Arcus College | Hogeschool Zuyd | Open Universiteit | Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg
krachtig onderwijs in de regio Parkstad
Xperience Parkstad is de samenwerking van vier onderwijsinstellingen: Arcus College, Hogeschool Zuyd, Open Universiteit en Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg.
Arcus College
Stichting Hogeschool
Voortgezet Onderwijs Parkstad
Xperience Parkstad
Limburg
Open Universiteit
www.xperienceparkstad.nl
Zuyd
Inhoud Voorwoord
1
Xperience Parkstad - mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen
3
Xperience Parkstad en de regio
7
Xperience Parkstad en de arbeidsmarkt
11
Xperience Parkstad en duurzaamheid
15
Realiseren van mogelijkheden
19
Voorwoord In 2009 besluiten de besturen van het Arcus College, de Hogeschool Zuyd, de Open Universiteit en de Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg onder de naam Xperience Parkstad intensief te gaan samenwerken. Deze onderwijsinstellingen zien grote kansen om samen een kwaliteitsimpuls te geven aan hun onderwijs, zelfs in tijden van krimp! Met de nieuwbouw van het Arcus College in het vooruitzicht hebben zij een ambitieus plan ontwikkeld om de bij elkaar gelegen locaties in Heerlen verder te ontwikkelen tot een uitnodigende, duurzame onderwijscampus met innovatieve onderwijsprogramma’s. De vraagstukken die Xperience Parkstad aanpakt zijn complex. De partners gaan deze uitdaging aan in projecten voor doorlopende leerlijnen en samenhangende onderwijsprogramma’s. Het groeiend aantal samenwerkingsverbanden geeft vertrouwen voor een succesvolle toekomst. De resultaten van deze samenwerking, die vanuit de onderwijspraktijk tot stand is gekomen, bewijzen het bestaansrecht van Xperience Parkstad. Met deze brochure treden de onderwijsinstellingen van Xperience Parkstad voor het eerst samen naar buiten om hun idealen, doelen en plannen voor een bloeiende onderwijsomgeving in de regio Parkstad met u te delen. Xperience Parkstad zal veel te bieden hebben voor lerenden, voor werkenden en werkzoekenden die zich willen professionaliseren, voor medewerkers van de onderwijsinstellingen, voor het bedrijfsleven, voor het milieu en voor de sociaal-economische situatie in Parkstad Limburg. Met trots lanceren wij onze samenwerking. Xperience Parkstad werkt aan een excellente leeromgeving waar mensen in elke fase van hun studie en loopbaan hun talenten optimaal kunnen ontdekken en ontplooien!
Toon Theunissen voorzitter van het College van Bestuur
Karel van Rosmalen voorzitter van het College van Bestuur
Theo Bovens voorzitter van het College van Bestuur
John Monsewije voorzitter van het College van Bestuur
svo pl 1
een bundeling van onderwijskracht
2
Xperience Parkstad - mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen
Bijzondere ontmoetingsplaats Xperience Parkstad is meer dan een samenwerkingsverband, het is ook een bijzondere ontmoetingsplaats. De gebouwen van de onderwijsinstellingen liggen zo dicht bij elkaar, dat medewerkers en lerenden van de organisaties elkaar kunnen ontmoeten en samen gebruik kunnen maken van de faciliteiten. Xperience Parkstad wil de terreinen van de samenwerkingspartners ontwikkelen tot een gezamenlijke onderwijscampus, die een veilige, levendige en duurzame omgeving biedt voor alle ‘bewoners’. Op de onderwijscampus is de menselijke maat van groot belang. Elke organisatie blijft er herkenbaar met haar eigen identiteit en cultuur. Voor onderwijsdeelnemers en medewerkers blijft de eigen instelling de vertrouwde thuisbasis. De overkoepelende onderwijscampus vormt een aanvullende omgeving, die het gemakkelijker maakt om voorzieningen voor onderwijs, onderzoek, vergaderingen, evenementen, sport en ontspanning samen te gebruiken.
3 2 4
SVO|PL
ARCUS COLLEGE
Maak je sectorwerkstuk bij een andere school Om zich te oriënteren op hun toekomstige loopbaan maken leerlingen vmbo-t van het Sintermeertencollege (Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg) in het vierde leerjaar een sectorwerkstuk. Zij verdiepen zich in een onderwerp binnen de sector die zij gekozen hebben: techniek, economie, zorg & welzijn of landbouw. Sinds enkele jaren maken leerlingen van de sectoren economie en techniek hun sectorwerkstuk bij een andere onderwijsinstelling: zij gaan aan de slag in de praktijklokalen van het Arcus College. De jongeren kiezen een opdracht, waaraan zij gemiddeld twee schooldagen werken. Zij worden daarbij begeleid door docenten van het Arcus College en door een mentor van het Sintermeertencollege. Leerlingen van de sector economie werken bijvoorbeeld met een administratieprogramma voor een garage of maken een brochure voor een pretpark. Leerlingen van de sector techniek bouwen een maquette, zetten een alarminstallatie op of werken aan een viertaktmotor. Het zijn opdrachten die ook passen in het eerste jaar van een vervolgopleiding bij het Arcus College. Terug op hun eigen school maken de vmbo’ers een presentatie over hun opdracht en de opgedane ervaringen. Er gaat een wereld voor de leerlingen open als zij deze opdracht uitvoeren in een omgeving die zo sterk lijkt op de beroepspraktijk. Het beroepenveld waarin zij waarschijnlijk gaan werken, gaat hierdoor meer leven. Een ander voordeel is dat zij kunnen proeven aan de sfeer en de onderwijscultuur op het Arcus College. Daardoor kunnen zij beter bepalen of een mbo-vervolgopleiding bij hen past. Deze mooie samenwerking past perfect bij de ambities van Xperience Parkstad. 4 5
Doelstellingen Xperience Parkstad • H et verzorgen van een excellent onderwijsaanbod voor de (Eu)regio: kwalitatief hoogwaardig, volwaardig en toekomstbestendig. • H et realiseren van een hoogwaardige onderwijsinfrastructuur voor de gehele kolom van het (beroeps) onderwijs in een regio met grote bevolkingskrimp. • H et verhogen van de onderwijsrendementen, afgestemd op de vraag van de arbeidsmarkt. Een groter deel van de lerenden haalt een start kwalificatie en een groter deel stroomt door naar vervolgopleidingen. • H et versterken van de expertise op het vlak van duurzaamheid in de regio en het bevorderen van een duurzame mentaliteit bij lerenden. • H et versterken van de kennisinfrastructuur en de innovatiekracht in samenwerking met het (Eu)regionale bedrijfsleven.
Drempels slechten Het delen van voorzieningen biedt natuurlijk voordelen voor een efficiënte bedrijfsvoering, maar veel belangrijker zijn de effecten voor het onderwijs. Activiteiten zoals leerwerkbedrijven, waaraan lerenden van verschillende instellingen deelnemen, verlagen de fysieke en mentale drempels tussen de verschillende onderwijstypen. Uit projecten die al in de praktijk zijn opgebloeid, blijkt dat leerlingen, studenten en medewerkers zulke onderwijsactiviteiten ervaren als een verrijking. Ze bieden ruimte om persoonlijke interesses te volgen en talenten te verkennen. Omdat ze een concreet en waarneembaar toekomstperspectief tonen, verhogen zulke activiteiten de leermotivatie. Dit alles leidt tot een betere doorstroom van lerenden, niet alleen binnen de eigen opleiding, maar ook naar vervolgopleidingen.
Levendig • O pen en stimulerende ontmoetingsplaats voor medewerkers, lerenden, bedrijfsleven en bezoekers. • Leren, werken en ontspannen, overdag, ’s avonds en in het weekend.
Veilig • M entaal: vertrouwde, uitnodigende omgeving waar lerenden zich ‘thuis’ voelen. • Fysiek: veilige verkeerssituatie, veiligheidsgevoel ’s avonds en in het weekend, goed georganiseerde bedrijfshulpverlening en beveiliging.
Duurzaam • X perience Parkstad streeft naar een CO2-neutrale exploitatie van de onderwijscampus. • Aandacht voor duurzaamheid in het onderwijs, creëren van een duurzame houding bij lerenden.
5 2
zaaien en oogsten in tijden van krimp
6
Xperience Parkstad en de regio
Krimp als impuls voor kwaliteit Parkstad Limburg is een van de eerste regio’s in Nederland die geconfronteerd wordt met de gevolgen van bevolkingsafname, vergrijzing en ontgroening. De structurele daling van het inwonersaantal, met een gemiddeld laag opleidingsniveau, en de veranderde samenstelling van de bevolking zetten het voorzieningenniveau en het sociaal-economisch perspectief van de regio fors onder druk. In dat licht is het van het grootste belang te investeren in een ondernemende en goed opgeleide beroepsbevolking en deze ook voor de regio te behouden.
7 2
Bevolkingskrimp: van ‘meer’ naar ‘beter’? Parkstad Limburg heeft als eerste regio in Nederland te maken met een bevolkingsafname. Sinds 1997 is er sprake van een structurele daling van het aantal inwoners. In de periode tot 2040 krimpt de totale bevolking met ruim een kwart. Prognose van het aantal inwoners in Parkstad Limburg, 2008 – 2040* 0-14 jaar 15-64 jaar 65 jaar en ouder Totaal
2008
2020
2040
35.912
29.249
22.519
171.396
147.197
102.454
47.077
58.591
65.426
254.385
235.037
190.398
De bevolking verandert ook van samenstelling: het aantal jongeren neemt af en het aantal ouderen neemt sterk toe. De tussenliggende groep, de potentiële beroepsbevolking, wordt kleiner. Waar nu nog bijna vier arbeidskrachten staan tegenover elke 65-plusser, zijn er dat in 2040 nog geen twee. Samenstelling van de bevolking in Parkstad Limburg, 2008 – 2040*
2008
2040
0-14 jaar
14%
12%
15-64 jaar
67%
54%
65 jaar en ouder
19%
34%
*Bron: Bevolkingsprognose 2008-2040, CBS/Etil
8
Grote impact De gevolgen van deze demografische ontwikkeling worden de komende decennia merkbaar. Die gevolgen zijn zorgelijk. Bevolkingskrimp heeft impact op thema’s als wonen, onderwijs, economie, zorg en welzijn, arbeidsmarkt en financiering in de regio. Zo zal door vergrijzing de vraag naar zorg toenemen, zullen de huizenprijzen dalen en zorgt de geslonken beroepsbevolking voor krapte op de arbeidsmarkt. Het zal moeilijker worden voor de regio om welvaartsgroei te realiseren. Ruimte voor vernieuwing Toch hoeft krimp niet altijd negatief uit te pakken. Tegenover de dreigingen staan ook kansen. De bevolkingsdaling geeft ruimte voor nieuwe ideeën en herontwikkeling. Er is ruimte voor een natuurlijk leefklimaat, met rust en recreatiemogelijkheden, ontwikkeling van nieuwe groene ruimte, mooie en betaalbare huisvesting en een concentratie van voorzieningen met een hogere kwaliteit. Om dat te bereiken moeten maatschappelijke partners de handen ineen slaan en samen investeren in initiatieven die passen bij de nieuwe verhoudingen. Een creatieve aanpak en slimme samenwerking zijn nodig om meer te bereiken mét en vóór minder mensen.
9
lerend ondernemen en ondernemend leren
10
Xperience Parkstad en de arbeidsmarkt
De huidige kenniseconomie vraagt om een hoogwaardig opgeleide beroepsbevolking die tegemoet komt aan de behoeften van de arbeidsmarkt. Door een lange geschiedenis van maakindustrie is het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in Parkstad minder hoog dan het landelijk gemiddelde. Ook de arbeidsparticipatie is lager. Juist bij een dalend inwonersaantal heeft de regio grote behoefte aan deskundige arbeidskrachten. Het is van belang te voorkomen dat ondernemingen het vestigingsklimaat in de regio ongunstig vinden door schaarste aan goed opgeleide arbeidskrachten.
Gemotiveerde en kundige starters De belangrijkste bijdrage van Xperience Parkstad aan de regionale arbeidsmarkt is vanzelfsprekend het opleiden van gekwalificeerde startende werknemers die beschikken over kennis, vaardigheden en een werkhouding die werkgevers op prijs stellen. Lerenden worden gestimuleerd een zo hoog mogelijk opleidingsniveau te bereiken. Daartoe worden doorlopende leerlijnen ontwikkeld door currricula van de diverse opleidingen naadloos met elkaar te verbinden. Voortijdig schoolverlaten wordt verder beperkt door uitstekende studiebegeleiding en loopbaanoriëntatie.
11 2
Xperience Parkstad wil starters goed voorbereiden op een toekomstige baan. Daarom onderhouden de partners nauwe relaties met brancheverenigingen en werkgeversorganisaties. In samenwerking met hen worden bijvoorbeeld bedrijfsopleidingen geïncorporeerd in het Arcus College. Xperience Parkstad is een geschikt platform voor het onderwijs en het bedrijfsleven om kennis te delen en informatie uit te wisselen. Het resultaat is dat jongeren van alle onderwijstypes veelvuldig met de praktijk in contact komen door bedrijfsbezoeken en presentaties, snuffelstages, werkstages, leerwerkbedrijven en tal van andere initiatieven. De werkgevers die investeren in deze activiteiten hebben mede invloed op de kwaliteit van het beroepsonderwijs en kunnen in een vroeg stadium talentvolle starters ontdekken. De onderwijsinstellingen van Xperience Parkstad besteden in de opleidingen speciale aandacht aan een ondernemende houding en aan duurzaamheid. Zij vinden het ook belangrijk de lerenden op de onderwijscampus voor te bereiden op internationale samenwerking en de grensoverschrijdende arbeidsmarkt van de Euregio Maas-Rijn. Dit gebeurt bijvoorbeeld door versterkt talenonderwijs, internationale beroepenoriëntatie en bemiddeling voor stages bij bedrijven in de Duitse of Belgische grensstreek.
12
XPERIENCE PARKSTAD
ONDERNEMEN
Ondernemend leren Xperience Parkstad wil een ondernemende houding bij lerenden stimuleren. De onderwijsinstellingen schenken daaraan aandacht in lessen, tijdens stages, in leerwerkbedrijven en in diverse projecten. In het Onderwijs Netwerk Ondernemen ‘Denk, Durf en Doe’ volgen leerlingen uit het voortgezet onderwijs een module Ondernemen in de Euregio. In een cyclus van gastsprekers en bedrijfsbezoeken ervaren zij ondernemerschap in authentieke situaties. Tot slot doen zij zelf ondernemerservaringen op als zij een ondernemersplan schrijven, producten maken en die vervolgens gaan verkopen. Deze activiteiten vormen een uitstekende voorbereiding op het beroepsonderwijs. Het netwerk bestaat uit drie scholen van de Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg, de Kamer van Koophandel, een groothandel, een winkeliersvereniging, de Ontwikkelingsmaatschappij Parkstad Limburg, MKB-Limburg, LWV Limburg en Duitse zuster-organisaties. SenterNovem heeft voor dit initiatief een subsidie toegekend. Het Arcus College heeft een actief beleid voor ontwikkeling van leerwerkbedrijven, dat uitgevoerd wordt in samenwerking met bedrijven en instellingen in de regio. Voorbeelden hiervan zijn een leerwerkbedrijf motorvoertuigentechniek, een Evenementenbureau en Impresariaat, een Facilitair bedrijf, een ICT-bedrijf, zorgafdelingen runnen en een administratiekantoor met MKB-bedrijven in oprichting. Hogeschool Zuyd kent talloze ‘Student Companies’, waarin ook opdrachten voor bedrijven worden uitgevoerd.
Flexibele scholing voor werkenden: een leven lang leren Voor een gezonde en dynamische arbeidsmarkt is investeren in gekwalificeerde nieuwkomers niet voldoende. De arbeidsparticipatie in de regio zal moeten stijgen. Voor werkenden in alle fases van hun loopbaan moet een leven lang leren vanzelfsprekend worden. Met een Erkenning van Verworven Competenties, een belangrijk ervaringscertificaat, zijn vrijstellingen te behalen voor onderdelen van een beroepsopleiding. Arcus College, Hogeschool Zuyd en Open Universiteit werken reeds samen in het Servicecentrum Leven Lang Leren Limburg. Ook Leeuwenborgh Opleidingen in Maastricht is daarbij betrokken, waardoor die regio eveneens kennis kan maken met de kansen en mogelijkheden van Xperience Parkstad. De samenwerking op de onderwijscampus zal de mogelijkheden voor succesvolle trajecten verbeteren.
Xperience Parkstad biedt werkenden, werkzoekenden en werkgevers een flexibel aanbod herscholing, bijscholing en omscholing, dat aansluit op de vraag in de regio en de mogelijkheden van de regio. De brede waaier van opleidingen op verschillende niveaus en de intensieve contacten met het bedrijfsleven vormen hiervoor de basis. Opleidingen worden in allerlei varianten aangeboden, bijvoorbeeld zelfstudie via afstandsleren en training op de werkplek of op school. Die opleidingen kunnen overdag plaatsvinden, in de avonduren en in het weekend.
Explore your talents Het motto van Xperience Parkstad, ’explore your talents’, geldt ook voor medewerkers van de partnerinstellingen. De samenwerking biedt hun mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling en arbeidsmobiliteit. De grote diversiteit van onderwerpen en doelgroepen waarmee zij op de onderwijscampus in aanraking komen, kan een inhoudelijke verrijking van het werk betekenen. Door samenwerking tussen de HR-afdelingen zal het gemakkelijker worden om deeltijdaanstellingen bij verschillende instellingen te combineren, tijdelijke detachering bij een partnerinstelling te organiseren of een volgende loopbaanstap te zetten. Gezamenlijk behoren de partners van Xperience Parkstad tot de grotere werkgevers van Zuid-Limburg.
13 2
duurzaamheid als tweede natuur
14
Xperience Parkstad en duurzaamheid
Duurzaam denken In het onderwijs op de campus van Xperience Parkstad worden lerenden vanuit verschillende invalshoeken gestimuleerd om na te denken over een toekomstbestendig evenwicht tussen de aarde en haar bewoners. Dit draagt bij aan hun vorming tot moderne, verantwoordelijke burgers. Xperience Parkstad zal haar opleidingsaanbod vernieuwen en nieuwe vakopleidingen en bijscholingscursussen gaan aanbieden waaraan de opkomende industrie voor duurzaam gewonnen energie behoefte heeft. Ook in de fysieke omgeving van de onderwijscampus zullen lerenden en medewerkers te maken krijgen met duurzaamheid. Hier kunnen zij toepassingen van duurzame energie in de praktijk ervaren.
15 2
Duurzaam handelen De partners hebben een gedetailleerde energievisie ontwikkeld. De nieuwbouw van het Arcus College wordt zo duurzaam mogelijk, door gebruik te maken van de modernste technieken en maatregelen die haalbaar en betaalbaar zijn. Een van de ambities daarbij is aansluiten op het in Europa unieke mijnwaterproject. Ook zijn er ambities voor een CO2-neutrale exploitatie van de campus als geheel. Er wordt onderzocht of een biomassa-energiecentrale de hele onderwijscampus op duurzame wijze van energie kan voorzien, met een mogelijke aansluiting op het mijnwaterproject. Zo kan een regionaal en duurzaam energienet ontstaan. Deze centrale moet tevens onderdeel uitmaken van het onderwijs. Lerenden maken daardoor kennis met de nieuwste technieken en met de praktijk van de onderwijscampus. De Open Universiteit ontwikkelt plannen voor de duurzame renovatie van haar gebouwen, en Xperience Parkstad doet onderzoek naar de bouw van een energietoren, zodat alle lerenden kunnen experimenteren met zonne-energie en windenergie.
16
XPERIENCE PARKSTAD
DUURZAAM BOUWEN
De Wijk van Morgen In de Wijk van Morgen werken lerenden van Xperience Parkstad samen met het bedrijfsleven om bestaande en nieuwe technologie toe te passen in een duurzame wijk. In vier jaar tijd gaan zij op het grensoverschrijdende AVANTIS European Science and Business Park vier energiezuinige en ‘slimme’ gebouwen ontwikkelen, bouwen, exposeren en exploiteren. De Wijk van Morgen is een leer- en onderzoeksomgeving voor lerenden uit het vmbo, mbo en hbo. Tegelijkertijd is het een innovatiecentrum voor duurzame bouw en nieuwe energie. Dit project is opgenomen in de ‘Sustainable Energy Europe Campaign’ van de Europese Commissie.
Partner voor innovatieve bedrijven Voor de bedrijven in de duurzaamheidindustrie zijn de kennisinstellingen van Xperience Parkstad een partner bij het ontwikkelen, testen en toepassen van innovatieve technieken. Op dit moment bestaan er diverse samenwerkingsverbanden met de Campus Nieuwe Energie op het Nederlands-Duitse AVANTIS European Science and Business Park. Deze broedplaats trekt een groeiend aantal ontwikkelbedrijven en productiebedrijven, die zich bezighouden met de nieuwe mogelijkheden voor milieuvriendelijke energiebronnen, zoals zon, wind, waterkracht, geothermiek en biomassa. Tijdens stages, projecten en gezamenlijke leerwerkbedrijven profiteren de lerenden, het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen van de kennisdeling die plaatsvindt als zij samen nieuwe producten en toepassingen ontwikkelen.
XPERIENCE PARKSTAD
ONDERNEMEN IN DUURZAAMHEID
Gezamenlijk leerwerkbedrijf Zonne-energie De partners van Xperience Parkstad onderzoeken de mogelijkheid om samen met bedrijven in de regio een leerwerkbedrijf Zonne-energie op te richten. Lerenden krijgen er de kans onder begeleiding van experts uit bedrijven en deskundige docenten ervaringen op te doen met ontwikkelen en toepassen van nieuwe technieken in een arbeidsomgeving. Zij onderzoeken de technische en economische haalbaarheid van deze toepassingen, bouwen prototypes en testen deze in de praktijk. Partner voor bedrijven Ondernemingen als installatiebedrijven, architectenbureaus, bouwbedrijven en producenten van zonnecellen vinden in het leerwerkbedrijf een partner als het gaat om de ontwikkeling van nieuwe toepassingen of producten. Een bijkomend voordeel is dat zij vroeg talentvolle arbeidskrachten kunnen ontdekken. Ook voor de bijscholing van eigen medewerkers kunnen zij bij het leerwerkbedrijf terecht.
17
van wens naar werkelijkheid
18
Realiseren van mogelijkheden
Xperience Parkstad heeft in de regio en in gebieden ver daarbuiten veel te bieden aan lerenden, werkenden, arbeidsmarkt en milieu. Deze meerwaarde ontstaat door samenwerking op twee terreinen: het versterken van het onderwijsaanbod en het delen van voorzieningen op een gezamenlijke onderwijscampus. De samenwerkingspartners hebben - naast de projecten die zij op dit moment al samen uitvoeren - plannen uitgewerkt om hun doelen voor uitstekend onderwijs en een uitnodigende onderwijscampus te realiseren.
Xperience Parkstad wil op middellange termijn de volgende resultaten hebben bereikt. • D e studiebegeleiding en studiekeuzeprocessen zijn in de hele onderwijsketen goed georganiseerd. Dit zorgt voor betere in-, door- en uitstroomcijfers. Voortijdig schoolverlaten is verder teruggedrongen en onderwijsdeelnemers maken goede loopbaankeuzes. • Xperience Parkstad is een veilige, levendige en attractieve leeromgeving met uitdagende maatwerkprogramma’s voor lerenden. • Het percentage laagopgeleiden in de regio (nu 46 procent) is teruggebracht naar het landelijk gemiddelde (39 procent). • Het percentage hoogopgeleiden in de regio is conform het landelijke cijfer (47 procent). • De relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven is stevig en er vindt kennisuitwisseling en samenwerking plaats. • Alle lerenden op Xperience Parkstad hebben tijdens hun studieloopbaan inhoudelijk aandacht besteed aan duurzaamheidsvraagstukken. 19 2
Excellent onderwijs Elk van de onderwijsinstellingen op Xperience Parkstad heeft een eigen verantwoordelijkheid om lerenden op te leiden en voor te bereiden op de samenleving en de arbeidsmarkt. Samen kunnen zij deze maatschappelijke opdracht nog beter vervullen, als zij het onderwijs benaderen als een keten van leeractiviteiten. De partners willen de overgang naar een vervolgopleiding zo soepel mogelijk maken door vergaande afstemming van curricula en didactiek, zodat doorlopende leerlijnen ontstaan. Ook breiden zij de mogelijkheden voor maatwerk in de studieloopbaan uit. Leerlingen en studenten kunnen daardoor onderdelen van een hoger opleidingsniveau of van een andere studierichting in hun studiepad integreren en zo hun profiel voor de arbeidsmarkt versterken. Om dit vorm te geven is een programma Onderwijs opgesteld.
20
Het programma Onderwijs bestaat uit zes programmalijnen.
Programmalijn 1 - Kennisdeling in de onderwijsketen
1. Kennisdeling in de onderwijsketen
De samenwerking binnen Xperience Parkstad heeft vorm gekregen door gezamenlijke projecten, zowel op bestuurlijk niveau als op de werkvloer. De onderwijsinstellingen werken al geruime tijd in variërende samenstelling aan projecten, met als focus het verbeteren van het onderwijs of het optimaliseren van faciliteiten. De programmalijn Kennisdeling in de onderwijsketen richt zich op het delen, verspreiden en borgen van deze kennis bij de samenwerkingspartners.
2. Doorlopende leerlijnen 3. Duurzaamheid 4. Uitwisseling van pedagogisch-didactische expertise 5. Professionalisering medewerkers en een leven lang leren 6. Gezamenlijke leerwerkbedrijven en praktijkleren
Naast het toegankelijk maken en managen van de kennis die uit de samenwerking voortvloeit, focust deze programmalijn ook op het ontwikkelen van een visie op en het uitwisselen van informatie over het gemeenschappelijk gebruik van huisvesting en faciliteiten. Indien zinvol worden businesscases ontwikkeld die helder maken welke meerwaarde het delen van onderwijsvoorzieningen heeft.
Programmalijn 2 - Doorlopende leerlijnen De overgang naar een nieuwe opleiding of een andere onderwijsinstelling werpt vaak praktische en mentale drempels op in het natuurlijk leerproces van een lerende. De vooropleiding sluit qua behandelde leerstof, niveau en gehanteerde methodes zelden perfect aan bij de vervolgopleiding. Binnen Xperience Parkstad zijn projecten in ontwikkeling voor een betere aansluiting tussen de curricula, en dat leidt tot daling van de uitval en bevordering van de doorstroom naar een hoger niveau. Die projecten zijn dus uitermate belangrijk voor verhoging van het kwalificatieniveau van de regionale beroepsbevolking. Daarnaast moet de aansluiting tussen curricula leiden tot efficiëntere studieroutes zodat aanzienlijke tijdwinst te boeken is. Bovendien worden de totale studiekosten voor lerenden en maatschappij lager. De eerste resultaten zijn hoopgevend. Binnen de bouwopleidingen van Hogeschool Zuyd en Arcus College wordt een doorlopende opleiding van zeven leerjaren gereduceerd tot zes leerjaren. De eerste deelnemers beginnen in augustus 2010. De partners van Xperience Parkstad willen deze ontwikkeling invoeren bij alle beroepsopleidingen op de campus.
ARCUS COLLEGE
HOGESCHOOL ZUYD
Hbo-certificaat voor gemotiveerde mbo’er Xperience Parkstad wil mbo’ers meer mogelijkheden geven om al tijdens hun opleiding een of meer vakken te volgen op hbo-niveau. Met een hbo-deelcertificaat kunnen de onderwijsdeelnemers hun motivatie en hoger niveau voor een bepaald vak of deelterrein aantonen. Zij verhogen zo hun kwalificaties en versterken hun profiel voor de arbeidsmarkt. Een deelnemer aan de opleiding Allround operator bij het Arcus College kan bijvoorbeeld ervoor kiezen een minor Integrale veiligheidskunde te volgen bij de Hogeschool Zuyd. Dit samenhangend vakkenpakket vormt een zinvolle specialisatie, die in een toekomstige functie als procesoperator in de chemische industrie zeker van pas komt. Ook de toekomstige werkgever zal te spreken zijn over de extra competenties waarmee deze starter de arbeidsmarkt betreedt.
221 2
Programmalijn 3 - Duurzaamheid Xperience Parkstad kiest in het onderwijs expliciet voor duurzaamheid. Dit maatschappelijk thema is actueel en sluit bovendien aan op (Eu)regionaal, provinciaal en nationaal gekozen speerpunten. De onderwijsinstellingen van Xperience Parkstad zijn al betrokken bij een aantal regionale initiatieven op het vlak van duurzaamheid, zoals de Wijk van Morgen op AVANTIS European Science and Business Park. Het is de bedoeling dat lerenden tijdens hun studieloopbaan op de onderwijscampus van Xperience Parkstad op diverse manieren met het thema duurzaamheid in aanraking komen. Dat kan zijn in gastcolleges of speciale modules, in practica of casestudies, in projecten samen met het bedrijfsleven of in een leerwerkbedrijf. Door het multidisciplinaire en interdisciplinaire karakter van het begrip duurzaamheid kan het uitstekend fungeren als verbindend thema: naast technische aspecten kent duurzaamheid sociale, juridische, bestuurlijke, economische en ethische aspecten. Binnen het beroepsonderwijs moeten opleidingen aangepast worden aan de ontwikkelingen op het terrein van duurzaamheid. Het kan ook noodzakelijk blijken nieuwe opleidingen te introduceren. In beide gevallen wordt de aantrekkelijkheid als vestigingslocatie voor nieuwe bedrijven verder vergroot.
22
Programmalijn 4 - Uitwisseling van pedagogisch-didactische expertise Xperience Parkstad heeft de ambitie excellent onderwijs te bieden op alle opleidingsniveaus. In het mbo is invoering van Competentie Gericht Onderwijs (CGO) in volle gang. Competentiegerichtheid wordt een belangrijk uitgangspunt in het onderwijs van Xperience Parkstad. Het bedrijfsleven vraagt immers startende werknemers die kennis combineren met vaardigheden die voor een branche en vakgebied relevant zijn. Competentiegericht onderwijs komt tegemoet aan deze wensen. Deze didactische vernieuwingen bieden nog veel ruimte voor uitwerking in de praktijk. Daarom willen de samenwerkende onderwijsinstellingen hun pedagogisch-didactische expertise delen en gezamenlijk verder ontwikkelen. Dit kan zowel in het bestaande onderwijs als in projecten met een vernieuwend karakter. De Open Universiteit kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren met onderzoek en advies door haar gerenommeerde expertisecentra: het Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) en het Ruud de Moor Centrum, dat zich richt op professionalisering van onderwijsgevenden.
OPEN UNIVERSITEIT
SVO|PL
Ook docenten blijven leren Leerlingen die vanaf 2011 instromen in het voortgezet onderwijs gaan een maatschappelijke stage doen. De Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg grijpt deze stage aan als een kans om leerlingen bewust te maken van hun eigen ontwikkeling. Leerlingen kiezen zelf een aantal competenties, meten in hoeverre zij deze ontwikkeld hebben, formuleren leerdoelen, ondernemen acties en reflecteren hierop. Het begeleiden van dit leerproces vraagt van docenten andere vaardigheden dan ze in hun opleiding hebben meegekregen. Daarom gaan docenten zich bijscholen in de basisbeginselen van competentiegericht begeleiden en interpersoonlijke gesprekstechnieken. CELSTEC, het expertisecentrum voor onderwijsinnovatie van de Open Universiteit, verzorgt het scholingsprogramma voor de docenten.
Programmalijn 5 - Professionalisering medewerkers en een leven lang leren
Programmalijn 6 - Gezamenlijke leerwerkbedrijven en praktijkleren
De onderwijsinstellingen van Xperience Parkstad zien het als hun taak passende scholing te bieden aan werkenden in verschillende fases van hun loopbaan. Zij zullen hun aanbod voor mensen die werken en voor bedrijven op elkaar afstemmen en nieuwe trajecten ontwikkelen, waaronder duale trajecten in het hbo. Daardoor kunnen mensen die werken en mensen die werk zoeken invulling geven aan een leven lang leren. Dit vindt uiteraard plaats in samenwerking met partijen zoals bedrijven in de regio. Zowel professionals als bedrijven moeten met hun behoefte aan herscholing, bijscholing of omscholing terecht kunnen op Xperience Parkstad.
Leerwerkbedrijven bieden een praktijkgebonden werkplek waar lerenden hun competenties kunnen ontwikkelen. Het zijn echte bedrijven die opdrachten uitvoeren voor externe klanten. Een leerwerkbedrijf is meestal ingebed in een bedrijf of instelling. Soms is het een ‘College Company’ of een ‘Student Company’ onder de vlag van een onderwijsinstelling of onderdeel van een dienstverlenende afdeling van een onderwijsinstelling.
Daarnaast staat bij elk van de onderwijsinstellingen de deskundigheidsbevordering van eigen medewerkers de komende jaren hoog op de agenda. Als de partners de scholingstrajecten voor het eigen personeel openstellen voor collega’s van de zusterinstellingen, kunnen de werknemers op de onderwijscampus profiteren van een zeer uitgebreid aanbod. Bovendien zal het gemakkelijker zijn cursussen en trainingen naar de regio te halen. Medewerkers zullen ook ontwikkelingsmogelijkheden vinden in de toegenomen contacten met vakgenoten op de onderwijscampus. Voor deskundigheidsbevordering van docenten kan een beroep gedaan worden op het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit.
Een leerwerkbedrijf als vorm van praktijkleren is altijd ingebed in een onderwijsprogramma: de werkzaamheden moeten aan bepaalde criteria voldoen en werkgevers en docenten begeleiden de leerprocessen. Lerenden krijgen de kans opgedane kennis in de praktijk toe te passen in een arbeidsomgeving. Door het uitvoeren van opdrachten voor klanten raken zij vertrouwd met de vakinhoud, werkwijzen en cultuur in een branche. Door de intensieve samenwerking binnen Xperience Parkstad komen er mogelijkheden om leerwerkbedrijven, ‘College Companies’ of ‘Student Companies’ in te richten die aan meer dan één onderwijsinstelling gekoppeld zijn. Daardoor kunnen lerenden van verschillende opleidingsniveaus op een realistische manier samenwerken.
23 2
Uitvoering onder duidelijke regie
Uitstekende voorzieningen op een levendige campus
De uitvoering van het programma Onderwijs Xperience Parkstad wordt geregisseerd door de bestuursvoorzitters. Daarnaast is een regiegroep Onderwijs Xperience Parkstad ingesteld om de stuurgroep te adviseren over uitvoering van het programma Onderwijs.
Door op de campus samen gebruik te maken van huisvesting en andere onderwijsvoorzieningen krijgen docenten en lerenden de beschikking over een zeer rijke leeromgeving met moderne laboratoria, practicumlokalen, aula’s, sportaccommodaties en theatervoorzieningen. Voor lerenden wordt de overstap naar een vervolgopleiding kleiner, omdat zij al vertrouwd zijn met de gebouwen van de verschillende instellingen. Ook als omgeving voor sociale en culturele evenementen biedt de campus meer mogelijkheden. Naast dit alles is efficiënte bedrijfsvoering een belangrijk motief om samen intensiever gebruik te maken van de aanwezige voorzieningen.
Naast de deelnemers van Xperience Parkstad is ook de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs vertegenwoordigd in de regiegroep Onderwijs Xperience Parkstad. Deze stichting is nog geen partner in het realiseren van de onderwijscampus, maar neemt wel deel aan de samenwerking op onderwijskundig vlak.
24
De samenwerkingspartners willen ook infrastructurele en facilitaire zaken samen aanpakken, om de veiligheid, duurzaamheid en levendigheid van de onderwijscampus te verbeteren. In dit verband zijn er vijf belangrijke thema’s.
4. Bedrijfshulpverlening De onderwijsinstellingen willen nauwer samenwerken in de bedrijfshulpverlening, zodat bij calamiteiten de ontruimingen op de hele onderwijscampus veilig en soepel verlopen.
1. Verkeersveiligheid De Valkenburgerweg belemmert intensief verkeer van onderwijsdeelnemers en medewerkers tussen de instellingen. Xperience Parkstad pleit voor volledige herinrichting van deze weg.
5. Faciliteiten Onderzocht wordt welke faciliteiten op de campus nodig zijn om een levendige omgeving te bieden voor lerenden en medewerkers: winkels en horeca, kiosken en recreatieve voorzieningen. Door de toegankelijkheid en het open karakter van de campus kunnen ook omwonenden van deze diensten profiteren.
2. Openbaar vervoer Dagelijks zullen grote aantallen lerenden en medewerkers op de onderwijscampus aanwezig zijn. Dit stelt hoge eisen aan het openbaar vervoer. De capaciteit van het busvervoer moet stijgen zonder de doorstroom van het overige verkeer te belemmeren. Ook zijn er grote en veilige halteplaatsen nodig. 3. Parkeerbeleid Xperience Parkstad wil voor de gehele onderwijscampus een gezamenlijk parkeerbeleid ontwikkelen, dat de huidige parkeerproblematiek oplost op de terreinen van de onderwijscampus, zodat er geen overlast meer is voor de aangrenzende wijken.
25
Projectorganisatie De samenwerkingspartners hebben een projectorganisatie ingericht om de ambitieuze plannen van Xperience Parkstad te realiseren. Deze bestaat uit een programmamanager algemene zaken en bedrijfsvoering en een programmamanager onderwijs. Zij voeren de bestuurlijke keuzes en besluiten uit, en aan de stuurgroep Xperience Parkstad leggen zij verantwoording af over resultaten en voortgang van activiteiten. Medewerkers van de vier onderwijsinstellingen geven concreet invulling aan gezamenlijke projectactiviteiten. Voor een scala aan onderwerpen hebben zij voorstellen uitgewerkt, bijvoorbeeld voor verbinding van onderwijscurricula van enkele opleidingen in het kader van doorlopende leerlijnen. In ontwikkeling zijn voorstellen voor een ICT-infrastructuur, voor energievoorziening, bedrijfshulpverlening, mobiliteit van personeel, facilitaire zaken en voor communicatie over Xperience Parkstad.
26
Meer informatie Meer informatie over Xperience Parkstad en actuele ontwikkelingen vindt u op www.xperienceparkstad.nl U kunt contact opnemen via
[email protected]. Gerichte vragen of voorstellen voor samenwerking kunt u ook sturen aan onderstaande programmamanagers. Programmamanager algemene zaken en bedrijfsvoering de heer Jo Stefens p/a Open Universiteit Postbus 2960 6401 DL Heerlen
[email protected]
Programmamanager onderwijs mevrouw Sioe Li Liem p/a Hogeschool Zuyd Postbus 550 6400 AN Heerlen
[email protected]
Colofon Grafische vormgeving
Fotografie
Team Visuele communicatie,
Klaus Tummers
Open Universiteit
cover, pagina 12, 13, 24, 25, 27
Teksten Olga Teunis, Senda communicatie en coaching Advies Beppie van der Heijden
27
