelwater in de industrie. Mits een doorgedreven zuivering kan het zelfs opgewaardeerd worden tot drinkbaar water.
●
10
AQUA 2016/1
Steeds meer zuiveringsgebieden ecologisch geëvalueerd
Om de prestaties van de bovengemeentelijke infrastructuur voor rioolwaterzuivering te kunnen evalueren heeft de Vlaamse Milieumaatschappij, in overleg met Aquafin, Ecologische Performantie Indicatoren ontwikkeld. Uit de meest recente resultaten blijkt dat onze infrastructuur het goed doet.
D
e Ecologische Performantie-Indicatoren (EPI) evalueren de prestaties van de riolerings- en zuiveringsinfrastructuur op ecologisch vlak aan de hand van meetgegevens. Op basis van de verkregen statische gegevens en meetgegevens kan de Vlaamse Milieumaatschappij niet alleen de prestaties van Aquafin objectief beoordelen, maar kan ze ook haar beleid afstemmen op de investeringen die het grootste rendement opleveren voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. De analyse van de meetgegevens stelt Aquafin dan weer in staat om het ecologisch resultaat van zijn activiteiten te maximaliseren.
Het laatste jaar waarvoor officiële resultaten bekend zijn is 2014. Eind vorig jaar was de evaluatie hiervan afgerond. Uit de resultaten voor 2014 blijkt een verdere lichte verbetering voor die indicatoren waar Aquafin de volle verantwoordelijkheid voor kan opnemen. De totale operationele beoordeling voor dat jaar is dus positief, zelfs al is het gebied waarop dit indicatorenkader is toegepast groter dan de jaren ervoor. In 2014 werden de indicatoren berekend voor 158 zuiveringsgebieden, tegenover 145 in 2013. Samen omvatten ze meer dan 90% van de Vlaamse inwoners die in de toekomst op de centrale zuiveringsinfrastructuur aangesloten zullen zijn. Als we de indicator waar Aquafin niet verantwoordelijk voor is mee in beschouwing nemen, zien we een nogal variabele score. Dit is de indicator die het aantal overstorten van ongezuiverd afvalwater meet en deze is in belangrijke mate afhankelijk van de neerslag. De meeste riolen zijn nog van het gemengde type, waardoor het regenwater van daken, straten en parkings mee in de riool terechtkomt. Bij hevige regen treden dan onze overstorten in werking. Omdat deze overstortwerkingen het gevolg zijn van factoren waarover Aquafin niet voldoende controle heeft, wordt het bedrijf hier ook niet op beoordeeld.
11
Slibwater apart behandelen voor meer duurzaamheid
D
e zuiveringsinstallaties van Aquafin verwijderen stikstof uit het afvalwater via de klassieke cyclus. In dit proces van nitrificatie/denitrificatie zetten groepen bacteriën ammonium via nitraat om in stikstofgas. Om de nodige zuurstof in het bekken te brengen zijn echter grote hoeveelheden energie nodig. Daarom zoekt Aquafin continu naar technieken die besparen op beluchtingsenergie en zo het zuiveringsproces optimaliseren. Een duurzame waterzuivering betekent immers een kleinere ecologische voetafdruk.
Een groot deel van de stikstof in het te zuiveren afvalwater is afkomstig van onze eigen slibverwerking. Het is immers net de eigenschap van dat slib om de stikstof op te nemen. De zogenaamde slibwaters die in het slibverwerkingsproces vrijkomen, bevatten hoge concentraties ammonium en weinig geconcentreerd organisch materiaal. We zien dit vooral op zuiveringsinstallaties waar het slib vergist of gedroogd wordt. Om de klassieke zuivering minder te belasten, behandelen we deze slibwaters apart en met meer energievriendelijke technieken alvorens ze door de klassieke zuivering te laten gaan. Voorbeelden van deze nieuwe technieken zijn Anammox en Sharon.
Testen met duurzame technologie 5 indicatoren waarop de infrastructuur van Aquafin geëvalueerd wordt: > wordt de capaciteit van
de pompen en vijzels van de rioolwaterzuiveringsinstallaties voldoende benut? > wordt het water daar voldoende
gezuiverd? > wordt de capaciteit van de
belangrijke pompstations op het rioolstelsel voldoende benut? > werken de overstorten niet
Aquafin heeft pilootinstallaties opgezet op de zuiveringsinstallaties van Antwerpen-Zuid en Leuven om onderzoek uit te voeren naar de Anammox en Sharon technologie. Dit zijn zo’n zuiveringsinstallaties waar lage debieten slibwater met hoge concentraties ammonium geproduceerd worden. Voor de verwijdering van stikstof maken Anammox en Sharon gebruik van een andere soort bacterie. Anammox zet de Anammox bacterie in die zeer gevoelig is en traag groeit. Sharon gebruikt heterotrofe organismen die hun organisch celmateriaal opbouwen uit organische stoffen. Het uiteindelijke resultaat is hetzelfde, namelijk ammonium omzetten in stikstofgas zonder de tussenkomst van nitraat. Door het verminderde stikstofgehalte is de kwaliteit van het behandelde slibwater aanzienlijk verbeterd alvorens het door de klassieke zuivering gaat en kunnen deze installaties beter de zuiveringsnormen halen. ●
meer dan verwacht? > speelt Aquafin voldoende in
op incidenten die zich voordoen in de waterzuiveringsinfrastructuur?
Naast de controle door de Vlaamse Milieumaatschappij, onze ecologisch toezichthouder, berekent Aquafin sinds 2012 de belangrijkste indicatoren ook maandelijks zelf. Als bepaalde indicatoren voor een installatie negatief evolueren, is het bedrijf zich daar onmiddellijk van bewust en kan het sneller bijsturen. ●
De Sharon-installatie op de zuiveringsinstallatie van Leuven
12
AQUA 2016/1
Tuinieren
zonder pesticiden Sinds begin 2015 zijn er nieuwe regels rond pesticidengebruik van kracht voor alle terreinen waar niet aan land- en tuinbouw gedaan wordt. Net zoals voor gemeenten of andere terreinbeheerders heeft deze nieuwe wetgeving ook impact op het uitgebreide groenonderhoud van Aquafin. Het bedrijf begon een tiental jaar geleden al het pesticidengebruik af te bouwen om zo te komen tot een biodivers groenonderhoud. Want zonder… is gezonder! “Da’s meteen de naam van de campagne die de Vlaamse Milieumaatschappij opzette sinds de nieuwe regelgeving van kracht is”, weet Marc Vanhullebusch, adviseur groenbeheer bij Aquafin. “Die campagne heeft als doel iedereen aan te zetten tot een zo minimaal mogelijk gebruik van pesticiden. Dat is ook de basis van de visie die we bij Aquafin hanteren en die we nu al tien jaar omzetten in de praktijk. We concentreerden ons eerst op rietvelden en zuiveringsinstallaties dicht bij natuurgebieden. Daarna breidden we stelselmatig uit zodat we sinds 2012 kunnen zeggen dat we een pesticidenen herbicidenvrij biodivers groenonderhoud hebben.” Volgens Vanhullebusch kan je best bij de indeling van de ruimte al denken in functie van een pesticidenvrij onderhoud. “Grotere ruimten kan je indelen als bloemenweide,” illustreert hij. “Of als een ruigte, een gecontroleerde wildgroei zeg maar. Belangrijk is dat je ook rekening houdt met de locatiespecifieke omstandigheden, zoals de grondsoort en de vochtigheid van een terrein. En als de ruimte bijvoorbeeld dicht bij een natuurgebied ligt, kan je hier op inspelen door de natuurlijke vijanden van ongewenste dieren of planten aan te trekken. Zo creëer je een natuurlijke kringloop.”
“Als rupsen de blaadjes van de beplanting opeten, zullen er wel weer blaadjes groeien. We hebben dan ook geen planten of vruchten te oogsten natuurlijk. Wespen, bijen of insecten: soms hebben we niet liever. Het zijn de natuurlijke vijanden van bijvoorbeeld bladluizen en op die manier ontwikkel je een biodivers groenbeheer. Maar een stadspark vol bijen en wespen is natuurlijk niet aan te raden.”
Onkruid tegenhouden Zodra de ruimtes zijn ingedeeld, komt de beplanting. Bij het aanplanten van bodembeddekende planten kan je gebruik maken van biologisch afbreekbare biomulchdoeken. Die gaan de groei van onkruid in het begin tegen en wanneer na enkele jaren de planten volgroeid zijn, is het doek volledig biologisch afgebroken. De bodembeddekende planten verhinderen dan zelf de groei van ongewenste indringers. Voor een bodembedekkend effect kan je ook lage witte klaver mee inzaaien. Die onderdrukt het andere onkruid en levert gratis bemesting op door zijn typische omzetting van stikstof naar voedingsstoffen. Ook de keuzes die je maakt omtrent verhardingen zullen een effect hebben op het groenonderhoud. Een grasdal is makkelijk op te nemen in het maaibeheer, bij kiezelpaden is dat al wat moeilijker.
Natuurlijk speelt ook de functie van het terrein een rol. “Bepaalde ziekten of plagen bestrijden we bijvoorbeeld niet in ons groenonderhoud”, legt Vanhullebusch uit.
Maak de klik Met een degelijk en doordacht maaibeheer, kom je al heel ver. “Pesticiden gebruiken hoeft eigenlijk echt niet meer, er zijn voldoende alternatieven,” vindt Vanhullebusch. “Ik denk dat het er nu op aankomt dat iedereen de klik maakt en beseft dat niet langer alles kan worden platgespoten. Vertrek vanuit een doordacht pesticidenvrij groenonderhoud en pas dan de alternatieven toe die je worden aangereikt in het draaiboek van de campagne of via de website www.zonderisgezonder.be. Daar kan iedereen – gezinnen, openbare diensten en terreinbeheerders – terecht voor een duidelijk overzicht van alle mogelijkheden. Want elk terrein is natuurlijk anders. Bij Aquafin kunnen we het principe van stomen bijvoorbeeld niet toepassen omdat niet alle plaatsen machinaal bereikbaar zijn met de speciale machines die je daarvoor nodig hebt. We trachten onze infrastructuur zodanig in te richten dat een regelmatig maaibeheer voldoende is om geen pesticiden hoeven te gebruiken.” ● OP DE WEBSITE WWW.ZONDERISGEZONDER.BE KAN IEDEREEN TERECHT VOOR ALLERLEI TIPS OMTRENT PESTICIDENVRIJ GROENONDERHOUD.
13
“Pesticiden gebruiken hoeft eigenlijk echt niet meer, er zijn voldoende alternatieven.” Marc Vanhullebusch
Tips voor ecologisch groenbeheer > Gebruik biomulchdoeken
bij de aanplanting > Trek natuurlijke vijanden aan
van ongewenste indringers > Zaai witte klaver tussen bodembedekkers > Voorzie makkelijk te maaien verharding
14
AQUA 2016/1
Zo ziet uw drinkwaterfactuur er voortaan uit Veilig drinkwater en zuivere waterlopen voor de volgende generaties, daaraan betaalt u mee via uw waterfactuur. De Vlaamse regering voerde vanaf 1 januari 2016 een nieuwe tariefstructuur in voor de waterfactuur, gebaseerd op het principe dat “de vervuiler betaalt”.
D
e factuur die u thuis driemaandelijks van uw drinkwatermaatschappij krijgt, bestaat uit drie delen: uw verbruik van drinkwater, een bijdrage voor de aanleg en het onderhoud van de gemeentelijke riolering en een bijdrage voor de bovengemeentelijke waterzuivering.
Vanaf 2016 voert Vlaanderen voor elke component een vaste abonnementsvergoeding (vastrecht) in en een variabele verbruiksvergoeding (variabele prijs).
> VASTRECHT Het abonnementsgeld is vanaf januari gelijk bij alle drinkwatermaatschappijen. Het wordt berekend per woning, met voor elke component een korting volgens het aantal gedomicilieerden in de woning. Het staat los van uw eigenlijke waterverbruik.
> VARIABELE PRIJS De variabele prijzen per component op uw factuur zijn afhankelijk van uw waterverbruik, uitgedrukt in kubieke meter (m³). Alles wat u méér verbruikt dan het basisverbruik wordt beschouwd als comfortverbruik en daarvoor betaalt u telkens het dubbele tarief (comforttarief). Waar u woont beïnvloedt wel de totale verbruiksvergoeding die u per woning betaalt. Enerzijds is de kostenstructuur van de drinkwatermaatschappijen verschillend. Het gebruik van oppervlaktewater, grond- of importwater, beïnvloedt de productiekost en dus het bedrag dat u wordt aangerekend voor uw drinkwaterverbruik. Anderzijds is de vaste vergoeding die u betaalt voor de afvoer van het gebruikte water via de rioolinfrastructuur per gemeente verschillend.
Vastrecht
HOE DE FACTUUR PRECIES IN ELKAAR ZIT, IS EENVOUDIG UITGELEGD IN EEN FILMPJE VAN DE DRINKWATERMAATSCHAPPIJEN, DAT U KUNT BEKIJKEN OP WWW.AQUAFLANDERS.BE/ DRINKWATERVOORZIENING/MIJNWATERFACTUUR-2016.ASPX
De bijdrage die uw gemeente vraagt, mag echter niet hoger liggen dan 1,4 keer het tarief van de bovengemeentelijke bijdrage. Vier op de vijf gemeenten in Vlaanderen vragen dat maximum. Voor het gebruik van de infrastructuur van het Vlaamse gewest, betaalt iedereen in Vlaanderen hetzelfde bedrag per woning. Het aandeel dat het gewest nog bijlegt bovenop de waterfactuur om de werkelijk kosten van waterzuivering te dekken, is over de jaren heen gedaald, volgens het Europese principe dat de vervuiler betaalt. ●
Zelf uw tarief berekenen? Wat de nieuwe tariefstructuur concreet betekent voor u, kunt u eenvoudig thuis berekenen via de watersimulator op www.vmm.be/data/bereken-jewaterfactuur.
Variabele prijs
15
Benieuwd welke weg ons afvalwater aflegt alvorens het gezuiverd in beken en rivieren terechtkomt? lk jaar zet Aquafin de deuren van enkele rioolwaterzuiveringsinstallaties open, in de eerste plaats voor buurtbewoners maar uiteraard zijn ook andere geïnteresseerden welkom. Het gaat om nieuwe, kleinschalige installaties die het afvalwater van de inwoners van een kleinere (deel)gemeente of wijk zuiveren. De aanwezigen worden in kleine groepjes rondgeleid door een medewerker van Aquafin. Deze burenbezoeken vinden plaats tussen midden april en eind september, telkens op een weekavond. De exacte datums en informatie rond inschrijvingen kunt u binnenkort raadplegen op onze website.
E
Aquafin plant dit jaar burenbezoeken in: > > > > > > > > >
Jesseren (Borgloon) Maarkedal Ouwegem (Zingem) Steenokkerzeel Zuid Bikschote (Poelkapelle) Noordschote (Lo-Reninge) Leisele (Alveringem) Beselare (Zonnebeke) Markegem (Dentergem)
In groep een waterzuiveringsinstallatie bezoeken? Voor groepen organiseren wij gratis rondleidingen op maat op één van onze installaties die hier speciaal voor uitgerust zijn. De voorwaarden en locaties vindt u op www.aquafin.be.
AQUA 2016/1
DOOR DE LENS VAN MISJEL DECLEER
16
Bever maakt comeback Rond 1848 sneuvelde de laatste bever in ons land
Een beverburcht is een vernuftig bouwwerk
en zo’n goede eeuw later waren er nog nauwelijks 1200 dieren verspreid over gans Eurazië. Naast watervervuiling en de aftakeling van geschikte leefgebieden, was het vooral de jacht die leidde tot een bijna volledige uitroeiing van het dier. Nu, anderhalve eeuw later is Castor zoals de bever ook genoemd wordt, aan een stevige opmars bezig en doet deze knager het voortreffelijk in Vlaanderen!
I
n 2000 werd de eerste bever in Vlaanderen gespot langs de Dijle, ten zuiden van Leuven en sindsdien namen de waarnemingen en sporen continu toe. Twee jaar later werd ook de Voerstreek gekoloniseerd. Een jaar later, nog voor een haalbaarheidsstudie rond re-introductie werd voorbereid, werden een twintigtal dieren vanuit Beieren illegaal losgelaten langs de Dijle en sindsdien zijn de dieren niet meer te stuiten. De aantallen voor Vlaanderen worden ondertussen op een honderdtal dieren geschat en de uitbreiding gaat maar door. Als we weten dat bevers zowat de beste landschapsarchitecten van Europa zijn, kan dit ons enkel blij maken. Bevers zorgen voor dynamiek in het landschap, waarmee ze ruimte creëren voor andere soorten.
Waar ze dammen bouwen op rivieren zorgen ze voor een vernatting van de omgeving en een grotere variatie in stroomsnelheden, wat vooral ten goede komt aan waterinsecten, amfibieën en vissen. Door bomen af te knagen creëren ze open plekken in bossen en oevervegetatie waar kruiden kunnen groeien die op hun beurt weer insecten aantrekken.
17
Knaagsporen van een bever
Vrijdag beverdag
Een van de redenen waarom op de bever werd gejaagd was zijn gelijkenis met vissen (een leven in en om het water en een geschubde staart). Onze kerkvaders beslisten dat de bever gelijk was aan vis, waardoor ze geconsumeerd konden worden op vrijdag en tijdens de vasten. Vandaag weten we dat, naast het zogen, een van de vaste kenmerken van een zoogdier de beharing is. Bevers zijn er wel uitzonderlijk mee bedeeld, met op de buik tot 23.000 haartjes per vierkante cm. Ter vergelijking heeft een mens er op zijn hoofd gemiddeld zo’n 300 op die oppervlakte! De waardevolle pels was dan ook een gegeerd item. Doordat de beharing van de bever lucht vasthoudt, vergroot zijn drijfvermogen en zijn isolatie in het water. Ook zijn goede vetlaag onder de huid zorgt voor een extra isolerend element tijdens zijn duik in koud water.
Aangepast aan zijn leefomgeving Bevers brengen het grootste deel van hun leven door in het water of dicht bij de waterkant. Hun voornaamste zintuigen ogen, oren en neusgaten liggen dan ook perfect op een lijn en blijven tijdens het zwemmen net boven water. Tijdens het duiken worden de laatste twee zintuigen perfect afgesloten en worden de ogen beschermd door een knipvlies zodat ze ook onder water kunnen kijken. Een andere aanpassing aan het waterleven zijn de achterpoten. Deze zijn minstens dubbel zo groot als de voorpoten en bezitten ruime zwemvliezen tussen de tenen. Een item dat Castor verder onderscheidt van alle andere knaagdieren is zijn grote, sterk zijdelings afgeplatte staart. Deze dient in eerste instantie als roer bij het zwemmen maar ook als steun bij het rechtop zitten (afknagen van takken van struiken), voor het opslaan van vet, om andere soortgenoten te alarmeren bij gevaar of als airco. De bever kan namelijk aders in zijn staart afsluiten om warmte vast te houden of ze juist open zetten om die warmte kwijt te geraken.
Wanneer ik de camera wil opstellen passeert echter een stel wilde eenden die, wanneer ze me opmerken, verschrikt opvliegen. En opnieuw ontglipt Castor mij. Ik loop nu verder over het pad, oplettend dat ik het gras betreed en niet het grint dat knarst onder de voeten. Bij een volgende bosopening sta ik als het ware aan de grond genageld. Een volwassen dier zit op nauwelijks tien meter van me, half ondergedoken in het water, knabbelend aan de jonge scheuten van een boswilg die het heeft doorgeknaagd en geveld. Het dier trekt velletjes schors af met zijn uitermate grote snijtanden terwijl het met de handige voorpoten de twijg langzaam draait. Na enkele minuten zijn alle twijgjes gepeld en gaat hij te water. Even later zie ik weer een dier dat rustig peddelt met de grote, van zwemvliezen voorziene achterpoten, terwijl het een forse tak in het water meesleurt. Ik ren terug naar de vlonder van waaruit ik het dier met mijn blik kan volgen tot aan de burcht. Op een bepaald moment is het nauwelijks een tweetal meter verwijderd en kijkt me recht aan terwijl het rustig verder zwemt. Kort voor de burcht duikt het dier met de zware tak onder en verdwijnt. Wat heerlijk om deze grote dieren weer te mogen aanschouwen na een afwezigheid van generaties! ●
Hoe krijg je de bever te zien? Bevers zijn in de zomer vooral bij schemering en ’s nacht actief. Eind juni trok ik naar de omgeving van de Bosbeek om een glimp van Europa’s grootste knaagdieren op te vangen. Ik heb me opgesteld op een soort vlonder, een kijkpunt dat de grintput van Aldeneik overschouwt. Iets verderop ligt de plek die ik niet uit het oog mag verliezen: de takkenburcht van de bever. Ze is aangelegd tegenover een hoge oever en onder de waterlijn uitgegraven over een paar meter alvorens een opwaartse knik te maken die leidt naar twee kamers boven het wateroppervlak. In de eerste kamer schudden de bevers hun pels droog, de tweede is bezet met versnipperde takjes die regelmatig worden ververst. Het is in deze laatste dat ze slapen en waarin de jongen worden verzorgd en gespeend. Het draait rond 20.30 uur wanneer ik plots een kleine natte zwarte kop ontwaar in het water. Een alarmerende plets en dan nog enkel wat uitdeinende golven op het verder spiegelende wateroppervlak. Ik weet nu dat er minstens een jong aanwezig is. Na zo’n half uur tevergeefs turen, ga ik actief op zoek. Aan de overkant van het water ligt een eilandje, nauwelijks 20 meter verwijderd en een bever vreet er zich gewoon een weg doorheen het bloemenrijke grasland.
Trek zelf op beverexcursie! Wil je zelf bevers spotten, dan kan je contact opnemen met de beverwerkgroep. Deze organisatie houdt zich bezig met het inventariseren van het aantal bevers en de verspreiding ervan. Via sponsering wisten ze ook een beverreservaat aan te kopen en organiseren ze beverexcursies te voet of per kano. Meer info op www.beverwerkgroep.be
18
AQUA 2016/1
Doe mee met de Natuurpunt Expeditie
N
atuurpunt mag dit jaar 15 kaarsen uitblazen. De ledenorganisatie heeft zich in die relatief korte tijd op de kaart weten te zetten als autoriteit inzake natuurbeheer en kan beschouwd worden als een van de belangrijkste lobbygroeperingen inzake milieubeleid. Ook het grote publiek blijft niet ongevoelig voor acties waarmee de vzw de mensen dichter bij de natuur wil brengen. Tijdens het grote vogel- of vlinderweekend bijvoorbeeld kijken we met zijn allen plots met heel andere ogen naar onze eigen tuin.
Op 25 juni vertrekken 50 teams van maximum 4 personen, verspreid over 5 locaties in Vlaanderen, te voet, te fiets of met de kajak, richting Mechelen. Daar komen ze op zondag 26 juni aan om er het grote verjaardagsfeest van Natuurpunt op gang te trekken. Tijdens hun tocht trekken de teams langs natuurgebieden en waterlopen, zodat ze zelf kunnen ervaren wat beide partners de voorbije jaren betekend hebben voor de natuur in Vlaanderen. Elk team wordt bovendien uitgedaagd om 1.500 euro aan sponsorgeld te verzamelen, dat goed besteed zal worden aan een natuurgebied of beschermde diersoort naar keuze. ●
Een intensere natuurbeleving is ook waar Aquafin naar streeft. Door het afvalwater van de Vlaamse huishoudens te zuiveren, werken we immers actief aan het ecologisch herstel van onze waterlopen, waardoor fietsers, wandelaars en kajakkers terug kunnen genieten van het natuurschoon dat Vlaanderen ons te bieden heeft. Om onze gemeenschappelijke ambities én realisaties in de verf te zetten, is Aquafin dit jaar hoofdsponsor van de Natuurpunt Expeditie.
ONTDEK WELKE ROUTES DE VERSCHILLENDE TEAMS NEMEN EN WELKE NATUURPROJECTEN ZE STEUNEN OP WWW.EXPEDITIENATUURPUNT.BE
Winnaars boek “De Schelde, van bron tot monding”
D
e interesse voor de wedstrijd in de vorige Aqua was vrij groot. We gaven 10 exemplaren weg van het boek “De Schelde, van bron tot monding”, van de hand van Patrick Meire en geïllustreerd met foto’s van natuurfotograaf Misjel Decleer. Deze winnaars konden ons overtuigen waarom ze het boek wilden winnen: Jef Hendrickx (Mol), Bjorn Van Bouwel (Antwerpen), Patrick Van Cauwenbergh (Grembergen), Eddy Van de Keere (Brasschaat), Paul Van Snick (Brussel), Tim Provoost (Diksmuide), Thomas Maes (Gent), Erwin Goethals (Maldegem), Herman De Meyer (Oudenaarde) en Bart Bonte (Merelbeke). Proficiat aan onze winnaars en veel leesplezier!
●
19
Agenda > 22 maart – Wereldwaterdag.
Omdat iedereen recht heeft op drinkbaar water. > 22 maart – Vlariodag voor
de rioleringssector > 19 mei – Congres Openbare
ruimte met als thema “De bonus van publieke ruimte” – Mechelen. www.publiekeruimte.info > Hele maand mei –
Watersportdag: raadpleeg www.watersportdag.be voor activiteiten in uw buurt
Vistrap op de Poekebeek. Foto VMM
> 29 mei – Dag van het park met
als thema “Het park, gelukkig dichtbij”. Voor activiteiten in uw buurt kijk op www.natuurenbos.be/ dagvanhetpark”
Fijnere waterbeleving langs Poekebeek en Oude Kale
D
e Poekebeek en de Oude Kale in de buurt van Nevele werden opgenomen in de stroomgebiedbeheerplannen als aandachtsgebied. De Vlaamse Milieumaatschappij heeft daarom de heropwaardering van hun stroomgebieden in één plan gegoten. De komende twee jaar zal op verschillende plaatsen langs de waterlopen gewerkt worden.
> 25 & 26 juni – Expeditie
MEANDER
Natuurpunt
Ter hoogte van het Schipdonkkanaal wordt een stuk van de Oude Kale opengelegd. De Oude Kale stroomt er nu nog ondergronds in buizen en voert af naar Kluizen, waar er drinkwater wordt geproduceerd. In Landegem-Nevele zal een rechtgetrokken stuk van de Oude Kale terug meanderen op een opgehoogd terrein tussen de beek en het Afleidingskanaal.
Dit moet de ecologische waarde lokaal verbeteren want de waterkwaliteit is er nog altijd niet optimaal. In Nevele komt er een wandelpad langs de Poekebeek dat tegen 2017 volledig met het centrum verbonden zal zijn. Voor een fijne waterbeleving komt het wandelpad in het talud van de beek. Het pad zal zelfs gedeeltelijk over het water zweven. Eerder dit jaar is in Poesele (Nevele) ook al een ecologisch herinrichtingsproject afgerond. De oude en gedempte oevers zijn daarbij gebruikt om natuurvriendelijke flauwe oevers en winter-bedden aan te leggen. Er zijn ook negen nieuwe vistrappen aangelegd en er werden verschillende diepe poelen uitgegraven. ●
Ook Aquafin plant werken in Nevele De riolering in het centrum van Nevele wordt vernieuwd omdat ze nu in te slechte staat is. Daarnaast zal Poesele aangesloten worden op de zuiveringsinstallatie van Nevele. Momenteel lozen de inwoners hun afvalwater nog in een zijloop van de Poekebeek.
W N
een make-over
WC!
van je
els en Spelreg info op ijd wedstr afin.be qu www.a
MOS duurzame scholen straffe scholen
an je sanitair wel een opknapbeurt gebruiken en wil je de leerlingen sensibiliseren over het belang van zuiver water? Neem dan deel aan de wedstrijd van MOS en Aquafin en wie weet wint jouw school wel een nieuw toilet!
K
