Assessment for learning Milepost 3

Assessment for learning Milepost 3 Kunstzinnige Vorming

Assessment for Learning Programme | © International Primary Curriculum 2005 Mag niet vermenigvuldigd worden zonder toestemming.

Leerdoelen Kunstzinnige vorming MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2

3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

te weten dat het onderwijs in Kunstzinnige vorming zich bezighoudt met visuele en tastbare expressie en communicatie te weten hoe kunstenaars, ambachtslieden en ontwerpers uit verschillende tradities – waaronder kunstenaars uit het thuis- en gastland - materialen, vormen en technieken gebruiken om hun emoties, observaties en ervaringen uit te drukken in staat te zijn een groot aantal verschillende materialen, vormen en technieken te gebruiken om hun emoties, observaties en ervaringen uit te drukken in staat te zijn door middel van visuele en tastbare vormen te communiceren in staat te zijn het eigen werk te verbeteren in staat te zijn een mening te geven over een kunstwerk en daarbij blijk te geven van begrip, waardering, respect en plezier in staat te zijn kunstwerken te beschouwen in termen van betekenis, ontwerp, materialen, technieken, plaats en tijd te begrijpen dat het werk van kunstenaars beïnvloed wordt door hun omgeving en dat kunstenaars zelf ook de omgeving beïnvloeden

Leerdoelen Aardrijkskunde MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

te weten dat het vak Aardrijkskunde zich bezighoudt met plaatsen en omgevingen in de wereld om hen heen kennis te hebben van de belangrijkste natuurlijke en menselijke kenmerken en milieuaspecten op bepaalde plaatsen kennis te hebben van overeenkomsten en verschillen tussen bepaalde plaatsen te weten dat de eigenschappen van bepaalde plaatsen de aard van menselijke activiteiten beïnvloeden kennis te hebben van recente en voorgestelde veranderingen op bepaalde plaatsen kennis te hebben van de belangrijkste geografische kenmerken van het gastland kennis te hebben van de geografie van de schoolomgeving kennis te hebben van de belangrijkste geografische kenmerken van hun thuisland kennis te hebben van de weers- en klimaatomstandigheden in het thuisland en hoe deze de omgeving en levensomstandigheden van de mensen beïnvloeden kennis te hebben van de weers- en klimaatomstandigheden in het gastland en hoe deze de omgeving en levensomstandigheden van de mensen beïnvloeden te weten hoe mensen hun omgeving kunnen beïnvloeden in staat te zijn onderzoek te doen naar geografische factoren en hoe die het leven van mensen kunnen beïnvloeden

3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20 3.21

3.22 3.23 3.24 3.25 3.26 3.27

in staat te zijn verscheidene bronnen te gebruiken om geografische informatie te vergaren in staat te zijn bewijs te vergaren en vast te leggen om geografische vraagstukken te beantwoorden in staat te zijn geografische patronen aan te wijzen en deze met hun kennis en inzicht te verklaren in staat te zijn de juiste geografische terminologie te gebruiken om hun omgeving te beschrijven en te interpreteren in staat te zijn instrumenten te gebruiken om metingen te verrichten in staat te zijn geschikte technieken te kiezen om informatie te verzamelen in staat te zijn kaarten en plattegronden op verschillende schaalgrootte, met gebruikmaking van verklarende symbolen, te maken in staat te zijn wereldbollen en kaarten van verschillende schaalgrootte te gebruiken en te interpreteren in staat te zijn kaarten van verschillende schaalgrootte te gebruiken om de ligging en geografische kenmerken van het gastland en -stad, het thuisland en -stad en andere landen en steden waarin zij en hun leeftijdgenoten gewoond hebben te bepalen in staat te zijn uit te leggen hoe natuurlijke en menselijke processen tot overeenkomsten en verschillen tussen plaatsen leiden in staat te zijn uit te leggen hoe bepaalde plaatsen door verplaatsing van goederen en mensen met elkaar verbonden zijn in staat te zijn hun kennis en begrip van aardrijkskunde op diverse manieren over te brengen te begrijpen hoe plaatsen beïnvloed worden door natuurlijke eigenschappen en processen te begrijpen hoe en waarom mensen hun omgeving proberen te beheersen en te behouden te begrijpen hoe de geografische kenmerken van het gastland het leven van de mensen die er wonen beïnvloedt

Leerdoelen Geschiedenis MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

te weten dat het vak Geschiedenis zich bezighoudt met het verleden in relatie tot het heden kennis te hebben van de kenmerkende eigenschappen van bepaalde perioden en samenlevingen kennis te hebben van de algemene geschiedenis van het gastland kennis te hebben van de algemene geschiedenis van het thuisland kennis te hebben van de kenmerkende eigenschappen van een bepaalde periode in de geschiedenis van het gastland kennis te hebben van de ideeën, opvattingen, zienswijzen en ervaringen van mensen uit het verleden kennis te hebben van de sociale, culturele, godsdienstige en etnische diversiteit van de bestudeerde perioden kennis te hebben van de terminologie die geassocieerd wordt met de behandelde perioden

3.9 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20 3.21

in staat te zijn onderzoek te doen naar historische kwesties en hoe die het leven van mensen beïnvloeden in staat te zijn uit verschillende bronnen informatie over het verleden te vergaren in staat te zijn redenen voor en gevolgen van historische gebeurtenissen, situaties en veranderingen uit de behandelde perioden aan te geven en te beschrijven in staat te zijn een verband te leggen tussen de belangrijkste gebeurtenissen, situaties en veranderingen; zowel binnen een bepaalde periode als uit verschillende perioden in staat te zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het gastland het leven van de huidige bewoners beïnvloedt in staat te zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het ene land dat van het andere beïnvloedt in staat te zijn vragen over het verleden te stellen en te beantwoorden in staat te zijn relevante informatie over een bepaald historisch onderwerp te selecteren en vast te leggen in staat te zijn de gebeurtenissen, mensen en veranderingen uit de behandelde perioden binnen een chronologisch raamwerk te plaatsen in staat te zijn data en termen te gebruiken die op het verstrijken van tijd betrekking hebben in staat te zijn hun kennis en begrip van geschiedenis, met gebruikmaking van juiste data en historische termen, op diverse manieren over te brengen te begrijpen hoe bepaalde aspecten van het verleden op diverse manieren zijn gepresenteerd en geïnterpreteerd te begrijpen dat historische bronnen van elkaar kunnen verschillen en elkaar kunnen tegenspreken en dat zij de context in tijd, plaats en standpunt weergeven

Leerdoelen Informatie- en communicatietechnologie (ICT) MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11

te weten dat ICT zich bezighoudt met het toepassen van technologie om informatie te verzamelen, te gebruiken en uit te wisselen kennis te hebben van een toenemend aantal ICT-toepassingen voor vrije tijd, communicatie en werk in staat te zijn vragen op de juiste manier te formuleren tijdens het verzamelen en onderzoeken van informatie in staat te zijn hun bevindingen te interpreteren in staat te zijn te bepalen of hun bevindingen juist zijn in staat te zijn verschillende soorten informatie uit verschillende bronnen te bewerken en te combineren in staat te zijn ICT te gebruiken om informatie op verschillende manieren te presenteren in staat te zijn informatie en ideeën op verschillende manieren uit te wisselen in staat te zijn met behulp van ICT bepaalde situaties te beheersen in staat te zijn met behulp van ICT fysieke informatie waar te nemen in staat te zijn modellen en simulaties die gebaseerd zijn op ICT te gebruiken

3.12 3.13

te begrijpen dat de kwaliteit van de informatie het resultaat van elk onderzoek beïnvloedt te begrijpen dat het belangrijk is rekening te houden met publiek en doel bij het presenteren van informatie

Internationale Leerdoelen MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7

kennis te hebben van de voornaamste kenmerken van het leven van de mensen in het thuisland en, indien van toepassing, in het thuisland van hun ouders kennis te hebben van de voornaamste kenmerken van het leven van de mensen in het gastland en/of, indien van toepassing, in andere landen waar zij gewoond hebben kennis te hebben van de manieren waarop de levens van de mensen in de landen die zij bestudeerd elkaar beïnvloeden kennis te hebben van de overeenkomsten en verschillen tussen de levens van de mensen in verschillende landen in staat te zijn uit te leggen hoe het leven van de mensen in bepaalde landen of groepen beïnvloed wordt door de activiteiten van andere landen of groepen in staat te zijn manieren te onderkennen waarop mensen tot wederzijds voordeel samenwerken te begrijpen dat zowel de verschillen als de overeenkomsten tussen verschillende landen van waarde zijn

Leerdoelen Muziek MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

te weten dat het vak Muziek zich bezighoudt met muzikale expressie en communicatie te weten hoe een aantal componisten en musici - waaronder een aantal uit hun thuisland en het gastland - muzikale elementen binnen een bepaalde structuur combineren in staat te zijn liedjes zowel een- als tweestemmig te zingen in staat te zijn gestemde en ongestemde instrumenten beheerst en ritmisch te bespelen in staat te zijn als onderdeel van een ensemble op te treden in staat te zijn zich tijdens een optreden bewust te zijn van het publiek in staat te zijn muziekstukken te componeren door muzikale elementen binnen een bepaalde structuur te combineren in staat te zijn hun eigen werk, met inachtneming van het beoogde doel, te verbeteren

3.9 3.10 3.11 3.12 3.13

in staat te zijn aandachtig, en met oor voor detail, te luisteren in staat te zijn muziekstukken te beoordelen waaruit op gepaste wijze begrip, waardering, respect en plezier blijkt in staat te zijn muziekstukken te bezien in termen van betekenis, stemming, structuur, plaats en tijd te begrijpen dat componisten en musici muziek gebruiken om emoties en ervaringen uit te drukken te begrijpen dat het werk van componisten en musici beïnvloed wordt door hun omgeving

Leerdoelen Lichamelijke Opvoeding MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17

te weten dat het vak Lichamelijke opvoeding zich bezighoudt met een gezonde levensstijl en het uitvoeren van diverse bewegingsactiviteiten kennis te hebben van de belangrijkste regels van traditionele sporten atletiekactiviteiten kennis te hebben van de veiligheidsregels tijdens het zwemmen in staat te zijn op beheerste, gecoördineerde, precieze en consequente wijze een prestatie te leveren in staat te zijn hun eigen prestaties te plannen in staat te zijn deel te nemen aan sporten met kleine teams in staat te zijn tactieken te gebruiken om de eigen prestaties en die van het team te verbeteren in staat te zijn de kenmerken van een goede prestatie te onderkennen in staat te zijn hun eigen prestaties te evalueren in staat te zijn hun eigen prestaties te verfijnen en te verbeteren door te begrijpen wat daarvoor noodzakelijk is in staat te zijn de regels en afspraken voor diverse activiteiten en sporten toe te passen in staat te zijn beweging te gebruiken als expressie- en communicatiemiddel in staat te zijn een afstand van ten minste 100 meter te zwemmen de uitwerking van lichaamsbeweging op het lichaam te begrijpen het belang van gepaste sportkleding te begrijpen het belang van goede hygiëne te begrijpen het belang van veiligheidsvoorschriften te begrijpen

Leerdoelen Natuur MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2

3.3 3.4 3.5 3.6

te weten dat het vak Natuur zich bezighoudt met het onderzoeken en begrijpen van de levende en levenloze wereld om hen heen in staat te zijn wetenschappelijk onderzoek uit te voeren − wetenschappelijke vragen stellen − een geschikte manier kiezen om een wetenschappelijk vraagstuk te onderzoeken − hun wetenschappelijke kennis en inzicht gebruiken om een resultaat te voorspellen − het resultaat in verband brengen met het voorspelde − systematische en nauwkeurige metingen doen vanuit hun observaties − conclusies trekken die gebaseerd zijn op bevindingen − de voorspellingen, onderzoeken, bevindingen en conclusies uitleggen en verdedigen − hun bevindingen op een nauwkeurige manier vastleggen en overbrengen met gebruikmaking van het meest geschikte medium en de juiste terminologie en regels − onderzoeken, observaties en metingen herhalen om zodoende de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid vast te stellen − een patroon in de resultaten ontdekken − wetenschappelijke taal gebruiken om de verschillen in de onderzoeksresultaten te verklaren − manieren voorstellen om hun onderzoeken en methodes te verbeteren − hun eigen onderzoeken relateren aan bredere wetenschappelijke opvattingen in staat te zijn informatie uit diverse bronnen te verzamelen in staat te zijn onderscheid te maken tussen bewijs en mening te begrijpen dat het belangrijk is om bewijs te gebruiken om wetenschappelijke ideeën te toetsen te begrijpen dat bepaalde zaken en dingen waarvan zij kennis opdoen het leven van mensen kan beïnvloeden

Levende wezens Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

kennis te hebben van de hoofdcategorieën waarin levende wezens onderverdeeld kunnen worden kennis te hebben van de gevolgen van de voedselketen in verschillende omgevingen te weten dat veranderingen in de omgeving het leven van levende wezens beïnvloeden kennis te hebben van de aard, functies en gevolgen van micro-organismen in staat te zijn de voornaamste planten en dieren in het gastland te herkennen en te benoemen in staat te zijn de plaatselijk voorkomende planten en dieren te classificeren naar hun eigenschappen

3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20 3.21 3.22 3.23 3.24 3.25 3.26 3.27 3.28 3.29 3.30

in staat te zijn de voornaamste planten en dieren in het thuisland te herkennen en te benoemen kennis te hebben van de relatie tussen de levende wezens en de omgeving waarin zij leven kennis te hebben van de structuur van het menselijk lichaam kennis te hebben van de functies van de belangrijkste inwendige en uitwendige delen van het menselijk lichaam kennis te hebben van verschillen en overeenkomsten tussen mensen en andere wezens te weten hoe lichaamsbeweging de menselijke hartslag beïnvloedt kennis te hebben van de gevolgen van misbruik van drugs op het menselijk lichaam kennis te hebben van de manieren waarop mensen en dieren zich voortplanten te weten dat sommige kenmerken van mensen en dieren van hun ouders geërfd zijn te weten dat sommige kenmerken van mensen beïnvloed zijn door hun omgeving kennis te hebben van het belang van goede voeding voor de gezondheid van mensen en dieren te weten dat sommige kenmerken van planten erfelijk zijn kennis te hebben van de functies van de belangrijkste delen van planten kennis te hebben van de factoren die de groei van planten beïnvloeden kennis te hebben van de functie van wortels voor het verankeren en voeden van planten kennis te hebben van de manieren waarop planten zich voortplanten te weten welke gevolgen de verspreiding van zaad heeft kennis te hebben van de voorwaarden voor (ont)kieming

Materialen Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.31 3.32 3.33 3.34 3.35 3.36 3.37 3.38 3.39 3.40 3.41 3.42

kennis te hebben van de onderscheidende eigenschappen van verschillende materialen kennis te hebben van de eigenschappen van materialen die als warmte-isolator dienen te weten wat er gebeurt als materialen worden verhit of gekoeld kennis te hebben van de principes van condensatie en verdamping kennis te hebben van de verschillen tussen metalen en andere materialen te weten dat materie opgebouwd is uit deeltjes kennis te hebben van de verschillende samenstelling van deeltjes in vaste stoffen, vloeistoffen en gassen in staat te zijn stenen en grondsoorten te vergelijken en te groeperen naar hun eigenschappen in staat te zijn materialen te groeperen en te classificeren naar hun eigenschappen in staat te zijn veranderingen vast te stellen die omkeerbaar en onomkeerbaar zijn in staat te zijn eenvoudige mengsels te scheiden in staat te zijn opgeloste stoffen terug te krijgen door verdamping

Natuurkundige processen Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.43 3.44 3.45 3.46 3.47 3.48 3.49 3.50 3.51 3.52 3.53 3.54 3.55

te weten dat warmte vaak als bijproduct wordt geproduceerd wanneer de ene vorm van energie wordt omgezet in de andere te weten dat warmte zich van het ene naar het andere voorwerp kan verplaatsen door middel van geleiding in staat te zijn met gebruikmaking van conventionele symbolen elektrische circuits te tekenen in staat te zijn van tekeningen met conventionele symbolen circuits te bouwen in staat te zijn variatie aan te brengen in een elektrisch circuit om het effect te veranderen kennis te hebben van de aard en effecten van zwaartekracht in staat te zijn de effecten van natuurkundige krachten vast te stellen in staat te zijn krachten te meten in staat te zijn de richting van krachten vast te stellen te weten dat licht zich in een rechte lijn verspreidt totdat het een voorwerp raakt te weten dat licht gereflecteerd, van richting veranderd en geabsorbeerd kan worden te weten dat licht door bepaalde materialen heen kan schijnen en door andere niet te weten dat wij dingen waarnemen als het weerkaatste licht onze ogen binnenschijnt

Leerdoelen Techniek MILEPOST 3 Aan het eind van het schooljaar waarin zij 12 jaar oud zijn, dient het overgrote deel van de kinderen: 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

te weten dat techniek het leven van mensen beïnvloedt te weten hoe het leven van de bewoners in het gastland beïnvloed wordt door de mate van technologische vooruitgang te weten hoe het leven van de bewoners in het thuisland beïnvloed wordt door de mate van technologische vooruitgang in staat te zijn met ontwerpen en producten te reageren op geconstateerde behoeften, wensen en mogelijkheden in staat te zijn informatie te verzamelen en te gebruiken om oplossingen voor problemen aan te dragen in staat te zijn stappenplannen te ontwikkelen en te gebruiken in staat te zijn rekening te houden met de behoeften van de gebruikers tijdens ontwerp en productie in staat te zijn de meest geschikte gereedschappen en materialen voor hun opdracht te kiezen in staat te zijn met enige precisie diverse materialen en gereedschappen te gebruiken in staat te zijn hun eigen werk te toetsen, te evalueren en te verbeteren in staat te zijn te onderzoeken hoe eenvoudige alledaagse producten gemaakt zijn en hoe zij werken in staat te zijn de werkzaamheid van eenvoudige alledaagse producten te bepalen

3.13 3.14 3.15 3.16

te begrijpen dat het noodzakelijk is om nauwkeurig te ontwerpen en te werken te begrijpen hoe techniek kan worden gebruikt om te voorzien in behoeften, wensen en mogelijkheden te begrijpen dat verschillende technieken, gereedschappen en materialen voor verschillende doeleinden kunnen worden gebruikt te weten dat de kwaliteit van een product afhankelijk is van hoe goed het gemaakt is en in welke mate het voldoet aan het doel waarvoor het gemaakt is

VAARDIGHEID

2.3

In staat zijn een groot aantal verschillende materialen, vormen en technieken te gebruiken om hun emoties, observaties en ervaringen uit te drukken

D R A A I B O E K – Voorbeelden van de vaardigheid in de praktijk:

In Artistieke impressies van de wereld (Zo zien zij de wereld) Taak 4 werken de leerlingen met een klasgenoot om een abstract kunstwerk te maken dat lijkt op de kunst van Australische Aboriginal kunstenaars. Ze kiezen een “droom” thema of –verhaal en kiezen daar materialen en kleuren bij om te gebruiken. Ze bedenken hoe hun kunstwerk door andere leerlingen geïnterpreteerd kan worden en of de bedoeling van het kunstwerk door iedereen begrepen kan worden of alleen door een kleine groep mensen.

In Gevoelens Taak 2 bekijken de leerlingen verschillende kunstsoorten door verschillende kunstenaars, zoals schilderijen, beeldhouwwerken, architectuur, enzovoort. De leerlingen bedenken wat voor gevoel het kunstwerk ze geeft. Ze bestuderen hoe de kunstenaar kleur, vorm en ontwerp gebruikt heeft om gevoelsreacties op te roepen. Vervolgens benoemen de leerlingen specifieke vormen, kleuren, patronen, afbeeldingen enzovoort die ze een bepaald gevoel geven, zoals blijdschap of boosheid. Daarna maken de leerlingen hun eigen kunstwerken waarbij ze materialen, vormen en technieken gebruiken waarvan ze vinden dat die geschikt zijn om een gevoel weer te geven. De leerlingen stellen hun werk tentoon en bespreken de keuzes die zij in hun kunstwerken gemaakt hebben om bepaalde emoties weer te geven.

In Locatie (De vakantieshow) Taak 2 bekijken de leerlingen werk van kunstenaars die hun observatie en ervaring van hun omgeving als inspiratie voor hun werk gekozen hebben. De leerlingen kijken vervolgens naar hun eigen natuurlijke leefomgeving en maken hun eigen kunstwerken, met behulp van hun observatie van de werkelijkheid, foto’s, het werk van andere kunstenaars en hun herinnering.

In staat zijn een groot aantal verschillende materialen, vormen en technieken te gebruiken om hun emoties, observaties en ervaringen uit te drukken | VAARDIGHEID 3.3

KLASSERING VOOR DE LEERKRACHT

Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan ten minste

De leerling gebruikt veel

De leerling gebruikt veel

één materiaal, vorm en

verschillende materialen,

verschillende materialen,

techniek toepassen om

vormen en technieken om

vormen en technieken om

een emotie, een ervaring

emoties, ervaringen en

emoties, ervaringen en

en observaties weer te

observaties weer te

observaties weer te geven.

geven. De leerling heeft

geven. De leerling kan

De leerling maakt

moeite met het uitleggen

zijn keuzen onder

doorgaans goede keuzen.

waarom hij tot zijn keuze

woorden brengen, hoewel

Hij kan zonder hulp

is gekomen en kan vaak

deze keuzen niet altijd

werken.

niet uitleggen waarom

gelukkig zijn. Soms heeft

een kunstwerk hem een

de leerling hulp van de

bepaald gevoel geeft. De

leerkracht of een andere

keuzen van de leerling

leerling nodig.

moeten door de leerkracht bijgesteld worden.

KLASSERING VOOR DE LEERLING: Ik kan het een beetje

Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan verschillende



soorten kunst en

soorten kunst en

soorten kunst en

materialen gebruiken om


materialen gebruiken om te

te laten zien wat ik

te laten zien wat ik

laten zien wat ik gezien of

gezien of beleefd heb. Ik

gezien of beleefd heb, of

beleefd heb, of een gevoel

moet mijn leerkracht

een gevoel dat ik heb. Ik

dat ik heb. Ik kan in m’n

vragen het soort kunst te

kan uitleggen aan mijn

eentje werken en meestal

kiezen wat laat zien hoe

leerkracht waarom ik

wordt het precies wat ik

ik me voel. Soms zegt

deze materialen en kunst

wil. Als ik het aan mijn

mijn leerkracht hoe ik iets

gebruikt heb. Soms wordt

klasgenoten laat zien,

kan veranderen zodat het

mijn kunstwerk niet wat

weten zij wat ik ermee

beter wordt.

ik wilde. En soms helpt

wilde zeggen.

mijn leerkracht of een klasgenoot me.

In staat zijn een groot aantal verschillende materialen, vormen en technieken te gebruiken om hun emoties, observaties en ervaringen uit te drukken | VAARDIGHEID 3.3

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende

• Kijk naar veel verschillende soorten kunst en probeer te bedenken hoe die je laten voelen. Word je er vrolijk van, of boos, of droevig? Probeer te bedenken waarom dat gebeurt. Is het de kleur? De vorm? Het onderwerp? Zijn er kleuren, vormen of stijlen die je altijd dat gevoel geven? Maak er een lijst van die je hierna bij werk kunt gebruiken. • Werk met een klasgenoot. Praat over kunst waarvan jullie vrolijk worden. Hebben jullie dezelfde ideeën of worden van kunstwerken die heel verschillend zijn vrolijk? Probeer uit te leggen waarom deze kunst je dit gevoel geeft. • Kijk naar een kunstwerk dat je zelf gemaakt hebt. Probeer je te herinneren hoe je je voelde toen je het maakte. Laat het nu aan een klasgenoot zien. Wat voor gevoel geeft het hem? Geeft het kunstwerk jullie allebei hetzelfde gevoel?

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende

• Denk aan dingen waarvan je blij of bedroefd wordt of die je doen lachen of bang maken, enzovoort. Maak er een lijst van. Probeer nu te bedenken hoe je deze ervaringen door een kunstwerk zou kunnen uitbeelden en andere leerlingen hetzelfde zou kunnen laten voelen als jij. Probeer er een uit – voelen andere leerlingen hetzelfde? • Kijk naar veel verschillende materialen. Is er iets aan hun structuur of kleur dat iets zou kunnen weergeven? Probeer zo realistisch mogelijke materialen in je kunstwerk te gebruiken; bijvoorbeeld als je een kunstwerk maakt dat het strand voorstelt, gebruik dan zand, hout, water enzovoort. • Bekijk het werk van kunstenaars die veel verschillende vormen, technieken en materialen gebruikten, zoals bijvoorbeeld de renaissancekunstenaars Michelangelo of Da Vinci. Probeer zo veel mogelijk te weten te komen over deze kunstenaars en waarom zij zulke uiteenlopende kunstwerken maakten.

Assessment for Learning Programme | © International Primary Curriculum 2005 Mag niet vermenigvuldigd worden zonder toestemming

VAARDIGHEID

3.4

In staat zijn door middel van visuele en tastbare vormen te communiceren


In Een historisch overzicht (The Big Picture) Taak 3 gebruiken de leerlingen kunst om iets van hun eigen geschiedenis over te brengen. Ze kiezen de vormen, technieken en materialen die ze willen gebruiken en maken hun kunstwerk. Vervolgens laten zij het werk aan een klasgenoot zien om te zien of hij het verhaal uit hun verleden kan “lezen”.

In Mythen, legendes en verhalen Taak 1 bekijken de leerlingen allerlei geïllustreerde werken over mythen en legenden. De leerlingen kiezen vervolgens een mythe of legende die zij zouden willen verbeelden. Ze kiezen er geschikte visuele en tastbare vormen bij om dit te doen. De leerlingen stellen hun werk tentoon en leggen uit welke keuzes zij gemaakt hebben.


In staat zijn door middel van visuele en tastbare vormen te communiceren | VAARDIGHEID 3.4

KLASSERING VOOR DE LEERKRACHT

Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan door

De leerling kan minstens

De leerling gebruikt met

middel van bepaalde

één visueel en één

goed gevolg meerdere

visuele vormen

tastbaar medium

visuele en tastbare vormen

communiceren. Met een

gebruiken om te

om te communiceren. Hij

tastbaar medium heeft hij

communiceren. Zijn werk

kiest de vorm die het beste

hulp nodig. De leerling

is meestal goed, al heeft

bij de opdracht past en

moet geholpen worden bij

hij wat hulp nodig bij het

heeft weinig hulp nodig.

het uitdrukken van zijn

vergroten van het aantal

gevoelens en het daarbij

vormen dat hij gebruikt.

uitzoeken van passende kunstvormen.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik heb wel ideeën hoe ik


Ik kan allerlei

iets met kunst kan

soorten kunst gebruiken

kunstwerken maken om

zeggen. Mijn leerkracht

om iets te zeggen, ook

iets mee te zeggen. Ik

helpt me te werken met

met verschillende

gebruik veel materialen in

materialen, want ik weet

materialen. Ik zou graag

mijn werk en vraag

niet zeker welke ik het

meer soorten kunst

meestal niet om hulp.

beste kan gebruiken.

willen leren, want ik

Meestal zegt mijn

gebruik meestal

leerkracht welke vorm

hetzelfde.

van kunst ik moet gebruiken.


In staat zijn door middel van visuele en tastbare vormen te communiceren | VAARDIGHEID 3.4


• Werk in een klein groepje met andere leerlingen en wissel ideeën uit over de materialen die je gaat gebruiken en het soort kunstwerk dat je gaat maken.

•

Als je een opdracht of onderwerp van je leerkracht krijgt, schrijf dan zo veel mogelijk verschillende manieren op om het kunstwerk te maken. Denk hierbij aan stijlen, vormen en materialen die je zou kunnen gebruiken. Probeer een stijl, vorm of materiaal te gebruiken die of dat je nog niet eerder of bijna nooit gebruikt hebt.

•

Bekijk het werk van verschillende kunstenaars. Bedenk hoe zij hun kunst gebruikt hebben om iets over te brengen. Wat brengen ze over? Waar gaat het kunstwerk over? Welke materialen hebben ze gebruikt? Waarom denk je dat ze dit gedaan hebben? Gebruik een paar van deze ideeën in je eigen kunstwerk.


•

Vraag een klasgenoot om je te laten zien hoe je een materiaal of kunstvorm moet gebruiken die je nog niet eerder gebruikt hebt. Kijk naar voorbeelden van het werk van die klasgenoot en probeer een kunstwerk te maken dat daarop lijkt voordat je met hetzelfde materiaal een nieuw kunstwerk maakt.

•

Kijk rond in het kunstlokaal van de school. Welke hulpmiddelen zijn er? Heb je die allemaal eerder gebruikt? Oefen met het gebruik van een hulpmiddel dat je moeilijk in het gebruik vindt of dat je nog niet eerder gebruikt hebt.

•

Als je je werk aan het plannen bent, bedenk dan wat je probeert over te brengen. Praat met je leerkracht over je ideeën hoe je dat zou kunnen overbrengen. Zijn bepaalde materialen daar geschikter voor dan andere? Waarom denk je dat dat zo is? Probeer hetzelfde idee over te brengen met verschillende materialen, stijlen en vormen, en vraag andere leerlingen je er commentaar op te geven.


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL

MP3

Kunstzinnige vorming Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met kunst bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van Kunstzinnige vorming en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van Kunstzinnige vorming is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen als kunstenaar zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Organiseer een ‘kunstdag’. Laat de leerlingen daarbij hun eigen activiteiten bedenken. Een paar suggesties. • Bezoek een museum of galerie in de omgeving. De leerlingen kunnen naar alle soorten kunst kijken en bepalen wat zij mooi en niet mooi vinden. De leerlingen aan een andere klas vertellen wat zij in het museum gezien hebben en hun eigen versies maken van de kunst die zij gezien hebben om hun presentatie te verlevendigen. • Maak van de klas een galerie door er al het werk dat de leerlingen in de loop van de Milepost gemaakt hebben te exposeren. Nodig de ouders en andere leerlingen en leerkrachten uit een bezoek aan de galerie te brengen na schooltijd. De leerlingen kunnen als gidsen optreden, hun werk verklaren, de gebruikte materialen en methoden uitleggen en vertellen wat hen inspireerde. Maak ook foto’s en ontwerp een kunstbrochure die als voorbeeld kan dienen voor hun toekomstig werk of dat van andere leerlingen.


• Vraag de leerlingen een overzicht te maken over één aspect van Kunstzinnige vorming om andere leerlingen te helpen. Daarbij geven de leerlingen een stappenplan over hoe het gekozen materiaal gebruikt moet worden of hoe het gekozen proces verloopt, en ze geven daar voorbeelden bij. Bijvoorbeeld, als een leerling ‘kleur’ kiest, kan hij de primaire kleuren benoemen en hoe je kleuren kunt mengen om nieuwe kleuren te verkrijgen. Hij zou kunnen opschrijven wat hij denkt dat elke verschillende kleur weergeeft en hoe kleuren samenwerken. Hij zou ook een staalkaart kunnen bijvoegen van alle op school beschikbare kleuren. Elk van deze activiteiten doet een beroep op een aantal vaardigheden dat aandacht heeft gehad in de loop van deze Milepost. Laat de leerlingen hun activiteiten uitvoeren. Observeer ze zorgvuldig. Vergelijk wat u ziet met de beoordeling die u op basis van het bewijsmateriaal aan het einde van de Milepost hebt gemaakt.


Assessment for learning Milepost 3 Aardrijkskunde


VAARDIGHEID

3.14

In staat zijn bewijs te vergaren en vast te leggen om geografische vraagstukken te beantwoorden


In Aardrijkskunde The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 3 komen de leerlingen meer aan de weet over belangrijke geografische kenmerken van het eigen land door gebruikmaking en vergelijking van landkaarten, luchtfoto’s, satellietfoto’s, toeristenbrochures, naslagwerken en cd-roms. Ze zoeken informatie op over gebergten, vulkanen, riviersystemen, meren, grotten, kustgebieden enzovoort om zich een beeld van de omgeving te kunnen vormen en er aardrijkskundige vragen over te kunnen beantwoorden. Vervolgens leggen ze verbanden tussen menselijke activiteiten en nederzettingen en de fysieke geografische kenmerken van het gebied.

In Rivieren bestuderen (Met de stroom mee) Taak 5 leren de leerlingen over de verschillende activiteiten die plaatsvinden langs de verschillende delen van een rivier. Ze kijken naar de boven-, midden- en lage rivier, en ook naar de delta’s. De leerlingen passen vervolgens deze kennis toe in het beantwoorden van vragen over waarom verschillende delen van de rivier beter voor verschillende activiteiten geschikt zijn dan andere.

In Volksverhuizingen (Migratie) Taak 1 bestuderen de leerlingen migratiepatronen om zich een beeld te vormen van volksbewegingen over de hele wereld en de redenen daarvoor. Ze kunnen daarna vragen beantwoorden over overeenkomstige kenmerken van landen waar veel mensen naartoe migreren en die van landen van waaruit veel mensen migreren.


In staat zijn bewijs te vergaren en vast te leggen om geografische vraagstukken te beantwoorden | VAARDIDHEID 3.14

KLASSERING VOOR DE LEERKRACHT:

Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met enige hulp kan de

De leerling kan zonder


leerling een bewijsbron

hulp een of meer

hulp een of meer

noemen die benodigd is

bewijsbronnen noemen

bewijsbronnen noemen

voor de beantwoording

die benodigd zijn voor de

die benodigd zijn voor de

van een aardrijkskundige

beantwoording van een

beantwoording van een

vraag.

eerste vraag.

eerste vraag.

De methodes die hij

Hij kan geschikte

Hij kan geschikte

aandraagt voor het

methodes om het bewijs

methodes om het

verzamelen en vastleggen

te verzamelen en vast te

benodigde bewijs te

van bewijs heeft mogelijk

leggen voorstellen, maar

verzamelen en vast te

wat aanpassing nodig.

heeft hulp nodig bij het

leggen voorstellen.

eigenlijke onderzoek.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Mijn leerkracht helpt me

In het begin werk ik

Meestal werk ik op

bewijs te vinden en op te

meestal alleen. Ik weet

mezelf als ik bewijs moet

slaan om vragen te

wat ik moet doen om

vinden en opslaan bij het

beantwoorden. We

antwoorden op de vragen

beantwoorden van

werken samen om mijn

te vinden en op te slaan.

vragen.

Mijn leerkracht zegt dat

Ik weet wat voor

mijn ideeën goed zijn,

informatie ik nodig heb

Ik kan een paar dingen

maar dat ik ze soms wat

om een vraag te

zelf bedenken, maar ik

moet veranderen om ze

beantwoorden en bedenk

vind het best wel

beter te maken.

zelf hoe ik het ga

ideeën af en toe te veranderen.

moeilijk.

aanpakken. Ik kan al mijn ideeën aan mijn leerkracht uitleggen.


In staat zijn bewijs te vergaren en vast te leggen om geografische vraagstukken te beantwoorden | VAARDIGHEID 3.14

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Probeer vast te stellen wat het is dat je te weten moet komen om een aardrijkskundige vraag te beantwoorden. • Bedenk dat er meer dan één manier is om een vraag te beantwoorden, dus is het niet erg als je andere ideeën hebt dan je klasgenoten. • Denk aan het bewijsmateriaal dat je wilt verzamelen — kun je dat makkelijk doen? Als je een manier bedenkt om aan bewijsmateriaal te komen, zorg er dan voor dat dit een praktische manier is en dat je het kunt doen met hulpmiddelen die op school aanwezig zijn. • Stel je voor dat je je bewijsmateriaal verzameld hebt. Kun je daarmee de vraag beantwoorden? • Bespreek je ideeën in een groepje. Bedenk ook hoe je je ideeën beter kunt maken voordat je leerkracht om details vraagt.

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Als je een manier bedenkt om informatie te verzamelen, denk dan zorgvuldig na. Kan die informatie je helpen de vraag te beantwoorden? • Probeer verschillende manieren te bedenken die je zou kunnen gebruiken om bewijsmateriaal te verzamelen. Kies er een uit die simpel is maar die je wel de juiste resultaten geeft. • Leg aan je leerkracht of een klasgenoot uit waarom je voor de verschillende manieren van informatie verzamelen en vastleggen hebt gekozen. • Kun je problemen bedenken die je zou kunnen tegenkomen bij het verzamelen en vastleggen van dit bewijsmateriaal?


VAARDIGHEID

3.15

In staat zijn geografische patronen aan te wijzen en deze met hun kennis en inzicht te verklaren


In Weer en klimaat Taak 2 leren de leerlingen over de aarde in de ruimte, waarbij ze gebruikmaken van allerlei secundaire hulpmiddelen. Ze constateren en verklaren dat het aardoppervlak niet overal dezelfde temperatuur heeft, waarom het op bepaalde plaatsen warm of koud is en waarom sommige landen seizoensgebonden wisselingen in temperatuur kennen.

In Gastland en moederland (Hier en nu, daar en toen) Taak 3 bedenken de leerlingen verbanden tussen het moederland en het gastland. Zij gebruiken hun kennis van geografische patronen om overeenkomsten aan te wijzen in menselijke bewegingen, bewegingen van goederen, geografische kenmerken enzovoort, en onderbouwen deze ideeën met relevant onderzoek.


In staat zijn geografische patronen aan te wijzen en deze met hun kennis en inzicht te verklaren | VAARDIGHEID 3.15


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling vindt het


De leerling kan veel

moeilijk om geografische

hulp geografische

geografische patronen

patronen zonder hulp te

patronen herkennen in

herkennen uit een groot

identificeren.

gegeven informatie en

aantal informatiebronnen.

Als deze eenmaal duidelijk zijn, probeert de leerling een uitleg te geven, maar geeft blijk

probeert een verklaring te geven op basis van voortschrijdende kennis en inzicht.

van onvoldoende

Deze verklaring kan wat

aardrijkskundig inzicht

aanpassing behoeven.

De leerling kan een gedetailleerde uitleg geven op basis van zijn geografische kennis en inzicht.

om dit correct te doen.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik vind het moeilijk

Ik kan zonder hulp

Ik kan aardrijkskundige

patronen te herkennen

aardrijkskundige

patronen herkennen in

bij aardrijkskunde, maar

patronen herkennen.

verschillende soorten

als mijn leerkracht me helpt, begrijp ik het beter.

Ik probeer dit meestal

informatie.

ook uit te leggen, maar

Ik kan uitleggen waarom

heb hiervoor soms wat

deze patronen er zijn.

Meestal probeer ik uit te

hulp van de leerkracht

leggen waarom het

nodig.

patroon er is, maar ik moet met anderen samenwerken om dit goed te doen.


Ik kan mijn ideeën ook aan mijn leerkracht uitleggen, die zegt dat ik het goed begrepen heb.

In staat zijn geografische patronen aan te wijzen en deze met hun kennis en inzicht te verklaren | VAARDIGHEID 3.15


•

Kijk met een klasgenoot naar geografische informatie en probeer er geografische patronen in te herkennen. Bekijk de informatie en probeer verschillende onderwerpen in groepen onder te brengen, zoals bijvoorbeeld landformatie, klimaat, gebruik van het land enzovoort.

•

Bespreek de patronen die jullie gevonden hebben. Werk samen om verklaringen te vinden voor wat jullie gevonden hebben. Bespreek levende en niet-levende kenmerken, locaties, enzovoort. Wissel die informatie uit met een ander tweetal – lijken jullie ideeën op elkaar?


•

Denk na over het onderwerp en wat je er al van weet. Welke patronen verwacht je aan te treffen in de informatie die je gekregen hebt?

•

Maak een mindmap van het aardrijkskundige onderwerp waarop alles te vinden is wat je ervan weet. Zoek goed naar ideeën die de aardrijkskundige partonen die je gevonden hebt zouden kunnen verklaren.

•

Bedenk hoe je je ideeën aan je leerkracht gaat uitleggen — is er nog meer dat je over het onderwerp te weten zou moeten komen?


VAARDIGHEID

3.16

In staat zijn de juiste geografische terminologie te gebruiken om hun omgeving te beschrijven en te interpreteren


In Weer en klimaat Taak 5 luisteren de leerlingen naar opnames van weerberichten en bespreken de terminologie en symbolen die in deze berichten gebruikt worden. De leerlingen werken vervolgens samen om een weerbericht voor een land dat zij uitkiezen te maken, met gebruikmaking van toepasselijke terminologie.

In Locatie (De vakantieshow) Taak 3 gebruiken de leerlingen toepasselijke terminologie om vakantiebestemmingen te bespreken, met informatie over het klimaat, fysieke kenmerken, bezoekers, enzovoort. Ze bekijken allerlei vakantiebestemmingen, waaronder badplaatsen, cultuurcentra, pretparken, enzovoort.


In staat zijn de juiste geografische terminologie te gebruiken om hun omgeving te beschrijven en te interpreteren | VAARDIGHEID 3.16


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling gebruikt

Zonder hulp kan de


eenvoudige

leerling met gebruik van

hulp de belangrijkste

aardrijkskundige

de juiste termen en

geografische kenmerken

terminologie om de

vocabulaire meer dan één

van zijn omgeving

omgeving te

geografisch kenmerk van

beschrijven, daarbij

interpreteren.

zijn onmiddellijke

toepasselijke en brede

omgeving interpreteren.

vocabulaire gebruikend.

specifieke woordgebruik is

Hoewel het correct is, kan

De leerling toont grondige

niet altijd correct.

het woordgebruik nog

kennis van de termen en

verder ontwikkeld

gebruikt deze consequent

worden.

correct.

De interpretatie of het


Ik kan het beter

Ik kan het goed


Ik werk meestal zonder

Volgens mijn leerkracht

verschillende woorden te

hulp en kan een paar

begrijp ik de

gebruiken en te

aardrijkskundige

aardrijkskundige

bedenken, tenzij mijn

woorden gebruiken.

woorden die ik gebruik

leerkracht me helpt.


goed.

Soms haal ik de

ik nieuwe woorden zou

Ik kan uitleggen wat ze

betekenis van de

kunnen leren, zodat ik

allemaal betekenen en ik

woorden door elkaar.

mijn ideeën met meer

weet hoe ik ze moet

details kan uitleggen.

gebruiken.


In staat zijn de juiste geografische terminologie te gebruiken om hun omgeving te beschrijven en te interpreteren | VAARDIGHEID 3.16


•

Denk aan de verschillende manieren waarop je de directe omgeving zou kunnen beschrijven. Dit zou kunnen door het te hebben over gebruik van het land en de banen die er zijn, het weer of de vorm van het land, enzovoort. Schrijf de woorden op die je kent die deze kenmerken beschrijven.

•

Kijk goed naar foto’s of afbeeldingen van plaatsen. Bedenk verschillende woorden om de kenmerken die je ziet te beschrijven.

•

Als je aan verschillende zelfstandige naamwoorden denkt, probeer dan ook aan bijvoegelijke naamwoorden te denken; die helpen je meer details te geven aan je uitleg.

•

Maak eenvoudige zinnen met nieuwe woorden om je leerkracht te laten zien dat je ze begrijpt.

•

Schrijf nieuwe woorden op in een “woordenschrift”. Kijk hierin als je een schrijfopdracht moet maken.


•

Als je aan een nieuwe unit begint, leg dan een geografische woordenlijst aan met alle woorden en termen die je gebruikt. In deze woordenlijst schrijf je ook op wat elk woord betekent.

•

Doe een brainstorm over alles wat je van een onderwerp weet om je aan alle woorden te helpen denken die je zou kunnen gebruiken.

•

Probeer niet altijd dezelfde woorden te gebruiken. Probeer andere woorden te bedenken voor de kenmerken die je interesseren.

•

Werk samen met een klasgenoot en leg om beurten uit wat verschillende woorden uit je woordenlijst betekenen of geef alleen de betekenis en vraag aan je klasgenoot om welk woord het gaat.


VAARDIGHEID

3.17

In staat zijn instrumenten te gebruiken om metingen te verrichten


In Weer en klimaat Taak 8 maken de leerlingen in de klas eenvoudige thermometers om de minimum- en maximumtemperaturen op verschillende plaatsen in de school te meten.

In Energie en brandstoffen (Dingen laten werken) Taak 2 gebruiken de leerlingen anemometers om de windsnelheid rond de school te meten, om te zien of de school een geschikte plek zou zijn om een windturbine te plaatsen. Bij deze activiteit gebruiken de leerlingen allerlei verschillende anemometers.

In Bewijzen onderzoeken (De onderzoekers) Taak 4 gebruiken de leerlingen allerlei instrumenten om een uitbreiding van het schoolgebouw te plannen. Ze verzamelen meetgegevens over de afmetingen van de locatie, de richting van het zonlicht en andere weersomstandigheden, en kompasmetingen om een accuraat plan van de voorgestelde uitbreiding te maken.


In staat zijn instrumenten te gebruiken om metingen te verrichten | VAARDIGHEID 3.17


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met hulp van de



leerkracht gebruikt de

hulp eenvoudige

verschillende en bij het

leerling eenvoudige

meetinstrumenten

onderzoek passende

meetinstrumenten.

gebruiken.

meetinstrumenten

De resultaten zijn niet

De leerling heeft mogelijk

altijd accuraat.

hulp nodig bij het

De leerling kan uitleggen

uitleggen hoe hij het

wat Hij doet en verkrijgt

instrument gebruikt, of bij

meestal accurate

het verkrijgen van

resultaten.

De leerling kan niet duidelijk uitleggen hoe de meetinstrumenten gebruikt moeten worden.

gebruiken.

accurate resultaten.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan sommige dingen

Ik kan in m’n eentje


meten met

dingen meten met

soorten instrumenten

instrumenten.

verschillende

goed gebruiken en

instrumenten.

meestal kloppen mijn


resultaten.

er eentje uit te zoeken

Soms helpt mijn

en laat me zien hoe je

leerkracht me om zeker

Ik kan uitleggen hoe de

die moet gebruiken.

te weten dat ik het

instrumenten voor

instrument goed gebruik

verschillende dingen die

en dat ik het goed meet.

je wil meten gebruikt moeten worden en ik kies de beste voor mijn onderzoek.


In staat zijn instrumenten te gebruiken om metingen te verrichten | VAARDIGHEID 3.17

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Leer de namen van de verschillende instrumenten en oefen hoe je er dingen mee kunt meten voordat je ze in een onderzoek gebruikt. • Probeer te beslissen welk bewijsmateriaal je gaat verzamelen en welk instrument je daarvoor kunt gebruiken. • Bespreek met een klasgenoot wat je gaat doen en geef aan waarom je een bepaald instrument gekozen hebt. Leg uit hoe je dat hoort te gebruiken.

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Vraag aan je leerkracht de metingen die je gedaan hebt te controleren en je manieren te tonen waarop je nauwkeuriger kan meten. • Laat om beurten voor een groep zien hoe je bepaalde instrumenten moet gebruiken. Leg uit hoe je nog nauwkeuriger kunt meten. • Maak een lijst van alle instrumenten die er op school zijn en waarvan je weet hoe ze werken. Schrijf op wanneer je ze zou kunnen gebruiken om iets te meten. Maak voor elk instrument een kaartje met deze informatie om andere leerlingen te helpen. • Terwijl je iets nieuws leert, houd dan bij welke instrumenten je leert gebruiken en wanneer je ze gebruikt.


VAARDIGHEID

3.18

In staat zijn geschikte technieken te kiezen om informatie te verzamelen


In Rivieren bestuderen (Met de stroom mee) Taak 3 vergaren de leerlingen informatie over een rivier door gebruik te maken van diverse technieken. Ze verzamelen informatie over hoe de rivier eruit ziet, hoe hoog de oevers zijn, de snelheid van het water, of er draaikolken of andere kenmerken zijn, waar het bezinksel gedeponeerd wordt, hoe mensen de rivier gebruiken en de manieren waarop de rivier overgestoken kan worden. De leerlingen maken schetsen, nemen monsters en doen andere metingen bij deze acitiviteit.

In Gastland en moederland (Hier en nu, daar en toen) Taak 5 gebruiken de leerlingen zelfgekozen, toepasselijke technieken om informatie te verzamelen over klimaat, economische activiteiten, bevolking, het fysieke landschap en milieukwesties.

In Locatie (De vakantieshow) Taak 3 gebruiken de leerlingen diverse technieken om informatie te vergaren over verschillende vakantiebestemmingen, met inbegrip van waar deze plaatsen zich bevinden en het klimaat.


In staat zijn om geschikte technieken te kiezen om informatie te verzamelen | VAARDIGHEID 3.18


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met hulp van de

De leerling maakt een


leerkracht kan de leerling

planning waarin

hulp een planning maken

een paar eenvoudige

toepasselijke manieren

waarin toepasselijke

technieken noemen om

om informatie te

manieren om informatie

informatie te vinden.

verzamelen worden

te verzamelen worden

genoemd.

genoemd.

hulp nodig bij het

Met enige aanpassing

Het plan is uitvoerbaar en

eigenlijke vinden van de

kunnen de genoemde

kan gevolgd worden bij

informatie.

technieken gevolgd

het verzamelen van

worden.

relevante informatie.

Hij heeft mogelijk verdere


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Als ik manieren probeer

Ik kan zelf manieren

Ik kan zelf informatie

te bedenken waarop ik

bedenken om informatie

verzamelen. Meestal

informatie zou kunnen

te verzamelen. Die

schrijf ik op wat ik ga

verzamelen, heb ik daar

schrijf ik op en laat ik

doen en als ik dat aan

hulp van mijn leerkracht

aan mijn leerkracht zien.

mijn leerkracht laat zien,

bij nodig. Als ik de informatie aan het verzamelen ben, vraag ik altijd aan de leerkracht of ik het goed doe

Soms stelt mijn leerkracht veranderingen

zegt hij dat het een goed plan is.

voor om mijn ideeën

Ik gebruik mijn ideeën

beter te maken. Ik kan

om de informatie die ik

mijn plan gebruiken om

nodig heb te verzamelen.

de informatie die ik nodig heb te verzamelen.


In staat zijn om geschikte technieken te kiezen om informatie te verzamelen | VAARDIGHEID 3.18

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Bedenk wat je te weten wilt komen en probeer dan een manier te bedenken waarop dit gedaan zou kunnen worden. • Werk samen ontwikkelen.

met

een klasgenoot. Probeer jullie ideeën samen te

• Stel je voor dat je informatie aan het verzamelen bent. Zou je je op enige manier kunnen bezeren als je dit doet? Als dat zo is, moet je je ideeën veranderen. • Bestudeer de plannen van andere leerlingen die deze vaardigheid al beheersen en kijk hoe zij informatie verzameld hebben. Volg deze technieken zelf op een andere plek of voor een ander onderzoek, of verander ze een beetje als dat nodig is.

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Als je eenmaal een techniek bedacht hebt, bedenk dan wat er fout zou kunnen gaan als je niet voorzichtig bent. Dit kan je ideeën geven hoe je het veilig kan houden. • Vergelijk jouw werk met dat van een klasgenoot en geef elkaar nuttige ideeën hoe je het verbeteren kan. • Praat met leerlingen die deze vaardigheid al beheersen en probeer erachter te komen hoe zij technieken om te gebruiken bedachten en hoe zij aan hun informatie kwamen.


VAARDIGHEID

3.19

In staat zijn kaarten en plattegronden op verschillende schaalgrootte, met gebruikmaking van verklarende symbolen, te maken


In Weer en klimaat, Taak 1 maken de leerlingen grootschalige klimaatkaarten. Ze kiezen toepasselijke symbolen, legenda en materialen. Ze geven aan waar de warme en droge streken zijn, de warme en natte streken, gematigde streken enzovoort.

In de Verdiepingsactiviteit van Locatie (De vakantieshow) maken de leerlingen landkaarten van hun ideale vakantiebestemmingen. Ze kiezen symbolen voor alle faciliteiten die er te vinden zullen zijn en verklaren die in een legenda.


In staat zijn kaarten en plattegronden op verschillende schaalgrootte, met gebruikmaking van verklarende symbolen, te maken | VAARDIGHEID 3.19


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met hulp kan de leerling



eenvoudige landkaarten of

hulp kaarten maken met

hulp uiteenlopende

plattegronden maken met

gebruik van

kaarten en plattegronden

herkenbare kenmerken.

schaalaanduiding en

van verschillende

symbolen.

schaalgrootte maken.

ontbreken mogelijk, zoals

De schaal en de symbolen

De schaalaanduiding staat

een schaalaanduiding of

zijn toepasselijk voor het

duidelijk vermeld en is

legenda.

doel van de kaart.

accuraat voor het doel

De schaal is mogelijk niet

De leerling heeft mogelijk

altijd toepasselijk voor

hulp nodig bij de details

Alle kenmerken en

het doel van de kaart.

van de kaart of

symbolen op de kaart zijn

plattegrond.

vermeld in de legenda,

Sommige kenmerken

van de kaart.

die logisch gestructureerd

Het kan dan gaan om

is en op een goede plek

aanpassing van de schaal,

aangebracht is.

de symbolen of de details in de legenda.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan samen met mijn

Ik kan in m’n eentje

Ik kan zelf kaarten en

leerkracht verschillende


plattegronden maken.


tekenen.

maken.

Ik gebruik symbolen om

Ik vergeet nog wel eens

de verschillende plaatsen

de verschillende dingen op

en dingen te laten zien en

de kaart te zetten.

beschrijf die in een

Mijn leerkracht zegt dat ik

legenda.

andere kaarten zou


moeten maken die mijn

mijn kaarten beter te

ideeën beter laten zien.

maken.


Ik gebruik symbolen en maak een legenda. Ook leg ik uit hoe groot mijn kaart is. Mijn leerkracht zegt dat mijn kaarten alles laten zien wat ze moeten laten zien.

In staat zijn kaarten en plattegronden op verschillende schaalgrootte, met gebruikmaking van verklarende symbolen, te maken | VAARDIGHEID 3.19

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Bepaal de schaal van je kaart. Teken er vaste punten op en voeg daarna de details ertussen in. • Bedenk wat de kaart moet laten zien. Als je andere kenmerken van een land moet laten zien, maak dan een nieuwe kaart. Probeer niet alles op één kaart te tekenen. • Maak een checklist zodat je onthoud een titel, de schaal en een verklaring van de symbolen die je gebruikt hebt op te nemen. • Vraag een klasgenoot naar je kaart te kijken voordat je hem aan je leerkracht laat zien. Kan hij hem gebruiken en begrijpen, of moet je nog een paar wijzigingen aanbrengen?

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Kijk goed naar je kaart of plattegrond. Controleer of je er een titel op gezet hebt die uitlegt wat de kaart laat zien, of de schaal klopt en of alle symbolen op de kaart verklaard worden. • Vergelijk je kaart of plattegrond met die van een klasgenoot. Bespreek de details die op elk van de kaarten/plattegronden te zien zijn en pas die waar dat nodig is aan. • Denk goed na over het stuk land dat voor het doel van de kaart getoond moet worden. Gebruik een zo groot mogelijke schaal, zodat je een zo duidelijk mogelijke kaart kan maken. • Geef alleen de details aan die nodig zijn, want anders is de kaart gauw te vol en te druk, en wordt het moeilijk hem te lezen.


VAARDIGHEID

3.20

In staat zijn wereldbollen en kaarten van verschillende schaalgrootte te gebruiken en te interpreteren


In Gastland en moederland (Hier en nu, daar en toen) Taak 1 gebruiken de leerlingen wereldbollen, kaarten, atlassen en satellietfoto’s van verschillende schaalgrootte om hun eigen land en het gastland te vinden. Ze gebruiken dezelfde materialen om naar landen, continenten en kenmerken te kijken die tussen het gastland en het eigen land liggen.

In Rivieren bestuderen (Met de stroom mee) Taak 1 gebruiken de leerlingen kaarten en wereldbollen van verschillende schaalgrootte om de belangrijkste rivieren van de wereld te vinden. Ze kijken naar de langste rivieren, waar ze beginnen en waar ze eindigen, en ook door welke landen ze stromen.

In De wereldwijde ruilwinkel (Handelen) Taak 1 schrijven de leerlingen alles op wat zij in een dag gebruiken en zoeken uit waar elk ding vandaan komt. Vervolgens gebruiken ze kaarten en wereldbollen om deze informatie te verwerken en handelsverbanden rond de wereld te constateren.


In staat zijn wereldbollen en kaarten van verschillende schaalgrootte te gebruiken en te interpreteren | VAARDIGHEID 3.20


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met hulp van de leerkracht

De leerling kan gegeven


kan de leerling plaatsen

kaarten en wereldbollen

hulp plaatsen en

op een landkaart of

van verschillende grootte

informatie vinden op

wereldbol vinden.

gebruiken en met wat hulp

landkaarten en

plaatsen en informatie

wereldbollen van

vinden.

verschillende

Hij heeft hulp nodig bij de interpretatie van de

schaalgrootte.

verschillende kaarten en

Hij kan dezelfde plaats op

de kenmerken die erop

kaarten van verschillende

De leerling begrijpt dat

staan.

schaalgrootte of projectie

verschillende schalen voor

vinden.

verschillende doeleinden

Hij kan het moeilijk vinden

gebruikt worden en dat de

om dezelfde plaats op

nauwkeurigheid van de

kaarten van verschillende

getoonde informatie

schaalgrootte of projectie

vervormd of

te vinden.

veralgemeniseerd kan zijn op de kaart.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan plaatsen op de

Ik kan plaatsen op de

Ik kan plaatsen vinden op

wereldkaart of de

wereldbol vinden, en ik

kaarten en wereldbollen

wereldbol vinden als

vind allerlei informatie op

van verschillende schalen.

iemand me helpt.

landkaarten.

Ik kan de kaarten die ik


Ik kan de ene kaart

verschillende kaarten van

gebruiken om plaatsen te

Ik weet dat kaarten

dezelfde plek te gebruiken

vinden op een andere

informatie soms op een

en uit te leggen wat elke

kaart.

andere manier laten zien,

kaart voorstelt.

Ik begrijp dat


verschillende schalen

een paar van zijn vragen

betekent dat de kaart een

over elke kaart goed kan

groot of klein stuk land

beantwoorden.

laat zien.


nodig heb vinden.

en dat sommige kaarten preciezer zijn dan andere. Ik weet wat schaal betekent en dat het moeilijk is de aarde precies te laten zien op een stuk papier.

In staat zijn wereldbollen en kaarten van verschillende schaalgrootte te gebruiken en te interpreteren | VAARDIGHEID 3.20


•

Gebruik een wereldbol om een land te vinden en zoek het dan op een wereldkaart op; en andersom.

•

Kijk naar een kaart van een land. Zoek de lengte- en breedtegraad en gebruik deze om het land op een wereldbol te vinden.

•

Speel “Ik zie, ik zie een land dat jij niet ziet” met klasgenoten met twee dezelfde wereldbollen of kaarten. Om de beurt vraag je aan je klasgenoten een land dat je gekozen hebt te vinden door ze hints te geven waar het ligt. Probeer drie goede hints te geven om de anderen te helpen raden welk land je gekozen hebt.

•

Gebruik andere kaarten die steden in het gastland laten zien om “Ik zie, ik zie een stad die jij niet ziet” te spelen.

•

Gebruik de schaalaanduiding van een kaart om de afstand te vinden die door één centimeter op verschillende kaarten wordt weergegeven. Hoe verschillen die afstanden op kaarten van verschillende schaalgrootte?


•

Verzamel kaarten met verschillende projecties en schaalgrootte die dezelfde plek en kenmerken tonen. Bespreek hoe ze op elkaar lijken en hoe ze verschillen.

•

Trek de vorm van een land over en waar het zich op een continent bevindt. Herhaal dit met een andere kaart. Wat valt je op aan de vorm van het land, het continent en het gebied dat zij op elke kaart beslaan?

•

Gebruik de schaalaanduiding op een kaart om de afstand tussen hoofdsteden te meten. Vergelijk hoe nauwkeurig je dit kunt doen met kaarten van verschillende schaalgrootte.

•

Neem een goedkope, opblaasbare wereldbol. Snijd hem open tot je hem plat kunt neerleggen op een rechthoekig stuk papier. Vergelijk dit met afgedrukte wereldkaarten met verschillende projecties. Hoe hebben de kaartenmakers de vormen van landen aangepast zodat ze op een plat stuk papier “passen”? (Sommige landen lijken uitgerekt, terwijl andere landen kleiner zijn of juist anders liggen ten opzichte van elkaar).


VAARDIGHEID

3.22

In staat zijn uit te leggen hoe natuurlijke en menselijke processen tot overeenkomsten en verschillen tussen plaatsen leiden


In Rivieren bestuderen (Met de stroom mee) Taak 6 leren de leerlingen over maatregelen tegen overstromingen bij verschillende rivieren. Ook leren ze hoe menselijke processen, zoals bouwen en het kappen van bomen, tot overstromingen kan bijdragen. Ze kijken naar maatregelen tegen overstromingen in armere landen vergeleken met rijkere landen en hoe die leiden tot verschillen en overeenkomsten tussen plaatsen.

In Weer en klimaat Taak 3 ontdekken de leerlingen hoe oermensen in hun basale behoeften konden voorzien waar zij woonden, zoals onderdak, eten, kleding, transport enzovoort. Vervolgens relateren de leerlingen dit aan het weer en het klimaat van die locaties om te constateren hoe fysieke processen tot overeenkomsten en verschillen tussen plaatsen leiden.

In de Verdiepingsactiviteit van De wereldwijde ruilwinkel (Handelen) Extension Activity “ontwerpen” de leerlingen een nieuw land dat vlakbij een bepaalde, bestaande plaats ligt. Het land dat ze bedenken heeft vergelijkbare fysieke patronen met de bestaande locatie, zoals klimaat, geografische kenmerken, grond- en delfstoffen en andere processen. Als ze dit land ontwerpen, bedenken de leerlingen hoe de locatie van hun land leidt tot overeenkomsten en verschillen met andere plaatsen, waaronder handelsverbanden, bevolkingsdemografie, tekorten aan bepaalde goederen, enzovoort.


In staat zijn uit te leggen hoe natuurlijke en menselijke processen tot overeenkomsten en verschillen tussen plaatsen leiden | VAARDIGHEID 3.22


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met hulp kan de leerling


Zonder hulp kan de

overeenkomsten en

hulp overeenkomsten en

leerling een aantal

verschillen tussen twee

verschillen tussen twee

aardrijkskundige bronnen

plaatsen benoemen.

plaatsen benoemen.

interpreteren om

Hij vindt het moeilijk uit

Hij heeft hulp nodig om

te leggen hoe deze

deze overeenkomsten en

voortkomen uit

verschillen te verbinden

natuurlijke of menselijke

aan natuurlijke en

processen.

menselijke processen.

menselijke en natuurlijke processen te benoemen die verschillen en overeenkomsten in een aantal plaatsen tot gevolg hebben gehad.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan uitleggen hoe

Van ten minste twee


twee plaatsen op elkaar

verschillende plaatsen

manieren bedenken

lijken en hoe ze anders

kan ik ontdekken hoe ze

waarop de natuur of de

zijn.

verschillend zijn en hoe

activiteiten van mensen

ze op elkaar lijken.

plaatsen op elkaar laten

Ik vind het moeilijk uit te

lijken of verschillend

leggen waarom dat zo is


totdat mijn leerkracht

ik denk dat dat zo is,

me helpt.

maar soms moet ik daar

Ik kan voorbeelden van

hulp bij vragen.

ten minste drie

maken.

verschillende plaatsen geven. Ik kan dit zonder hulp.


In staat zijn uit te leggen hoe natuurlijke en menselijke processen tot overeenkomsten en verschillen tussen plaatsen leiden | VAARDIGHEID 3.22

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Bekijk twee foto’s of informatiebronnen over verschillende plaatsen. Schrijf de overeenkomsten en verschillen daartussen op. Zoek vervolgens informatie over een derde plaats en laat zien hoe deze nieuwe plaats vergelijkbaar is met of verschillend is van je andere twee plaatsen. • Kijk naar de overeenkomsten tussen plaatsen. Heeft het ene, bijvoorbeeld het weer, invloed op iets anders, zoals wat mensen doen of de planten die zij kweken? • Kijk naar de verschillen tussen plaatsen. Probeer redenen te bedenken of die verschillen er zijn vanwege hetgene dat mensen doen, of komt het door natuurlijke oorzaken als het weer of het landschap?

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Probeer activiteiten van mensen te bedenken die zij op dezelfde manier op verschillende plaatsen doen. Probeer redenen te bedenken waarom zij dit doen — heeft het te maken met de vorm van het land, het klimaat of de grondstoffen ter plaatse? • Probeer natuurlijke verbanden tussen drie plaatsen te vinden — bijvoorbeeld, ze zouden alledrie aan een rivier of in vlak land kunnen liggen. Kijk daarna naar natuurlijke verschillen, zoals het soort weer of de plantengroei. Hebben deze verschillen gevolgen voor deze drie plaatsen en maken ze die meer overeenkomstig of juist meer verschillend? • Vraag jezelf af wat je te weten zou willen komen over de menselijke of fysieke omgeving. Bedenk waar en in welke vorm je die informatie zou kunnen vinden. Probeer eerst zelf informatiebronnen te vinden voordat je om hulp vraagt. • Wissel je ideeën over verschillende plaatsen uit met een klasgenoot. Hebben jullie dezelfde dingen bedacht? Combineer jullie ideeën om het nog beter uit te kunnen leggen.


VAARDIGHEID

3.23

In staat zijn uit te leggen hoe bepaalde plaatsen door verplaatsing van goederen en mensen met elkaar verbonden zijn


In Wereldwijde ruilwinkel (Handelen) Taak 2 leren de leerlingen welke goederen het gastland impoteert en exporteert. Vervolgens proberen ze hier patronen in te ontdekken, voordat ze naar de import en export van hun moederland kijken. Ze vergelijken het eigen land en het gastland om verschillen en overeenkomsten te vinden en uit te kunnen leggen hoe er verbanden bestaan tussen plaatsen op basis van de verplaatsing van goederen.

In Migratie (Volksverhuizingen) Taak 1 benoemen de leerlingen landen van waaruit migranten wegtrekken en landen waar migranten naartoe verhuizen, om te constateren welke verbanden bestaan tussen landen op basis van verplaatsing van mensen.

In Locatie (De vakantieshow) Taak 1 maken de leerlingen een overzicht van het soort vakanties dat zij, en kinderen zoals zij, graag hebben, en waar zij naartoe gaan. Ze brengen deze informatie samen om te constateren welke verbanden er bestaan tussen plaatsen op basis van de verplaatsing van mensen als toeristen.


In staat zijn uit te leggen hoe bepaalde plaatsen door verplaatsing van goederen en mensen met elkaar verbonden zijn | VAARDIGHEID 3.23


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan een basale

De leerling kan op

De leerling kan de

uitleg geven over hoe hij

eenvoudige manier

bewegingen van goederen

en anderen verbonden

uitleggen hoe plaatsen

en mensen over de wereld

zijn aan plaatsen als

verbonden zijn door de

beschrijven en verklaren.

gevolg van de bewegingen

bewegingen van goederen

van goederen die zij

en mensen.

gebruiken of de mensen

De leerling kan een aantal voorbeelden van

De leerling heeft hulp

economische of

nodig om zijn ideeën over

geschiedkundige

waarom deze plaatsen

verbanden bespreken die

De leerling is niet in staat

verbonden zijn verder te

deze bewegingspatronen

uit te leggen waarom deze

ontwikkelen.

beïnvloed hebben.

die zij kennen (vrienden en familie).

plaatsen verbonden zijn.

KLASSERING VOOR DE LEERLING:

Ik kan het een beetje

Ik kan het beter

Ik kan het goed


Ik kan vertellen over een


ik verbonden ben met

paar plaatsen die

sommige plaatsen met

verschillende delen van

verbonden zijn door de

elkaar verbonden zijn

de wereld door de dingen

bewegingen van mensen

door de bewegingen van

die ik gebruik of de

en de dingen die zij

goederen en volken.

mensen die ik ken.

nodig hebben.

Ik kan een paar redenen

Ik heb wat hulp nodig

geven van deze

om uit te leggen waarom

verbanden, die er

deze bewegingen

tegenwoordig nog zijn.

gebeuren.


In staat zijn uit te leggen hoe bepaalde plaatsen door verplaatsing van goederen en mensen met elkaar verbonden zijn | VAARDIGHEID 3.23


•

Kies een plaats waar je een verband mee hebt door iets wat je gebruikt, zoals kleding of voedsel. Probeer een paar andere landen te vinden waarnaar deze artikelen worden geëxporteerd. Exporteren deze landen andere materialen terug naar het oorspronkelijke land?

•

Maak een lijst van de landen die je bezocht hebt of waar je gewoond hebt. Probeer er achter te komen waarom jullie naar dezebepaalde landen gingen.

•

Vraag iemand van je familie of een vriend(in) de landen te noemen waarmee zij een verband hebben. Vraag ze waarom ze van het ene naar het andere land gingen. Zijn er landen bij die zowel door jou als door je vriend(in) genoemd zijn?

•

Kies iets dat uit vele bestanddelen is opgebouwd, zoals bijvoorbeeld een taart. Schrijf alle ingrediënten op en zoek op waar ze oorspronkelijk vandaan komen.


•

Zoek naar patronen in de verplaatsingen van goederen en mensen in een bepaald land. Doe een onderzoek naar dat land om te zien of er historische verbanden tussen plaatsen zijn.

•

Luister of kijk naar het nieuws of lees kranten om erachter te komen wat er in het land waar je woont in of uit verplaatst wordt.


VAARDIGHEID

3.24

In staat zijn hun kennis en begrip van aardrijkskunde op diverse manieren over te brengen


In Weer en klimaat Taak 5 verzorgen de leerlingen zelf een weerbericht. Ze gebruiken hierbij aan het weer gerelateerde terminologie, internationale weersymbolen en presenteren hun weerbericht met video, als een live-gebeurtenis of met behulp van ICT.

In Bewijzen onderzoeken (De onderzoekers) Taak 3 gebruiken de leerlingen zelfgemaakte overzichten van wat er in hun gebied te vinden is. Zij dragen die kennis over met behulp van grafieken, en kunnen ook kaarten en andere visuele hulpmiddelen gebruiken als basis voor een klassenpresentatie.


In staat zijn hun kennis en begrip van aardrijkskunde op diverse manieren over te brengen | VAARDIGHEID 3.24


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met enige hulp kan de

De leerling kan

De leerling kan alleen of

leerling eenvoudige

geografische kennis op

als deelnemer aan een

geografische kennis en

meer dan één manier

groep werken en geeft via

informatie overbrengen op

overbrengen.

zijn overdracht, zowel

ten minste één manier.

Hij geeft blijk van inzicht

Hij geeft geen blijk van

in sommige concepten

volledig inzicht in

wanneer daarna gevraagd

concepten en geeft geen

wordt, maar heeft

accurate en gedetailleerde

begeleiding nodig bij de

antwoorden op vragen.

ontwikkeling van meer

mondeling als met grafische voorstellingen, ruimschoots blijk van een breed begrip van concepten en accurate geografische kennis.

accuratesse en detaillering.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik begrijp niet altijd wat



ik moet doen.

ik op meerdere manieren

manieren gebruiken om

informatie kan geven.

mijn informatie over te

Ik vind het moeilijk te

brengen.

bedenken wat te zeggen,

Het merendeel van de

schrijven of tekenen

tijd werk ik alleen, maar

Ik begrijp wat ik probeer

zonder hulp van mijn

mijn leerkracht helpt

te zeggen. Ik kan mijn

leerkracht.

soms om kleine dingen

werk uitleggen of er

toe te voegen of meer

vragen over

informatie te vinden.

beantwoorden.

Mijn leerkracht zegt dat ik op minstens één manier informatie kan geven.


In staat zijn hun kennis en begrip van aardrijkskunde op diverse manieren over te brengen | VAARDIGHEID 3.24

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Werk samen met een klasgenoot, en stel elkaar vragen over plaatsen die op foto’s te zien zijn, over statistieken in een grafiek, of over kenmerken die op een kaart te zien zijn. Controleer of je klasgenoot de juiste antwoorden heeft gegeven en begrijpt wat er van hem verwacht wordt door hem te vragen uit te leggen hoe hij het antwoord wist. Op deze manier kan je elkaar helpen leren. • Probeer je ideeën op verschillende manieren over te brengen — bijvoorbeeld: maak er een tekening of diagram van, schrijf een paar zinnen, praat over je ideeën of teken een kaart die met je foto/afbeelding te maken heeft. • Controleer je informatie altijd op een of andere manier. Je kunt bijvoorbeeld verwijzen naar een foto of kaart om te laten zien waar je je informatie vandaan hebt gehaald. • Gebruik verschillende hulpmiddelen om je te helpen onthouden wat je te weten bent gekomen. Maak een serie tekeningen en leg uit wat er in elk daarvan te zien is. Of teken een kaart en praat daarover, waarbij de getoonde kenmerken in de uitleg een geheugensteuntje voor je zijn zodat je weet wat je moet vertellen. • Als je tijdens de les iets niet begrijpt, vraag dan aan je leerkracht je het nog een keer uit te leggen. Misschien weet hij niet dat je het niet begrepen had en dat je nog wat hulp nodig hebt.

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Oefen het presenteren van informatie voor een paar klasgenoten. Vraag ze of ze begrepen hebben wat je verteld hebt. Heb je de meest geschikte methode gebruikt om te laten zien wat je weet? • Zorg dat wat je zegt klopt en dat je naar waar mogelijk naar informatiebronnen kunt verwijzen — zeg niet maar iets in het wilde weg! Gebruik foto’s, schema’s, afbeeldingen, kaarten, grafieken en echte objecten om je te helpen ideeën op meerdere manieren over te brengen. • Als je al hebt laten zien dat je kaarten goed kunt gebruiken, gebruik dan een andere manier om het volgende stukje informatie over te brengen. • Stel jezelf vragen over je werk en vraag anderen je vragen te stellen. Als je het antwoord niet weet, zoek je het op in boeken of op het internet. Oefen daarna in het duidelijk beantwoorden van die vraag.


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL Aardrijkskunde Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met aardrijkskunde bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van Aardrijkskunde en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van Aardrijkskunde is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen als aardrijkskundige zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Organiseer een milieubewustheidsdag, een internationale dag of een dag om met landkaarten te werken. Laat de leerlingen zelf activiteiten bedenken die aan het thema of hun interesses gerelateerd zijn. Als dat niet gaat, schrijf dan allerlei verschillende activiteiten op kaartjes en laat ze er elk een trekken of een per kleine groep. Een paar suggesties. • De leerlingen zouden hun ideale vakantiebestemming kunnen bedenken. Waar zou die zijn? Welke geografische kenmerken zou hij hebben (bergen, strand, enzovoort)? De leerlingen kunnen kaarten van hun vakantiebestemming maken en die vergelijken met die van anderen. • De leerlingen kunnen in klassenverband meer te weten komen over een organisatie die de migratie van mensen ondersteunt. Wat doet deze organisatie precies? Waar komt het geld vandaan? Waar is hij gevestigd? Is de organisatie actief in het gastland? De leerlingen kunnen een analyse maken om het bewustzijn ten aanzien van migratie te verhogen.


MP3

• Onderzoek de verbanden die de leerlingen hebben met plaatsen over de hele wereld (kleding, voedsel, muziek, talen, plaatsen waar familie woont). Zoek deze plaatsen op op verschillende kaarten en wereldbollen. Elk van deze activiteiten doet een beroep op een aantal vaardigheden dat aandacht heeft gehad in de loop van deze Milepost. Laat de leerlingen hun activiteiten uitvoeren. Observeer ze zorgvuldig. Vergelijk wat u ziet met de beoordeling die u op basis van het bewijsmateriaal aan het einde van de Milepost hebt gemaakt.


Assessment for learning Milepost 3 Geschiedenis


VAARDIGHEID

3.10

In staat zijn uit verschillende bronnen informatie over het verleden te vergaren


In Handelen (Wereldwijde ruilwinkel) Taak 1 maken de leerlingen een analyse van een specifieke beschaving en de handel die er bedreven werd – waarin werd gehandeld, met wie en waarom? Elke groep maakt vervolgens een posterpresentatie van wat ze geleerd hebben, met inbegrip van een kaart die de ligging en de handelsroutes aangeeft en die een duidelijke indicatie geeft van het bestudeerde tijdperk. Vervolgens beantwoorden ze de volgende vragen: welke gevolgen had de handel voor deze beschavingen? Hoe is de samenleving veranderd? De leerlingen gebruiken allerlei hulpbronnen, waaronder het internet, kaarten, wereldbollen, naslagwerken, encyclopedieën enzovoort.

In Een historisch overzicht (The Big Picture) Taak 6 krijgen leerlingen een gebied, land of continent toebedeeld. Daarvan maken ze een historische tijdlijn die de belangrijkste gebeurtenissen en historische personen in dit deel van de wereld laat zien. De leerlingen zoeken afbeeldingen die historische personen en gebeurtenissen weergeven en bestuderen hieraan gerelateerde historische terminologie. De leerlingen worden aangemoedigd het internet, tijdschriften, brochures en andere hulpbronnen te gebruiken in hun onderzoek.

In Lopende zaken en de media (Nieuws maken) Taak 3 onderzoeken de leerlingen hoe mensen in het verleden het lokale, nationale en internationale nieuws te weten kwamen. Ze onderzoeken de soorten voorvallen die gemeld zouden worden en de verschillende communicatiemogelijkheden die er 50, 100 en 500 jaar geleden waren. De leerlingen gebruiken allerlei hulpmiddelen om deze informatie te vinden over hun eigen land en het gastland. Zij presenteren wat ze gevonden hebben op een informatieblad.


In staat zijn uit verschillende bronnen informatie uit het verleden te vergaren | VAARDIGHEID 3.10


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan een aantal


De leerling werkt zonder

verschillende bronnen

aanmoediging of hulp een

hulp met een veelheid aan

gebruiken met enige hulp

aantal verschillende

bronnen om zijn vragen te

en begeleiding. De

bronnen gebruiken. De

beantwoorden. De leerling

leerling weet hoe en waar

leerling kan een aantal

vergelijkt de bronnen

hij deze bronnen kan

antwoorden op de meeste

onderling op basis van

vinden.

historische vragen vinden

hun bruikbaarheid en

en heeft een ontluikend

gebruikt ze

begrip voor de

dienovereenkomstig. De

bruikbaarheid van

antwoorden van de

verschillende bronnen.

leerling zijn doordacht en de gebruikte bron klinkt erin door.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan veel verschillende


Ik vind het leuk veel

bronnen vinden om mijn

bronnen van informatie

verschillende bronnen te

vragen te beantwoorden,

gebruiken. Meestal kan

gebruiken om mijn

maar ik heb hulp nodig

ik dan ook mijn vragen

vragen te beantwoorden.

om daaruit de goede

goed beantwoorden.

bron te vinden.

Ik weet best goed welke

Soms moet ik bespreken

bronnen het meest

welke bron het meest

bruikbaar zullen zijn.

bruikbaar is.

Ik kan met veel details antwoorden op mijn vragen geven.


In staat zijn uit verschillende bronnen informatie uit het verleden te vergaren | VAARDIGHEID 3.10


•

Schrijf alle bronnen op die je gebruikt hebt om de vragen te beantwoorden. Bespreek nu met andere leerlingen welke bronnen zij gebruiken. Vraag anderen naar welke bronnen zij het best bruikbaar vinden.

•

Praat met klasgenoten hoe zij dingen uit bronnen te weten komen. Bijvoorbeeld, hanteren ze een vragenlijst die ze altijd gebruiken? Gebruiken ze nog speciale technieken? Kunnen ze je iets over zo’n techniek vertellen en waarom die erg geschikt is?

•

Maak een klassenlijst met alle bronnen die de leerlingen gebruiken. Houd een klassengesprek over welke bronnen de leerlingen gebruiken en hoe bruikbaar deze zijn. Probeer voor een volgende activiteit eens een paar hulpbronnen op deze lijst te gebruiken die je nog niet eerder gebruikt hebt.

•

Als je aan het lezen bent, naar afbeeldingen aan het kijken, de computer aan het gebruiken, tv aan het kijken, met klasgenoten aan het praten, enzovoort, probeer dan altijd te bedenken of dit je favoriete manier is om dingen te weten te komen.


•

Maak een mindmap van alle verschillende manieren waarop je dingen over het verleden te weten bent gekomen in een unit. Schrijf erbij welke manieren het meeste resultaat hadden. Maak zo’n mindmap voor elke unit en gebruik die om te controleren of je de bronnen en strategieën zo effectief mogelijk gebruikt.

•

Vergelijk je onderzoeksmethode met die van anderen. Zijn er nieuwe methoden of bronnen die je zou kunnen gaan gebruiken? Probeer elke keer een nieuwe methode of hulpbron uit.

•

Houd zelf bij (op de computer of met kaartjes) wat goede onderzoeksbronnen waren die je bij een onderzoek gebruikt hebt. Kijk dit na als je een ander onderzoek doet – geldt dit nog steeds?


VAARDIGHEID

3.11

In staat zijn redenen voor en gevolgen van historische gebeurtenissen, situaties en veranderingen uit de behandelde perioden aan te geven en te beschrijven D R A A I B O E K – Voorbeelden van de vaardigheid in de praktijk:

In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 2 onderzoeken de leerlingen een groot thema, zoals landbouw, industrie of onderwijs, in hun eigen land en het gastland. De leerlingen geven wat zij te weten komen aan op een tijdlijn. Vervolgens trekken zij parallellen tussen de verschillende aspecten van het thema en bespreken zaken als: hoe vernieuwingen in één aspect van het thema gevolgen kan hebben voor andere ontwikkelingen; hoe vernieuwingen ontstonden en zich wereldwijd verspreidden; hoe vernieuwingen gevolgen hadden voor het dagelijks leven van mensen en het milieu.

In Handelen (Wereldwijde ruilwinkel) Taak 3 zetten de leerlingen hun onderzoek voort naar het soort voedsel dat ruim voorhanden is in het gastland, wanneer dat voor het eerst verkrijgbaar werd, en waar het vandaan komt. De leerlingen plaatsen vervolgens de introductie in het gastland van dit voedsel op een chronologische tijdlijn en voegen daar informatie aan toe over wat er verder in de samenleving in die tijd gebeurde. Ze bespreken hoe historische gebeurtenissen, situaties en veranderingen in de samenleving gevolgen had voor het soort eten dat verkrijgbaar was in het gastland. Ze denken over oorlogen, handelsovereenkomsten, natuurrampen, perioden van welvaart enzovoort.


In staat zijn redenen voor en gevolgen van historische gebeurtenissen, situaties en veranderingen uit de behandelde periode aan te geven en te beschrijven | VAARDIGHEID 3.11


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met hulp van de

De leerling kan een



veelheid aan

verschillende mogelijke

gebeurtenissen, situaties

beschrijvingen van en

beschrijvingen en redenen

en veranderingen

redenen geven voor

geven voor

beschrijven en enigszins



verklaren. De redenen

en veranderingen. De

en veranderingen. De

zijn vaak niet relevant of

leerling maakt hierbij

leerling baseert zich op

incorrect in de context.

gebruik van kennis van

veel andere situaties en

andere historische

kan historische verbanden

situaties. Veel van het

leggen tussen de

werk is historisch correct

gebeurtenissen en

en passend.

veranderingen.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik denk dat ik weet



waarom sommige dingen

beschrijvingen en

ideeën uit eerdere units

in het verleden gebeurd

redenen geven waarom

en uit wat ik zelf geleerd

of veranderd zijn, maar

bepaalde dingen in het

heb halen. Soms zie ik

heel zeker weet ik het

verleden zijn gebeurd. Ik

dat redenen waarom

niet. Ik snap het vaak

weet nog wat we in

dingen gebeuren vaker

beter als mijn leerkracht

eerdere units geleerd

op dezelfde manier

me met mijn werk

hebben en gebruik

gebeuren. Vaak zie ik

geholpen heeft.

sommige van die ideeën

een verband tussen iets

weer.

wat gebeurt en iets dat daarna verandert.


In staat zijn redenen voor en gevolgen van historische gebeurtenissen, situaties en veranderingen uit de behandelde periode aan te geven en te beschrijven | VAARDIGHEID 3.11


•

Denk eens na over waarom bepaalde dingen tegenwoordig in je leven gebeuren. Maak een lijst van dingen die gebeurd zijn en ook waarom je denkt dat ze gebeurd zijn.

•

Probeer dit nu ook eens met dingen van vroeger. Misschien kun je aan een belangrijk persoon uit het verleden denken – wat is er met hem gebeurd en waarom? Maak een mindmap van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven van deze persoon en geef daarbij een paar redenen.

•

Praat met je leerkracht en klasgenoten over waarom dingen gebeuren. Kun je patronen in die gesprekken herkennen? Zijn er redenen die bij elkaar horen?

•

Denk aan de woorden die we gebruiken als we het over redenen hebben – woorden als motief en consequentie. Luister goed als mensen deze woorden gebruiken en waarom ze deze gebruiken.


•

Maak een tijdlijn van een belangrijk persoon over wie je veel weet. Bedenk hoe verschillende gebeurtenissen in hun leven veranderingen veroorzaakten of beïnvloedden.

•

Bedenk een spel waarbij je een paar verzonnen en echte redenen opschrijft waarom iets in het leven van een belangrijke persoon gebeurd is. Vraag aan een klasgenoot de juiste redenen te raden. Maak hiervan een spel voor een groep klasgenoten.

•

Verzamel informatie uit het wereldnieuws over waarom dingen nu gebeuren en de redenen die mensen hiervoor geven. Zijn sommige van deze redenen dezelfde als die uit het verleden?

•

Bedenk waarom sommige dingen veranderen en waarom sommige dingen gelijk blijven. Praat hier met je leerkracht en klasgenoten over. Probeer voorbeelden ervan te bedenken.


VAARDIGHEID

3.13

In staat zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het gastland het leven van de huidige bewoners beïnvloedt


In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 3 komen de leerlingen meer te weten over historische, economische en sociale veranderingen die in het gastland zijn veroorzaakt door bedrijven met winstoogmerk. Ze leren over een bedrijf of industrieel proces dat een verregaand gevolg heeft gehad voor de historische ontwikkeling van het gastland. De leerlingen bestuderen hoe dit zijn weerslag heeft gehad op de beschikbaarheid van grondstoffen, het plantenleven en het milieu, hoe de beroepsbevokking is veranderd en hoe het bedrijf of proces de samenleving die zij nu zien gevormd heeft.

In Volksverhuizingen (Migratie) Taak 1 bezoeken de leerlingen een stad in het gastland om verbanden met andere landen en culturen te vinden en vast te leggen. Ze komen meer te weten over veranderingen die veroorzaakt werden door de migratie van mensen in het verleden, en bedenken welke gevolgen dit heeft gehad voor het voedsel, de taal, de tekens, het geld, het geloof en de kleding in het gastland van tegenwoordig.

In Moederland en gastland (Hier en nu, daar en toen) Taak 9 stellen de leerlingen een geschiedenis van het gastland samen, waarbij ze gebruikmaken van kaarten, foto’s en andere afbeeldingen, de gebouwen van het land, geschreven teksten, bezoeken aan musea en gesprekken met anderen. Ze bouwen zo een gedetailleerd beeld op van de geschiedenis van het gastland en kunnen bespreken welke gevolgen dit heeft voor de levens van de mensen die er tegenwoordig wonen.


In staat zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het gastland het leven van de huidige bewoners beïnvloedt | VAARDIGHEID 3.13


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling heeft enig idee

De leerling kan een


van hoe hetgeen dat in

redelijk gedetailleerde

hulp werken en een

het verleden gebeurde en

beschrijving geven van

gedetailleerde lijst geven

de rol die specifieke

hoe iets in het verleden

van mogelijke verbanden

mensen daarin speelden

een verband heeft met

tussen gebeurtenissen in

van invloed kan zijn op

het heden. Enige hulp is

het verleden en de

het land van nu. Hij

nog wel nodig, maar hij

actualiteit van het

begint verbanden te

kan gebruikmaken van

gastland. De leerling

leggen en eenvoudige

zijn kennis van het

maakt gebruik van zijn

ideeën hierover te

gastland.

kennis van het gastland

ontwikkelen. Met hulp kan

en verrijkt deze met eigen

de leerling gebruikmaken

onderzoek.

van zijn kennis van het gastland.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik weet iets van de

Ik kan alles wat ik weet

Ik gebruik wat ik al weet

geschiedenis van het

over waar we nu wonen

over mijn gastland en

land waar we wonen en

gebruiken om vragen te

voeg hier wat ik zelf

kan deze informatie

beantwoorden over hoe

ontdekt heb aan toe.

gebruiken als ik leer over

het verleden invloed

Volgens mij heb ik een

hoe het verleden invloed

heeft op wat nu gebeurt

goed beeld van wat er

heeft op het nu. Ik heb

in het gastland. Meestal

vroeger in dit land is

nog wel hulp nodig om

kan ik met behulp van

gebeurd en hoe dat

me op de goede weg te

mijn leerkracht meerdere

invloed heeft op de

helpen voor mijn

ideeën bedenken.

levens van de mensen

antwoorden.


nu.

In staat zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het gastland het leven van de huidige bewoners beïnvloedt | VAARDIGHEID 3.13


•

Maak een mindmap van je gastland. Aan de ene kant van de mindmap schrijf je over dingen die in het verleden gebeurd zijn. Aan de andere kant concentreer je je op dingen die er nu gebeuren. Kun je verbanden daartussen vinden? Trek lijnen tussen dingen die verband met elkaar kunnen houden. Praat met klasgenoten en je leerkracht over de verbanden die je hebt gevonden.

•

Praat, als dat mogelijk is, met iemand uit je gastland. Vraag hem over dingen die in het verleden gebeurd zijn en die mogelijk gevolgen hadden voor het heden. Zijn anderen het hiermee eens?


•

Werk in tweetallen en verdedig of onderbouw om beurten de redenen die je gegeven hebt waarom iets uit het verleden invloed heeft op het heden. Zorg dat je elkaar moeilijke vragen stelt en om bewijzen vraagt voor wat de ander vindt. Laat ze niet wegkomen met een antwoord dat jou niet overtuigt!

•

Bedenk andere manieren om de kennis die je van de geschiedenis van het gastland hebt vast te leggen. Vergelijk wat je opgeslagen hebt met wat klasgenoten hebben. Wat lijkt op elkaar en wat is anders in het werk dat jullie vastgelegd hebben? Vergelijk hoe jullie informatie je helpt om meer te weten te komen over hoe het verleden van het gastland het heden beïnvloedt.


VAARDIGHEID

3.14

In staat zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het ene land die van het andere beïnvloedt


In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 2 leren de leerlingen over een thema van het dagelijks leven in het eigen land of het gastland, bijvoorbeeld transport, landbouw, communicatie of onderwijs. Ze bestuderen de internationale ontwikkelingen in hun gekozen thema, wanneer en waar vonden deze ontwikkelingen plaatsvonden en hoe heeft die ontwikkeling het eigen land of het gastland veranderd of beïnvloed.

In Volksverhuizingen (Migratie) Taak 3 bestuderen de leerlingen een vroegere beschaving die schriftelijke documentatie nagelaten heeft, bijvoorbeelde de Egyptische, Griekse of Romeinse beschaving. Ze gebruiken dit documentatiemateriaal om zich een beeld te vormen van hoe deze samenleving andere landen beïnvloedde, door de verplaatsing van mensen, goederen en technologieën, met aandacht voor de positieve en negatieve gevolgen van deze veranderingen. Ze kijken ook naar aspecten van de beschaving die ook onze huidige samenleving nog beïnvloeden.

In Een historisch overzicht (The Big Picture) Taak 8 gebruiken de leerlingen historische tijdlijnen die ze gemaakt hebben en die gebeurtenissen in verschillende delen van de wereld laten zien, met het doel vergelijkingen te maken tussen de geschiedenis van verschillende landen. De leerlingen bespreken de verbanden tussen de gebeurtenissen, als die er al zijn, en hoe de geschiedenis van het ene land gevolgen heeft voor die van een ander.


In staat zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het ene land die van het andere beïnvloedt | VAARDIGHEID 3.14


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan historische

De leerling kan een


gebeurtenissen in meer

verband leggen tussen de

verbanden leggen tussen

dan één land beschrijven,

geschiedenis van het ene

de geschiedenis van het

maar kan alleen een

en een ander land. De

ene en een ander land. Hij

verband tussen deze

leerling gebruikt hierbij

heeft veel verschillende

gebeurtenissen leggen als

zijn eigen kennis en kan

ideeën en vindt het leuk

hij daarbij geholpen wordt

gericht naar meer

deze te onderzoeken en te

door klasgenoten of de

informatie zoeken.

beargumenteren. De

leerkracht.

leerling maakt gebruik van eigen kennis en kan deze nog uitbreiden met gericht zorgvuldig onderzoek.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik weet dat wat er

Ik zie verband tussen

Ik kan veel manieren

vroeger in het ene land

wat er vroeger in het ene

bedenken hoe de

gebeurd is, verbonden

en het andere land is

geschiedenis van het ene

kan zijn met wat er in

gebeurd.

land verband heeft met

andere landen gebeurt.

Meestal kan ik er meer

een ander land.

Ik vind het af en toe nog

informatie over vinden,

Ik kan bedenken of zo’n

moeilijk, tenzij

zodat ik nog meer

verband goed of slecht is

klasgenoten of mijn

verbanden zie.

geweest.

leerkracht me helpen.

Ik kan ook verschillende soorten verbanden noemen.


In staat zijn uit te leggen hoe de geschiedenis van het ene land die van het andere beïnvloedt | VAARDIGHEID 3.14


•

Kijk naar een wereldkaart met speciale aandacht voor je eigen land en het gastland. Hoe zijn deze landen verbonden. Denk nu aan de geschiedenis van deze beide landen en de dingen waarvan je weet dat ze gebeurd zijn. Zijn daar verbanden tussen?

•

Vraag je familie en vrienden je meer te vertellen over de verbanden tussen het eigen land en het gastland en andere delen van de wereld.

•

Leg een lijst aan van verschillende soorten verbanden, zoals bijvoorbeeld handel, migratie, technologie, communicatie, enzovoort.


•

Bekijk een wereldkaart en kies een paar landen uit die je bezocht hebt. Welke verbanden kun je tussen deze landen vinden? Denk nu aan de geschiedenis van deze landen. Wat weet je er al van? Kun je verbanden tussen deze landen bedenken? Kun je verbanden tussen meer dan twee landen bedenken?

•

Vraag je familie en vrienden om met je te praten over hoe landen vroeger en nu verbonden waren of zijn. Als dat kan, vraag dan ook je grootouders naar hun ideeën.


VAARDIGHEID

3.17

In staat zijn de gebeurtenissen, mensen en veranderingen uit de behandelde perioden binnen een chronologisch raamwerk te plaatsen


In Handelen (Wereldwijde ruilwinkel) Taak 1 werken de leerlingen in groepjes aan een analyse van een bepaalde samenleving en het handelsverleden daarvan. Elke groep maakt een poster waarop handelsroutes en dergelijke staan aangegeven en hangt deze op de juiste plaats op de chronologische tijdlijn in de klas.

In Heersers en regeringen (Zij leiden de wereld) Taak 4 maken de leerlingen een tijdlijn waarop de geschiedenis van de democratie, van wereldrijken en van revoluties is aangegeven. Hierin is ook informatie over het eigen land en het gastland en andere delen van de wereld opgenomen.

In Een historisch overzicht (The Big Picture) Taak 1 leggen de leerlingen hun eigen “geschiedenis” vast, gebeurtenissen in het eigen land, het gastland en de rest van de wereld die tijdens hun leven plaatsvonden. Vervolgens maken zij een tijdlijnboekje met daarin deze gebeurtenissen in chronologische volgorde om een internationaal beeld van hun leven tot nu toe op te roepen.


In staat zijn de gebeurtenissen, mensen en veranderingen uit de behandelde perioden binnen een chronologisch raamwerk te plaatsen | VAARDIGHEID 3.17


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan een

Met weinig of geen hulp

De leerling kan met een

beperkt aantal

kan de leerling veel

tijdbalk werken en

gebeurtenissen, mensen



of veranderingen in een

en veranderingen sorteren

en veranderingen vrijwel

tijdbalk sorteren en

en ordenen. Het

altijd volledig juist op

ordenen. De leerling

merendeel hiervan is

deze balk plaatsen. De

maakt foutjes in de

correct en op de juiste

leerling kan uitleg geven

volgorde en kan nog niet

positie op de tijdbalk

en redenen aanvoeren

geheel zonder hulp

geplaatst. De leerling kan

voor elke plaatsing.

werken.

niet altijd de juiste redenen noemen voor een bepaalde plaatsing op de tijdbalk.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan dingen uit de

Ik kan met heel weinig

Ik kan historische dingen

geschiedenis van andere

hulp dingen uit de

over gebeurtenissen,

mensen op een tijdbalk

geschiedenis van andere

mensen en

zetten als ik in een groep

mensen in de goede

veranderingen in de

kan werken of als mijn

volgorde zetten. Meestal

juiste volgorde zetten.

leerkracht me helpt.

is de volgorde goed.

Bij het nemen van

Soms weet ik niet

beslissingen, gebruik ik

helemaal zeker waarom

dingen die ik al weet. Als

ik dingen op een

ik het controleer, blijkt

bepaalde plek op de

het meestal te kloppen.

tijdbalk heb gezet.

Ik heb hiervoor niet echt de hulp van mijn leerkracht nodig.


In staat zijn de gebeurtenissen, mensen en veranderingen uit de behandelde perioden binnen een chronologisch raamwerk te plaatsen | VAARDIGHEID 3.17


•

Speel een paar spelletjes met een groepje klasgenoten. Zoek samen afbeeldingen van dingen uit het verleden maar in dezelfde categorie, bijvoorbeeld, kleding uit verschillende tijden of verschillende sporten en probeer ze in de juiste volgorde te plaatsen. Leg aan elkaar uit waarom je denkt dat een bepaalde afbeelding voor of na een andere komt. Hoe kun je je antwoorden controleren? Welke aanwijzingen maakten het nemen van beslissingen makkelijker?

•

Maak een tijdlijn met gebeurtenissen uit je eigen leven. Wat neem je daarin op? Gebruik kleuren en symbolen om verschillende aspecten van je leven weer te geven.

•

Probeer verschillende soorten tijdlijnen te bedenken. Moeten ze altijd horizontaal zijn? Hoe zou je de verschillende aantallen jaren weergeven? Waarvoor kunnen jouw tijdlijnen gebruikt worden?


•

Lees kranten en artikelen over hoe dingen in de loop van de tijd veranderd zijn.

•

Verzamel tijdlijnen over ontwikkelingen uit kranten en tijdschriften. Soms gebruiken fabrikanten tijdlijnen in hun advertenties om te laten zien hoe een nieuw product zich ontwikkeld heeft, zoals bijvoorbeeld auto’s. Verzamel deze en bekijk hoe ze de ontwikkeling weergeven.

•

Vraag je ouders en grootouders je meer te vertellen over dingen die in het verleden gebeurd zijn. Schrijf ze op of teken ze in chronologische volgorde nadat je de informatie gehoord of gelezen hebt. Vraag hen je tijdlijn te controleren om te zien hoe nauwkeurig je bent geweest.


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL Geschiedenis Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met geschiedenis bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van Geschiedenis en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van Geschiedenis is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen als historicus zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Organiseer een geschiedenisdag. Laat de leerlingen hun eigen activiteiten bedenken. Een paar suggesties. • Maak een mindmap van alle geschiedkundige dingen die je tot nu toe geleerd hebt. Kun je lijnen trekken tussen een paar van deze om verbanden te laten zien? Gebruik een kleurcode. • Voorzie een wereldkaart van informatie over de historische verbanden tussen je eigen land en het gastland. Vergelijk je kaart met die van een klasgenoot uit een ander land. Kun je verbanden zien tussen zijn kaart en de jouwe?


MP3

• Voorzie een wereldkaart van alle historische banden die je kent tussen verschillende landen. Gebruik kleuren en symbolen om de verschillende verbanden aan te geven. Elk van deze activiteiten doet een beroep op een aantal vaardigheden dat aandacht heeft gehad in de loop van deze Milepost. Laat de leerlingen hun activiteiten uitvoeren. Observeer ze zorgvuldig. Vergelijk wat u ziet met de beoordeling die u op basis van het bewijsmateriaal aan het einde van de Milepost hebt gemaakt.


Assessment for learning Milepost 3 ICT


VAARDIGHEID

3.4

In staat zijn hun bevindingen te interpreteren


In Aardrijkskunde: The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 1 gebruiken de leerlingen sensoren om veranderingen in de temperatuur en vochtigheidsgraad van hun omgeving vast te stellen. Ze leggen hun bevindingen vast in toepasselijke schema’s, lijnof staafgrafieken en kopiëren die voor de andere leerlingen. Vervolgens zoeken ze naar patronen in de gegevens en controleren deze om zeker te weten dat zij juist zijn. Vervolgens schrijven ze twee feiten over elke grafiek of elk overzicht op, bijvoorbeeld “De temperatuur is het hoogst om twaalf uur ‘s middags”, of “De temperatuur is het hoogst bij muren op het zuiden”. De leerlingen bespreken hun bevindingen in klassikaal verband.

In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 2 leggen de leerlingen vast hoe vaak zij digitale technologie gebruiken of technologie die van microchips gebruikmaken. Vervolgens laten zij dit aan hun ouders of andere volwassenen zien om te weten te komen welke delen van hun leven door ICT beïnvloed zijn. De ouders of volwassenen vertellen over wat zij in hun jeugd gebruiken dat nu vervangen is door ICT, bijvoorbeeld, communicatie, speelgoed, enzovoort. De leerlingen presenteren hun informatie meet behulp van een ICT-programma en vergelijken op individuele basis welke invloed ICT op hun leven heeft met dat leven van hun ouders toen zij jong waren.

In Drugsvoorlichting (Nadenken over drugs) Taak 1 werken de leerlingen in groepjes om meer te weten te komen over één drug, met gebruikmaking van het internet en andere hulpmiddelen. Ze komen te weten wat de drug is, wat het met iemand doet, of de drug ook voordelen heeft, wat de werking is op de lange en korte termijn, en hoe hij gebruikt wordt. De leerlingen presenteren hun bevindingen in een Power-Point-presentatie en beantwoorden de vragen van de andere leerlingen.


In staat zijn hun bevindingen te presenteren | VAARDIGHEID 3.4


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan informatie



verzamelen, maar vindt

verzamelen en er een

verzamelen en er een

het moeilijk om conclusies

paar conclusies uit

aantal conclusies uit

te trekken. De leerling

trekken. Zijn ideeën zijn

trekken. Zijn interpretaties

heeft behoorlijk wat hulp

niet altijd correct, en de

zijn meestal correct. De

nodig bij de interpretatie.

leerling interpreteert de

leerling heeft weinig hulp

resultaten regelmatig

van de leerkracht nodig.

fout.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan alles wat ik

Ik kan alles wat ik

Ik kan alles wat ik ontdekt

ontdekt heb op één plek

ontdekt heb op één plek

heb op één plek opbergen

opbergen.

opbergen en de

en de resultaten bekijken.

Ik weet niet echt wat

resultaten bekijken.

Ik kan uitleggen wat ik

het allemaal betekent en

Ik kan uitleggen wat ik

denk dat het betekent.

mijn leerkracht moet het

denk dat het betekent,

Meestal heb ik het goed.

me uitleggen.

maar soms heb ik het fout.


In staat zijn hun bevindingen te presenteren | VAARDIGHEID 3.4


•

Kijk naar alle informatie die je over een bepaald onderwerp gevonden hebt. Zit daar ook dubbele informatie bij? Herschrijf de informatie zelf, en zorg dat alles erin staat en dat er geen dingen dubbel in staan.

•

Kijk nog eens naar de informatie die je over een bepaald onderwerp gevonden hebt. Spreekt die informatie zichzelf ergens tegen? Leek het alsof de ene bron het ene zei en de andere iets heel anders? Vraag aan je leerkracht hoe je kunt opzoeken welke informatie correct is.

•

Gebruik altijd verschillende bronnen om zo veel mogelijk informatie te verzamelen, zodat je meer te interpreteren hebt.


•

Bespreek je ideeën met een klasgenoot. Interpreteren jullie dezelfde informatie anders? Vraag het aan een andere klasgenoot. Lijken jullie ideeën op elkaar of zijn ze anders? Controleer bij je leerkracht of dit klopt.

•

Zorg dat je al je informatie goed en in een logische volgorde vastlegt zodat je het makkelijk kunt lezen en interpreteren. Gebruik passende titels en sub-titels en zorg dat elk stuk informatie op de juiste plaats staat.

•

Bespreek met je leerkracht wat de beste methode is om verschillende soorten informatie vast te leggen. Welke informatie is het meest geschikt voor grafieken en tabellen, voor tekst of voor diagrammen met commentaar, enzovoort?


VAARDIGHEID

3.5

In staat zijn te bepalen of hun bevindingen juist zijn


In Aardrijkskunde: The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 3 gebruiken de leerlingen allerlei cd-roms en interactieve websites om modellen te verkennen van de aarde in de ruimte. Ze vinden twee modellen van de aarde in de ruimte, vergelijken die en zoeken naar verschillen en overeenkomsten. De leerlingen schrijven een kort verslag van elk model en of de informatie van dat model juist is.

In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 4 leren de leerlingen hoe ze licht- en geluidsensoren moeten gebruiken die met een ICT-applicatie verbonden zijn. Vervolgens gebruiken ze de sensoren om de niveaus van licht en geluid gedurende de dag te meten of gedurende een bepaalde periode op verschillende plaatsen rond de school. Als ze de gegevens eenmaal hebben, analyseren de leerlingen deze op juistheid voordat ze de gegevens tot een grafiek verwerken.

In Bewijzen onderzoeken (De onderzoekers) Taak 1 gebruiken de leerlingen het internet om controversiële zaken, zoals het milieu, te onderzoeken. De leerlingen bekijken websites die tegengestelde meningen naar voren brengen en letten op of de website gesponsord wordt door een beweging, enzovoort. Gedurende de gehele activiteit worden de leerlingen aangemoedigd kritisch naar het Internet als informatiebron te kijken. De leerlingen wordt duidelijk gemaakt dat zij hun bevindingen op juistheid moeten controleren.


In staat zijn te bepalen of hun bevindingen juist zijn | VAARDIGHEID 3.5


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling accepteert

De leerling ziet in dat hij

De leerling ziet in dat hij de

resultaten en informatie

de validiteit van

validiteit van resultaten of

zoals die er staan en stelt

resultaten of informatie

informatie moet

de validiteit ervan niet ter

moet controleren. De

controleren. De leerling

discussie. Hij beseft niet

leerling weet niet goed

heeft praktische ideeën hoe

dat er ook onjuiste of

hoe hij dit moet doen en

hij dit aan moet pakken en

misleidende informatie

heeft begeleiding van de

kan uitleggen waarom hij

kan bestaan.

leerkracht nodig om vast

denkt dat bepaalde

te stellen of zijn

informatie valide is of niet.

informatie valide of niet is.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Als ik in de klas

Ik weet dat soms

Ik weet dat soms

informatie of resultaten



zie, controleer ik niet of

niet kloppen.

niet kloppen.

Ik weet niet hoe ik moet

Ik ken een paar manieren


controleren of de

om dit te weten te komen

ik zou moeten vragen

informatie en resultaten

en meestal controleer ik

welke informatie andere

die ik heb correct zijn,

zo de informatie die ik

kinderen hebben en of ik

dus ik vraag mijn

heb. Dan vertel ik mijn

dezelfde informatie ook

leerkracht me te helpen.

leerkracht of mijn

die wel klopt.

ergens anders kan vinden. Ik weet niet waarom ik dit moet doen.


informatie klopt of niet.

In staat zijn te bepalen of hun bevindingen juist zijn | VAARDIGHEID 3.5


•

Als je bepaalde informatie vindt, zoek die informatie dan ook in een andere bron op. Is de informatie gelijk of anders? Raadpleeg een derde informatiebron of vraag aan een klasgenoot wat hij gevonden heeft.

•

Denk eraan je resultaten ook in een andere bron te controleren of bij een klasgenoot of je leerkracht. En denk er ook aan je informatie en resultaten correct vast te leggen.

•

Vraag je leerkracht je verschillende krantenartikelen over hetzelfde onderwerp of verhaal te laten zien of je te verwijzen naar twee of drie verschillende websites over hetzelfde onderwerp. Vergelijk de verhalen of de informatie. Markeer wat de verschillen zijn. Kun je erachter komen of een van de bronnen helemaal accuraat is?


•

Werk met een klein groepje klasgenoten. Kies een vraag die jullie willen beantwoorden (of vraag je leerkracht jullie een vraag te stellen). Iedere leerling zoekt het antwoord nu via een andere hulpbron. Wissel nu je resultaten uit. Zijn de antwoorden gelijk? Vergelijk de bronnen die jullie gebruikt hebben.

•

Als je een bron gebruikt, denk er dan aan te controleren wanneer het materiaal geproduceerd is. Is het materiaal verouderd? Zijn er nieuwe ontwikkelingen geweest, zodat er nieuwe informatie over het onderwerp moet zijn?

•

Als je voor een onderzoek het internet gebruikt, kijk dan altijd op meerdere websites om je een breder perspectief te geven. Een zoekmachine zet de websites niet in de volgorde van de meest betrouwbare naar de minst betrouwbare!


VAARDIGHEID

3.6

In staat zijn verschillende soorten informatie uit verschillende bronnen te bewerken en te combineren


In Energie en brandstoffen (Dingen laten werken) Taak 1 leren de leerlingen over duurzame energiebronnen. Ze gebruiken hiervoor bibliotheekboeken, cd/roms, het internet en andere informatiebronnen om zo veel mogelijk te weten te komen over hun energiebron. Vervolgens combineren de leerlingen hun informatie en passen deze aan tot een klassenpresentatie over de energiebron die zij bestudeerd hebben.

In Weer en klimaat Taak 3 leren de leerlingen over de gevolgen van het klimaat voor de gezondheid. De leerlingen bestuderen verschillende weertypes, waaronder felle zon en sneeuw, en proberen geschikte manieren te bedenken om zich daartegen te beschermen. De leerlingen gebruiken een Opmaak-programma om een “weeradviesposter” te maken, waarop alle informatie wordt vermeld die ze gevonden hebben over een bepaald weertype en de gevolgen daarvan voor de gezondheid.

In Aardrijkskunde: The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 2 onderzoeken de leerlingen hoe wetenschappers en geografen ICT-programma’s gebruiken om informatie te verzamelen en hoe zij deze informatie toepassen om modellen en simulaties te maken. De leerlingen leren hierover met gebruikmaking van het internet en andere informatiebronnen. De leerlingen combineren hun informatie en passen deze aan tot een tentoonstelling over het in kaart brengen van de aarde met ICT.


In staat zijn verschillende soorten informatie uit verschillende bronnen te bewerken en te combineren | VAARDIGHEID 3.6


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase




verzamelen uit een

verzamelen uit een

verzamelen uit een

veelheid aan bronnen,

veelheid aan bronnen en

veelheid aan bronnen en

maar heeft moeite die te

kan die combineren tot

kan die goed manipuleren

combineren. Hij herhaalt

een nieuw document. Hij

en combineren. Hij neemt

dezelfde informatie vaak

heeft soms hulp nodig

alle relevante informatie

op verschillende plaatsen

met het manipuleren van

mee en vermijdt herhaling.

of vergeet bepaalde

de informatie om

informatie op te nemen.

verdubbeling te voorkomen en om zeker te weten dat alle informatie meegenomen is.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan informatie

Ik kan informatie

Ik kan informatie

verzamelen uit

verzamelen uit

verzamelen uit

verschillende bronnen,

verschillende bronnen en

verschillende bronnen en

maar vind het moeilijk

alles samenbrengen op

alles samenbrengen op

alles samen te brengen

één plek.

één plek.

Ik vind dat ik dit goed

Ik zorg dat alles wat ik

Soms komt de informatie

doe, maar soms zegt

wil erin staat en dat

meerdere keren voor en

mijn leerkracht dat ik

dingen niet worden

ik vergeet ook wel eens

iets vergeten ben of dat

herhaald.

iets, maar mijn

iets er dubbel in staat.

op één plek.

leerkracht helpt me hierbij.


In staat zijn verschillende soorten informatie uit verschillende bronnen te bewerken en te combineren | VAARDIGHEID 3.6


•

Maak, terwijl je informatie verzamelt, aantekeningen over wat je al hebt gevonden en hoe je het gaat aanpakken.

•

Zorg dat je je aanpak niet uit het oog verliest! Houd bij welke informatie je tot nu toe hebt, opdat je niets vergeet als je alles samen gaat voegen.

•

Gebruik kopjes en subkopjes in je teksten en zorg dat diagrammen en tabellen altijd van een duidelijke naam voorzien zijn. Zo voorkom je verdubbelingen en weet je zeker dat alles op de juiste plaats staat.

•

Lees je werk altijd zorgvuldig door voordat je het aan je leerkracht laat zien, zodat je zeker weet dat je een duidelijk verhaal vertelt, dat je geen dingen herhaalt en dat je niets vergeten bent.


•

Maak een werkplan voordat je begint. Hoe ga je de verzamelde informatie samenvoegen= Uit welke hoofdstukken zal het gaan bestaan? Doe je er grafieken of ander speciaal materiaal bij? En waar komen die? Hoe ga je ze benoemen? Loop in je plan ook nog alle hulpbronnen door om zeker te weten dat je niets vergeten bent.

•

Vraag een klasgenoot je werk te bekijken voordat je het aan je leerkracht laat zien.

•

Kijk naar de informatie die je verzameld hebt en samen wilt voegen. Wat is de beste manier om al deze informatie te combineren? Heb je bijvoorbeeld veel feiten en cijfers die in een tabel of een grafiek kunnen worden ondergebracht? Kies de beste methode om je informatie te presenteren.


VAARDIGHEID

3.7

In staat zijn ICT te gebruiken om informatie op verschillende manieren te presenteren


In de Verdiepingsactiviteit van Aardrijkskunde: The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) gebruiken de leerlingen ICT om informatie te presenteren over milieuvervuiling die ze gevonden hebben. De leerlingen kiezen een toepasselijk ICT-programma om een poster te ontwerpen, die ze vervolgens in het klaslokaal ophangen.

In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 1 gebruiken de leerlingen ICT om een verklarende woordenlijst te maken van de terminologie die zij in de loop van de unit gebruikt hebben. Ze gebruiken hiervoor een tekstverwerkingsprogramma en kiezen de stijl, het lettertype en de layout die ze willen gebruiken. De leerlingen vullen hun woordenlijst aan terwijl zij de unit verder doorwerken.

In Drugsvoorlichting (Nadenken over drugs) Taak 1 proberen de leerlingen zo veel mogelijk te weten te komen over een specifieke drug. Zij werken hierbij in groepjes, waarbij elke groep een drug onderzoekt. Vervolgens maken ze een Powerpointpresentatie van wat ze gevonden hebben om andere leerlingen over de drug die ze bestudeerd hebben te vertellen.


In staat zijn om ICT te gebruiken om informatie op verschillende manieren te presenteren | VAARDIGHEID 3.7


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase


De leerling kan meer dan


nodig bij het presenteren

één ICT-programma´s

verschillende ICT-

van informatie op meer

gebruiken om informatie

programma’s gebruiken om

dan een manier met

te presenteren op

informatie te presenteren

behulp van ICT. Hij heeft

verschillende manieren.

op een aantal manieren.

hulp nodig bij de

Hij heeft ideeën hoe de

Meestal kiest hij een

beslissing welke ICT-

informatie gepresenteerd

toepasselijke

toepassing te gebruiken,

moet worden. Hij heeft

presenteerwijze, zoals een

welke informatie geschikt

hulp nodig bij de

grafiek of tabel. Hij kan

is en hoe hij de informatie

toepassing van deze

deze functies zonder veel

het beste kan

functies en bij de

hulp toepassen, en besluit

presenteren.

beslissing welke

zelf welke informatie wel en

informatie wel en welke

welke niet te gebruiken.

niet te gebruiken.



Ik kan het beter

Ik kan het goed


Ik kan ICT gebruiken om

Ik kan ICT gebruiken om

om ICT te gebruiken om

informatie te laten zien.

informatie op veel

iets te laten zien.

Soms moet ik mijn

manieren te laten zien. Mijn leerkracht zegt dat ik

Ik weet niet zeker of ik

leerkracht vragen me iets

beter een grafiek of een

te laten zien, want ik weet

tabel kan gebruiken. Ik

niet hoe ik alle functies

vind het moeilijk te

moet gebruiken, zoals

Ik vind het leuk zelf te

onthouden hoe ik die

tabellen of grafieken

kiezen welke informatie ik

moet maken. Mijn

maken.

laat zien en heb eigenlijk

leerkracht laat zien hoe ik het moet doen, en vertelt me welke informatie ik moet laten zien.

Mijn leerkracht helpt me ook te kiezen welke informatie ik laat zien.


daarvoor meestal de beste manier uitkies.

geen hulp nodig.

In staat zijn om ICT te gebruiken om informatie op verschillende manieren te presenteren | VAARDIGHEID 3.7

LEERADVIES:

De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende

•

Kijk hoe anderen informatie presenteren. Hoe passen zij ICT toe om dingen te laten zien? Kijk naar tabellen, grafieken, tekstdocumenten en het internet om ideeën op te doen die je in je werk kan gebruiken.

•

Kijk naar het werk dat je in de loop van deze Milepost gemaakt hebt. Wanneer heb je daar ICT bij gebruikt? Waarom heb je hiervoor gekozen? Probeer dezelfde informatie met ICT op een andere manier te presenteren; bijvoorbeeld, als je een staafdiagram gemaakt had, probeer dan nu een taartdiagram te gebruiken.

•

Praat met je klasgenoten over hoe zij ICT gebruiken om informatie te presenteren. Kunnen ze je een toepassing of programma laten zien dat jij nog niet eerder gebruikt hebt?


•

Werk samen met een klasgenoot. Laat elkaar een werkstuk zien dat jullie met behulp van ICT gepresenteerd hebben. Neem nu het werk van de andere leerling en presenteer het met ICT op een andere manier, terwijl de andere leerling hetzelfde doet met jouw werkstuk. Vergelijk jullie resultaten. Vind je dat het werk beter gepresenteerd wordt met de ene vorm van ICT dan de andere?

•

Bespreek je ideeën over hoe je je werk wilt presenteren met klasgenoten en je leerkracht voordat je eraan begint. Leg uit waarom je het op een bepaalde manier wilt presenteren.

•

Probeer elke week een andere functie van een softwareprogramma te leren, zoals het maken van tabellen, het aanpassen van afbeeldingen, enzovoort. Oefen hiermee totdat je het goed in je werk kunt gebruiken.



MP3

ICT Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met ICT bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van ICT en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van ICT is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen met ICT zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Laat de leerlingen hun eigen activiteiten bedenken. Een paar suggesties. • Laat de leerlingen een presentatie maken over een beroemd persoon die zij leuk vinden. Deze persoon kan van het verleden of het heden zijn. De leerlingen doen onderzoek naar deze persoon, downloaden afbeeldingen, enzovoort, en maken met ICT een presentatie voordat ze over wat ze gevonden hebben. •

De leerlingen maken een ICT-gids voor Milepost 3 voor leerlingen die volgend jaar met de units bezig zullen zijn. Ze kunnen er details over de beschikbare software in opnemen, waarvoor je die zou kunnen gebruiken, hoe je specifieke dingen als tabellen moet maken, enzovoort, en daar voorbeelden van hun eigen werk bij doen. Ze kunnen er foto’s bij afdrukken en er een brochure voor in de computerruimte van maken.

Elk van deze activiteiten doet een beroep op een aantal vaardigheden dat aandacht heeft gehad in de loop van deze Milepost. Laat de leerlingen hun activiteiten uitvoeren. Observeer ze zorgvuldig. Vergelijk wat u ziet met de beoordeling die u op basis van het bewijsmateriaal aan het einde van de Milepost hebt gemaakt.


Assessment for learning Milepost 3 Internationaal


VAARDIGHEID

3.5

In staat zijn uit te leggen hoe het leven van de mensen in bepaalde landen of groepen beïnvloed wordt door de activiteiten van andere landen of groepen D R A A I B O E K – Voorbeelden van de vaardigheid in de praktijk:

In Lopende zaken en de media (Nieuws maken) Taak 1 wordt de leerlingen gevraagd erover na te denken wat zij ervan zouden vinden als nieuws uit hun eigen land verkeerd zou worden weergegeven door een ander land en wat hiervoor de redenen zouden kunnen zijn. Ze zoeken voorbeelden van wanneer dit gebeurd zou zijn. De leerlingen komen hierbij theorieën tegen over hoe het ene land gevolgen kan ondervinden van de activiteiten van een ander land.

In Heersers en regeringen (Zij leiden hun wereld) Taak 2 werken de leerlingen samen met een klasgenoot om meer te weten te komen over pacten, verdragen en allianties tussen landen, zowel in het verleden en het heden. De leerlingen denken na over wederzijdse voordelen van deze overeenkomsten en of er nadelen zijn voor de ondertekenende landen of voor andere landen. Bij deze activiteit bestuderen de leerlingen de directe en indirecte gevolgen van de levens van mensen in het ene land voor andere landen.

In Aardrijkskunde: The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 1 leren de leerlingen over een milieukwestie, zoals bijvoorbeeld zure regen, het broeikaseffect, ontbossing en erosie, het gat in de ozonlaag, radioactieve besmetting enzovoort. De leerlingen onderzoeken de oorzaak van de vervuiling, de landen en processen die de vervuiling veroorzaakt hebben, hoe het probleem zich van de ene naar de andere plaats uitbreidt en wereldwijde maatregelen die het probleem beheersen of verminderen. Bij deze activiteit leggen de leerlingen uit hoe de levens van mensen in het ene land gevolgen ondervinden van vervuiling die in een ander land veroorzaakt is en hoe wereldwijde maatregelen gevolgen hebben voor hoe mensen leven en werken.


In staat zijn uit te leggen hoe het leven van de mensen in bepaalde landen of groepen beïnvloed wordt door de activiteiten van andere landen of groepen | VAARDIGHEID 3.5

KLASSERING VOOR DE LEERKRACHT: Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan

De leerling kan aan de

De leerling kan aan de

uitleggen hoe zijn leven

hand van voorbeelden

hand van voorbeelden

en dat van zijn

uitleggen hoe wat hij

uitleggen hoe het leven

klasgenoten beïnvloed

en anderen doen

van sommige groepen

wordt door handelingen

gevolgen kan hebben

binnen de school

van anderen. De

voor derden, en dat

positief of negatief

leerling kan ook

wat zij doen gevolgen

beïnvloed wordt door

vertellen over situaties

voor hem kan hebben.

handelingen van

waarin hij met anderen

De leerling kan ook

anderen. De leerling

dingen gedaan hebben

uitleggen hoe deze

kan dit verbreden naar

die een positief of

onderlinge

de gemeenschap

negatief effect op

afhankelijkheid werkt

waarin hij woont en

derden hebben gehad.

in zijn directe

kan voorbeelden geven

De leerling kan het

omgeving, maar is zich

van vergelijkbare

verband met de wereld

nog niet bewust van

onderlinge

in het algemeen nog

deze werking op een

afhankelijkheid in actie

niet leggen.

grotere schaal.

tussen groeperingen, volkeren en landen.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan een paar

Ik kan voorbeelden

Ik kan uitleggen hoe

voorbeelden geven van

geven van hoe mijn

bijna alles wat ik doe

hoe andere kinderen en

eigen leven en dat van

gevolgen heeft voor mijn

volwassenen in de school

anderen beter of slechter

omgeving en hoe hun

mijn leven prettiger of

gemaakt kan worden

acties ook weer gevolgen

minder prettig helpen

door wat we allemaal

kunnen hebben voor

maken. Ik kan ook

doen. Ik kan al een paar

mijzelf. Ik kan uitleggen

uitleggen dat mijn

voorbeelden geven van

hoe het gebied waar ik

vrienden en ik hetzelfde

hoe dit ook gebeurt

woon beïnvloed wordt

terug kunnen doen. Ik

tussen landen en

door anderen en hoe wij

vind het moeilijk te

groepen mensen die ver

andere gebieden in de

bedenken hoe anderen

uit elkaar wonen.

buurt beïnvloeden. Ik

het leven buiten de

kan uitleggen hoe dit

school prettige of minder

werkt tussen landen en

Prettig kunnen maken.

tussen mensen die ver uit elkaar wonen.




•

Bespreek aan het einde van de week wat in de klas (of in de school, als dat van toepassing is) gebeurd is, in het licht van de gevolgen voor anderen van bepaalde acties. Bespreek zowel de voordelige als nadelige gevolgen en bedenk tips voor de toekomst.

•

Voer een diepgaander onderzoek uit in de school. Bestudeer de gevolgen van de handelingen van de ene persoon voor een andere. Kies een persoon, bijvoorbeeld de conciërge. Wat voor gevolgen heeft wat hij doet voor ons. En wat voor gevolgen hebben wat wij doen voor hem? Probeer in te zien dat alle handelingen op de een of andere manier gevolgen hebben voor iemand ergens, en dat maar heel weinig wat we doen “neutraal” is.

•

Bedenk een gewenningsprogramma voor leerlingen die nieuw op school komen. Begin met te bedenken wat nieuwe leerlingen nodig zouden kunnen hebben en wat we dus moeten doen om dat te laten gebeuren.

•

Denk aan het soort samenleving waarin je zou willen wonen. Je zou je voor kunnen stellen dat je een nieuwe stad aan het bouwen bent of dat je de ontdekker van een nieuw land bent. Hoe zouden de bewoners van deze samenleving zich moeten gedragen en wat zouden zij moeten doen om hun doelen te bereiken?

•

Probeer deze ideeën over gevolgen te koppelen aan landen. Gebruik voorbeelden uit het nieuws of uit de IPC-units om de overeenkomsten tussen gevolgen op een persoonlijk niveau en op een nationaal of internationaal niveau te benadrukken.




•

Blijf het idee van “gevolgen” versterken als deel van de cultuur van de klas of de school en dan specifiek de noodzaak om verantwoordelijk voor elkaar te zijn.

•

Bedenk een eenvoudig project dat gevolgen heeft voor de hele school, de lokale samenleving of iemand in die samenleving. Zo’n project zou te maken kunnen hebben met het ophalen van huisvuil, het verminderen van geluidsoverlast, hulp aan een bepaalde persoon, enzovoort.

•

Schrijf een persoonlijk dagboek waarin je ingaat op de positieve en soms negatieve gevolgen die, iets dat jij gedaan hebt, heeft gehad op mensen om je heen.

•

Bedenk nu voorbeelden die genoemd worden in het nieuws, plaatselijke gebeurtenissen of IPC-units om te kijken naar de gevolgen van acties van de ene groep voor een andere. Bekijk dit op een steeds grotere schaal. Zorg dat je er positieve, neutrale en negatieve gevolgen van dezelfde actie in betrekt.


VAARDIGHEID

3.6

In staat zijn manieren te onderkennen waarop mensen tot wederzijds voordeel samenwerken


In Handelen (Wereldwijde ruilwinkel) Taak 3 kiezen de leerlingen een product dat in een land gemaakt wordt waar het hoofdkantoor van het bedrijf niet gevestigd is. Ze maken een lijst van redenen waarom zij denken dat dit zo is. Vervolgens onderzoeken de leerlingen of hun ideeën kloppen en welke redenen er werkelijk zijn om producten in bepaalde delen van de wereld te fabriceren. De leerlingen bedenken of deze redenen eerlijk zijn en of er sprake is van wederzijds voordeel, ook voor de consument. De leerlingen bestuderen zaken als productiekosten, werkgelegenheid, andere arbeidssectoren in de fabricerende landen en de prijs van het uiteindelijke product.

In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 1 onderzoeken de leerlingen een specifiek geval van internationale hulp dat te maken heeft met energie en het eigen land (hetzij als donor, hetzij als ontvanger). De leerlingen maken een verslag en bedenken of het totaaleffect gunstig of ongunstig is. Bij deze activiteit denken de leerlingen na over hoe verschillende volken en landen in zulke projecten samenwerken tot wederzijds voordeel.

In Moederland engkastland (Hier en nu, daar en toen) Taak 1 kijken de leerlingen naar twee landen die zij gedurende de hele unit bestudeerd hebben en proberen zo veel mogelijk manieren te bedenken waarop deze landen bij elkaar betrokken zijn en zijn geweest. Ze kijken naar conflicten en onenigheden, hoe deze opgelost werden, voorbeelden van samenwerking tussen de beide landen en hoe de landen tot wederzijds voordeel samenwerken. De leerlingen doen verslag van hun bevindingen en voegen hun persoonlijke mening toe over de twee landen en andere manieren waarop zij zouden kunnen samenwerken.


In staat zijn manieren te onderkennen waarop mensen tot wederzijds voordeel samenwerken | VAARDIGHEID 3.6


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan andere

De leerling kan uitleggen,

De leerling kan uitleggen,

leerlingen om hulp vragen

hoe bij samenwerking, de

hoe samenwerking vaak

wanneer zij kennis,

resultaten voor elk van

meer resultaat oplevert

vaardigheden en inzichten

hen beter zijn dan

voor meer mensen dan

hebben die de leerling zelf

wanneer men individueel

wanneer deze individueel

niet heeft. Hij kan

gewerkt had. De leerling

gewerkt zouden hebben.

uitleggen hoe een groep

begint een verband te

Hij kan verbanden leggen

die samenwerkt betere

leggen met de

naar groeperingen die

resultaten kan verkrijgen

buitenwereld, maar heeft

actief zijn in de

dan wanneer elk van hen

moeite dit met

samenleving en van

alleen zou werken.

voorbeelden te

daaruit ook naar groepen

verduidelijken.

die landen en continenten overspannen, zoals liefdadigheidsgroepen of rampenfondsen.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik vind het prettig alleen

Ik vind het prettig om

Ik kan voorbeelden

te werken, maar het is

met klasgenoten te

geven van resultaten die

ook leuk in groepen te

werken, omdat we het

meestal beter zijn

werken.

vaak samen beter doen.

wanneer mensen

In een groep hebben we

Ik kan voorbeelden

vaak betere resultaten,

bedenken van hoe dit

omdat iedereen in iets

ook werkt in het gebied

anders goed is.

waar wij wonen. Ik heb nog geen voorbeelden van hoe dit zou kunnen werken tussen landen of mensen die ver van elkaar wonen.


samenwerken dan wanneer zij alleen werken. Die voorbeelden zijn van school, van het gebied waar ik woon, van mensen die ver uit elkaar wonen en van mensen in verschillende landen.

In staat zijn manieren te onderkennen waarop mensen tot wederzijds voordeel samenwerken | VAARDIGHEID 3.6


•

Hang een motto of slogan over het thema van deze leerdoelen in de klas op en gebruik het ook. Een mogelijkheid is “Eén van ons is nooit zo goed als wij met z’n allen”.

•

Zorg ervoor dat je, als er belangrijke beslissingen in de klas genomen moeten worden, iedereen naar hun mening vraagt. Groepen mensen die smanewerken kunnen heel sterk zijn!

•

Bespreek hoe beslissingen op school genomen worden. Bijvoorbeeld, vraag na een teamvergadering aan je leerkracht om te vertellen over hoe gezamenlijke beslissingen op school genomen worden.

•

Denk terug aan activiteiten die beter werden als gevolg van de deelname van andere leerlingen.

•

Probeer aspecten van de samenleving te bedenken waarbij mensen samenwerken om dingen te verbeteren. Probeer bijvoorbeeld het aantal groepen vrijwilligers die samenwerken te achterhalen.

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende •

Kijk naar verhalen in het nationale en internaionale nieuws die te maken hebben met hoe er op rampen gereageerd wordt. Het zal je opvallen hoe snel mensen samenkomen en hoe de bereidheid om samen te werken om anderen te helpen een natuurlijke reactie is.

•

Vraag je leerkracht je te vertellen over zijn leven en over de levens van kinderen en anderen waaruit blijkt dat samenwerken tot wederzijds voordeel vaker voorkomt dan de meeste mensen denken. Ga in tegen algemeen aanvaarde ideeën dat de wereld tegenwoordig “zelfzuchtig” is.

•

Bespreek de manier waarop je familie op internationaal niveau samenwerkt met anderen door aan liefdadigheid te schenken, door in andere landen te werken, enzovoort.

•

Gebruik het nieuws en IPC-units om een internationale organisatie, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Naties, extra te belichten. Is het mogelijk om de voordelen te benoemen van de samenwerking die zij propageren zonder te willen zeggen dat zij perfect zijn?

•

Moedig samenwerkingsverbanden met scholen in andere landen aan. Deze kunnen in veel armere gebieden liggen dan de jouwe, maar dat hoeft niet. Kijk wat voor wederzijdse voordelen behaald kunnen worden en werk er een of twee uit.


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL Internationaal De ontwikkeling van internationaal begrip is zowel onderdeel van als een voortzetting van de individuele ontwikkeling. Het werk van het IPC in dit gebied van de ontwikkeling van jonge kinderen is sterk beïnvloed door een simpele bewering: Door met het “andere” te werken doen we een beroep op ons gevoel van eigenheid. Dit is belangrijk omdat de leerlingen, gedurende de gehele periode dat zij primair onderwijs volgen, zich nog op een zeer basaal niveau bevinden in het proces van vaststellen wie zij zijn. In Milepost 3 maken de leerlingen voor het eerst kennis met het idee dat de handelingen van individuën, groepen en landen gevolgen hebben op anderen en met het idee van samenwerking tot wedersijds voordeel. Deze ideeën en de vaardigheden die zij vereisen ontstijgen en omvatten die uit eerdere Mileposts. De eerdere vaardigheden vormen een belangrijk deel van de vaardigheden die in Milepost 3 geïntroduceerd worden. Net als bij de vaardigheden die in Milepost 2 geïntroduceerd werden, kan dit moeilijk zijn, zelfs voor volwassenen. Er moet voor gewaakt worden dat we van de leerlingen niet verwachten dat ze het ontwikkelingsniveau van 18-jarigen bereiken of, erger, het soort reacties na-apen dat een grotere volwassenheid suggereert dan er eigenlijk is. Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u daarom de leerlingen bezig gezien hebben met de twee hierboven beschreven kernvaardigheden. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste internationale vaardigheden en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de internationale vaardigheden is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen deze vaardigheden beheersen. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Aan het eind van Milepost 3 zult u zo veel mogelijk voorbeelden uit het echte leven willen gebruiken, hoewel voorbeelden uit fictie ook goed bruikbaar zijn. Gebruik echte voorvallen waarin gevolgen voor de ene groep zijn ontstaan door een andere, of waarin mensen of instellingen hebben samengewerkt, en betrek de leerlingen in een discussie daarover. Ook kunt u voorbeelden uit het echte leven gebruiken als kader voor een discussie met de leerlingen, waarbij ze zowel naar hun mening als naar mogelijke oplossingen gevraagd worden. Assessment for Learning Programme | © International Primary Curriculum 2005 Mag niet vermenigvuldigd worden zonder toestemming

MP3

Assessment for learning Milepost 3 Muziek


VAARDIGHEID

3.4

In staat zijn gestemde en ongestemde instrumenten beheerst en ritmisch te bespelen


In Artistieke impressies van de wereld (Zo zien zij de wereld) Taak 3 luisteren de leerlingen naar de muziek van een impressionistiche componist zoals bijvoorbeeld Debussy. Ze denken na over hoe impressionistische componisten lichte geluidsaanzetten gebruiken om een indruk te geven in plaats van gecompliceerde en gedetailleerde stukken te schrijven. Vervolgens zoeken de leerlingen een impressionistisch schilderij dat zij gemaakt hebben uit. Ze bedenken hoe zij hierbij een impressionistisch stuk muziek kunnen componeren. De leerlingen zoeken de instrumenten die zij willen gebruiken uit, componeren en spelen hun muziekstuk met beheersing en ritmisch correct.


In staat zijn gestemde en ongestemde instrumenten beheerst en ritmisch te bespelen | VAARDIGHEID 3.4


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling heeft weinig

De leerling heeft enige

De leerling bespeelt

beheersing en vindt het

beheersing en kan redelijk

gestemde en niet-gestemde

moeilijk ritme te houden

ritme houden wanneer hij

instrumenten met

wanneer hij gestemde en

gestemde en niet-

beheersing en correct

niet-gestemde

gestemde instrumenten

ritme. De leerling presteert

instrumenten bespeelt. De

bespeelt. Hij presteert

zowel in een groep als

leerling kan de leerkracht

beter als deel van een

alleen goed.

of een medeleerling

groep, maar begint ook

nadoen, maar kan niet op

alleen te werken.

zichzelf werken.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan een muziekstuk



naspelen als mijn

instrumenten bespelen

instrumenten goed

leerkracht of een andere

en het ritme volgen,

bespelen. Mijn muziek

leerling het eerst speelt.

maar soms moet mijn

klinkt meestal zoals ik het

leerkracht helpen om

wil.

Mijn leerkracht moet me veel helpen om mijn muziek net zo te laten

mijn muziek goed te laten klinken.

Ik vind in een groep en alleen muziek maken en

klinken als die van de

Ik vind het leuker in een

instrumenten bespelen

anderen.

groep te spelen, maar

beide even leuk.

speel ook wel eens


Ik vind het niet leuk in m’n eentje te werken.

alleen.


mijn werk goed is.

In staat zijn gestemde en ongestemde instrumenten beheerst en ritmisch te bespelen | VAARDIGHEID 3.4


•

Werk in een groepje van drie of vier leerlingen. Ga in een kring zitten met elk hetzelfde instrument. Speel om de beurt een kort ritmisch stukje (vijf of zes noten). De andere leerlingen herhalen het stukje op hun instrumenten, eerst als groep en daarna ieder apart. Iedere leerling krijgt een beurt bij zowel het voorspelen als herhalen.

•

Doe dit nog een keer. En deze keer probeer je een extra noot of twee aan het muziekstukje toe te voegen. Kunnen alle leerlingen het correct naspelen?

•

Kies een van de stukken die jullie gespeeld hebben. Probeer dit nu als groep vijf keer achter elkaar en zonder te stoppen te spelen. Moeten jullie oefenen voordat dit lukt?

•

Probeer hetzelfde muziekstuk met andere instrumenten te spelen. Probeer een xylofoon, trommel, blokfluit, enzovoort. Kunnen jullie het ritme vasthouden, ook al klinken de instrumenten anders?


•

Help andere leerlingen door het ritme voor ze vast te houden, bijvoorbeeld met behulp van een trommel.

•

Probeer meer noten te gebruiken. Gebruik niet alleen de noten die je altijd gebruikt – gebruik ook noten hoger en lager op de toonladder. Kun je het ritme nog altijd vasthouden?

•

Als je een kort muziekstuk speelt, probeer het dan twee of drie keer zonder te stoppen te spelen.

•

Vraag een klasgenoot te luisteren als je muziek speelt. Houd je je aan het ritme of ga je te snel of te langzaam?

•

Als je in een groep muziek gemaakt hebt, probeer hetzelfde stuk dan ook alleen te spelen. Heb je hulp nodig om te weten hoe het stuk ging?


VAARDIGHEID

3.5

In staat zijn als onderdeel van een ensemble op te treden


In Gevoelens Taak 1 luisteren de leerlingen naar allerlei muziek uit het gastland en het thuisland. De leerlingen denken na over hoe de componisten de muziek en de tekst gebruiken om een sfeer op te roepen of gevoelens te beschrijven. Met gebruikmaking van verschillende instrumenten werken de leerlingen samen om geluiden te creëren die verschillende gevoelens weergeven. Per groepje voegen de leerlingen hun geluiden samen en voeren die voor de rest van de klas uit.

In Artistieke impessies (Zo zien zij de wereld) Taak 4 componeren de leerlingen een stuk ensemblemuziek in impressionistische stijl om een impressionistisch kunstwerk dat een van de leerlingen gemaakt heeft te complementeren. De leerlingen bespreken hun ideeën en kiezen toepasselijke instrumenten voor hun compositie. Elke groep neemt hun muziekstuk op en speelt het af bij het kunstwerk dat de inspiratie ervoor vormde.


In staat zijn als onderdeel van een ensemble op te treden | VAARDIGHEID 3.5


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling vindt het

De leerling kan in een

De leerling kan goed in een

moeilijk in een groep te

ensemble meespelen,

groep meespelen en toont

spelen en vergeet vaak

maar speelt vaak in het

zich bewust van ieders

wat er van hem verwacht

verkeerde tempo of speelt

aandeel in het proces.

wordt. Hij wil niet graag

verkeerde noten.

meedoen en werkt liever alleen.

De leerling doet erg goed zijn best, maar heeft daarbij nog begeleiding nodig.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik vind het niet leuk met

Ik vind het leuk in een

Ik vind het leuk in een

een groep mee te spelen.

groep te spelen, maar

groep te spelen en speel

vergeet soms wat ik

meestal mijn deel goed.

Ik vergeet vaak wat ik moet doen en wanneer ik moet spelen. Mijn leerkracht helpt me veel.

moet spelen en wanneer ik het moet spelen. Ik ben hard aan het oefenen om beter te worden. Mijn leerkracht helpt me daar een beetje bij.


Ik kan de muziek makkelijk volgen en weet wanneer anderen ook iets moeten spelen.

In staat zijn als onderdeel van een ensemble op te treden | VAARDIGHEID 3.5


•

Speel een muziekstuk samen met een klasgenoot. Speel dezelfde muziek samen en speel ieder hetzelfde instrument. Blijf het oefenen tot jullie het goed samen kunnen spelen.

•

Vraag er een andere leerling bij. Probeer hetzelfde muziekstuk nu weer te spelen, misschien met een ander instrument erbij. Is het moeilijker om het stuk goed uit te voeren?

•

Neem jullie muziek op. Speel het af en luister goed naar hoe het klinkt. Spelen jullie het helemaal juist, op het goede tempo, volgens het juiste ritme, enzovoort? Speel de muziek nu nogmaals en neem hem weer op. Zijn jullie beter geworden?


Kies een instrument dat je leuk vindt en goed kan bespelen als je in een groepje werkt. Zodoende kun je je goed op de muziek concentreren, in plaats van op hoe je het instrument moet bespelen.

•

Vraag je leerkracht je commentaar te geven op hoe je speelt. Kan hij je helpen de noten te onthouden of je helpen met de momenten waarop je moet spelen?

•

Probeer muziekstukken te spelen die je goed kent. Is het makkelijker te onthouden wat je moet spelen en wanneer je dat moet doen?


VAARDIGHEID

3.7

In staat zijn muziekstukken te componeren door muzikale elementen binnen een bepaalde structuur te combineren

DRAAIBOEK – Voorbeelden van de vaardigheid in de praktijk:

In de Verdiepingsactiviteit van Artistieke impressies (Zo zien zij de wereld) werken de leerlingen in tweetallen en zij kiezen een persoon, plaats of ervaring als thema of inspiratiebron voor een compositie. Vervolgens houden de leerlingen een brainstorm en improviseren zij met geluiden die het thema weergeven. De leerlingen gebruiken meerdere instrumenten om hun compositie met meersporenapparatuur op te nemen. Vervolgens maken de leerlingen een tweede spoor en nemen dat over het eerste spoor op. Dan spelen de leerlingen de opname af en luisteren naar de gecombineerde lagen van muziek. Ze maken aanpassingen en nemen meerdere sporen op om zo een gelaagde compositie voor hun thema op te bouwen.

In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 1 werken de leerlingen in een groep aan een muzikale compositie van een natuurscène of stemming om weer te geven hoe zij zich voelen in een plaatselijk rustig of landelijk gebied. De leerlingen zorgen ervoor dat hun muziekstuk een begin, midden en einde heeft. Zij kiezen instrumenten en geluiden die het thema weergeven. De leerlingen oefenen hun muziekstuk voordat zij het voor de rest van de klas uitvoeren.

In Gevoelens Taak 2 werken de leerlingen in kleine groepjes om een muziekstuk te maken dat een verhaal vertelt. De leerlingen beslissen welk verhaal zij willen vertellen en hoe de structuur van de muziek dit kan uitbeelden. Ze beslissen welke instrumenten en stijl het meest geschikt zijn voor hun thema. Zij oefenen hun muziekstuk voordat zij het voor de rest van de klas ten gehore brengen.


In staat zijn muziekstukken te componeren door muzikale elementen binnen een bepaalde structuur te combineren | VAARDIGHEID 3.7


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling toont weinig

De leerling toont fantasie

De leerling toont fantasie in

fantasie als hij muziek

in zijn werk, maar vindt

zijn werk en kan stukken

componeert en speelt

het moeilijk muzikale

componeren die muzikale

alleen als hij dat direct

elementen te combineren

elementen binnen een

opgedragen wordt.

zonder begeleiding van de

structuur met succes

leerkracht.

combineren.

De leerling kan muzikale elementen niet

De leerling

combineren en schrijft

experimenteert met enig

zeer simpele stukjes met

succes met verschillende

hulp van de leerkracht.

instrumenten en geluiden

De leerling gebruikt veel verschillende instrumenten en geluiden in zijn werk.

in zijn composities.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik vind het prettig als

Ik houd van muziek

Ik houd van muziek

mijn leerkracht me

bedenken, maar soms

bedenken en verschillende

precies zegt wat ik moet

helpt mijn leerkracht me

instrumenten tegelijkertijd

doen.

mijn ideeën wat te

te gebruiken in een

veranderen als ik meer

muziekstuk.

Ik vind zelf muziek bedenken niet leuk, en kan bijna nooit iets bedenken om te doen.

dan één instrument of geluid gebruik. Ik vind het leuk om verschillende instrumenten en geluiden te proberen en soms klinkt dat heel goed!


Mijn leerkracht zegt dat mijn werk heel goed is.

In staat zijn muziekstukken te componeren door muzikale elementen binnen een bepaalde structuur te combineren | VAARDIGHEID 3.7


•

Kies een instrument dat je nog niet eerder hebt bespeeld. Vraag een andere leerling die het wel eerder bespeeld heeft je te laten zien hoe je het moet bespelen en welke geluiden het kan maken. Kun je de ander het gebruik van een instrument dat hij nog niet eerder bespeeld heeft laten zien?

•

Als je instrumenten uitzoekt, werk dan samen met een klasgenoot Hebben jullie dezelfde ideeën over welke instrumenten en geluiden jullie willen gebruiken? Controleer dit met je leerkracht.

•

Vraag je leerkracht je meer te vertellen over het soort muziek dat je gaat maken. Welke geluiden komen erin voor? Uit welke instrumenten kun je kiezen. Maak een keuze met dit advies en experimenteer.


•

Als je een instrument kiest, denk dan aan de laatste keer dat je dit instrument bespeelde. Was dat niet zo lang geleden? Kies dan een ander instrument.

•

Als je een muziekstuk componeert, probeer dan veel verschillende instrumenten te gebruiken. Welke zijn het meest geschikt voor je opdracht? Kies niet zomaar een instrument omdat het er nu eenmaal is of omdat je weet hoe je het moet bespelen. Experimenteer met verschillende instrumenten en geluiden en kies de beste daarvan.

•

Werk samen met andere leerlingen. Vertel over je ideeën. En leg ook uit waarom je vindt dat een bepaald instrument of geluid de beste keuze is. Zijn de anderen het met je eens? Kunnen jullie als groep besluiten wat er gebruikt gaat worden en hoe?

•

Probeer verschillende instrumenten en geluiden toe te voegen aan een muziekstuk dat je goed kunt spelen. Speel het nu voor een andere leerling of een groep. Wat vinden zij van je compositie?


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL Muziek Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met muziek bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van muziek en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van muziek is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen als musicus zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Laat de leerlingen hun eigen activiteiten bedenken. Een paar suggesties. •

Organiseer een muziekmiddag. De leerlingen zouden ‘s ochtends korte muziekstukken die zij gedurende de Milepost gecomponeerd hebben kunnen oefenen of nieuwe composities kunnen maken. ’s Middags volgt dan een “concert” voor de ouders, andere klassen en leerkrachten. De kinderen zouden een programma kunnen opstellen, waarin ze de titels van hun muziekstukken vermelden en de partituren (in symbolen) tonen.

•

De leerlingen zouden een “Instrumentengids” kunnen samenstellen voor de leerlingen die volgend jaar Milepost 3 volgen. De leerlingen zouden een korte brochure kunnen maken van alle instrumenten die er op school zijn, met daarbij hun composities en informatie over hoe bepaalde geluidseffecten met elk instrument verkregen kunnen worden. De leerlingen zouden ook opnames van hun eigen composities kunnen bijvoegen om als inspiratie voor andere leerlingen te dienen.

• Assessment for Learning Programme | © International Primary Curriculum 2005 Mag niet vermenigvuldigd worden zonder toestemming

MP3

•

De leerlingen zouden een favoriet klassenverhaal of een filmfragment kunnen kiezen en daar als klas muziek bij componeren ter begeleiding. U zou een opname van die compositie kunnen maken en in een andere klas afspelen om feedback te krijgen in hoeverre de muziek passend is.



Assessment for learning Milepost 3 Lichamelijke opvoeding


VAARDIGHEID

3.5

In staat zijn hun eigen prestaties te plannen


In Levende dingen en de ruimte (Een missie naar Mars) Taak 1 plannen de leerlingen een reeks oefeningen die zij zouden kunnen doen in de beperkte ruimte van een spaceshuttle. De leerlingen kijken naar wat austronauten nu doe aan oefeningen en onder welke omstandigheden zij deze doen bij, bijvoorbeeld, het ontbreken van zwaartekracht. De leerlingen ontwikkelen een serie oefeningen die zij aan de rest van de klas voordoen.

In Artistieke impressies (Zo zien zij de wereld) Taak 2 plannen de leerlingen een uitvoering van een dans uit het eigen land of het gastland. Zij kiezen er geschikte muziek bij en oefenen de bewegingen individueel en als deel van de groep voordat zij de dans voor de rest van de klas uitvoeren.


In staat zijn hun eigen prestaties te plannen | VAARDIGHEID 3.5


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met behulp van de


De leerling kan zonder hulp


hulp een soepel lopende

een goed gebalanceerde

een soepel lopende

voorstelling plannen. Deze

voorstelling plannen. De

voorstelling plannen. De

voorstelling heeft een

leerling kan met een

leerling kan de planning

duidelijk begin, midden en

partner of een kleine groep

late zien door de

eind. De leerling kan zijn

samenwerken om een

startpositie, het midden

werk aanpassen om

voorstelling te creëren. De

en het eind te laten zien.

tegemoet te komen aan

voorstelling toont aandacht

Hij is mogelijk in staat de

de behoeften van een

voor details.

plannen aan te passen om

partner of andere

tegemoet te komen aan

leerlingen

de behoeften van een partner of andere leerlingen.



Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan een korte

Ik vind het leuk

Ik kan een voorstelling

voorstelling plannen,

voorstellingen te plannen

met veel verschillende

maar vraag vaak aan

en kan dit zonder hulp.

bewegingen plannen,

mijn leerkracht me

Ik zorg dat mijn

voor mijzelf of met

hierbij te helpen.

voorstelling een begin,

andere leerlingen.

Ik vind het leuk voorstellingen te

een midden en een eind heeft.

plannen. Ik zorg ervoor


dat mijn voorstelling een

mijn voorstelling goed

begin, een midden en

loopt.

een eind heeft.

Als ik het met een andere leerling of een groepje moet doen, kan ik mijn voorstelling veranderen.


Mijn leerkracht zegt dat ik het niet beter zou kunnen doen.

In staat zijn hun eigen prestaties te plannen | VAARDIGHEID 3.5


•

Oefen in het samenvoegen van drie verschillende bewegingen. Welke bewegingen ga je er tussenvoegen? Waarom heb je voor deze bewegingen gekozen? Probeer nu een vierde beweing aan de serie toe te voegen. En een vijfde. Probeer telkens te bedenken waarom je voor bepaalde bewegingen kiest. Wat probeer je met je bewegingen te laten zien?

•

Oefen een serie bewegingen met verschillende snelheiden en niveaus. Werk samen met een klasgenoot en laat elkaar korte series bewegingen met verschillende snelheden zien. Kun je elkaars bewegingen kopiëren en uitleggen hoe je bepaalde bewegingen maakt en waarom je ze maakt?

•

Oefen samen met een klasgenoot of een groepje het plannen van een voorstelling met ten minste drie verschillende bewegingen en evenwichtsposities.

•

Laat aan de leerkracht zien hoe je apparatuur kunt gebruiken om beter te presenteren. Kun je apparatuur als onderdeel van je voorstelling gebruiken?


Oefen in het samenvoegen van drie verschillende bewegingen. Welke bewegingen ga je er tussenvoegen? Waarom heb je voor deze bewegingen gekozen? Probeer nu een vierde beweing aan de serie toe te voegen. En een vijfde. Probeer telkens te bedenken waarom je voor bepaalde bewegingen kiest. Wat probeer je met je bewegingen te laten zien?

•

Oefen een serie bewegingen met verschillende snelheiden en niveaus. Werk samen met een klasgenoot en laat elkaar korte series bewegingen met verschillende snelheden zien. Kun je elkaars bewegingen kopiëren en uitleggen hoe je bepaalde bewegingen maakt en waarom je ze maakt?

•

Oefen samen met een klasgenoot of een groepje aan het plannen van een voorstelling met ten minste drie verschillende bewegingen en evenwichtsposities.

•

Laat aan de leerkracht zien hoe je apparatuur kunt gebruiken om beter te presenteren. Kun je apparatuur als onderdeel van je voorstelling gebruiken?


VAARDIGHEID

3.6

In staat zijn deel te nemen aan sporten met kleine teams


In Levende dingen en de ruimte (Een missie naar Mars) Taak 2 bedenken de leerlingen een teamsport voor kleine teams dat in de beperkte ruimte van een spaceshuttle gespeeld zou kunnen worden (rekening houdend met beperkt materiaal, weinig ruimte en de zwaartekracht). De leerlingen bedenken regels en afspraken voor hun sport, voordat ze deze aan de rest van de klas leren. Bij deze activiteit hebben de leerlingen de gelegenheid elkaar dingen te leren en deel te nemen aan een teamsport voor kleine teams.


In staat zijn deel te nemen aan sporten met kleine teams | VAARDIGHEID 3.6


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan basale

De leerling kan basale

De leerling beheerst

vaardigheden in een

vaardigheden in een

basale vaardigheden in

oefensituatie uitvoeren. In

oefenen spelsituatie

een oefenen

een spelsituatie worden

uitvoeren. In toenemende

spelsituatie. In spel zal de

de vaardigheden met

mate weet de leerling ook

leerling meestal de juiste

minder beheersing

de juiste beslissingen te

beslissingen nemen over

uitgevoerd. De leerling

nemen over wat volgt en

wat hij vervolgens moet

neemt vaak de verkeerde

is zich ervan bewust dat

doen. De leerling toont

beslissing als hij moet

zijn acties gevolgen

samen te kunnen werken

kiezen wat nu te doen. De

hebben voor het hele

met anderen in een team.

leerling vindt de

team. Met aanwijzingen

De leerling kan suggesties

strategische aspecten van

van de leerkracht of een

aandragen over hoe het

een spel moeilijk en is

teamlid kan de leerling

team beter zou kunnen

zelden op de juiste plek

specifieke bewegingen

presteren. De leerling is

op het juiste moment.

maken.

meestal op de juiste plek op het juiste moment, daarmee goed inzicht tonend.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik word al beter in

Ik ben goed in

Ik ben goed in

teamsporten. Ik vind het

teamsporten. Meestal

teamsporten. Ik ben

makkelijker als we alleen

weet ik in een spel wat ik

steeds beter gaan spelen

oefenen, want dan

moet doen en meestal

en ik kan het nu echt

verwacht niemand iets

doe ik dat goed. Mijn

goed. Ik vind het leuk

van me. In het spel

leerkracht en

onze volgende zet te

maak ik soms foutjes,

teamgenoten helpen me

plannen. Soms help ik

maar mijn leerkracht en

soms. Ik weet dat

teamgenoten en zeg ze

teamgenoten helpen me.

iedereen in het team

waar ze moeten staan en

meehelpt.

wat ze dan moeten doen.


In staat zijn deel te nemen aan sporten met kleine teams | VAARDIGHEID 3.6

LEERADVIES: De stap van Aanvangsfase naar Ontwikkelingsfase Vertel de leerlingen het volgende • Speel een “vriendschappelijk” spel, in plaats van één waarbij gewonnen moet worden. Neemt dit iets van de spanning weg? • Probeer eens een andere positie in het veld te spelen. In welke posities ben je het beste? • Zorg dat je de regels van het spel goed kent. Als je het niet zeker weet, vraag het dan aan je leerkracht of je teamgenoten. • Vraag een andere leerling in je team je te helpen. Vraag hem wat je zou moeten doen en of je op de juiste plaats staat. • Oefen je vaardigheden zo vaak als je kan. Naarmate je zekerder van jezelf wordt, zou je minder spanning moeten voelen in een spelsituatie.

De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Bedenk, voordat je met het teamspel begint, samen met de anderen een paar bewegingen of taktieken waardoor het team beter gaat spelen. Bijvoorbeeld, je zou passeertechnieken kunnen bedenken bij een balsport of -spel. Bedenk ook hoe jouw rol hierin gevolgen heeft voor het succes van het team als geheel. • Denk niet alleen aan jouw positie of rol in het team. Zorg dat je de rollen van alle anderen weet (verdediger, aanvaller, enzovoort), zodat je begrijpt hoe het team als geheel werkt. • Bedenk hoe goed jij je rol in het team vervult. Doe je allen wat je moet doen of juist meer of minder? Concentreer je op je rol en vraag anderen als je er niet zeker van bent. • Kijk naar de rest van je team. Staat iedereen op de juiste plaats en doet iedereen wat hij hoort te doen? Vraag je leerkracht om een “Time out” zodat je met de rest van het team kunt bespreken wat iedereen aan het doen is.


VAARDIGHEID

3.10

In staat zijn hun eigen prestaties te verfijnen en te verbeteren door te begrijpen wat daarvoor noodzakelijk is


In Artistieke impressies (Zo zien zij de wereld) Taak 2 werken de leerlingen met een traditionele dans uit het eigen land of het gastland. De leerlingen bestuderen de soorten bewegingen die ervoor nodig zijn, de gezichtsuitdrukkingen, de kleding, enzovoort. De leerlingen oefenen vergelijkbare bewegingen en voeren een dans uit in een soortgelijke stijl. De leerlingen kijken terug op hun voorstelling en bedenken hoe zij die zouden kunnen verbeteren om hem meer te doen lijken op de traditionele dans die de inspiratie vormde. De andere leerlingen geven ook feedback om hen te helpen hun uitvoering verder te verfijnen. Bij deze activiteit hebben de leerlingen de gelegenheid naar video’s en andere mediaweergaven van traditionele dansen te kijken om hen te helpen begrijpen wat zij moeten doen en welke bewegingen zij moeten maken om hun eigen dansen te maken.


In staat zijn hun eigen prestaties te verfijnen en te verbeteren door te begrijpen wat daarvoor noodzakelijk is | VAARDIGHEID 3.10


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan de criteria

De leerling weet wat hij

De leerling weet hoe hij zijn

die de leerkracht geeft

goed doet en op welke

prestatie kan verbeteren of

toepassen om de eigen

punten hij zou kunnen

verfijnen. De leerling weet

techniek te

verbeteren. Hij kan een

welke bewegingen en

becommentariëren. Hij

paar manieren aangeven

handelingen vereist zijn

kan uitleggen welke

waarop zijn bewegingen

voor bepaalde activiteiten

bewegingen het meest

verbeterd of verfijnd

en heeft weinig of geen

geschikt zijn voor

zouden kunnen worden.

hulp nodig bij het

verschillende situaties. De

Hierbij heeft de leerling

verbeteren of verfijnen van

leerling kan zelf criteria

wat hulp van de

zijn werk.

voorstellen voor

leerkracht nodig. Dat leidt

verbetering en verfijning

tot een verbetering van

van zijn bewegingen,

zijn werk.

maar heeft moeite met de implementatie.


Ik kan het beter

Ik kan het goed


Ik weet welke

Ik weet welke bewegingen

te bedenken wat ik zou

bewegingen ik goed kan

ik goed kan. Als ik vind

moeten veranderen om

en welke ik meer moet

dat ik een beweging niet

mijn bewegingen beter

oefenen. Ik heb wel

goed kan, probeer ik

te maken. Ik weet welke

ideeën hoe ik beter zou

verschillende manieren om

bewegingen ik moet

kunnen worden.

er beter in te worden.

maken, maar vind het moeilijk ze goed te doen.

Mijn leerkracht geeft me vaak nog meer ideeën.

Meestal vraag ik niet om hulp.

Als ik die ideeën gebruik


om mijn bewegingen te

het goed doe.

veranderen, wordt mijn werk beter.




•

Kijk naar een andere groep die oefent – kun je er één goede beweging uithalen die zij doen? Kijk goed naar hoe die beweging wordt uitgevoerd. Denk aan dingen als lichaamspositie, snelheid, evenwicht, enzovoort. Vraag een leerling die de beweging beheerst het langzaam voor te doen Herhaal de beweging en bouw de snelheid op naarmate je het beter kan. Vraag aan een andere leerling je te observeren – vindt hij dat je het goed kan, of kan hij je aanwijzingen geven hoe je het beter zou kunnen?

•

Kijk naar een andere groep die oefent – kun je er één beweging uithalen waarvan je vindt dat die op een andere manier effectiever uitgevoerd zou kunnen worden? Bespreek met de groep hoe jij denkt dat dit beter zou kunnen. Leg uit waarom jouw ideeën effectiever zijn. Laat zien hoe jij de beweging zou uitvoeren en leer dat aan de andere leerlingen. Welke manier vindt de hele groep het meest effectief?

•

Werk in een klein groepje. Elk kind kiest een beweging die hij goed kan en een die hij erg moeilijk vindt om te doen. Laat elkaar de bewegingen zien die je goed kunt. Leer anderen hoe zij die beter kunnen doen – zijn er verschillende manieren om dezelfde bewegingen uit te voeren die even effectief zijn? Doe nu de bewegingen die je moeilijk vindt. Kunnen anderen in je groep je helpen hier beter in te worden?

•

Bedenk altijd waarom je een bepaalde beweging op een bepaalde manier uitvoert. Wat is het doel van de beweging? Probeer begrip te ontwikkelen waarom een beweging of handeling nodig is voordat je je bezighoudt met hoe goed je die kan uitvoeren.



De stap van Ontwikkelingsfase naar Beheersingssfase Vertel de leerlingen het volgende • Werk samen met dezelfde leerling gedurende een aantal gymlessen. Kijk naar elkaars werk en maak aantekeningen van wat jullie elk goed doen en op welke punten jullie zouden kunnen verbeteren. Nadat jullie elkaar in de les bezig hebben gezien, lopen jullie dit lijstje af. Kun je elkaar helpen met ideeën hoe je zou kunnen verbeteren? Kan een van jullie bepaalde bewegingen beter dan de ander? Kun je het elkaar voordoen of elkaar advies geven hoe je het beter zou kunnen doen, of moet je een ander tweetal om hulp vragen? • Als je klaar bent met een gymactiviteit, denk dan na over hoe goed je die gedaan hebt. Denk aan de dingen die je beter zou kunnen doen. Oefen deze specifieke dingen voor de volgende gymactiviteit. Denk na over hoe goed je het nu gedaan hebt. Ging het beter nu dat je geoefend had? Zijn er andere dingen die je zou kunnen proberen om je bewegingen verder te verfijnen? Praat met andere leerlingen over je ideeën. • Zorg dat je weet wat jouw rol is in de activiteit die je gaat doen en wat er van je verlangd wordt. Bedenk waarom je elk van de bewegingen moet maken en wat het doel ervan is. Waarom is het belangrijk dat je ze goed of op een bepaalde manier uitvoert? Wat zou er gebeuren als je ze niet zo goed uitvoert?


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL Lichamelijke oefening

Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met lichamelijke oefening bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van lichamelijke oefening en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van lichamelijke oefening is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen als gymnast zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Organiseer een sportdag en laat de leerlingen hun eigen activiteiten bedenken. Een paar suggesties. • Organiseer een sportdag. De leerlingen kunnen deelnemen aan activiteiten die bepaalde vaardigheden van ze vragen, zoals werpcompetities, hardloopwedstrijden, teamsporten en dergelijke. U kunt hierin de gehele school en leerlingen van iedere Milepost betrekken. • Houd een mini-Olympiade. De leerlingen worden ingedeeld in teams die bepaalde delen van de wereld vertegenwoordigen. Neem een paar dagen de tijd om uit te zoeken welke sporten op de Olympische Spelen vertegenwoordigd zijn en maak hieruit een keuze. De leerlingen kunnen gekleed gaan in teamkleuren die gerelateerd zijn aan de landen die zij “vertegenwoordigen”. De mini-Olympiade kan een middag duren maar ook een hele week en de hele school en leerlingen van iedere Milepost kunnen erbij betrokken worden. Assessment for Learning Programme | © International Primary Curriculum 2005 Mag niet vermenigvuldigd worden zonder toestemming

MP3

• • Besteed een middag aan dans. De leerlingen kunnen een dans uit een bepaald deel van de wereld leren en uitvoeren voor de andere leerlingen. Elk van deze activiteiten doet een beroep op een aantal vaardigheden dat aandacht heeft gehad in de loop van deze Milepost. Laat de leerlingen hun activiteiten uitvoeren. Observeer ze zorgvuldig. Vergelijk wat u ziet met de beoordeling die u op basis van het bewijsmateriaal aan het einde van de Milepost hebt gemaakt.


Assessment for learning Milepost 3 Natuur


VAARDIGHEID

3.2

In staat zijn wetenschappelijk onderzoek uit te voeren door wetenschappelijke vragen te stellen


In Aardrijkskunde: The Big Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 2 voeren de leerlingen wetenschappelijk onderzoek uit op materialen die gebruikt worden om warm, droog, koel, enzovoort te blijven. De leerlingen werken in kleine groepjes om wetenschappelijke vragen te formuleren die zij zullen gaan onderzoeken, waaronder of sommige materialen betere isolerende kwaliteiten hebben dan andere, welke materialen de beste zonbescherming vormen, enzovoort. De leerlingen maken een keuze welke vraag zij zullen beantwoorden. Ze plannen hun onderzoek en voeren het uit.

In Bewijzen onderzoeken (De onderzoekers) Taak 8 stellen de leerlingen wetenschappelijke vragen over in hoeverre de temperatuur van water bepaalt hoe snel suiker of zout erin opgelost wordt. De leerlingen overwegen hoe zij de toets eerlijk kunnen laten verlopen, welke bak en welk eventueel ander materiaal zij zullen gebruiken, enzovoort, voordat zij hun onderzoek uitvoeren.


In staat zijn wetenschappelijk onderzoek uit te voeren door wetenschappelijke vragen te stellen | VAARDIGHEID 3.2


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling weet dat

De leerling weet dat


wetenschappelijk

wetenschappelijk

vragen bedenken die hij

onderzoek ontstaat uit

onderzoek ontstaat uit

later door onderzoek kan

vragen die een antwoord

vragen die een antwoord

beantwoorden. Deze

behoeven. Hij kan vragen

behoeven. De leerling kan

vragen zijn gebaseerd op

van anderen onderzoeken.

zelf vragen voor een

zijn kennis van en eerdere

Soms stelt de leerling zelf

onderzoek stellen, hoewel

ervaring met het

een onderzoeksvraag.

sommige aspecten ervan

onderwerp.

mogelijk niet onderzocht kunnen worden.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik weet dat, als we een

Ik weet dat, als we een

Ik weet dat een

onderzoek doen, we

onderzoek doen, we

onderzoek moet

beginnen met het stellen



van vragen. Dan

van vragen. Dan

van goede vragen. Ik

bekijken we of we die

bekijken we of we die

kan veel van dat soort

kunnen beantwoorden.

kunnen beantwoorden.

vragen bedenken. En als

De laatste tijd bedenk ik

Ik kan een aantal vragen

ik ze bedenk, denk ik

ook zelf wel eens zo’n

bedenken en meestal

ook aan wat ik al over

vraag, maar meestal

vindt iedereen die goed.

het onderwerp dat we

helpen mijn leerkracht of

Maar soms lukt het

onderzoeken heb

anderen me daarbij.

onderzoek niet, hoewel

geleerd. Ik zorg er voor

de vragen goed waren.

dat de vragen die ik stel ook echt met onderzoek beantwoord kunnen worden.


In staat zijn wetenschappelijk onderzoek uit te voeren door wetenschappelijke vragen te stellen | VAARDIGHEID 3.2


•

Vraag, voordat je aan een activiteit begint, aan je leerkracht een “vragenmarkt” te organiseren, waarop een aantal mogelijke vragen zowel gesteld als besproken kunnen worden.

•

Als je met een onderzoek bezig bent, zorg er dan voor dat je weet dat er een vraag beantwoord moet worden en welke dat is.

•

Werk samen met een andere leerling zodat jullie vooraf gezamenlijke vragen kunnen voorbereiden.

•

Denk aan een vraag waarop je graag het antwoord zou willen weten. Bespreek met een klasgenoot of je dit onderzoek werkelijk zou kunnen uitvoeren en hoe je dat zou moeten doen.

•

Als je je werk in de klas tentoonstelt, zet de gestelde vragen dan centraal.

•

Bespreek met de hele klas waarom iets een goede vraag is. Waarom zijn sommige vragen “beter” dan andere? Zijn eenvoudige vragen beter dan complexere? Maakt dat iets uit als je de vraag kunt beantwoorden?


Leg aan een andere leerling of je leekracht de redenen uit waarom je voor een bepaalde vraag hebt gekozen.

•

Praat met andere leerlingen over hun eerdere ervaringen met wetenschappelijke onderzoeken en wat zij daarvan geleerd hebben. Praat over wat je wel en niet kunt onderzoeken.

•

Plan je onderzoek voordat je eraan begint en kijk kritisch naar je planning. Kijk daarna ook kritisch naar het onderzoek zelf. Schrijf en praat over deze gedachten, zodat je kunt inzien dat de vaardigheden van wetenschap ten minste zo belangrijk zijn als de feitelijke inhoud.


VAARDIGHEID

3.2

In staat zijn een geschikte manier te kiezen om een wetenschappelijk vraagstuk te onderzoeken


In Bewijzen onderzoeken (De onderzoekers) Taak 10 wordt de leerlingen gevraagd te ontdekken wie de gladste schoenen in de klas heeft. De leerlingen krijgen een hoeveelheid basismateriaal en kiezen een geschikte manier om de zaak te onderzoeken. De leerkracht kan enige richting geven als de leerlingen moeite hebben met hun onderzoek, door vragen te stellen als: “Hoe weet je zeker dat alle schoenen evenveel wegen? Wat zou je moeten meten?”, enzovoort.

In Rivieren onderzoeken (Met de stroom mee) Taak 3 kiezen de leerlingen een toepasselijke manier om poreuze en niet-poreuze stenen te onderzoeken. De leerlingen krijgen allerlei verschillende stenen en water, en beslissen zelf hoe zij elk van de stenen aan een onderzoek zullen onderwerpen. Ze maken een overzicht van de stenen, in volgorde van meest poreus naar totaal niet poreus.


In staat zijn een geschikte manier te kiezen om een wetenschappelijk vraagstuk te onderzoeken | VAARDIGHEID 3.2

KLASSERING VOOR DE LEERKRACHT: Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan

Hoewel hij af en toe

De leerling kan een

manieren voorstellen

hulp nodig heeft bij het

uitvoerbaar onderzoek

voor de uitvoer van een

verduidelijken van

op zo’n manier plannen

onderzoek. Zijn ideeën

bepaalde punten, kan

dat rekening gehouden

zijn gerelateerd aan de

de leerling een

wordt met de

gestelde vraag en aan

onderzoek plannen dat

beschikbare materialen

de beschikbare

duidelijk verband houdt

en hulpbronnen en met

hulpbronnen, maar hij

met de gestelde vraag

de gestelde vraag. De

heeft veelal hulp nodig

en dat rekening houdt

leerling verzekert zich

om het onderzoek zo in

met de beschikbare

ervan dat er sprake is

te richten dat hij het

hulpbronnen en

van ‘onpartijdigheid’ in

ook daadwerkelijk kan

materialen. De leerling

ten minste één

uitvoeren. De leerling

kan elementen van

variabele. De leerling

kent het concept van

‘onpartijdigheid’ zelf

kan ook de ‘plussen’ en

‘onpartijdig’ onderzoek,

onderkennen. De

‘minnen’ van zijn

maar neemt dit niet

leerling ziet zelf of bij

aanpak bespreken.

altijd mee in zijn

bespreking in dat zijn

denkwijze.

aanpak ‘plussen’ en ‘minnen’ heeft.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik weet dat het

Als ik aan het uitwerken

Ik weet dat ons

belangrijk is na te

ben wat ik ga doen,

onderzoek te maken

denken over de manier

probeer ik erop te letten

moet hebben met de

waarop we ons

dat het met de vraag te

vragen die willen

onderzoek gaan doen.

maken heeft en dat we

beantwoorden. Ik weet

Meestal krijg ik hierbij

het inderdaad kunnen

ook dat we zeker moeten

hulp van mijn leerkracht

doen met de materialen

weten dat het onderzoek

of iemand anders. Ze

die we hebben. Maar ik

echt uitgevoerd kan

helpen me ervoor te

heb soms wel met allebei

worden met de

zorgen dat mijn

hulp nodig, zeker als ik

materialen die we

onderzoek ook echt

manieren probeer te

hebben. Ik kan meestal

uitgevoerd kan worden.

bedenken hoe het beter

bedenken wat goed en

kan.

minder goed is aan mijn ideeën en ik kan die vaak verbeteren.


In staat zijn een geschikte manier te kiezen om een wetenschappelijk vraagstuk te onderzoeken | VAARDIGHEID 3.2


•

Probeer zo duidelijk mogelijk te zijn over de vraag die je wilt beantwoorden en het soort onderzoek dat daarvoor nodig is. Bijvoorbeeld: Moet er gemeten worden? Wat voor soort metingen? Hoe nauwkeurig moeten de metingen zijn?

•

Denk hier op meerdere manieren over na. Bijvoorbeeld: kinderen met een logisch-mathematische intelligentie zullen misschien een simpel overzicht of een grafiek willen maken, enzovoort.

•

Bespreek voorbeelden van eerlijkheid gebaseerd op het dagelijks leven. Bijvoorbeeld: twee kinderen, die even goed zijn in netbal, hielden een wedstrijd. Ze stonden allebei even ver van het net en mochten even vaak gooien. Wat zou het voor het ene kind makkelijker maken dan voor de ander? (Bijvoorbeeld het gebruik van een kleinere bal, enzovoort.)

•

Werk samen met een andere leerling en geef kritiek op elkaars ideeën. Bijvoorbeeld: Dit is hoe ik het zou doen. Wat is goed en niet zo goed aan mijn idee?

•

Stel je voor dat je het onderzoek aan het uitvoeren bent. Gaat het gemakkelijk of voorzie je problemen? Kun je een deel van die problemen oplossen voordat je met het onderzoek begint door opnieuw te bedenken wat je wilt gaan doen?


•

Werk samen met een klasgenoot en bedenk een manier om een vraag te onderzoeken. Vergelijk elkaars ideeën met de criteria in de klassering voor de leerlingen.

•

Onderbouw je ideeën voordat je aan het onderzoek begint. Je kunt dit formeel of informeel doen, maar je moet er wel structuur in aanbrengen: Dit is wat ik ga doen. Ik ga het met dit materiaal doen. Zo ga ik het materiaal gebruiken. Dit is de reden waarom ik denk dat het een zo eerlijk mogelijk onderzoek wordt. Dit is de reden waarom ik denk dat de vraag beantwoord wordt. Dit zijn de problemen die ik verwacht tegen te komen. Nadat je het onderzoek hebt afgerond, zou je deze onderbouwing er nog eens bij moeten nemen.

•

Bespreek berichten uit de media over wetenschappelijke onderzoeken met de rest van de klas. Probeer te bedenken hoe wetenschappers deze onderzoeken uitgevoerd kunnen hebben.


VAARDIGHEID

3.2

In staat zijn systematische en nauwkeurige metingen te doen vanuit hun observaties


In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 6 onderzoeken de leerlingen de massa en kracht van de zwaartekracht op objecten en materialen in de klas; ze leggen hun bevindingen vast. De leerlingen doen accurate metingen en maken gebruik van een krachtmeter om de hoeveelheid kracht te meten die benodigd is om iets te verplaatsen. Vervolgens doen de leerlingen accurate metingen van het effect van water op de zwaartekracht bij elk object. Ook deze bevindingen leggen zij vast.

In Energie en brandstoffen (Dingen laten werken) Taak 1 onderzoeken de leerlingen zonnewarmte door een tuinslang met water te vullen en de temperatuur te meten. De leerlingen leggen de tuinslang vervolgens in de zon en meten de temperatuur na een uur, enzovoort. De leerlingen doen systematische en nauwkeurige metingen van de veranderingen in de temperatuur van het water gedurende het gehele onderzoek.


In staat zijn systematische en nauwkeurige metingen te doen vanuit hun observaties | VAARDIGHEID 3.2


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kent het

De leerling kent het

De leerling doet accurate

belang van metingen in

belang van metingen in

observaties en metingen

onderzoek. De leerling

onderzoek. Hij probeert

met gebruikmaking van

voert deze metingen niet

nauwkeurig te werk te

een aantal verschillende

altijd nauwkeurig uit en

gaan, maar dit lukt niet

meetapparaten. Hij weet

zonder ze door herhaling

altijd. Slechts af en toe

dat het noodzakelijk is

te verifiëren, tenzij hij

herhaalt de leerling een

metingen te herhalen ter

daar door een ander aan

meting ter verificatie. Met

verificatie, zonder daartoe

wordt herinnerd.

enige hulp begint de

aangespoord te hoeven

leerling de patronen te

worden. De leerling kan

zien die uit de

patronen ontdekken in de

verschillende observaties

verschillende metingen

ontstaan.

die hij heeft verricht.




Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik probeer heel precies

Ik probeer zo

Ik weet dat iets precies

te meten en raad niet

nauwkeurig mogelijk te

meten erg belangrijk is

naar een antwoord bij

meten, maar heb soms

voor een onderzoek. Ik

ons onderzoek. Maar ik

nog hulp nodig. Soms

doe dit heel zorgvuldig

heb wel af en toe hulp

moet iemand me helpen

en als iemand controleert

nodig om er zeker van te

herinneren dat je iets

wat ik gedaan heb,

zijn dat wat ik gemeten

twee keer moet meten

merken ze meestal dat

heb ook klopt. Ik vergeet

om het zeker te weten.

het inderdaad klopt. Als

dat je iets twee keer

Als ik kijk naar wat ik

ik naar de metingen die

moet meten om zeker te

gemeten heb, begin ik te

ik gedaan heb kijk, begin

weten dat het klopt.

zien hoe die metingen

ik de overeenkomsten en

iets met elkaar te maken

verschillen te zien in

hebben.

mijn metingen.




•

Als je eenmaal weet welke metingen je moet doen – afstand, tijd, smaak, enzovoort – werk dan samen met een klasgenoot om te bepalen wat het niveau van detail of moeilijkheid moet worden. Bijvoorbeeld, afstand kan in meters, centimeters of millimeters gemeten worden. “Smaak” kan benoemd worden als zoet, zuur, enzovoort, maar het kan ook nodig zijn een schaal van zoetheid voor gebruik in de klas te bedenken.

•

Oefen in het nauwkeurig meten voordat je aan je onderzoek begint.

•

Bedenk voorbeelden uit het dagelijks leven voor het begrip “controleren”. Bijvoorbeeld, als je iets van je zakgeld wilt kopen, is het een goed idee om te controleren of je genoeg geld hebt voordat je van huis gaat. Probeer zelf nog andere voorbeelden van controleren te bedenken.

•

Bespreek met andere leerlingen wat zij voor resultaten met het controleren hebben. Komen er andere dingen uit? En wat betekent dit?

•

Begin te letten op patronen in je resultaten. Bijvoorbeeld: Mijn polsslag is altijd sneller na een inspanning. Mijn polsslag wordt altijd rustiger als ik weer op adem kom.


Oefen met allerlei verschillende soorten metingen en maak ze steeds nauwkeuriger.

•

Werk samen met een klasgenoot om de nauwkeurigheid van elkaar te controleren en elkaar feedback te geven.

•

Bespreek met andere leerlingen hoe je de beste schaalverdeling zou kunnen maken wanneer “gewone” metingen niet voldoen. Bespreek ook het verschil tussen objectieve en subjectieve metingen met behulp van een schaalverdeling.

•

Onthoud dat je metingen elke keer dat ze gedaan worden moet controleren. Maak een poster met een slagzin om jou en de andere leerlingen dat te helpen onthouden en hang deze aan de muur.


VAARDIGHEID

3.2

In staat zijn de voorspellingen, onderzoeken, bevindingen en conclusies uit te leggen en te verdedigen


In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 2 werken de leerlingen in kleine groepjes om te onderzoeken wat er gebeurt als zij een knikker in een gebogen buis laten vallen. Eerst leggen de leerlingen uit wat zij verwachten dat er zal gebeuren. Vervolgens voeren de leerlingen het onderzoek uit, leggen vast wat er gebeurt en verklaren wat zij gezien hebben. Tenslotte bespreken de leerlingen het verband tussen de beweging van een knikker in een een gebogen buis met de bewegingen van grotere objecten, zoals een schommelboot in een attractiepark, enzovoort.

In Rivieren bestuderen (Met de stroom mee) Taak 1 bespreken de leerlingen waar regenwater vandaan komt, waarom het regent en wat er met het water gebeurt als het stopt met regenen. De leerlingen doen voorspellingen over elk van deze zaken voordat zij een experiment uitvoeren om hun theorieën te bevestigen dan wel te ontkrachten. De leerlingen maken een watercyclus om te zien wat er gebeurt als het regent. Ze verklaren en onderbouwen hun onderzoek, bevindingen en conclusies.


In staat zijn de voorspellingen, onderzoeken, bevindingen en conclusies uit te leggen en te verdedigen | VAARDIGHEID 3.2


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling houdt zich aan de De leerling houdt zich

De leerling kan het

volgorde van

meestal zonder hulp aan de

onderzoek dat hij heeft

‘voorspellingen, onderzoek,

volgorde van

uitgevoerd kritisch

bevindingen en conclusies’,

‘voorspellingen, onderzoek,

analyseren. De leerling kan

maar heeft daar hulp van

bevindingen en conclusies’.

aantonen hoe zijn

anderen bij nodig. Het

De leerling kan van elk

voorspellingen, onderzoek,

verband tussen de

stadium uitleggen waarom

bevindingen en conclusies

verschillende stadia is hem

het plaatsvindt, maar ziet

onderling verband houden,

niet altijd duidelijk. Hij vindt meestal niet hoe het ene het zodat de conclusie een het moeilijk uit te leggen

andere beïnvloedt. Hij kan

commentaar biedt op de

waarom bepaalde delen van

het hele onderzoek nog

oorspronkelijke

de volgorde plaatsvinden en

gedeeltelijk evalueren.

onderzoeksvraag. De leerling

hoe de conclusies verband

kan uitleggen waarom hij

houden met de

bepaalde dingen op een

oorspronkelijke voorspelling

specifieke manier gedaan

of onderzoeksvraag.

heeft.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Als ik een onderzoek doe,

Als ik een onderzoek doe,

Ik kan vertellen over de

kan ik voorspellen wat er

kan ik voorspellen wat er

goede en niet zo goede

gaat gebeuren, het

gaat gebeuren, het

delen van de voorspelling

onderzoek uitvoeren,

onderzoek uitvoeren,

die ik gedaan heb, het

opschrijven wat er gebeurt

opschrijven wat er gebeurt

onderzoek, wat er gebeurd

en vertellen wat ik denk

en vertellen wat ik denk

is en mijn conclusie. Ik

dat we ontdekt hebben. Ik

dat we ontdekt hebben.

kan uitleggen hoe alles

kan niet altijd uitleggen

Als iemand me hierover

wat ik gedaan heb te

wat ik bedoel als iemand

vragen stelt, kan ik

maken heeft met de

me hiernaar vraagt.

meestal uitleggen wat ik

oorspronkelijke vraag en

bedoel. Soms raak ik in de

hoe de delen van mijn

war als ik moet uitleggen

onderzoek met elkaar te

hoe alles bij elkaar past.

maken hebben.


In staat zijn de voorspellingen, onderzoeken, bevindingen en conclusies uit te leggen en te verdedigen | VAARDIGHEID 3.2


•

Denk goed na over wat je aan het doen bent bij iedere stap van het onderzoek. Bijvoorbeeld, je kan aandacht geven aan hoe je je voorspellingen kunt verklaren of onderbouwen in het ene onderzoek of aan je aanpak in een ander onderzoek. Probeer altijd uit te leggen “waarom” je iets zegt.

•

Werk samen met een klasgenoot om een geschikte woordenschat en structuur op te bouwen om te verklaren en te onderbouwen wat je gedaan hebt.

•

Probeer op uitleg met vragen te reageren. Dus: Nu ik mijn best gedaan heb om het uit te leggen, hebben jullie misschien nog vragen om misvertanden weg te nemen?


Probeer vooraf je uitleg en/of onderbouwing van elk stadium van je onderzoek door te nemen en te bedenken welke vragen je van anderen zou kunnen krijgen. Als je een vraag kunt bedenken, kun je dan je uitleg/onderbouwing nu al zo veranderen dat de vraag beantwoord wordt in je eerste uitleg?

•

Maak mindmaps die laten zien hoe elk onderdeel van het onderzoek verklaarbaar is vanuit de oorspronkelijke vraagstelling.


VAARDIGHEID

3.2

In staat zijn hun bevindingen op een nauwkeurige manier vast te leggen en over te brengen met gebruikmaking van het meest geschikte medium en de juiste terminologie en regels D R A A I B O E K – Voorbeelden van de vaardigheid in de praktijk: In Rivieren onderzoeken (Met de stroom mee) Taak 2 leren de leerlingen over stalagmieten en stalactieten via het internet. Zij leggen hun bevindingen vast en maken een spreadsheet waarop de kenmerken van elk worden omschreven met gebruikmaking van de juiste wetenschappelijke terminologie en regels.

In Aardrijkskunde: The Big Geographical Picture (Hoe ziet onze wereld eruit?) Taak 3 gebruiken de leerlingen atlassen en op ICT gebaseerde modellen om hun bevindingen over de stromingen van lucht en water op aarde vast te leggen en over te brengen. De leerlingen maken korte, geschreven verslagen en diagrammen van: de oorzaken van water- en luchtstromen, hoe warm en koud water het leven van planten en dieren beïnvloedt, en hoe warme en koude stromingen gevolgen hebben voor menselijke activiteiten. De leerlingen gebruiken toepasselijke wetenschappelijke terminologie en regels in hun presentaties.

In Levende dingen en de ruimte (Een missie naar Mars) Taak 3 kiezen de leerlingen het meest geschikte medium om de ontwikkeling van zaadjes en planten die zij gekweekt hebben vast te leggen. De leerlingen gebruiken de juiste wetenschappelijke terminologie om het groeiproces van de planten en het gebruik van zaden in hun onderzoek te beschrijven en ook om het groeiproces van zaden en planten onder verschillende omstandigheden te beschrijven.


In staat zijn hun bevindingen op een nauwkeurige manier vast te leggen en over te brengen met gebruikmaking van het juiste medium en de juiste terminologie en regels | VAARDIGHEID 3.2


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling weet dat het

De leerling weet dat er

De leerling legt zijn werk

vastleggen van zijn werk

verschillende manieren

zodanig vast, dat elke stap

belangrijk is, maar doet

zijn waarop hij elk

van het proces duidelijk is.

dit op een manier die het

stadium van wat hij

In zijn werk maakt de

hem en anderen niet

gedaan heeft vast kan

leerling een keuze uit een

duidelijk maakt wat hij

leggen. Meestal maakt hij

groot aantal grafieken,

gedaan heeft. De

de juiste keuze.

tabellen en kaarten. Deze

passende

Desondanks is uit de

worden ondersteund met

wetenschappelijke

presentatie niet altijd af

afbeeldingen van de

woordkeus wordt zelden

te leiden wat de leerling

belangrijkste aspecten van

toegepast.

gedaan heeft. De leerling

het werk. De taal die

gaat de wetenschappelijke

gebruikt wordt in de

vocabulaire al vaker

beschrijvende tekst is

gebruiken.

wetenschappelijk indien toepasselijk.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik weet dat ik niet alles

Ik weet dat ik niet alles

Ik weet dat, om mezelf te

wat ik doe onthoud en dat

wat ik doe kan onthouden

helpen onthouden en

ik het dus moet

en dat ik het dus moet

anderen te laten zien wat

opschrijven. Ik weet ook

opschrijven. Ik weet ook

ik gedaan heb, het

dat dit anderen helpt te

dat dit anderen helpt te

belangrijk is dit op te

zien wat ik gedaan heb.

zien wat ik gedaan heb.

schrijven. Mijn teksten,

Maar als ik kijk naar wat ik Soms helpt mijn leerkracht plaatjes, schema’s, geschreven of getekend

me om mijn werk

heb, begrijp ik het niet

begrijpelijker te maken, en duidelijk en laten anderen

altijd. Mijn leerkracht en

geeft hij me

klasgenoten begrijpen het

wetenschappelijke woorden heb.

ook niet altijd.

om te gebruiken.


grafieken en tabellen zijn goed zien wat ik gedaan



•

Verzamel allemaal verschillende voorbeelden van het vastleggen van gegevens uit tijdschriften, kranten, enzovoort. Hang ze op in de klas. Bespreek met andere leerlingen hoe toepasselijk de verschillende manieren van vastleggen zijn. Gebruik de presentatie als uitgangspunt bij het zelf vastleggen van gegevens.

•

Kijk naar voorbeelden van de aantekeningen van Leonardo da Vinci (deze zijn op het internet te vinden). Kijk naar het verband tussen de tekeningen en de aantekeningen.

•

Leg een verband met de ruwe schetsen waarmee je je verslag zou kunnen beginnen. Bespreek het verschil tussen de aantekeningen die bij het brainstormen gebruikt worden, gegevens die voor eigen gebruik zijn vastgelegd en gegevens die voor het gebruik door anderen zijn vastgelegd.

•

Probeer een systeem te ontwikkelen dat je helpt te bedenken hoe je dingen vast kunt leggen. Dus: Wat is het belangrijkste voor mij om vast te leggen? Wat is het belangrijkste dat anderen moeten weten? Wat is de beste manier om het vast te leggen? Hoe kan ik de informatie voor anderen duidelijk maken?

•

Probeer ervoor te zorgen dat wat je vastlegt ook werkelijk gebruikt wordt. Je zou als klas eenmalig een wandpresentatie kunnen maken over het vastleggen van gegevens die andere leerlingen kunnen gebruiken.

•

Werk samen met een klasgenoot of een klein groepje en bespreek elkaars verslagen. Je kunt elkaar opbouwende adviezen geven over hoe die verbeterd kunnen worden. Je kunt terugkijken naar je eigen verslagen om te zien of die adviezen daarvoor ook bruikbaar zijn.

•

Maak een wandpresentatie (of een mindmap met twee of drie klasgenoten) van de belangrijkste wetenschappelijk termen die te maken hebben met het onderzoek waar jullie mee bezig zijn of werk dat jullie eerder gedaan hebben. Gebruik deze termen ook in je aantekeningen en verslaglegging.

•

Vraag je leerkracht een voorbeeld te geven dat iedereen kan gebruiken als uitgangspunt. Dit zou bijvoorbeeld een geschikt model voor een grafiek kunnen zijn.




Als je eenmaal gewend bent aan het gebruik van verschillende manieren van het vastleggen van gegevens en het maken van aantekeningen, begin dan met het verantwoorden van je keuzes voordat je aan het vastleggen zelf begint. Op deze manier kom je erachter dat het vastleggen een belangrijk onderdeel van het proces is.

•

Probeer na te denken over het vastleggen door een boekje “Hoe je iets vastlegt” voor jongere leerlingen te schrijven en de adviezen dan op je eigen werk toe te passen.

•

Bespreek krantenkoppen met andere leerlingen. Probeer vervolgens te bedenken hoe je de belangrijkste informatie over je onderzoek duidelijk en kort kunt weergeven.

•

Bespreek de verslagen die je gemaakt hebt aan de hand van de criteria in de klassering voor leerlingen.



MP3

Natuur Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met Natuur bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van Natuur en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van Natuur is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen als wetenschappelijk onderzoeker zijn. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Organiseer een Wetenschapsdag. Laat de leerlingen hun eigen onderzoeken bedenken. Als ze dat moeilijk vinden, kunt u ook verschillende onderzoeken op kaartjes schrijven en ze die uit een hoed laten trekken. Een paar suggesties. • • • • • • •

Stuiten appels beter dan sinaasappels? Speelt het materiaal een rol bij stinkende sokken? Kunnen lange mensen harder rennen dan korte mensen? Doen alle pc’s er even lang over om op te starten? Hebben de mensen met de luidste stemmen ook de grootste monden? Als iemand gaapt, moeten anderen dan ook gapen? Gaan insecten alleen op felgekleurde planten af?

Gebruik gewoon uw fantasie – en die van de leerlingen. Elk van deze activiteiten doet een beroep op een aantal vaardigheden dat aandacht heeft gehad in de loop van deze Milepost. Laat de leerlingen hun activiteiten uitvoeren. Observeer ze zorgvuldig. Vergelijk wat u ziet met de beoordeling die u op basis van het bewijsmateriaal aan het einde van de Milepost hebt gemaakt.


Assessment for learning Milepost 3 Techniek


VAARDIGHEID

3.4

In staat zijn met ontwerpen en producten te reageren op geconstateerde behoeften, wensen en mogelijkheden


In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 4 ontwerpen en maken de leerlingen een product dat de kwaliteit van leven thuis of op school verbetert. Als de leerlingen eenmaal besloten hebben wat voor product zij gaan maken, verzamelen zij eerst producten die op dit moment leverbaar zijn en die met een vergelijkbaar doel ontwikkeld zijn. De leerlingen benoemen de “behoeften” en “wensen” van de consument en ontwerpen hun product. De klas als geheel beoordeelt de verschillende producten en inhoeverre deze tegemoetkomen aan de eisen van de gebruiker.

In Levende dingen en de ruimte (Een missie naar Mars) Taak 1 bouwen de leerlingen een model van een ruimtestation met een realistische weergave van de woon- en werkgedeelten. De leerlingen kiezen geschikte materialen en volgen een logisch proces om aan te tonen hoe zij zouden kunnen overleven op Mars. Ze bouwen alle interne voorzieningen en apparatuur die ze nodig hebben en voegen dat samen tot het volledige ruimtestation.

In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 1 wordt de leerlingen gevraagd een ontwerp voor een apparaat te maken dat wordt aangedreven door een duurzame energiebron (wind, water, zonlicht, enzovoort) en dat een gewicht heen en weer kan laten bewegen. De leerlingen werken in tweetallen om te onderzoeken hoe energie overgebracht kan worden via raderwerken en katrollen, voordat zij hun model ontwerpen en maken. De leerlingen proberen elkaars modellen uit en gebruiken elkaars plannen om een paar modellen na te bouwen.


In staat zijn met ontwerpen en producten te reageren op geconstateerde behoeften, wensen en mogelijkheden | VAARDIGHEID 3.4


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan inspelen

De leerling kan inspelen

De leerling kan inspelen op

op een specifiek tekort,

op een specifiek tekort,

een specifiek tekort, een

een behoefte of een

een behoefte of een

behoefte of een

gelegenheid met ten

gelegenheid met ten

gelegenheid met twee of

minste één ontwerp of

minste één ontwerp of

meer ontwerpen of ideeën

idee voor een product. De

idee voor een product.

voor een producten. Zijn

leerling heeft hulp nodig

Zijn idee komt meestal

idee komt meestal

om er zeker van te zijn

tegemoet aan het tekort,

tegemoet aan het tekort,

dat zijn idee

de behoefte of de

de behoefte of de

tegemoetkomt aan het

gelegenheid en kan in de

gelegenheid en kan in de

tekort, de behoefte of de

regel daadwerkelijk

regel daadwerkelijk

gelegenheid. Het kan zijn

gemaakt worden.

gemaakt worden.

dat het product niet te maken is.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Als mijn leerkracht me



vraagt een probleem op

vraagt een probleem op

vraagt een probleem op te

te lossen door iets te

te lossen door iets te

lossen door iets te maken,

maken, heb ik meestal

maken, heb ik meestal

heb ik verschillende

ten minste één idee.

ten minste één idee. Mijn

ideeën. Mijn leerkracht

Soms zegt mijn

leerkracht zegt dat mijn

zegt dat mijn ideeën goed

leerkracht dat ik het iets

idee goed is en dat het

zijn en dat ze het

moet veranderen zodat

het probleem zou

probleem zouden

het probleem beter

oplossen. Meestal kan ik

oplossen. Meestal kan ik

opgelost kan worden. Ik

het ook echt maken.

het ook echt maken.

kan het niet altijd zelf maken.


In staat zijn met ontwerpen en producten te reageren op geconstateerde behoeften, wensen en mogelijkheden | VAARDIGHEID 3.4


•

Werk samen met een klasgenoot en bespreek wat jullie gaan maken. Bedenk waarom je iets gaat maken. Wat is het doel van het product? Aan welke vragen of behoeften komt het tegemoet?

•

Kijk naar allerlei producten die je regelmatig gebruikt. Wat doen of kunnen ze? Aan welke vragen of behoeften komen ze tegemoet?

•

Ondervraag klasgenoten, ouders en andere volwassenen. Wat zou een aspect van het dagelijks leven van ieder gemakkelijker maken? Zijn er overeenkomsten tussen de ideeën van mensen uit verschillende leeftijdsgroepen? Zou je een product kunnen ontwerpen om aan zo’n behoefte tegemoet te komen?


•

Als je een product ontwerpt, bedenk dan altijd welke materialen, gereedschappen en technieken je daarvoor nodig hebt. Is het mogelijk je product te maken? Zo niet, kun je het op een of andere manier veranderen of aanpassen zodat het wél gemaakt kan worden?

•

Raadpleeg het internet en andere hulpbronnen om naar ontwerpen en plannen voor producten die op dit moment verkrijgbaar zijn te kijken. Gebruik deze ideeën in je eigen werk.

•

Als je een nieuw product ontwerpt, ga dan na of er vergelijkbare producten verkrijgbaar zijn. Is jouw product echt nodig, of bestaat er al een product dat voorziet in de noodzaak, vraag of kans. Kun je een gebruikersvriendelijker product maken?


VAARDIGHEID

3.5

In staat zijn informatie te verzamelen en te gebruiken om oplossingen voor problemen aan te dragen


In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 1 ontdekken de leerlingen hoe energie doorgegeven kan worden met behulp van raderwerken en katrollen. Zij doen een onderzoek met gebruikmaking van het internet, naslagwerken, cd-roms en andere hulpbronnen. Zij gebruiken ook eenvoudige constructiegereedschappen om te zien hoe ze werken. Ze ontdekken hoe ze de richting van de beweging kunnen veranderen, hoe ze de beweging kunnen versnellen, hoe ze de beweging kunnen vertragen en hoe ze objecten zowel horizontaal als verticaal kunnen bewegen. De leerlingen passen hetgeen ze in hun onderzoek geleerd hebben toe in hun ontwerp voor een model dat, met gebruik van duurzame energie, een object kan verplaatsen.

In Weer en klimaat Taak 1 maken de leerlingen een hoed die geschikt is om bij een bepaald weertype te dragen, bijvoorbeeld een regenhoed, een zonnehoed, enzovoort. De leerlingen verzamelen informatie over verschillende soorten hoeden die verkrijgbaar zijn, de materialen en kleuren die hiervoor gebruikt worden en de structuur en stijlen die ze hebben. De leerlingen ontwerpen een hoed waarvan zij denken dat die geschikt is voor het weertype dat zij gekozen hebben en baseren hun ontwerp op de verkregen informatie. De leerlingen proberen hun hoeden uit in het gekozen weertype om te zien hoe doeltreffend ze zijn.

In Besturingstechnologie (Dingen laten gebeuren) Taak 1 verzamelen de leerlingen informatie over eenvoudige mechanische feedbacklussen en complexere elektronische feedbacklussen. De leerlingen leren hoe ze werken, waarom ze gebruikt worden en voor welk type apparaat of gereedschap ze gebruikt worden. De leerlingen wordt vervolgens gevraagd een controlemechaniek te bedenken dat van dienst zou kunnen zijn. De leerlingen denken na over het probleem dat zij op willen lossen en baseren hun ideeën op wat ze geleerd hebben.


In staat zijn informatie te verzamelen en te gebruiken om oplossingen voor problemen aan te dragen | VAARDIGHEID 3.5


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling heeft



begeleiding nodig bij het

hulp informatie vinden.

informatie opzoeken en

vinden van toepasselijke


deze gebruiken om ten

bronnen om informatie op

nodig om deze informatie

minste één oplossing voor

te zoeken. De leerling

voor de oplossing van

een vraagstuk te

weet niet goed hoe de

vraagstukken toe te

formuleren.

informatie bruikbaar is

passen.

voor zijn werk.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Mijn leerkracht vertelt

Ik weet waar ik

Ik weet waar ik informatie

me waar ik informatie

informatie over

over verschillende zaken

kan vinden. Mijn

verschillende zaken kan

kan vinden en ik kan die

leerkracht laat daarna

vinden en ik kan die zelf

zelf opzoeken. Deze

zien hoe ik deze

opzoeken. Mijn

informatie kan ik

informatie kan gebruiken

leerkracht helpt me die

gebruiken om ideeën op te

om vragen te

informatie te gebruiken

doen voor de

beantwoorden.

bij het beantwoorden

beantwoording van

van vragen.

vragen.


In staat zijn informatie te verzamelen en te gebruiken om oplossingen voor problemen aan te dragen | VAARDIGHEID 3.5


•

Zorg dat je weet welke hulpmiddelen er op school aanwezig zijn. Vraag je leerkracht of een klasgenoot je te helpen met het maken van een lijst van al deze hulpmiddelen. Neem er dingen in op als: naslagwerken, internet (specifieke websites voor verschillende onderwerpen), cd-roms, de kennis van andere leerlingen, enzovoort.

•

Denk na over waarom je een bepaald hulpmiddel gebruikt om informatie te verzamelen. Is het het beste hulpmiddel voor het onderwerp? Hoe veel verschillende hulpmiddelen gebruik je? Is de informatie accuraat? Kun je alles vinden wat je wilt weten?

•

Werk samen met een klasgenoot. Als jullie informatie verzamelen, kies dan elk twee of drie hulpmiddelen om te raadplegen. Breng alle informatie samen en probeer gezamenlijk oplossingen te vinden voor vraagstukken.


•

Schrijf het probleem dat je wilt oplossen eerst op voordat je met je onderzoek begint. Zorg dat je het goed in je hoofd hebt voordat je begint. Lees het na terwijl je informatie verzamelt om zeker te weten dat je bruikbare informatie zult vinden.

•

Als je alle informatie die je nodig hebt verzameld hebt, breng het dan samen in een enkel document. Leg nu aan een klasgenoot uit waarom je deze informatie hebt verzameld en hoe het je helpt een probleem op te lossen.

•

Leg altijd uit hoe je je ideeën beredeneerd hebt. Waarom denk je dat jouw idee het probleem zal oplossen? Waarop zijn je ideeën gebaseerd? Laat andere leerlingen je vragen stellen, zodat je je redenering voor jezelf duidelijk hebt.


VAARDIGHEID

3.6

In staat zijn stappenplannen te ontwikkelen en te gebruiken


In Ontwikkeling (De prijs van vooruitgang) Taak 4 ontwerpen en maken de leerlingen een nuttig product dat de kwaliteit van leven thuis of in de klas verhoogt. De leerlingen beslissen wat zij gaan maken. Zij maken een stappenplan van het ontwikkelingsproces, met inbegrip van de materialen, gereedschappen en hulpmiddelen die zij gaan gebruiken. De leerlingen maken hun product aan de hand van hun plannen.

In Rivieren onderzoeken (Met de stroom mee) Taak 1 werken de leerlingen in tweetallen om een schaalmodel van een brug te bouwen. De leerlingen maken een plan van aanpak om te laten zien hoe de brug gemaakt moet worden, met inbegrip van een situatietekening van de brug, een bouwplan van de brug met afmetingen, een lijst van materialen voor elk onderdeel van de brug, en een activiteitenlijst die aangeeft hoe zij de brug gaan bouwen. De leerlingen bouwen hun bruggen aan de hand van deze plannen.

In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 1 werken de leerlingen in tweetallen om een ontwerp te ontwikkelen voor een model dat gebruikmaakt van duurzame energie, zoals wind of water. De leerlingen maken een werkbaar plan dat gebruikmaakt van tandraderen en katrollen om de energie door te geven, maken een lijst van de materalen en gereedschappen die zij nodig hebben. Zij maken een stappenplan waarin de verschillende stadia van het ontwerp beschreven worden. De leerlingen maken hun model aan de hand vanhun plannen.


In staat zijn stappenplannen te ontwikkelen en te gebruiken | VAARDIGHEID 3.6


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan een

De leerling kan een

De leerling kan een

eenvoudig stappenplan

gedetailleerd stappenplan

gedetailleerd stappenplan

maken voor een product,



hoewel bepaalde cruciale

met inbegrip van een lijst

met inbegrip van een lijst

stadia vaak ontbreken. De

van benodigde

van alle benodigde

leerling heeft veel hulp

materialen. De plannen

materialen. De leerling

van de leerkracht nodig

zijn vaak goed bruikbaar,

beschrijft exact hoe hij het

om te verzekeren dat het

maar moeten soms door

product gaat maken. Het

plan in de klas

de leerkracht aangepast

plan kan zonder probleem

uitvoerbaar is.

worden om het proces in

in de klas gebruikt worden.

de juiste volgorde te laten plaatsvinden.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan een stappenplan



maken om een product

maken om een product

maken om een product op

op school te maken. Mijn

op school te maken. Ik

school te maken. Ik schrijf

leerkracht helpt me,

schrijf alles op wat ik

altijd alles op wat ik nodig

want ik vergeet soms op

nodig heb en de volgorde

heb en in welke volgorde

te schrijven wat ik nodig

waarin ik het ga doen.

ik het ga doen. Daarna

heb. Soms zet ik dingen

Soms zet ik de dingen in

gebruik ik mijn plan om

in de verkeerde

de verkeerde volgorde.

het ook echt te maken.

volgorde.



dan het te veranderen.

mijn werk goed is.


In staat zijn stappenplannen te ontwikkelen en te gebruiken | VAARDIGHEID 3.6


•

Werk samen met een klasgenoot om een lijst te maken van alle dingen die je, elke keer dat je een plan om iets te bouwen maakt, nodig hebt. Bijvoorbeeld: gereedschap en andere hulpmiddelen, de verschillende stadia van het “maken”, enzovoort. Controleer de lijst met je leerkracht. Zorg dat je deze lijst elke keer dat je een plan maakt gebruikt.

•

Kijk naar het werk en de plannen van klasgenoten. Vraag anderen of zij goed aan de hand van hun plannen konden werken, of dat zij daar nog iets aan moesten veranderen. Gebruik hun ideeën bij je eigen werk.

•

Werk in een klein groepje van ongeveer vier leerlingen. Kies een product dat jullie als groep willen maken. Bespreek wat jullie daarvoor nodig hebben en hoe jullie het product gaan maken. Vervolgens werkt iedereen alleen aan wat je denkt dat een bruikbaar stappenplan is. Als jullie allemaal jullie plannen klaar hebben, kom dan weer als groep bij elkaar en vergelijk de plannen. Lijken ze op elkaar? Welke is het meest praktisch? Ben je stadia of gereedschappen vergeten in je iegen plan? Werk nu samen als groep om één plan te maken waarin de beste ideeën verwerkt zijn en gebruik dit om jullie product te maken.


•

Schrijf alles in de juiste volgorde op wat je nodig hebt om een product te maken. Maak er nu tekeningen bij om ieder stadium van het proces te illustreren. Maak deze tekeningen zo gedetailleerd mogelijk: laat zien hoe delen in elkaar passen, hoe je dingen aan elkaar vastmaakt, enzovoort. Is het makkelijker om te zien of je plan bruikbaar is als je tekeningen gebruikt, of tekst, of allebei?

•

Laat je plan aan je leerkracht of een klasgenoot zien voordat je met bouwen begint.

•

Als je een bruikbaar stappenplan aan het maken bent, probeer dan ook een prototype van je product te maken om je te helpen beslissen hoe je het aan wilt pakken en wat je ervoor nodig hebt. Als je weet welke veranderingen je zou moeten maken, zet deze dan in je plan en maak of bouw je product.


VAARDIGHEID

3.9

In staat zijn met enige precisie diverse materialen en gereedschappen te gebruiken


In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 3 werken de leerlingen samen om een aangedreven speelgoedboot te maken. Ze gebruiken batterijen, magneten, opwindpropellors, zeilen of zonnepanelen om hun boot aan te drijven. De leerlingen gebruiken toepasselijke gereedschappen en technieken om de krachtbron op de boot te bevestigen en deze zo effectief mogelijk te doen functioneren. De leerlingen gebruiken ook hulpmiddelen en materialen om de krachtbron tegen water te beschermen.

In Rivieren onderzoeken (Met de stroom mee) Taak 1 gebruiken de leerlingen allerlei gereedschap en materiaal om een brug te maken. Ze kiezen de meest geschikte materialen voor de brug en de pijlers. Ze bouwen die vervolgens. Daarna testen de leerlingen elkaars bruggen met een afgesproken gewicht (bijvoorbeeld een speelgoedauto) om te zien hoe goed de constructie is. Bij deze activiteit gebruiken de leerlingen gereedschap om delen van de brug samen te voegen, om de vorm van de brug te creëren en om hem aan de beide oevers te bevestigen.

In Levende dingen en de ruimte (Een missie naar Mars) Taak 1 bouwen de leerlingen een model van een ruimtestation. Ze gebruiken hiervoor zelfgemaakte bouwplannen en ze kiezen geschikte materialen voor elk van de delen van het ruimtestation. De leerlingen bouwen de interne apparatuur en toebehoren van het ruimtestation. Daarna bouwen ze het omhulsel, waarbij ze ervoor zorgen dat het goed in elkaar past en dat de onderdelen (wonen, werken, ontspanning) gemakkelijk te herkennen zijn.


In staat zijn met enige precisie diverse materialen en gereedschappen te gebruiken | VAARDIGHEID 3.9


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

Met toezicht kan de

De leerling kan een

De leerling kan een

leerling met een veelheid

veelheid aan

veelheid aan

aan gereedschappen en

gereedschappen en

gereedschappen en

materialen werken. Hij



heeft moeite de

producten te maken. De

producten te maken. De

gereedschappen en

leerling werkt redelijk

leerling werkt nauwkeurig

materialen met precisie te

nauwkeurig, maar heeft

en hoeft het zelden over te

gebruiken en moet zijn

enige supervisie nodig om

doen of aan te passen. Hij

werk regelmatig over

erop toe te zien dat de

heeft weinig of geen hulp

doen.

gereedschappen correct

van de leerkracht nodig.

gebruikt worden. Soms heeft hij de hulp van de leerkracht nodig om het werk aan te passen of over te doen.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Mijn leerkracht laat zien



hoe ik met verschillende

materialen en

materialen en

gereedschappen kan

gereedschappen

gereedschappen gebruiken

werken en kijkt hoe ik

gebruiken om dingen te

om dingen te maken. Mijn

dat doe. Soms maak ik

maken. Soms maak ik

werk ziet er meestal uit

fouten en dan moet ik

fouten en dan moet ik

zoals ik het wil. Mijn

opnieuw beginnen.

het een beetje

leerkracht hoeft me niet te

veranderen. Mijn

helpen.

leerkracht helpt me dan.


In staat zijn met enige precisie diverse materialen en gereedschappen te gebruiken | VAARDIGHEID 3.9


•

Vraag je leerkracht of een klasgenoot je het gebruik van een stuk gereedschap voor te doen. Oefen hiermee een week lang elke dag. Kun je het aan het eind van de week beter?

•

Bedenk een stuk gereedschap dat je moeilijk vindt om te gebruiken. Bijvoorbeeld, als je met de snijmachine werkt, maak je dan vaak foutjes? Vraag een leerling die goed is in het gebruik van dit gereedschap je te laten zien hoe hij het doet. Kan hij je ideeën geven hoe je het beter zou kunnen doen, bijvoorbeeld door duidelijk te markeren waar je wilt gaan snijden?

•

Vraag je leerkracht je voor te doen hoe je iets moet doen, en vraag hem te blijven kijken als je werkt> Vind je het makkelijker als je het van iemand kunt kopiëren?


•

Probeer, voordat je begint, alle onderdelen van je werk uitgespreid voor je neer te leggen. Weet je waar elk onderdeel hoort? Hoe ga je alles aan elkaar vastmaken, of hoe krijg je alles op de juiste grootte? Wat ga je eerst doen? Begin nu pas met je werk.

•

Als je iets uit moet knippen, teken dan eerst de omtrek op het materiaal in plaats van uit de losse hand te knippen.

•

Kies één soort materiaal. Gebruik dit materiaal een middag lang op zo veel mogelijk manieren. Je zou het kunnen lijmen, knippen, opvouwen, enzovoort. Zijn sommige manieren om dit materiaal te gebruiken gemakkelijker dan andere? Kan je leerkracht of een klasgenoot je helpen het gebruik van het materiaal gemakkelijker te maken?


VAARDIGHEID

3.10

In staat zijn hun eigen werk te toetsen, te evalueren en te verbeteren


In Weer en klimaat Taak 1 ontwerpen en maken de leerlingen hoeden die geschikt zijn voor een bepaald weertype. Nadat ze onderzoek gedaan hebben naar verschillende soorten hoeden en materialen en nadat zij stappenplannen gemaakt hebben, maken de leerlingen een papieren of stoffen patroon van hun hoeden om te zien hoe deze in elkaar passen en hoe zij vastgemaakt moeten worden. Ze doen eventuele aanpassingen aan hun ontwerp voordat zij de hoeden daadwerkelijk gaan maken. Als ze eenmaal af zijn, testen de leerlingen hun hoeden uit, bij voorkeur in het weertype waarvoor ze gemaakt zijn. Ze kunnen nu nog laatste veranderingen aanbrengen. Vervolgens schrijven zij een beoordeling van hun werk, met inbegrip van suggesties hoe het nog beter zou kunnen.

In De fysieke wereld (Energie, kracht, licht en geluid) Taak 2 ontwerpen en maken de leerlingen eenvoudige spelletjes die gebruikmaken van een elektronische of magnetische component, bijvoorbeeld ezeltje-prik, slagschip met magneten, enzovoort. Als alle spelletjes af zijn, houden de leerlingen een testen evaluatieronde, waarbij ze elkaars spelletjes uitproberen. De leerlingen komen met suggesties tot verbetering van hun eigen werk en dat van anderen.


In staat zijn hun eigen werk te toetsen, te evalueren en te verbeteren | VAARDIGHEID 3.10


Aanvangsfase

Ontwikkelingsfase

Beheersingssfase

De leerling kan het eigen



werk beoordelen en

werk beoordelen, en

werk beoordelen en

besluiten of het

besluiten of het

besluiten of het eindproduct

eindproduct goed is of

eindproduct goed is of

goed is of verbeterd zou

verbeterd zou moeten

verbeterd zou moeten

moeten worden. De leerling

worden. De leerling moet

worden. De leerling kan

kan ten minste één

voorgedaan worden hoe

ten minste één idee

mogelijke manier noemen

het product verbeterd kan

noemen om het werk te

om het werk te verbeteren.

worden.

verbeteren. Zijn ideeën

Zijn ideeën zijn praktisch

zijn niet altijd praktisch of

en leiden indien uitgevoerd

leiden niet tot een

tot een daadwerkelijke

werkelijke verbetering

verbetering van het

van het product of plan.

product.


Ik kan het beter

Ik kan het goed

Ik kan mijn werk testen



of het goed is of dat ik



het moet verbeteren.

het moet veranderen om

het moet veranderen om

het beter te maken. Ik

het beter te maken. Ik

heb wel ideeën om het

heb ideeën hoe ik mijn

beter te maken, maar

werk beter kan maken,

soms zegt mijn

en als ik die uitprobeer,

leerkracht dat mijn

wordt het werk ook echt

ideeën niet uit te voeren

beter.

Mijn leerkracht laat me zien hoe ik het kan veranderen om het beter te maken.

zijn. Soms, als ik het veranderd heb, vind ik dat mijn werk daarvoor beter was.


In staat zijn hun eigen werk te toetsen, te evalueren en te verbeteren | VAARDIGHEID 3.10


•

Als je iets gemaakt hebt, vergelijk het dan met je oorspronkelijke plan. Is het resultaat zoals je het gepland had? Waarom heb je het veranderd? Waarom is het anders geworden?

•

Geef je product aan een klasgenoot en vraag hem het uit te proberen. Heeft hij suggesties hoe het verbeterd zou kunnen worden? Probeer een van zijn producten uit. Kun jij hem ook aan ideën voor verbetering helpen?

•

Kijk naar producten die lijken op iets wat jij gemaakt hebt. Waarin verschillen zij van jouw product? Welke is beter? Zijn er dingen die je in jouw ontwerp zou kunnen inbouwen?


Probeer je product uit. Doet het wat het moet doen? Waarom doet het het niet zo goed als de bedoeling was? Bijvoorbeeld, als je een speelgoedauto had gemaakt, zijn alle wielen even groot en draaien ze gemakkelijk?

•

Denk nu na over waarom je product het niet zo goed doet als het zou kunnen. Hoe zou je dit kunnen veranderen om het product te verbeteren? Bijvoorbeeld, zou je de maat van de wielen kunnen veranderen, of ze soepeler laten draaien, enzovoort?

•

Vraag je leerkracht een “proefsessie” met de hele klas te organiseren. De hele klas kan de producten van andere leerlingen uitproberen en uitleggen hoe ze verbeterd kunnen worden. Probeer wat andere leerlingen vinden op te nemen in je plan en je product nog eens te maken. Is het nu beter?


ACTIVITEITEN TER BEOORDELING VAN DE MILEPOST ALS GEHEEL Techniek Tegen de tijd dat de Milepost afgerond wordt, zult u de leerlingen veel met Techniek bezig hebben gezien. Hopelijk hebt u bijgehouden hoe zij zich vanaf de Aanvangsfase tot Beheersingssfase ontwikkelden. Die ontwikkeling is waarschijnlijk niet rechtlijnig geweest. Leerlingen, zoals wij allemaal, ontwikkelen zich in het oefenstadium soms in een geheel andere richting, maar er zal toch een algemene tendens waarneembaar zijn. U zult een belangrijke rol in deze ontwikkeling gespeeld hebben, aangezien u iedere leerling heeft kunnen adviseren op basis van wat u van hem gezien heeft. Dat is wat bedoeld wordt met Assessment for Learning en waarom het IPC Assessment for Learning-programma zo belangrijk is. Door naar deze ontwikkeling te kijken, kunt u beoordelen of een leerling over het algemeen in de Aanvangsfase, de Ontwikkelingsfase of de Beheersingssfase is bij elk van de belangrijkste vaardigheden van Techniek en wat het totale ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de vaardigheden van Techniek is. Het helpt om aan het eind van elke Milepost een algemene proef te doen om te zien hoe goed de leerlingen met Techniek kunnen omgaan. Deze algemene proef is geen test. Het is een manier om uw eigen beoordeling te controleren door de leerlingen zonder enige interventie van uw kant een aantal activiteiten te laten uitvoeren. Als u, de leerlingen bij het uitvoeren van deze activiteiten observerende, concludeert dat uw beoordeling onjuist is geweest, dan zou u de leerlingen nog een andere activiteit kunnen geven. Echter, twee dagen met activiteiten leveren niet beter bewijs op dan leerlingen twee jaar nauwlettend observeren. Uiteindelijk zult u uw oordeel moeten baseren op al het bewijsmateriaal dat u hebt en niet een klein deel daarvan. Probeer de activiteit ter bevestiging van de beoordeling aan het einde van de Milepost zo leuk mogelijk te maken. Organiseer een Techniekdag. Laat de leerlingen hun eigen onderzoeken bedenken. Een paar suggesties. • Vraag de leerlingen een stuk speelgoed te bedenken voor een jongere leerling (peuter- of kleuterleeftijd). U zou uit kunnen gaan van het soort speelgoed dat ze hebben, het soort speelgoed dat ze zouden willen maken of de leerlingen kunnen met een peuter of kleuter praten over wat voor soort speelgoed ze leuk zouden vinden. De leerlingen ontwerpen hun speelgoed met behulp van tekeningen en beschrijvingen. Eventueel zou het speelgoed gemaakt kunnen worden. •

De leerlingen kunnen iets maken om de school te versieren. Houd het jaargetijde in het achterhoofd bij het bedenken wat ze zouden kunnen maken. Wordt het gauw Kerstmis of Pasen? Zijn er andere feesten of herdenkingen binnenkort? Is het zomer of winter? Zijn er sportdagen, ouderavonden, of komen er binnenkort nieuwe leerlingen? Houd een brainstorm met de leerlingen over de verschillende dingen die zij voor de


MP3

school zouden kunnen maken. Daarna kunnen de ontwerpen maken en het product onder toezicht maken.

leerlingen

hun



Assessment for learning Milepost 3

Recommend Documents