Een handleiding voor leraren in het basisonderwijs.
‘Ariadne, het meisje en de minotaurus’ door
Theatergroep Fien Spel: Susanne Roos Muziek: R. Murray Schafer – Muziekuitvoering: Liesbeth Vreeburg Regiecoach: Annelies van Wieringen Tekstadvies: Jaap Robben – Decor: Susanne Roos – Flyer: Maartse Hazen
1
Inleiding
Pag. 3
De voorstelling in een notendop
Pag. 3
Theatergroep Fien
Pag. 3
De speler en de muzikante
Pag. 4
De schrijver
Pag. 4
De regisseur
Pag. 4
Vóór de voorstelling
Pag. 5
Het Doolhof-spel
Pag. 6
Na de voorstelling
Pag. 7
Nagesprek
Pag. 8
Opdracht 1: Sluipen door het kasteel (een theater-opdracht)
Pag. 9
Opdracht 2: De Minotaurus (een teken-opdracht)
Pag. 10
Opdracht 3: Muziek leeft! (een muziek-opdracht)
Pag. 11
2
Inleiding U staat op het punt om met uw groep te kijken naar de voorstelling ‘Ariadne, het meisje en de minotaurus’ van Theatergroep Fien uit Nijmegen. In dit boekje vindt u achtergrondinformatie over de voorstelling, de spelers en een aantal opdrachten die u met uw groep vóór en na de voorstelling kunt uitvoeren. Wij wensen u veel plezier met de voorbereidingen, de voorstelling en de opdrachten.
De voorstelling in een notendop Een minotaurus klinkt misschien als een dinosaurus, maar het is de monsterlijke broer van Ariadne. Hij woont in een doolhof in de achtertuin van haar kasteel. Ariadne is een alleenstaand kind van een meter vierenvijftig. Ze heeft wel ouders, maar haar vader heeft het veel te druk met koning zijn en haar moeder is nogal hysterisch. Die smeert lippenstift op haar wangen, drinkt parfum en werd ooit verliefd op een stier. Echt waar! Toen kreeg Ariadne dus die broer. De ene helft stier en de andere helft jongen. De minotaurus. Iedereen is bang van hem, behalve Theseus. Een meter dertig, maar held van beroep. Zal hij iedereen verlossen van het monster? En wil Theseus dan misschien Ariadne’s broertje zijn? ‘Ariadne’ is een spannende muzikale vertelvoorstelling geïnspireerd op een oude Griekse mythe. Griekse mythes zijn verhalen over goden, halfgoden en relaties tussen goden en mensen. Theatermaakster Susanne Roos vertelt dit mythologische verhaal terwijl harpiste Liesbeth Vreeburg haar begeleidt met meer dan 15 muziekinstrumenten! Zo vertellen ze samen op een unieke en betoverende manier dit verhaal over broertjes, dappere daden en je kleiner voelen dan je bent.
Theatergroep Fien Theatergroep Fien maakt intieme, muzikale familievoorstellingen die de fantasie prikkelen en je meenemen naar plekken die je nog niet kende. Fiens voorstellingen zijn ontroerend, grappig, verrassend èn poëtisch! Eerdere en andere voorstellingen die Theatergroep Fien maakte zijn Het verloren sporen museum, Een buik van wol en Een broer om in te bijten. Voor meer informatie over Fien verwijzen we u graag naar www.theatergroepfien.nl
3
De speler en de muzikante Ariadne wordt gespeeld door Susanne Roos en harpiste Liesbeth Vreeburg. Susanne Roos is actrice en jeugdtheatermaker. Ze studeerde aan de theaterschool in Utrecht en speelde o.a. in de voorstelling ‘Sjonny & Bep’ van Frank Groothof uit Sesamstraat. Met Theatergroep Fien maakte ze Het verloren sporen museum en Een buik van wol en Een broer om in te bijten. Liesbeth Vreeburg is klassiek geschoolde harpiste. Ze studeerde cum laude af aan het conservatorium in Utrecht voor zowel haar eerste fase als haar master. Ze is actief in diverse muziektheater- en kamermuziekensembles. Met Theatergroep Fien speelde ze eerder Het verloren sporen museum.
De schrijver Een broer om in te bijten werd geschreven door Susanne Roos. Daarin werd ze geadviseerd door Jaap Robben. Jaap Robben is schrijver, dichter en theatermaker. Eerder maakte en speelde hij met Theatergroep Fien de voorstelling Het verloren sporen museum en schreef hij Een buik van wol en Een broer om in te bijten Er staan enkele gedichtenbundels op zijn naam, waaronder Zullen we een bos beginnen? (nominatie Gouden Uil voor de Jeugdliteratuur 2009) en Als iemand ooit mijn botjes vindt. Daarnaast schreef hij de jeugdromans De Zuurtjes en Josephina.
De regisseur De regisseur die de voorstelling ‘Ariadne, het meisje en de minotaurus’ heeft begeleid is Annelies van Wieringen. Zij maakte meerdere jeugdvoorstellingen bij Theatergroep Kwatta en werkte eerder voor Oostpool en Het Laagland.
4
Vóór de voorstelling Voorbereiding: Brief van Fien Beste Juf / Meester en kinderen, Binnenkort gaan jullie kijken naar de voorstelling Ariadne, het meisje en de minotaurus van Theatergroep Fien. Susanne speelt daarin en Liesbeth maakt muziek op een harp en heel veel andere instrumenten. Ze hebben er nu al veel zin in en ze hopen jullie ook. Ariadne, het meisje en de minotaurus gaat over Ariadne, een koningsdochter van 1 meter 54. Zij heeft een broer, de minotaurus. Nu zul je denken...een minowattus? EEN MINO-TAU-RUS! Dat klinkt misschien als een dinosaurus, maar het is een soort monster-jongen. Hij heeft namelijk wel benen en tenen, maar op de plek van zijn armen steken grote poten met hoeven uit zijn lijf. En zijn hoofd is een enorme stierenkop! Hij is half stier half mens. Hij woont in het doolhof in de achtertuin van het kasteel. Iedereen is bang van hem, behalve Theseus (spreek uit: Teesuis). Die is maar een meter dertig, maar wel held van beroep. Zal hij iedereen kunnen verlossen van dit monster? En zou Theseus dan misschien Ariadnes broertje willen zijn? Ariadne, het meisje en de minotaurus gaat over het willen hebben van een broer(tje). Wie van jullie heeft een broer(tje) of een zus(je)? Is hij of zij ook wel eens een held? Wanneer? Of... is hij of zij misschien ook wel eens 'gevaarlijk'? Kun je een voorbeeld geven? Ik heb nog een vraag voor jullie. Wie weet wat een doolhof is? Is er ook nog een ander woord voor? JA! Een LA-BY-RINT. Dat is een moeilijk woord zeg. Op de pagina hierna vindt je Het Doolhof spel. Kun je Ariadne naar de minotaurus brengen? Op de website www.theatergroepfien.nl kun je bij het kopje voorstellingen alvast wat lezen over Ariadne. Ik hoop dat jullie nu benieuwd zijn geraakt naar Ariadne, het meisje en de minotaurus. Tot bij de voorstelling! Lieve groetjes, Theatergroep Fien. P.s.: Wist je dat… Het in een theaterzaal meestal best wel donker is? Dat is omdat je dan de theaterlichten beter kunt zien en je de wereld om je heen een beetje kunt vergeten. Je een voorstelling niet net als een tv-programma kan wegzappen? De acteurs praten live en maken ook muziek. Een broer om in te bijten duurt ongeveer 45 minuten. Het erg stoort als je door een theatervoorstelling heen praat? Dus: goed opletten en stil zijn!
5
Het Doolhof-spel Neem een rode potlood en teken de weg die Ariadne zou moeten lopen om bij de Minotaurus te komen.
6
Na de voorstelling Wanneer u en uw leerlingen de voorstelling Ariadne, het meisje en de minotaurus hebben gezien, kunt u een verwerkingsles geven op basis van een nagesprek en een tweetal opdrachten. Het nagesprek Iedereen beleeft een voorstelling op zijn eigen manier. Door na te praten over de voorstelling krijgen leerlingen de mogelijkheid om te reageren op wat ze hebben gezien en ervaren. Ze kunnen nog eens over de voorstelling nadenken, iets beter begrijpen en ze kunnen vertellen wat ze ervan vonden. Op de volgende pagina vindt u vragen die u kunt stellen om een gesprek op gang te brengen. De gegeven antwoorden zijn een leidraad en een hulpmiddel. Misschien komen de leerlingen zelf met andere verrassende ideeën of inzichten die ook juist zijn of aanzetten tot verder denken en praten. De opdrachten Door de verwerkingsopdrachten komen uw leerlingen vanuit een ander oogpunt in aanraking met de thematiek en disciplines van de voorstelling. Ze gaan zelf aan de slag. Hierdoor vindt ook verdieping plaats. De eerste opdracht is een theateropdracht. De tweede opdracht een tekenopdrachten. De derde opdracht is een muziekopdracht. Voor de opdrachten verwijzen wij u naar onze website www.theatergroepfien.nl Onder het kopje voorstellingen – Ariadne, het meisje en de minotaurus kunt u de geluidsfragmenten vinden.
7
Nagesprek Indien u een digib-ord heeft kunt u www.theatergroepfien.nl openen. Bij het kopje voorstellingen staat 'Ariadne, het meisje en de minotaurus' . Hier kunt u de beschrijving van de voorstelling vinden en als u naar beneden scrollt enkele geluidsfragmenten. Tijdens het nagesprek kunt u onderstaande vragen stellen. De antwoorden kunnen als richtlijn gebruikt worden. 1) Over wie gaat de voorstelling? – Over Ariadne, de minotaurus en Theseus. – De vader en moeder van Ariadne spelen een klein rolletje, net als de andere jongens in de kelder. – Haar echte, lieve broer, de kok en een bewaker worden ook genoemd.
2) Waar speelt de voorstelling zich af? In het kasteel van de vader van Ariadne. Op haar slaapkamertje. In het doolhof.
3) Waarom wil Ariadne een broertje? Ariadne is niet echt blij met haar leven. Haar vader is altijd druk met oorlog voeren. Haar moeder is hysterisch en een beetje gek. Haar echte broer is dood en ze heeft een Minotaurus als nep-broer. Ze is eigenlijk een beetje eenzaam. Een alleenstaand kind. Ze moet ook altijd spelletjes in haar eentje doen..
4) Wie voelt zich net als Ariadne ook wel eens alleen? Wat voel je dan? Waar voel je dat? En wat ga je dan doen? 5) Wat maakt dat Theseus een bijzondere jongen is? – Theseus is kleiner dan Ariadne, maar toch held van beroep. – Hij heeft al meerdere heldendaden verricht. Denk aan die rover met die houten knuppel, die reus die hield van knikkeren met mensen en dat gigantische varken dat huizen omver blies. – Hij is als enige niet bang voor de Minotaurus.
6) Liesbeth speelt op heel veel instrumenten. Wie kan er enkele noemen? De harp natuurlijk, de triangel, het bekken, de belletjesboom, de woodblock, de bongo, de simbaaltjes. Tip: misschien kunt u plaatjes van deze instrumenten op het digi-bord laten zien. 7)Het gevecht tussen Theseus en de Minotaurus werd vooral door Liesbeth op haar harp en andere instrumenten uitgebeeld. Luister op www.theatergroepfien.nl maar eens naar het geluidsfragment 'Het gevecht'. 8) Wie heeft dat gevecht in zijn hoofd gezien? Wat gebeurde er? Wie won er uiteindelijk? 9) Theseus gaat uiteindelijk weg op avontuur. Wordt hij Ariadnes broertje? Ja want zelfs als je niet bij elkaar bent kun je broer en zus zijn.
8
Opdracht 1: Sluipen door een kasteel (Een theater-opdracht) Benodigdheden: Aantal deelnemers: Opstelling: Duur:
Alleen je verbeelding en je lijf, en www.theatergroepfien.nl De hele klas. In een speellokaal of met de leerlingen achter hun tafeltjes. Ruimte om te bewegen is handig. 12 – 15 min.
Ariadne gaat in de voorstelling op zoek naar een jongen. Ze sluipt door het kasteel. Ze heeft een sleutelbos bij zich. Luister maar eens naar het geluidsfragment 'Sluipen door het kasteel'. 1) Stel je voor je hebt een sleutelbos in je handen. Kun je er mee rinkelen? 2) Stel je voor dat die sleutelbos héél zwaar is. Zo zwaar dat je hem bijna niet kunt tillen. Kun je dat laten zien? Kun je er mee lopen? Kun je hem nog oppakken? Eventueel: Verschillende kinderen kunnen de beurt krijgen om het aan de rest te laten zien. Zo`n zware sleutelbos is wel heel onhandig. We maken hem wat lichter, dan kun je hem in 1 hand houden. 3) Kun je met je andere hand doen alsof je een deur openmaakt? LET OP: wel zachtjes want iedereen slaapt en niemand mag wakker worden! Gelukt? Ok! Dan komt nu het allergevaarlijkste.... het sluipen door het kasteel en het zoeken naar die jongen! SSSSSSSSST!!!! 4) Sluipen doe je op je tenen en met ingehouden adem. Doe maar! – naar de ridderzaal. Is die jongen daar? Nee... – naar de balzaal. Is die jongen daar? Nee... – de wenteltrap af. Is die jongen daar? Nee... – naar de allerdonkerste kelder. DAAR IS DE JONGEN! Gelukt en goed gedaan.
9
Opdracht 2: De minotaurus (Een teken-opdracht) Benodigdheden: Aantal deelnemers: Opstelling: Duur:
Papier/tekenmateriaal en www.theatergroepfien.nl De hele klas, ieder voor zich. Het eigen tafeltje van ieder kan gebruikt worden. 15 min
Luister naar het geluidsfragment van 'De minotaurus'. In de voorstelling is Susanne de enige toneelspeler. Ze vertelt het verhaal en speelt of benoemt in haar eentje verschillende rollen. Ook de minotaurus heb je niet in het ècht gezien. MAAR: Wie heeft hem wèl in zijn hoofd gezien? Welke kleur(en) had hij? Hoeveel poten? Hoe zag zijn kop eruit? Welke geluiden maakt hij? Hoe ruikt hij? Waar is de minotaurus? In het labyrint of ergens anders? Kun je hem tekenen?
10
Opdracht 3: muziek leeft! (Een muziek-opdracht) Benodigdheden: Aantal deelnemers: Opstelling: Duur: Tip:
Enkele muziekinstrumenten en www.theatergroepfien.nl De hele klas. In een kring of ieder achter zijn bankje. 15-20 min Eventueel kunnen leerlingen hun eigen instrument meenemen.
Jullie hebben het al gehad over Liesbeth, die zo veel instrumenten bespeelde. Met haar muziek vertelde ze het verhaal ook mee. Soms was de muziek heel zacht en soms heel hard. Soms was het licht en luchtig, en soms was hij spannend zoals met het gevecht. Muziek leeft! 1) Wie van jullie bespeelt een instrument? Welk? Kun je daar ook zacht of hard mee spelen? 2) De instrumenten die jullie nu zien maken ook geluid. Kun je dat eens laten horen? 3) Welk instrument of welke van de instrumenten klinken zacht? Welke hard? Je kunt natuurlijk hard of zacht spelen,maar misschien klinkt het ene instrument uit zichzelf al zachter dan het ander (denk aan een bekken dat wat schel klinkt of de belletjes van de belletjesboom die veel liever klinken). Liesbeth maakte op haar harp niet alleen muziek door op de snaren te tokkelen. Ze trommelde bijvoorbeeld ook op het hout of gebruikte een stokje waarmee ze langs de snaren ging. 4) Kun je uit de instrumenten die jullie nu hebben ook andere geluiden halen door ze anders te bespelen? 5) Welk instrument of welk geluid past bij de volgende situaties en vertel waarom: – in slaap vallen – een cadeau uitpakken – een kerstboom versieren – verdrietig zijn – iets eng vinden – zwemmen in zee – een minotaurus verslaan
11
