ARCHEOLOGISCHE INVENTARIS VAN HAALTERT (deel V) B. NEOLITICUM - MIDDEN BRONSTIJD Wij krijgen in deze periode te maken met een grote hoeveelheid aan archeologisch materiaal. Wij moeten evenwel vermelden dat er mogelijke artefacten bij geplaatst werden, die waarschijnlijk in een voorgaande chronologische situering thuishoren. Daar geen enkel artefact met absolute zekerheid ofwel in het neoliticum ofwel in de vroege- of midden-bronstijd kan gedateerd worden - maar daarentegen wel een groot aantal artefacten met grote graad van waarschijnlijkheid kunnen gesitueerd worden binnen de tijdsgrenzen van deze verschillende perioden samen hebben wij de chronologische indeling aan deze situatie aangepast (1). Bij de bespreking van het materiaal laten wij de talloze niet dateerbare afslagproducten buiten beschouwing. Voor het opstellen van de verspreidingskaart werd enkel rekening gehouden met de vindplaatsen die één of meerdere werktuigen enlof geretoucheerde afslagen opleverden (fig. 1 voor de algemene toestand en fig. la, voor de dateerbare voorwerpen). In totaal troffen wij zo'n 265 silexen aan, verspreid over de gemeente. Er werd echter geen enkele concentratie binnen deze oppervlakte geconstateerd. Daarentegen kwamen tientallen losse vondsten aan het licht. Een aantal van de vondsten zijn uit mijnsilex vervaardigd (zowel werktuigen, geretoucheerde en gewone afslagen). - fragmenten van geplijste vuurstenen bijlen (uitgezonderd H88110413 en
H88/106/1). - een zestal al dan niet geretoucheerde klingen.
Tezamen is dit goed voor ongeveer 15 % van het gevonden silexmateriaal. Een beangrijk aandeel hiervan wordt geleverd door fragmenten van gepolijste vuurstenen bijlen : 35 fragmenten werden gevonden, of ongeveer 13,5 % van het silexmaterieal (bv. fig. 2 : H8814915 ; H88110113 ; H88110611 ; H89/202/1 ; J89/241/1). De gepolijste bijlen werden reeds vastgesteld in de Michelsbergcultuur en komen voor tot in de bronstijd (2).
( 1 ) M. PIETERS, 1986, p. 30
( U ) P.M. VERMEERSCH, 1990, p. 250-258.
I n c o n t e x t e n var1 n e o l i t i s c h e Somme-,
Oise-
e n M a r n e c u l t u r e n komen z e
f r e q u e n t voor en h e t depot van R i j k e v o r s e l b e w i j s t d a t g e p o l i j s t e b i j l e n nog i n zwang w a r e n t i j d e n s d e l a t e b r o n s t i j d ( 3 ) . Het o v e r g r o t e d e e l i s , i n t e g e n s t e l l i n g met h e t k l e i n p e r c e n t a g e m i j n s i l e x , g e m a a k t u i t l o k a l e z w a r t g r i j z e o f b r u i n e homogene of g e v l e k t e s i l e x . - H i e r b i j k u n n e n we o o k t w e e , j a m m e r l i j k g e n o e g b e s c h a d i g d e , g e v l e u g e l d e
p i j l p u n t e n rekenen,
d i e o o k d a t e e r b a a r z i j n (H88161131 e n H 8 8 / 7 2 / 3 2 ,
f i g . 3 ) . De s c h a c h t d o o r n i s v e r d w e n e n a l s o o k d e v l e u g e l s t u k k e n , maar d o o r d e a a n z e t v a n r e t o u c h e s op d e p r o x i m a l e z i j k a n t e n mogen w i j w e l d e g e l i j k s t e l l e n d a t h e t g e v l e u g e l d e p i j l p u n t e n z i j n . Ze z i j n t y p i s c h v o o r h e t l a a t neoliticum en de vroege b r o n s t i j d ( 4 ) . - E r i s o o k e e n l i c h t b e s c h a d i g d e s p i t s met c o n v e x e b o o r d e n ( ~ 8 8 / 1 1 0 / 1 ,
z i e f i g . 4 ) . W i j menen d e z e , n e t z o a l s d e p i j l p u n t e n ,
i n het l a a t
n e o l i t i c u m e n d e v r o e g e b r o n s t i j d t e mogen s i t u e r e n ( 5 ) . - hlij hebben een a a n t a l g e r e t o u c h e e r d e k l i n g e n gevongen, d i e evenwel o . b . v .
d e g r o n d s t o f w a a r u i t z e v e r v a a r d i g d z i j n n l . m i j n s i l e x , g e d a t e e r d worden i n h e t m i d d e n h e t l a a t n e o l i t i c u m (H8815311 ; H 8 8 / 1 0 2 / 1 1 4 H88/176/1,
-
; H88111415 ;
zie fig. 5).
Een a a n t a l m i n d e r t y p i s c h e w e r k t u i g e n b e h o r e n o o k t o t d e z e p e r i o d e ,
zoals
e e n t i e n t a l s c h r a b b e r s ( b v . H871611 ; H8815912 ; 88816312 ; H8816513 ; H88/110/2,
zie fig. 6).
- Een a a n t a l k l i n g s c h r a b b e r s , k l i n g e n e n k l i n g f r a g m e n t e n ( u i t g e z o n d e r d
deze i n m i j n s i l e x , c f r . supra) H88/65/5,
zie fig.
( b v . H871719 ; H88144118 ; H88146113 ;
7).
- E r werden e e n v i j f t a l m o g e l i j k e k e r n e n g e r e c u p e r e e r d , e e n g r o o t a a n t a l
g e r e t o u c h e e r d e a f s l a g e n e n o n g e v e e r 150 n i e t g e r e t o u c h e e r d e a r t e f a c t e n , ook h i e r b i j z i j n e r e n k e l e v e r v a a r d i g d i n m i j n s i l e x ( o n g e v e e r 1 8 ) . M o g e l i j k e r w i j z e z i j n d e z e a f s l a g e n a f k o m s t i g v a n g e p o l i j s t e b i j l e n , maar z o n d e r duidelijk
z i c h t b a r e s t r i a t i e s op h e t g e p o l i j s t e o p p e r v l a k .
Op d e m e e s t e a k k e r s w e r d e n b h n of m e e r d e r e v u u r s t e n e n a r t e f a c t e n g e d e c t e e r d . De g e p r o s p e c t e e r d e w e i d e n e n " b o s s e n "
l e v e r d e n g e e n e n k e l s i l e x m a t e r i c ~ a lo p .
Ook d e z o n e s r o n d d e K l o k p u t b e e k , d e M o l e n b e e k of E i l a n d b e e k e n d e M o l e n b e e k i n Gotegem z i j n h i e r v a n t r e f f e n d e v o o r b e e l d e n . D i t komt v o o r a l d o o r h e t f e i t d a t d e t e r r e i n e n rond d e z e beken m o e i l i j k o f n i e t t o e g a n k e l i j k waren v o o r prospect i e .
-------------(3) S.J. (4) H.
DE LAET, 1 9 7 9 , p . 268 ; 287-289
BOECKING, 1 9 7 4 , p .
( 5 ) Idem.
5-31.
; 439.
Bij de verspreidingskaart op n l .
-
(zie fig.
1 en la) vallen enkele concentratiezones
:
het gebied i n Mussenzele t e n oosten van de Ziekenhuisgracht en de bronnen a l d a a r . W i j moeten h i e r b i j vermelden d a t deze t e r r e i n e n l i c h t j e s a f h e l l e n naar het zuid-zuidwesten.
-
een tweede zone i s h e t g e b i e d t e n o o s t e n van ' s G r a v e n k e r s e l a a r , welke ook naar het zuid-zuidwesten
afhelt.
I n d e z e b u u r t z i j n e r ook e e n a a n t a l
bronnen g e a t t e s t e e r d . Een r e l a t i e m e t h e t r e l i ë f i s m o e i l i j k t e l e g g e n , a a n g e z i e n w i j , b u i t e n d e h i e r b o v e n v e r m e l d e z o n e s , o v e r a l v e r s p r e i d v u u r s t e e n m a t e r i a a l liebben a a n g e t r o f f e n . W i j m e r k e n e v e n w e l o p d a t i n H a a l t e r t b i j n a o v e r a l d e 30 m - h o o g t e l i j n
over-
s c h r e d e n w o r d t . Een r e l a t i e m e t d e bodem i s a l e v e n m o e i l i j k t e b e w i j z e n : e n e r z i j d s hebben w i j v e r s p r e i d s i l e x m a t e r i a a l a a n g e t r o f f e n e n a n d e r z i j d s w o r d e n g r o t e o p p e r v l a k t e n v a n H a a l t e r t i n b e s l a g genomen d o o r d e v r u c h t b a r e Aba l - g r o n d e n .
Beide c o n c e n t r a t i e z o n e s bevinden z i c h op d e r g e l i j k e
v r u c h t b a r e gronden, v o o r z i e n van een goede w a t e r h u i s h o u d i n g . I n d i e n w i j mogen s p r e k e n v a n e e n r e l a t i s t u s s e n h e t d a t e e r b a r e s i l e x m a t e r i a a l a n d e bodem, k u n n e n w i j s t e l l e n d a t d e g e p o l i j s t e b i j l f r a g m e n t e n m e e s t a l v o o r k o m e n op d e z e l f d e v r u c h t b a r e e n d r o g e Aba l - g r o n d e n ,
h o e w e l z e soms o o k g e v o n d e n
w e r d e n o p m i n d e r d r o g e g r o n d e n , b v . H77 ; H80 ; H202, e n z . . . Om e e n w o o n p l a a t s a a n t e d u i d e n u i t d e z e p e r i o d e , h e b b e n w i j a f t e r e k e n e n
m e t h e t f e i t d a t e r o v e r a l v e r s p r e i d v u u r s t e e n m a t e r i ~ ~ awl e r d g e v o n d e n . E r werd d a n o o k g e e n e n k e l e u i t g e s p r o k e n c o n c e n t r a t i e v ~ 3 s t g e s t e l dv a n d i t m a t e r i a a l om t e k u n n e n s p r e k e n v a n e e n w n o i i p l a a t s of v e r b l i j f p l a a t s . X i s s c l i i e n i s h e t w e l m o g e l i j k d a t e r e e n bewonii-ig w a s i n d e o n m i d d e l l i j k e n a b i j h e i d vali d e H a a l t e r s e g r e n z e n , a , i n g e z i e i i wi.j t o c h e e n r e d e l i j k g r o o t a a n t a l a r t e f a c t e n g e v o n d e n h e b b e n d i e met e e n s p e c i f i e k e a c t i v i t e i t i n verband kunnen g e b r a c h t worden. Het a a n t a l f r a g m e n t e n van g e p o l i - j s t e b i j l e n neemt liet lecuweii~iandeel v a n d e d a t e e r b a r e v c ~ i i d s t e n v o o r z i j n r e k e n i n g . Wij g e b r u i k e n s t e e d s d e t e r m "gepolijste bijlen",
maar o . b . v .
de k l e i n e Fragnxnten, waarover w i j m e e s t a l
.
b e s c h i k k e n , kan geen o n d e r s c h e i d gemaakt worden t u s s e n friigmrnteii a f k o m s t i g van b e i t e l s , d i s s e l s of b i j l e n ( 6 ) . Het o n d e r s c h e i d t u s s e n d e z e a r t e f a c t e n i s immers v o l l e d i g op m o r f o l o g i s c h e c r i t e r i a g e b a s e e r d
(7).
De g e p o l i j s t e v u u r s t e n e n b i j l e n komen e c h t e r f r e q u e n t e r v o o r t . o . v . g e p o l i j s t e v u u r s t e n e n d i s s e l s of b e i t e l s . Daarenboven worden d e z e d r i e v e r s c h i l l e n d e a r t f a c t e n beschouwd a l s z i j n d e n u t t i g v o o r é é n z e l f d e d o e l , n l . d e h o u t b e w e r k i n g . De m i j n s i l e x d u i d t e c h t e r nog op e e n a n d e r e l e m e n t , n l . d e h a n d e l . A a n g e z i e n d e z e m i j n s i l e x ook werd aangewend v o o r a n d e r e v o o r w e r p e n k a n d i t w i j z e n o p d i r e c t e of op i n d i r e c t e c o n t a c t e n met m i j n c e n t r a (o.a.
Spiennes). I n Spiennes h e e f t onderzoek uitgewezen d a t v e e l b i j l e n
g e p r o d u c e e r d w e r d e n d i e o v e r w e g e n d a l s h a l f f a b r i c a t e n , ruwe v o o r b e w e r k t e p r o d u c t e n , v e r h a n d e l d w e r d e n om l a t e r d o o r d e a f n e m e r s z e l f t e w o r d e n g e s l e p e n ( 8 ) . De v u u r s t e e n m i j n b o u w i n h e t z u i d e n d e r L a g e L a n d e n l i e p w a a r s c h i j n l i j k d o o r t o t o m s t r e e k s 2 0 0 0 B.C.
(9).
S c h r a b b e r s worden i n v e r b a n d g e b r a c h t met h u i d b e w e r k i n g , a l s o o k bewerken v a n h o u t e n b e e n ( 1 0 ) . De f u n c t i e v á n g e r e t o u c h e e r d e a f s l a g e n i s nog v a a g (klingen, microklingen geretoucheerde afslagen). Niet geretoucheerde a f s l a g e n w o r d e n soms a l s p r i m i t i e v e " m e s j e s " g e b r u i k t , v o o r h e t s n i j d e n v a n o r g a n i s c h m a t e r i a a l ( 1 1 ) . K e r n e n k u n n e n w i j z e n op e e n l o k a l e v u u r s t e e n b e w e r k i n g . A l l e m o g e l i j k gevonden k e r n e n b e s t a a n u i t l o k a l e v u u r s t e e n . E n k e l e a n d e r e a r t e f a c t e n w i j z e n i n d e r i c h t i n g v a n d e j a c h t , n l . H61 ; H72 e n H110. H i e r v o o r g e b r u i k t e men p i j l b e w a p e n i n g : c f r . d e t w e e p i j l p u n t e n e n d e s p i t s , d i e w a a r s c h i j n l i j k ook a l s p i j l b e w a p e n i n g d i e n s t deed. W i j hebben nu ook meer g e g e v e n s o m t r e n t d e z e p e r i o d e wat d e omringende
g e b i e d e n b e t r e f t . Te M o o r s e l w e r d t e n m i n s t e é é n v e r b l i j f p l a a t s v a s t g e s t e l d ( e e n c o n c e n t r a t i e m e t m e e r d a n 200 f r a g m e n t e n ) u i t Grand-Préqigny-vuursteen
( 1 2 ) . I n A a l s t werd e e n b i j l t j e
gevonden ( 1 3 ) . I n A f f l i g e m i s e e n b i j l i n g r o e n
g e s t e e n t e a a n h e t l i c h t gekomen ( 1 4 ) . U i t d e D e n d e r w e r d e e n b r o n z e n r a n d b i j l van h e t Arreton-type Resultaten i.v.m.
( l a t e f a s e van d e v r o e g e b r o n s t i j d ) boven g e h a a l d ( 1 5 ) .
g e p o l i j s t e b i j l e n u i t d e omliggende gemeenten a . h . v .
p r o s p e c t i e s z i j n o o k g e w e t e n . Door M . P i e t e r s z i j n e r i n d e g e m e e n t e n r o n d Moorsel s t e e k p r o e v e n gehouden : A f f l i g e m : 3 g e p o l i j s t e b i j l e n ; Baardegem : 2 b i j l e n ; Meldert : 1 b i j l ; Aalst rechteroever linkeroever : 3 b i j l e n (17). ----------
( 8 ) S . J . DE LAET, 1 9 7 9 , p . 227 ( 9 ) idem ( 1 0 ) S . J . DE LAET, 1 9 7 9 , p . 177 J . VAN MOERKERKE, 1 9 8 2 , p . 6 0 (11) idem ( 1 2 ) M . PIETERS, 1 9 8 6 , p . 30-38 ( 1 3 ) S . J . DE LAET, 1 9 7 9 , p . 285-287 ( 1 4 ) J . DE MELILEMEESTER, 1 9 7 5 , p . 87-88 ( 1 5 ) W . DE SWAEF, 1 9 8 6 a , p . 1 2 - 1 3 ( 1 6 ) M . PIE'TERS, 1 9 8 6 , p . 3 8 ( 1 7 ) H . D E TURCK, 1 9 8 0 - 8 1 , p . 74-76
: 2 b i j l e n (16). Aalst
FIG. 1
VERSPREIDINGSKAART VAN HET NEOLITICUM EN DE MIDDEN BRONSTIJD
*
Losse vondst, behoort zeker tot deze periode.
*
Losse vondst, bezit een kans om tot deze periode te behoren.
O
Losse vondst, behoort waarschijnlijk tot deze periode.
FIG. I A
VERSPREIDINGSKAART MET DE SPECIFIEKE VONDSTEN UIT HET NEOLITICUM EN DE MIDDEN BRONSTIJD
+
Gepolijst bijlfragment. Pijlpunt.
m
Spits.
0 Werktuig in mijnsilex (geen bijlfragment).
FIG. 2 2
POLIJSTSPOREN
VERBRANOINGSSPOREN
AANW1116HflO VAN CORTEX
FIG. 3
FIG. 5
FIG. 4
FIG. 7
Aan alonze leden Iézeressen en k e r s , wensen wij van harte een h ah& en Çelu/@& Nieuwjaar !
Prospecties in andere gemeenten leverden ook een aantal bijlfragmenten op : Mere : een 50-tal fragmenten (18) en bij prospectie van deze gemeente werden 62 fragmentengevonden (19) ; Erpe : 38 (20) ; Erembodegem : 7 (21). Haaltert sluit eigenlijk goed aan bij deze reeks : er werden ongeveer 35 fragmenten van gepolijste bijlen gevonden gedurende het twee jaar durend onderzoek. Ondertussen zijn daar nog enkele tientallen fragmenten bijgekomen afkomstig van latere prospecties. Wat enigszins vreemd is, is dat er in Erembodegem slechts een zevental fragmenten gevonden werden. Daarbij moet vermeld worden dat alle fragmenten boven de 20m-hoogtelijn werden gedetecteerd (uitgezonderd in één geval). Het aantreffen van dergelijke fragmenten hangt waarschijnlijk ook samen met de hoogte en het reliëf : Hanltert ligt volledig boven de 20m-hoogtelijn. -------------A-
(18) W. DE SWAEF, 1987, p. 2. (19) N. JANSEGERS, 1988-1989, p. 49-61. (20) K. DE GROOTE, 1988, p. 24-18. (21) P. VXN GELT, 1986-1987, p. 28-34.
f
\
LIDMAATSCHAP HERNIEUWEN ! NU DOEN ! Gewoon lid : 200 fr, Steunend lid : min, 300 fr, \
Gebruikte l i t e r a t u u r : Die P f e i l s p i t z e n d e s Trier-Luxemburger
BOECKING, H . ,
Landes.
I n H e l i n i u m , 1 4 , 1 9 7 4 , p p . 3-51. -
DE GROOTE, K . ,
Erpe, Gent,
1989. (=A.I.VI.,X).
DE LAET, S.J.
P r e h i s t o r i s c h e k u l t u r e n i n h e t z u i d e n d e r Laee Landen. W e t t e r e n , 1979.
-
DE MEULEMEESTER, J.,
Meldert (Oost-Vlaanderen). Archeologie,
I)E SWAEF, W . ,
Gepolijste b i j l ,
1975, 2 , pp.
87-88.
Een b r o n z e n b i j l u i t Erembodegem ( A a l s t ) . Vobov-info,
Ll,
1986a, pp.
12-13.
B e w o n i ~ n g s s p o r e nu i t d e R o m e i n s e t i j d t e M e r e .
DE SWAEF, W . ,
I n M e d e d e l i n g e n v a n d e Heemkundige K r i n g v a n Erpe-Mere, PIETERS, Pl. SEMENOV, S . A .
,
VAN MOERKERKE, J . ,
27, 4 ,
79.
M o o r s e l , G e n t , 1986. (=1\.l.V1.,
V).
P r e i i i s t o r i c T e c h n o l o g y , London,
1964.
Het m e s o l i t i c u m t e Mendonk, G e n t s e v e r e n i g i n g v o o r stadsarcheologie
VEKMEERSCH, P . Y . ,
1987, p.
V.Z.W.,
Gent,
1982.
Quelques i d e e s s u r l ' o r i g i n e de l a hache p o l i e en s i l e x en Eurape o c c i d e n t a l e . pp.
Lbo-168,
I n Helinium,
20, 1980,
W e t t e r e n , L1niversci.
Onuitgegeven : L i c e r i t i a a t s v e r h a n d e l i n g v a n Ile ' T u r c k , H .
s t a d !\al s t - L i n k e r o e v e r .
: z \ r c t i e o l o g i s c h o n d e r z o e k vcln d e
P r o s p e c t i e , a r i ~ i l y s e e n s y ~ i t h e s e . K.E. C . ,
L i c e n t i a , i t s v e r h L i r i d e l i n g vair J ' i n s e g e r s ,
N.
1980-1981.
: " i r c i l e o l o g i s c t i o n d e r z o e k var: d e
g e m e e n t e M e r e . P r o s p e c t i e , a n a l y s e e n s y n t h e s e . ]<.G.G., 1 9 8 0 - 1 9 8 1 . I,iceritiaatsvertiarideling
v a n V'III
G e i t , P.
: .\rciieoli)gisch onderzoek van d r
g e n i e e l i t e Erernbodegem. P r o s p e c t i e , a n a l y s e e n s y n t h e s p . K.C.G., 1 9 8 6 - 1 9 8 7 .
MEGANCK M a r c .
HERINNERINGEN AAN HELDERGEM en ANECDOTES BIJ HET FOTO-ALBUM R e c h t o v e r M a k r i e t woonde C h i l l e k e n d e k l o m p e n m a k e r .
H i j had z i j n k l e i n e
w e r k p l a a t s a a n d e v o o r k a i - i t v a n d e w o n i n g . De d e u r e r v a n s t o n d s t e e d s w i j d o p e n z o d a t i e d e r e e n d i e v o o r b i j kwam hem v n n o p d e s t r a a t s t e e d s n a a r s t i g a a n h e t w e r k z o u z i e n . Vanwege d e s c t i o o l k n a p e n d i e o p d e weg n a a r s c h o o l aan Chillekeri v o o r b i j moesten,
g e n o o t l i i j h e e l w a t b e l a n g s t e l l i n g . Men
m o c h t h e t h o o f d b i n n e n s t e k e n om hem b e d r i j v i g b e z i g t e z i e n a a n h e t b i j w e r k e n o f h e t u i t b o r e n v a n e e n kl.»mp. e e n woord.
C h i l l e k e n b e z a g u e e n s maar s p r a k z e l d e n
H i j z o u u n i e t d e l e s g e s p e l d o f g e v r a a g d h e b b e n "wat komt g e
d o e n ? l 1 . H e l e m a a l n i e t . H i j b e z a g u e e n s m a a r w e r k t e v e r d e r . A l s men hem z e l f a a n s p r a k , d a n a n t w o o r d d e h i j met h e t h o o g s t n o d i g e . C h i l l e k e n d e e d o o k e e n b e r o e p o p s c h o o l k n a p e n om d e bomen d i e h i j k o c h t o p m a a t t e h e l p e n d o o r z a g e n . D a t w a r e n s t e e d s w i l g e n e n g e e n d i k k e bomen. Die l a g e n i n ' t algemeen een e i n d j e hogerop, aan de kant van de s t r a a t , o p d e s t o e p . A l s d e s c h o o l u i t was s t o n d h i j d e k i n d e r e n op t e w a c h t e n . H i j k o o s e r d a n e e n p a a r v a n d e s t e r k s t e n u i t om hem t e h e l p e n b i j h e t
zagen. A l s h i j genoeg b l o k k e n gezaagd had b e d a n k t e h i j u en g e kondt g a a n . M a n n e n , v r o u w e n e n k i n d e r e n d r o e g e n o v e r h e t a l g e m e e n , week-
en zondagen,
s t e e d s k l o m p e n . L n k e l om n a a r d e m i s t e g a a n d r o e g men s c h o e n e n . K i n d e r e n d r o e g e n o m z e g g e n s n i e t s a n d e r s , z e l f s om r i a a r d e m i s t e g a a n . Vrouwen h a d d e n e r w e l t w e e p a a r , mooi g e b l o n k e n v o o r 5 p e c i a l e g e l e g e n h e d e n e n e e n paar voor a l l e dagen.
I n d e s c h o c i l rnoesteii d t k i i i d e r e n h u n klornpeii u i t doe11
en i n de gang l a t e n s t a a n .
' s Z o n d a g s , i n d e k e r k , h o o r d e men s t e e d s d ~ t
s t o r e n d g e l u i d v a n k i n d e r e n d i e d e k e r k b l n n e n kwamen. Voor s p e l e n d e k i n d e r e n w a r e n k l o m p e n e e n n o o d z a k e l i j k k w a a d . Ze vorniden e e n s e r i e u z e handicap b i j h e t lopen en z i j d i e t o t de b e t e r e f a m i l i e s behoorden en s l e t s e n d r o e g e n hadden s t e e d s wat v o o r op d e k l o m p e n d r a g e r s . h e t v o e t b a l l e n w a r e n k l o m p e n o o r z a a k v a n m i n d e r e bi11v ; i : i r d i g t i e i d . d a n n o g d a t men n a a s t d e b a l s h o t t e e n d a t d e
Vooral h i j Het gebeiircie
klom^, w e g v l o o g , o p d e s t e l l e n
t e r e c h t k w a m e n s c h e u r d e o f b r a k b o v e n a a n d e l i i e l . Als men d;ii-i t h u i s kwam w a r e n d e g e v o l g e n n i e t t e o v e r z i e n , "wacht u manneken op d e b a l z i e schoppen".
iils
i k u nog eeninaal
Een p a a r kl
g e l a n g d e m a a t e n d a t was e e n u i v o o r z i e n e u i t g a v e d i e h e t b u d g e t
iii
i-i;i:ir
d e wcir
b r a c h t , m a a r C h i l l e k e n d i e m o e s t e r v a n l e v e n . Dus : s h o t t e n m a a r j o n g e i i s .
Nog e v e n k e n n i s maken met P e t r u s M e g a n c k , i n d e v o l k s m o n d P e e B a z a r genoemd. H i j woonde o p h e t Oud D o r p . A l s k l e i n e j o n g e n h a d i k e r w a t s c h r i k v a n .
Pee
l e e k e e n w a t i n z i c h z e l f g e k e e r d mali e n h a d e e n i e t w a t n o r s e u i t d r u k k i n g . W a a r s c h i j n l i j k vond d a t z i j n o o r z a a k i n h e t f e i t d a t h i j h a r d h o r i g w a s , maar Pee was,
i n d e g r o n d , e e n g o e d a a r d i g mens. B u i t e n d e s e i z o e n a r b e i d , d i e s c h i e r
i e d e r e werkman i n F r a n k r i j k v e r r i c h t t e , b e w e r k t e P e e , z o a l s h e t m e r e n d e e l d e r k l e i n e mensen, een s t u k j e a k k e r op h e t k e i e n v e l d . Weinig v r u c h t b a a r l a n d w a a r o p met v e e l i n s p a n n i n g w a t t a r w e v o o r e i g e n v e r b r u i k e n e e n b e e t j e b i e t e n e n k l a v e r e n v o o r d e g e i t o f h e t s c h a a p werden gekweekt. A l s d e t a r w e m o e s t g e d o r s t w o r d e n d e e d P e e d a t b i j hem t h u i s , a l t i o e w e l h i j g e e n d o r s v l o e r h a d . Andere mensen g i n g e n b i j e e n buurman d i e o v e r e e n s c h u u r b e s c h i k t e w a a r i n k o n g e d o r s t w o r d e n . Maar i n s t e d e v a n a l d a t g e s l e u r met d e t a r w e b u s s e l s e n n a d i e n met h e t s t r o e n h e t g r a a n , d e e d P e e d a t i n z i j n kamer.
Ze w e r d l e e g g e m a a k t ; d e v l o e r was t o c h v a n g e s t a m p t e a a r d e z o a l s b i j
a l l e k l e i n e m e n s e n . D a t d o r s e n d u u r d e e n k e l e d a g e n e n d a n m o e s t e r gewand w o r d e n . D a t was e e n s t o f f e r i g e b o e l d i e v o o r a l d e v r o u w e n v e r a f s c h u w d e n d o o r h e t s t o f d a t wannen v e r o o r z a a k t e . Ze h i e l d e n d a n o o k a l l e d e u r e n e n v e n s t e r s p o t d i c h t .
Voor P e e s t e l d e d a t g e e n
e n k e l p r o b l e e m . H e t v e n s t e r v a n d e d o r s k a m e r g i n g w i j u o p e n . De wanmolen w e r d e r v h 0 r g e p l a a t s t , z o d a n i g d a t b i j h e t wannen h e t k a f e n h e t s t o f n a a r b u i t e n gejaagd
werden.
Ei1
nu m a a r d r a a i e n . D a t w a s v e e l a l d e t a a k v a n e e n v r o u w .
Een d o e k z o o v e r h e t h o o f d g e b o n d e n d a t s l e c h t s e e n k l e i n d e e l v a n h e t a a n g e z i c h t v r i j b l e e f . V e r d e r u i t g e d o s t om h e t h e l e l i c h a a m min o f meer v a n s t o f t e v r i j w a r e n . De man z o r g d e v o o r d e b e v o o r r a d i n g v a n d e wanmolen met g e d o r s t g r a a n . O n d e r a a n d e m o l e n b e v « n d z i c l i e e n l i e l l e i i d e l i l a r i k , w a a r o p d e v;;., kaf en s t o f g e s c h e i d e n t a r w e n a a r beneden g l e e d . Daar z a t dan v a a k e e n k l e i n e j o n g e 1 1 d i e e r m o e s t v o o r z o r g e n d e t a r w e niet z i j n hniiden areg t e h c i l e n .
Lk
w e e t n i e t of d e waiini«le~i nu v o o r g o e d h e e f t n i g e d n r i n eii n i i n r d e c i n t i e k m i i r k t i s v e r w e z e n , m a a r l e i i k e h e r i i i n e r i i i g e n z a l nieii e r 7 e k e r i i i e t clan bew:i;ird hebben. Pee was o o k gekeild b i j d e b u r e n a l s d e mcin d i e a a n l e g lind oni g e s c l i e i i r d e k l o m p e n vali k i n d e r e n t e b i n d e n . A l s l i e t l e d e r l i l c ~ t s l o s k w ~ i m « i t e w e i n i g was a a n g e s p a n n e l i e n d e klomp b i j l i e t l o p e n iif
liet ti-;iplieii o p eeii b a l , v;iii
d e v o e t v l o o g e n d a n niet d e m u i l o p d e s t e i i e n t e r e c l i t kwam, v e r t o i i i i d e d i e v a a k e e n s c t i e u r . Ilcin nioest g e h i j P e e z i j i i o m iiw klomp t e d o e n h i n d e 1 1 teli e i n d e h e t v e r d e r scheureii t e b e l e t t e i i . muil een
P e e s i i e e d dciii d w a r s o v e r d i e
kloinp-
g l e u f j e m e t l i e t z a k m e s d a t a l l e mciiiiieii o p z a k tiaddeil. Aaii d e
b e i d e u i t e i n d e n vali d a t g l e u f j e , l a n g s d e b i n n e n k l o m p , s l i i e g h i j e e n bloki1;igelt:je
e n de b u i t e n z i j d e van de
eii b e v e s t i g d e i n d i e g l e u f e e n a a n heiclc.
s t r a k a a n g e s p a n n e n m u t s a a r d d r a a d e n klzirir was d e k l o m p .
niigeltjes
Hoeveel k o s t d a t Pee ?
" ~ i e m e n d a l l em i j n e jongen"
o f "uw m o e d e r z a l d a t w e l b e t a l e n " .
Klompen w e r d e n z o l a n g g e d r a g e n t o t z e o p h i e l o f p u n t e e n g a t v e r t o o n d e n . D a a r w e r d d a n s o m s , n a a r g e l a n g h e t w e d e r , n o g eer1 s t u k j e k a r t 0 1 1 o v e r g e l e g d om d e a a n k o o p v a n n i e u w e zo l a n g m o g e l i j k u i t t e s t e l l e n . K i n d e r e n d r o e g e n k l o m p e n t e g e n hun g o e s t i n g . Men k o n e r n i e t r a p mee l o p e n o f o p e e n b a l t r a p p e n e n i n d e s c h o o l m o e s t men z e u i t d o e n e n i n d e g a n g l a t e n s t a a n . Eén v o o r d e e l w a s e r w e l : a l s e r g e v o c h t e n w e r d d e i n s d e n d e b r u t a a l s t e n e r n i e t v o o r t e r u g d e klomp t e nemen e n d a a r m e e o p h e t h o o f d v a n d e t e g e n s t a n d e r t e timmeren. POEZIE. Het v o o r g a a n d e h e e f t v o o r a l b e t r e k k i n g o p h e t Oud D o r p e n ' t K a s s e i k e n , z o a l s d e b e w o n e r s v a n d e D r i e s h e t Oud D o r p s m a l e n d n o e m d e n . Maar H e l d e r g e m h a d nog a n d e r e b e z i e n s w a a r d i g h e d e n .
Zo i s e r h e t g e h u c h t "Oom" D a a r woonden
s l e c h t s e n k e l e m e n s e n , m e e s t a l b o e r e n . De Oom l e e k m i j e e n g e b i e d d a t v r o e g e r o p v r e e d z a m e w i j z e b i j H e l d e r g e m was i n g e l i j f d . I n a l l e g e v a l , d e s t r a a t d i e e r h e e n l e i d d e s c h e e n een p r o d u k t v a n Romeinse m a k e l e i . n o c h t a n s s p i j t i g z i j n moest d e
' t Zou
voortschrijdend^ m o d e n u s e r i n g r u k z i j 1 1 weg
daarheen hebben gevonden.
E l e c t r i c i t e i t i n Heldergem V a n d a a g komt d e p e t r o l k a r . I n d e r d a a d , m a a r U h o e f t n i e t t e v r e z e n , IJ h o o r t h e t w e l , h e t g e l u i d van z i j n zware b e l z a l e r U t i j d i g aan h e r i n n e r e n . Op e e n b e p a a l d e d a g v a n d e week kwam h i j l a n g s , m e t p a a r d e n k a r , w a a r o p e e n g r o o t k o p e r e n v a t ( t a n k w a g e n ) w a s g e m o n t e e r d , g e l a d e n met p e t r o l e u m . I n a l l e h u i s g e z i n n e n w a s p e t r o l e u m e e n va11 d e a l l e r n o o d z a k e l i j k s t e l e v e r i s b e h o e f t e n . Xen k o n e r n i e t z o n d e r . E r w a s v o o r e e r s t d e p e t r o l e u m l a m p v u u r d e v e r l i c h t i n g v a n d e h u i ~ k ~ l m e rA. l s men i n e e n a a n p a l e n d v e r t r e k m o e s t z i j n , d e kamer o f h e t s c h o t e l h u i s b v . ,
was de q u i n q u e t h e t v e r l i c h t i n g s m i d d e l b i j
u i t s t e k . Flen nam hem mede e n i n t u s s e n z a t men i n d e l e e f k a m e r i n ' t d u i s t e r , t o t g r o t e e r g e r n i s van de k l e i n e k i n d e r e n d i e , bang a l s ze waren, z i c h n i e t d i e rven t e v e r r o e r e n . I n g r o t e l o k a l e n , d r a c k h u i z e n e n a n d e r e o p e n b a r e i n s t e l l i n g e n , g e b r u i k t e men e e n "lampe b e l g e " .
Dat was e e n q u i n q u e t v a n g r o o t f o r m a a t , g e p l c x a t s t i n e e n
g r o o t , r o n d , k o p e r e n l i a n g s t e l , w a a r o p d a n 11«g c e n s o o r t p o r c e l e i n e i i , m a t k l e u r i g e k o e p e l w a s g e h e c h t . H e t g e h e e l g a f e e n i n d r u k v a n v o o r n a a m h e i d . Men z a g d a t n i e t i n gewone h u i z e n .
De b o e r e n d i e t i j d e n s d e w i n t e r p e r i o d e v a a k i n s t a l o f s c h u u r b e d r i j v i g w a r e n , b e d i e n d e n z i c h v a n d e s t a l l a n t a a r n . I k d e n k d a t z i j z e l f s nu nog n i e t h e l e m a a l h e e f t afgedaan.
A l s d e p e t r o l e u m e e n h e l e avond g e b r a n d h a d , d i e n d e ' s a n d e r d a a g s h e t g l a s g r o n d i g g e r e i n i g d t e worden.
Een v e r v e l e n d e d a g e l i j k s e k a r w e i w a a r a a n d e
v r o u w e n met t e g e n z i n hun t i j d v e r s p i l d e n .
Het r o e t d a t d e v e r b r a n d e p e t r o l e u m
o p h e t g l a s a f z e t t e , was z o n i e t i n é é n - t w e e - d r i e
verwijderd.
Er moest
d e g e l i j k g e p o e t s t worden. Met b e h u l p v a n e e n z a c h t e v o d d i e r o n d e e n s t o k j e was g e w i k k e l d e n r e g e l m a t i g e beademing v a n h e t g l a s , r a a k t e d e z a a k n a l a n g f r o t t e n t o c h o p g e k l a a r d . T i j d e n s d e z o m e r p e r i o d e b e d i e n d e men z i c h i n min o f meer g e g o e d e h u i s g e z i n n e n ook van e e n p e t r o l e u m v u u r t j e voor de b e r e i d i n g of de verwarming van eenvoudige g e r e c h t e n . De s t a n k d a t e e n d e r g e l i j k o n d i n g v e r o o r z a a k t e , nam men e r w i l l e n s n i l l e n s maar b i j . I n d i e t i j d z e u r d e men n i e t om e e n g e u r t j e . Maar d e w e r e l d e v o l u e e r t , z i j h e t v e e l l a n g z a m e r d a n nu e n w e l d r a b e g o n men over e l e c t r i c i t e i t t e praten. Wat was d a t v o o r i e t s ? J a ! H e t f i j n e w i s t men e r n i e t v a n , maar d e q u i n q u e t z a l naar de antiekzolder verhuizen. V o o r a l e e r men e r z i c h g o e d e n w e l v a n b e w u s t w a s , b e g o n n e n d e w e r k z a a m h e d e n voor h e t p l a a t s e n van de betonnen p a l e n en andere benodigdheden voor de bedrading. Een r e v o l u t i e zou n i e t m e e r s p a n n i n g e n a l l e r l e i v e r o n d e r s t e l l i n g e n h e b b e n k u n n e n t e w e e g b r e n g e n . Men s p r a k o v e r h e t n u t e r v a n , maar wogen d i e w e l o p t e g e n d e g e v a r e n w a a r a a n men "met d i e n e l e c t r i e k " b l o o t s t o n d ? Wat k a n e r n i e t a l l e m a a l g e b e u r e n b i j onweder b . v .
of a l s ge een draad d u r f t aan t e raken
a l s g e met uw t w e e v o e t e n o p d e g r o n d s t a a t , d a n z i j t g e dood ; e n w a t g a a t d a t a l l e m a a l k o s t e n ? Hoe m e e r l a m p e n g e neemt h o e d u u r d e r d a t ' t i s . Maar g e h e b t t o c h g e e n l i c h t n o d i g om t e s l a p e n , h é . E t n lamp z a l w e l g e n o e g z i j n . Het s c h i j n t d a t d e c o m p t e u r i n d e a c h t e r l i j s moet s t a a n . Ze m o e t e n hem d i r e k t v i n d e n a l s z e komen opnemen. Ze z e g g e n d a t g e e r met z i j n v i e r e n r o n d k u n t z i t t e n om b l o e m e n t e maken e n d a t m a a k t e v e e l g o e d . Een p a a r maanden l a t e r was d e e l e c t r i e k e r , e n a l s d e lampen o p d e s t r a a t v o o r h e t e e r s t b r a n d d e n was d e v r e u g d e a l g e m e e n , v o o r a l b i j d e k i n d e r e n omdat z e
' s a v o n d s onder de lamp nog o p d e s t r a a t k o n d e n s p e l e n . Ze z o n g e n : "1n H e l d e r g e m b r a n d t d e l a m p . I n K e r k s k e n b r a n d t z e n i e t . .
.
enz.''
I n d e n b e g i n n e w e r d e n d e s c h a k e l a a r s e r g o p d e p r o e f g e s t e l d . Aan e n u i t g i n g h e t , b i j d e m i n s t e v e r p l a a t s i n g i n e e n of a n d e r l o k a a l . A l s h e t v e r b r u i k w e r d opgenomen k l o n k s t e e d s w e e r d e z e l f d e v r a a g : " v o o r h o e v e e l e l e c t r i e k h a d t g e nu ? I k h a d n o g a l w a t m e e r , maar i k h e b t w e e lampen". Eenmaal i n g a n g , z e t t e d e e v o l u t i e z i c h d o o r . W e i n i g e t i j d l a t e r kwamen e l e c t r i s c h e f i e t s l a m p e n o p d e m a r k t . D o o r e l e c t r i c i t e i t a a n g e d r e v e n landbouwen andere machines volgden. Tino Rossi
T o e n o o k d e r a d i o ' s d e h u i s k a m e r s s i e r d e n was
n i e t meer u i t l u c h t .
Wat e r i n e e n m e n s e n l e v e n a a n v o o r u i t g a n g i s w a a r t e nemen t a r t a l l e v e r b e e l d i n g . Vooral h e t verkeer.
B i j d e v e r n i e u w i n g v a n d e o u d e s t r a a t , r o n d 1 9 2 5 , werd
h e t f i e t s p a d n o g i n h e t m i d d e n v a n d e s t r a a t a a n g e l e g d . De f i e t s e r was t o e n t e r t i j d nog d e s n e l s t e w e g g e b r u i k e r e n v e r d i e n d e d e v o o r r a n g . De e e r s t e a u t o ' s d i e d e s t r a a t kwamen a f g e r e d e n , l i e t e n z i c h h o r e n d o o r e e n onophoudend g e t o e t e r : t o e t - t o e t ,
met d e h a n d g i n g d a t t o e n . De v o e t g a n g e r s
d i e h e t m i d d e n v a n d e s t r a a t i n b e s l a g namen, g i n g e n a a n d e r a n d v a n d e weg s t i l s t a a n , l i e t e n d e a u t o v o o r b i j e n namen hun p l a a t s w e e r i n . Voor e e n v l i e g t u i g d a t o v e r v l o o g kwamen d e mensen nog b u i t e n . ééndekker".
ijk ' t i s n e n
D a t was t o e n z e l d z a a m .
Met d e m o d e r n i s e r i n g kwamen o o k s t r e s s , n e r v o s i t e i t e n a n d e r e k w a l e n , e i g e n a a n d i t fenomeen. De w e r e l d i s v e r a n d e r d e n w i j o u d e r e n k u n n e n n i e t s t e e d s e e n d e r l i j k tempo volgen. Heeft de jeugd g e l i j k a l s ze ons d a t a a n w r i j f t ?
J E U G D H E R I N N E R I N G E N -
~-
Heldergem, k l e i n , l i e f , b e v a l l i g o o r d , w a a r e e n s v a n m i j z o v e l e v r i e n d e n woonden Waar i e d e r g o e i e d a g z e i met e e n v r i e n l i j k woord, i k k a n e r n o g h a a s t e l k e n a c h t v a n dromen.
De h u i s j e s k r i s - k r a s
door e l k a a r g e z e t ,
a l s n a a l d e n op een s p e l d e k u s s e n . Geen p r a c h t n o c h p r a a l , d a a r werd n i e t op g e l e t , onder de pannen h u i s d e n s t e e d s d e mussen.
Met k e r m i s d a n s t e oud e n j o n g , e v e n g o e d d i e v a n Oom a l s v a n ' t k a s s e i k e n e n van de Mottenhoek, waar n o o i t een d a n s t e n t s t o n d , kwamen z e a l l e m a a l n i e u w s g i e r i g k i j k e n .
Op L i e f k e s h o e k , h e e l v r o e g i n h e t s e i z o e n , De z o n was ' t p a s gewoon v o l o p t e s c h i j n e n , kwam ' t j o n g e v o l k e e n z o m e r l i e f o p d o e n , ' t l e v e n was mooi,te
mooi om z o t e b l i j v e n .
Aan d ' a n d r e k a n t d e B e r e n h o e k , N i e t z o v e e l r a a r s om mee t e p r i j k e n . Twee w i n k e l s ,
twee c a f t ' s e n k o e i e p o e p ,
maar t o c h d e m o e i t e w a a r d om t e b e k i j k e n .
t l l b e r t SONCK.
EEN DENDERHOUTEMSE ARBEIDER IN DE VREEMDE SCHRIJFT NAAR HUIS...
Het i s o n s a l l e n v o l d o e n d e b e k e n d d a t , e n k e l e d e c e n n i a g e l e d e n , t a l v a n j o n g e l i e d e n - met o f z o n d e r g e z i n , gehuwd o f ongehuwd - h i e r d e b e n e n namen i n d e hoop e l d e r s e e n n i e u w e n b e t e r b e s t a a n t e k u n n e n opbouwen. H a a s t a l l e n z a g e n z i c h g e n o o d z a a k t om d e n b r o d e h e t v a d e r l a n d t e v e r l a t e n : e r was h a a s t g e e n m o g e l i j k h e i d z i c h e e n t o e k o m s t t e v e r z e k e r e n o p d e e i g e n a r b e i d s m a r k t , l a a t s t a a n e r e e n o r d e n t e l i j k g e z i n t e s t i c h t e n . De r e d e n e n z i j n v e l e r l e i e n ons trouwens a l l e goed bekend. Waar g i n g h e t d a n h e e n '? Welke " l o k r o e p d e r v e r t e n " k l o n k a l s e e n s i r e n e i n d e o r e n om h e t e r o p t e wagen Y De m e e s t e n v e r k o z e n h e t " l a n d v a n d e d o l l a r " ,
omdat men w e l e e n s g r a a g
g e l o o f d e d a t men d a a r d e boom met d e g o u d e n d o l l a r s zomaar v o o r h e t afplukken vond...
A n d e r e n t r o k k e n n a a r h e t meer n a b i j e F r a n k r i j k . Deze
s t r e e k werd immers ook i n e e n a n d e r e vorm v a n b r o o d w i n n i n g d r u k a a n g e d a a n door t a l van s e i z o e n a r b e i d e r s , d i e maandenlang h e t o u d e r l i j k e dak v e r l i e t e n om b i j d e z u i d e r b u r e n o p d e b i e t e n a k k e r s o f d e g r a a n v e l d e n g e l d t e v e r d i e n e n . Enkele emigranten zochten h e t i n de toenmalige v e r r e B e l g i s c h e kolonie,
het
e e n s z o r i j k e Kongo, nu Z a ï r e . Een p a a r s l e c h t s z i j n o n s b e k e n d d i e h e t i n Duitsland beproefden. H i e r b i j drukken w i j e e n s i m p e l e , maar h e e l e n a l o p e n h a r t i g e b r i e f a f van zo e e n l a n d v e r h u i z e r d i e n a a r Amerika t r o k . We l e z e n e r e n k e l e v e e l z e g g e n d e h e r i n n e r i n g e n a a n z i j n o o r l o g s e l l e n d e (1914-1918)
; het g e t u i g t van z i j n
v r o o m h e i d , d i e hem " v e r t r o u w e n i n d e n H a l l e r h o o g s t e s c h e n k t " ; o v e r z i j n t e r e c h t e v r e e s voor nieuwe v i j a n d e l i j k h e d e n ,
weerom v e r o o r z a a k t d o o r
dezelfde buren aan de oostergrens.
( 1 ) Om b e g r i j p e l i j k e r e d e n e n v a n p r i v a c y w e r d e n d e namen u i t g e w i s t . Met b i j z o n d e r e d a n k a a n d e b e z i t t e r v a n d i t s c h r i f t d i e o n s d i t welwillend i n bruikleen gaf.
A l h o e w e l we e n i g s z i n s g e a m u s e e r d k u n n e n n e e r k i j k e n o p d e n i e t - f o u t l o z e t a a l , g e t u i g t h e t e p i s t e l t o c h v a n e e n mooie, v e r z o r g d e vormgeving e n h e t h e e l v l o t l e e s b a a r s c h r i f t . V e r g e t e n we n i e t d a t we h i e r t e d o e n h e b b e n met e e n a r b e i d e r d i e n o o i t v e r p l i c h t was g e w e e s t o n d e r w i j s t e volgen, v e r m i t s h i j reeds i n de e e r s t e wereldoorlog s t r e e d ( 1 ) . V e r d e r e b e o o r d e l i n g l a t e n we g r a a g a a n d e l e z e r o v e r .
A . HUYLEBROEK.
( 1 ) De w e t o p h e t v e r p l i c h t o n d e r w i j s w e r d u i t g e v a a r d i g d op 19 m e i 1 9 1 4 , n a jarenlange voorbereidende s t u d i e s en een harde, langdurige s t r i j d t i j d e n s d e d e b a t t e n i n d e kamer e n s e n a a t . ( Z i e h i e r o v e r 1 . M é l o t i n " ~ i s t o i r ed e l a B e l g i q u e c o n t e m p o r a i n e " , tome t r o i s i è m e , p . 5 7 , m a a r v o o r a l i n 2 . p o l i t i e k van z i j n t i j d " ,
p.
"Prosper P o u l l e t en de
1 1 9 . d o o r L. M o y e r s o e n .
P o u l l e t w a s n a m e l i j k d e a u t e u r v a n d i e w e t ; h i j w a s t r o u w e n s op d a t moment M i n i s t e r v a n K u n s t e n e n W e t e n s c h a p p e , w a a r o n d e r o n d e r w i j s uiteraard ressorteerde).
.-i /...'
t I.
L-.
?
(.Z!{.
..
' f
-. . .
''
:
.
T>-, p
: . . , .
'
/
'7
/
&
f? ;<. -
e-
&;2-:<;:;..?,,..c...< 11
L:-/.' :,i ;:::;;<.c.-;L.Q 2 ,L L L LlQ-6. 6
/=,.
,,,
.J
I
.
L i . ...;
...
. , ...... C
. . .
,
..-<.-i. .!.. C < d 2 . $ .
. r. ., :...
,,;
.>
,.
...
<*+.c-fi <:%L
2
L . ! ' . - - . , .:
.
.--$?t-
;
, '
..i: 4:.
GENOOTSCHAP VAN DE H .
FRANCISCUS XAVERIUS TE KERKSKEN
Op 3 mei 1869 w e r d d o o r p a s t o o r Van H o e y m i s s e n h e t " G e n o o t s c h a p v a n d e Heilige Franciscus-Xaverius
"wettelijk"
ingericht.
De l e d e n b e t a a l d e n e e n b i j d r a g e v a n O,2O f r . Z i j k r e g e n i n r u i l e e n gezongen m i s b i j hun o v e r l i j d e n . Leden v a n d e Aardeweg ( n u T e r l i c h t )
Leden v a n d e n B o e k e n t
J a n B a p t . Vyverman
E m i e l Fermon
J a n B a p t . Van O n d e r b e r g h
V i c t o r Fermon
Frans Sienaert
L o u i s Van Impe
C a s i m i r De T r o y e r
D o n a t u s Van L o n d e r s e l e
C a m i e l De T r o y e r
Domien De Bodt
F r a n s Eeckhout
J a n B a p t . De Bodt
Bernard Eeckhout
K a m i e l De M u y t e r
J a n Rapt.
P h i l e m o n De Smet
Scheerlinck
F r a n s De Leeuw
F r a n s Moock
J a n Bapt.
C h a r l e s Moock
Spitaels
P e t r u s De Neve
Charles Baetens
E l i g i u s De Neve
J a n Bapt. Roelandt
J o z e f De Pauw
Leon R o e l a n d t
Jozef Baetens
Leander Roelandt
Domien S c h o u p p e
Donatus Roelandt
K a r e l Bae t e n s
Jozef Scheerlinck
P e t r u s De M e e r l e e r
J a n Bapt. Raes
D e s i d e r i u s De M e e r l e e r
C a m i e l De R i j c k
Edmond Van d e n S t o c k
J o a n n e s De R i j c k
D o n a a t Van Impe
Frans Roelandt
Kamiel G h i j s e l s
L e a n d e r De Pauw
Karel Ghijs e l s
K a m i e l De S c h r i j v e r
Donaat G h i j s e l s
P e t r u s De Smet
Jan Bapt. G h i j s e l s
Donatus S i e n a e r t
C o n s t a n t Van d e r S m i s s e n V i c t o r V a n d e r Haegen F r a n s Coppens R. L i e v e n s
Bron : P a r o c h i a a l a r c h i e f .
Naar a a n l e i d i n g van L i e d e k e r k e 900 j a a r v e r s c h i j n t e r een k i j k William, stuur.
en leesboek
'LIEDEKERKE',
uitgegeven door Cobbaert
o n d e r a u s p i c i ë n van de C u l t u r e l e Raad en h e t gemeentebe-
H e t omvat de o o r s p r o n g en de o n t w i k k e l i n g van L i e d e k e r k e ,
u i t l e g o v e r de g e s c h i e d k u n d i g e b e t e k e n i s van h e t o u d s t gekend dokument u i t 1092,
de o n t w i k k e l i n g van h e t gemeentewapen,
k l a r i n g van h e t l o g o van L i e d e k e r k e 9 0 0 - j a a r oude p r e n t k a a r t e n en f o t o ' s met u i t l e g , straten,
kerk,
windmolens,
St.Antoniusschool,
Mulhof,
H e t f o r m a a t i s 1 5 o p 2 1 cm,
en v e r d e r nog 39
waaronder h e t gemeenteplein,
stationsgebouw, fanfares,
de v e r -
ommegang
'Ter Muilen',
enz.
s t e r k ingebonden en v o o r z i e n van een
duurzame g e p l a s t i f i c e e r d e k a f t . P r i j s : 495 fr. voor 10 jan.
+ 5 0 fr v e r z e n d i n g s k o s t e n b i j v o o r i n t e k e n i n g
1992
Cobbaert William,
,
t e s t o r t e n op r e k e n i n g 081-9599790-36
i j e u v e l k o u t e r s t r a a t 32,
Liedekerke
-
van
nadien
5 9 5 fr. ( V o o r i n t e k e n a a r s k u n n e n o o k h u n b o e k a f h a l e n t i j d e n s d e heemk u n d i g e t e n t o o n s t e l l i n g i n de z a a l 'De Warande'
2 f e b r u a r i 1992.
-
Opperstmat 31 1770 Liedekerke
tel. 053166.6039
van 25 j a n .
t o t
