Archief van de Waalse Kerk Tholen 1687-1823 (1865)
Waalse kerk Naast de Gereformeerde Gemeente te Tholen was hier al vroeg een zeer kleine gemeenschap van Franse réfugiés ontstaan. Volgens de auteur van de "Tegenwoordige Staat" was er reeds in 1658 te Tholen een Waalse predikant beroepen, die door hem echter niet met name genoemd wordt. Sedert 1680 evenwel werd de vlucht der Franse Protestanten uit hun vaderland algemeen en na de herroeping van het Edict van Nantes door Koning Lodewijk XIV op 8 oktober 1685, deed Michiel de la Jugonnière, gekomen uit l'Aigle (Normandië), te Tholen zijn intrede om reeds in 1689 naar Rotterdam te vertrekken. 6) Hij werd opgevolgd door Pierre Laurent, vóórdien legerpredikant, gekomen uit Gercey in Picardië en in 1691 alreeds te Tholen overleden. 7) Als gebouw voor de uitoefening van hun eredienst kregen de leden der kleine Waalse gemeente te Tholen de vroegere vleeshal, met de daarin gevestigde waag, toegewezen. Op den duur leed de gemeente toch een kwijnend bestaan en werd zij, na het laatst, tot aan diens emeritaat, bediend te zijn door Jean Louis Guillaume Winter de Voorburg, tenslotte bij Koninklijk Besluit van 25 maart 1818, nr. 48, opgeheven, waarbij tevens de kerkeraadsleden van de nu verenigde Nederlands Hervormde en Waals-Hervormde Gemeenten in hun bedieningen bevestigd en geïnstalleerd werden. De gemeente werd opgeheven bij K.B. van 25 mrt. 1818. Archief Rond 1930 is het archief van de Nederlands-Hervormde kerk door Archivaris C. Hollestelle geïnventariseerd. In 1960 is de inventaris nog eens verbeterd. In 1985 is dit archief vanuit de kerk overgebracht naar het gemeentearchief. Toen bleek dat sommige archiefnummers niet meer aanwezig waren in het archief. Bij de eerste inventarisatie van dit archief van de Nederlands Hervormde kerk in Tholen kwam naar voren dat onder de archiefbescheiden zich ook stukken bevonden van de voormalige ‘Waalse’ of ‘Franse’ kerk. Deze stukken zijn, met aandacht voor het herkomstbeginsel, in een aparte inventaris opgenomen. In 2010 werd van de Bibliotheque Wallonne in Leiden een aanvulling op het archief in bruikleen ontvangen. De toegevoegde nummers zijn in de inventaris opgenomen onder de betreffende paragrafen. De inventaris is daarbij niet opnieuw genummerd, zodat duidelijk blijft welke nummers dat waren.
Inhoud:
Archief Waalse kerk I.
Kerkeraad a. Handelingen b. Dopen c. Huwelijken d. Lidmaten e. Ingekomen stukken f. Predikanten
II.
Diaconie
III.
Beheer geldmiddelen en kerkelijk bezit
IV.
Drukwerk
Bijlage: Overzicht predikanten
Waalse kerk, 1687 - 1823 (1865) I.
Kerkeraad
a.
Handelingen
20-21. Registers met acta van de kerkenraad, minuten van uitgaande brieven en tot 1724 registraties van dopen, ondertrouw en huwelijken, 1693-1807. 2 delen 20. 1693-1759 21. 1754-1807 N.B. Aanwinst 2010 (nrs in Bibl. Wallonne waren 766 resp. 767). b.
Dopen
-
Dopen, zie inv. nr 20. 1693-1723
-
Register van dopen, huwelijken en ondertrouw, 1693 nov 8 - 1809 aug 27
1 deel
N.B. In mei 1940 verbrand in het Rijksarchief bij het bombardement van Middelburg. In afschrift aanwezig in de DTBverzameling nr 59. Waarschijnlijk in 1724 aangelegd ter vervanging van de inschrijvingen in het actaboek (inv.nr. 1). 27.
Uittreksels uit het doopregister, 1798-1809.
4 stukken
N.B. Aanwinst 2010, afkomstig uit het actaboek (inv.nr. 21). c.
Huwelijken
-
Huwelijken, zie inv. nr. 20. 1693-1723
-
Ondertrouw, zie inv. nr. 20. 1693-1723
-
Register van dopen, huwelijken en ondertrouw, 1693 juni 21 - 1796 juni 16
1 deel
N.B. In mei 1940 verbrand in het Rijksarchief bij het bombardement van Middelburg. In afschrift aanwezig in de DTBverzameling nr 59. Waarschijnlijk in 1724 aangelegd ter vervanging van de inschrijvingen in het actaboek (inv.nr. 1). 26.
Uittreksels uit het trouwregister alsmede een lijstje met vragen welke gesteld dienden te worden aan aanstaande bruidsparen, 1763, ca. 1785 en 1787 4 stukken N.B. Aanwinst 2010, afkomstig uit het actaboek (inv.nr. 21).
d.
Lidmaten
1.
Attestatiën, ingekomen bij de kerkeraad, 1720 - 1796.
1 pak
Bevat: a. Attestatiën vanuit andere gemeente overgekomen lidmaten, 1720 - 1812; Hierbij een attestatie, afgegeven door de kerkeraad ten dienste van naar Goes vertrekkende lidmaten, 1722. b. Attestatiën betreffende plaats gehad hebbende huwelijksgebeden, waarop kerkelijke trouw in de Waalse gemeente volgen kan, met enkele consenten voor die trouw, gezonden door familieleden van de bruidsparen, 1733 - 1796. 22.
Overzicht van aantallen lidmaten en een lidmatenlijst, Ca. 1805
2 stukken
N.B. Aanwinst 2010, afkomstig uit het actaboek (inv.nr. 21).
e.
Ingekomen stukken
2 en 23. Stukken ingekomen bij de kerkeraad, 1687 - 1816. 2. 23.
2 pakken
1687-1816 1803-1814 N.B. Inv.nr 23 aanwinst 2010 (nr in Bibl. Wallonne was 768)
3.
Extract-resoluties van de magistraat van Tholen, betreffende het doen luiden van de klok van de Franse kerk en het doen houden van avond- in plaats van ochtendgodsdienstoefeningen, 1760, 1789. 1 omslag N.B. Ontbreekt sinds 2006 of eerder.
4-5.
Resoluties van de Synode van de Eglises Wallonnes in de Verenigde Provinciën der Nederlanden, de Bataafse Republiek en het Koninkrijk Holland, 1785 - 1809. 2 pakken 4. 1785 - 1799. 5. 1800 - 1809.
f.
Predikanten
7.
Extract-resolutie betreffende de opzieners over de scholen te Tholen, 1762.
aanstelling
van
curatoren 1
of stuk
N.B. Blijkens opschrift in dorso bestemd voor de Waalse Predikant Pierre Modera. 8.
Stukken betreffende de overkomst van Ds. A. Bourdon, Waals predikant te Aardenburg en als zodanig beroepen te Tholen, 1785. 1 omslag
N.B. De mogelijkheid van overeenkomst is afhankelijk gesteld van de betaling van frs. 500- of circa ƒ 250,-- aan de kerkeraad van Aardenburg door de te Tholen beroepen predikant, omdat hij vóór het verstrijken van een termijn van drie jaren Aardenburg wenste te verlaten; de kerkeraad te Tholen heeft toegestemd uit zijn kerkelijke middelen dit bedrag aan de gemeente te Aardenburg te voldoen. II.
Diaconie
9.
"Livre de la Récepte de l'argent, que les Diacres de l'Eglise Walonne de Tholen récuillent peur les Pauvres de la ditte Eglise", 1718 mrt. 2 - 1755 sep. 7. 1 deel N.B. Geschonden. Bevat journaal van ontvangsten en uitgaven, gehad en gedaan ten behoeve der Armen, met verleende décharges aan de rekenplichtige door de kerkeraad.
10.
Boedelpapieren betreffende de nalatenschap van Marie Jeanne Maricot, weduwe Jean Martin le Mahieu, wier nagelaten meubilaire goederen bij koopdag, gehouden 4 jan. 1758, ten behoeve van de Waalse kerk zijn verkocht, bij welke liquidatie de Diaconie te Tholen betrokken is, 1757, 1758. 1 omslag
11.
Boedelpapieren betreffende de nalatenschap van Anna Godel, weduwe van Johan Bal te Tholen, die bij haar leven over deze nalatenschap heeft beschikt ten gunste van de Diaconie, met retro-acta, 1739 - 1764. 1 pak
12.
Boedelpapieren betreffende nagelaten goederen van wijlen Jaques Biget, in leven diaken van de Waalse gemeente te Tholen, welker diaconie door hem als erfgenaam van zijn nalatenschap is aangewezen, 1766, 1776. 1 omslag
13.
Grosse van een op 11 okt. 1808 voor notaris Pieter Pieterse te Tholen gepasseerde akte, waarbij de kerkeraad zich verbindt om aan de weduwe van wijlen Jacques Brotier wekelijks uit de diaconale kas tot haar ondersteuning uit te keren ƒ 1,-- of ƒ 52,-- per jaar, waartegenover de schoonzoon van begunstigde, Ary de Visser, woonachtig te SintMaartensdijk zich verplicht zijn schoonmoeder bij zich in te nemen en zich aansprakelijk stelt voor alle verdere kosten, die hieruit voor hem zouden kunnen voorstellen, 1808. 1 stuk
14.
Titels van effecten, bezeten door de "gewezene" Waalse diaconie en blijkens opschrift gequalificeerd als "zijnde niet meer van waarde", 1815; met aantekeningen betreffende de afschrijving enz. i.d. 1816, 1822. 1 omslag
III.
Beheer geldmiddelen en kerkelijk bezit
15.
"Livre des Effets, des Ravenues et des Débours, appartenants à l'Eglise Walonne de Tholen, commancé le. 18 mei 1780", 1780 - 1822. 1 deel N.B. Zeer geschonden en vergaan. Bevat: a. Inventarisatieverbalen van het kerk-zilver, berustend bij de predikant, 1780 - 1798. b. Inventarisatieverbalen van obligatie- en effectenbezit, 1786 - 1809. c. Diaconierekeningen, 1780 - 1820.
d. Liquidatierekening van de fondsen van gemeente, gedaan aan de kerkeraad der Ned. waaronder diaconele gelden, 1822. e. Kerkerekeningen, 1798 - 1820. f. Liquidatierekening betreffende de fondsen Waalse gemeente aan de kerkeraad der Ned. 1820/1822. 24-25.
de opgeheven Waalse Hervormde gemeente,
der opgeheven Hervormde gemeente,
Bijlagen bij de rekeningen van de kerk en de diaconie, 1725-1783 en 1789-1798.
2 pakken
24. 1725-1776 25. 1776-1783 en 1789-1798. N.B. Aanwinst 2010 (nr in Bibl. Wallonne was 769) 16.
Extract uit het register der transporten van de stad Tholen, houdend de overdracht voor schout en schepenen van een huis, staande aan de Kruittoren te Tholen, door Christiaan Victor aan Ds. François Genée, 1734. 1 stuk
17.
"Contract van schikking over de Waalsche kerk te Tholen", 1805. 1 katern N.B. Betreft de omschrijving van de rechten, welke de stad Tholen op het kerkgebouw bij voortduring kan doen gelden, als zijnde wettig stadseigendom. De akte is gepasseerd voor schepenen-commissarissen van Tholen en Schakerloo.
18.
Staat van onkosten, welke het Departement van oorlog, verschuldigd is aan de kerkeraad van de Waalse gemeente, wegens herstel van schade aan het kerkgebouw, zowel uit- als inwendig, veroorzaakt door de oorlogshandelingen, 1814. 1 katern N.B. Opgemaakt in duplo.
19.
Inventarissen, rekeningen, declaraties en daartoe strekkende correspondentie en bijlagen, betrekking hebbend op de liquidatie en opheffing van de voormalige Waals Hervormde gemeente en hare diaconie, 1770 - 1820. 1 omslag
IV.
Drukwerk
23.
Reglement voor de synode vastgesteld in 1792, met wijzigingen van latere datum, 1793. 1 deel N.B. Aanwinst 2010 (ongenummerd in Bibl. Wallonne).
6.
Catalogi van de "Bibliothèque Wallonne", gevestigd te Leiden, toegezonden aan de kerkeraad der Ned. Hervormde gemeente te Tholen, vanwege de commissie voor de Waalse Bibliotheek en de Archiefcommissie aldaar, 1855, 1865, gedr. 2 deeltjes in 1 pak N.B. Op de omslag een in het Frans en Nederlands geschreven opdracht aan de Ned. Hervormde gemeente te Tholen.
BIJLAGE Predikanten der Waalse kerk te Tholen, gesticht na de herroeping van het Edict van Nantes op 8 oktober 1685
1.
Michiel de la Jugonniere, hier gekomen uit l'Aigle (Normandië), alwaar hij predikant was geweest, gekomen in 1686, vertrekt in 1689 naar Rotterdam.
2.
Pierre Laurent, legerpredikant, uit Cercey in Picardië; 1687 - 1691, in dit jaar overleden.
3.
Pierre Hemerie, 1691 - 1722. Overlijdt te Tholen 13 nov.
4.
Jacques Maloran, 1723 - 1724.
5.
Pierre Granjon, 1725 - 1740.
6.
Henri de la Broue, 1740 - 1753. Vertrekt naar Goes, aldaar overleden.
7.
Pierre Modera, 1754 - 1781. Overleden 12 nov. 1781.
8.
Joseph Francois, 1781 - 1785. Gekomen van Aardenburg, vertrekt als predikant naar de Franse Olijfberg.
9.
Claude Antoine Bourdon, 1785 - 1787. Gekomen van Aardenburg.
1722.
10.
Louis Corneille Mazel, 1786 - 1796. Wordt op 13 mei 1796 benoemd tot gemeentesecretaris van Tholen.
11.
Jean Gabriel Lafond, 1798 - 1799. Gekomen van Harderwijk.
12.
Jean Louis Guillaume Winter de Voorburg, 1800 - 1815. Gekomen van Heusden. 1815 Emeritus.
