Archeo-logisch. Stagemap. Archeo-logisch. Stagemap. toch! toch? Archeo-logisch. Archeo-logisch. Handleiding leerkracht

h c s i h g c s o i l o e h AArrcc ch? o

t

h c s i h g c s o i l o e AArrcch toch!

Handleiding leerkracht Educatief pakket rond archeologie voor derde graad lager onderwijs en eerste graad secundair onderwijs.

p a m e SSttaag

Ten geleide De Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst RADAR is één van de diensten – naast Erfgoedcel TERF en BROERE bibliotheken – binnen de werking van Projectvereniging BIE, een intergemeentelijk samenwerkingsverband tussen de gemeenten Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Lichtervelde, Moorslede, Roeselare en Staden. RADAR staat in voor de coördinatie en ondersteuning van alles wat archeologie en bouwkundig erfgoed aangaat in de regio. Concreet werken we rond advisering, opvolgen & begeleiden van projecten, inventarisatie & onderzoek, ontsluiting & publiekswerking. Telkens er een archeologisch onderzoek plaatsvindt binnen één van de zeven gemeenten worden de nodige stappen ondernomen om via publieksactiviteiten, zoals werfbezoeken of lezingen, het draagvlak voor archeologie te verbreden. Vaak nodigen we klassen uit de omgeving uit om de archeologen eens aan het werk te zien en krijgen ze toelichting over wat archeologie precies inhoudt. Dit terreinbezoek kan voorbereid of naderhand aangevuld worden in de klas a.d.h.v. het hier voorliggende educatief pakket ‘Archeo-LOGISCH TOCH!’. Het pakket is bedoeld voor leerlingen (10- tot 14-jarigen) uit de derde graad van het lager onderwijs (5de-6de leerjaar) en de eerste graad van het secundair onderwijs (1ste-2de middelbaar). Op een ontdekkingsgerichte en interactieve manier leren ze de wereld van de archeologie en het werk van de archeoloog kennen. De opdrachten zijn opgebouwd rond de zeven deelnemende gemeenten met documentatie die grotendeels uit deze regio (de ruime Mandelvallei) afkomstig is. Archeologie is immers ook in ieders ‘achtertuin’ aanwezig. Ontdek het zelf op Erfgoedbank Midwest (www.erfgoedbankmidwest.be) waar geleidelijk aan de archeologische objecten uit onze regio ontsloten worden voor het grote publiek. Volg verder zeker ook de archeologische projecten op via www.bieradar.be/projecten en blijf op de hoogte van de komende publieksmomenten via onze nieuwsbrief en https://www.facebook.com/ ProjectverenigingBIE#!/ProjectverenigingBIE. Veel plezier op jullie archeologische ontdekkingstocht!

Willem Hantson Stafmedewerker Archeologie RADAR [email protected] / 0497 48 18 40

1. INLEIDING (ca 20 min) INSTAP

Vertel dat je een tijdje geleden onderstaande advertentie las in de krant.

GEZOCHT De archeologische dienst RADAR zoekt dringend stagiair(e)s om hun team te versterken. Onmiddellijke indiensttreding. Geen ervaring vereist. RADAR voorziet ‘spoedcursus archeologie’. Na stageperiode mogelijkheid tot bezoek aan echte opgraving in de streek.

“Echt iets voor onze klas! Ik heb contact opgenomen met RADAR. Kobe, één van de archeologen, was super enthousiast. Ik ben het nodige materiaal gaan ophalen, hij heeft me een woordje uitleg gegeven en vandaag kunnen we al aan de slag. We moeten wel eerst een spoedcursus archeologie volgen en slagen in de bijhorende test!”

* *

Weet iemand eigenlijk al iets over archeologie? Is er iemand die al wat ervaring heeft in de archeologie?

SPOEDCURSUS ARCHEOLOGIE

Verdeel de klas in 10 groepjes. Leg voor elk team een schrijfbordje met krijt en een spoedcursuscollage (met het woord ‘spoedcursus’ naar boven gericht). Groepjes van drie leerlingen kan je een extra exemplaar van de spoedcursus geven. Op jouw teken mogen de spoedcursussen worden omgedraaid. Vanaf dat moment krijgt iedereen precies vijf minuten de tijd om de prent met algemene archeologiekennis zo goed mogelijk te bestuderen en zoveel mogelijk te onthouden. Daarna worden de collages terug omgedraaid.

DE ARCHEOLOGIE-TEST

Stel tien meerkeuzevragen over archeologie (zie volgende pagina). Na iedere vraag overlegt en noteert elk groepje een letter op het bordje. Wie fout antwoordt moet zijn antwoordbordje indienen en aansluiten bij een ander groepje. De klas is geslaagd als minstens één groepje tot bij de tiende vraag kan komen en deze ook juist beantwoordt. Wat als alle antwoordbordjes zijn ingediend, nog voor je bij vraag tien bent gekomen? Dan kunnen de bordjes in een speciale ronde worden terugverdiend. Stel hiervoor alle vragen die tot dan toe aan bod kwamen nog eens opnieuw maar geef geen mogelijke antwoorden. Wie het antwoord weet steekt zijn vinger in de lucht. Antwoord die juist, dan krijgt hij/zij terug een bordje.

VRAGEN ARCHEOLOGIETEST 1. Wat betekent het woord archeologie? A. Kennis van het oude (juist) B. Kennis van de aarde 2. Een archeoloog bestudeert de geschiedenis aan de hand van een bepaald soort bronnen. Welke bronnen? A. Geschreven bronnen B. Niet-geschreven bronnen (juist) 3. Ötzi is de naam van… A. Een ijsmummie (juist) B. Een piramide C. Een archeoloog 4. Voor een archeoloog begint met een opgraving, worden in de grond grachten van 2m breed uitgegraven. Wat is de naam van zo’n kijkvenster? A. Proefsleuf (juist) B. Testgat C. Artefact 5. Wat betekent ‘context’ voor een archeoloog? A. Studie van de bodemlagen B. De vindplaats van een voorwerp gemaakt of gebruikt door de mens (juist) C. De kennis over de verschillende vormen van gevonden voorwerpen 6. Wisten jullie dat er ooit in ons land een dinosaurus werd opgegraven. Het was een iguanodon. In welke stad werd het skelet gevonden? A. Dinant B. Lascaux C. Bernissart (juist) 7. Howard Carter is een archeoloog. Wat was zijn belangrijkste vondst? A. Het graf en het masker van Toetanchamon (juist) B. De stad Troje. 8. In onze cultuur delen we de geschiedenis op in verschillende periodes. Welke van volgende drie periodes is de oudste? A. De bronstijd B. De ijzertijd C. De steentijd (juist) 9. De steentijd is een belangrijke en lange periode in de archeologie. Ze wordt opgedeeld in drie tijdsblokken: de oude steentijd, de midden steentijd en de nieuwe steentijd. De nieuwe steentijd heet ook wel: A. Mesolithicum B. Neolithicum (juist) C. Paleolithicum 10. Een archeoloog zoekt zijn bronnen onder de grond. De grond bestaat uit verschillende bodemlagen. Waar vindt een archeoloog de oudste vondsten? A. In de onderste lagen (juist) B. In de bovenste lagen

2. DE STAGE (ca 50 min) Voor de stage mogen de leerlingen weer samenwerken (idealiter per twee). In de koffer is er materiaal voorzien voor maximum 10 groepjes. Elk team krijgt één stagemap, één archeo-KIT en stagebladen. Deze laatste moet je zelf kopiëren (bijlage 2 in deze handleiding) of printen (USB-stick) voor het aantal leerlingen van je klas.

Wat wordt er verwacht van de stagiairs?

In de stagemap zitten 8 e-mails. Het is de bedoeling dat de leerlingen de mails lezen en opvolgen. Er staat bij elke mail een begeleidend woordje en een opdracht van Kobe. De leerlingen maken aantekeningen op hun stagebladen. Hiervoor krijgen ze maximum 40 minuten de tijd. Verzamel na deze stage-opdracht alle stagemappen (met daarin 10 e-mails) en archeo-KITS (lijstje met inhoud in KIT zelf) alvast terug in de koffer. Laat de leerlingen goed nakijken of alle materiaal terug op zijn plaats zit. Zo kan een volgende klas ook zonder problemen aan de slag met het pakket.

3. TEAMVERGADERING (ca 30 min) Op de teamvergadering zal de agenda van de week worden besproken. De leerlingen moeten hier als stagiairs uiteraard bij aanwezig zijn. Ze zullen de verzamelde informatie uit de stagemap zeer goed kunnen gebruiken. Om de vergadering makkelijk te leiden open je ‘teamvergadering.PDF’. Je kan het vinden op de USB-stick in de koffer. Zet dit document via ‘Beeld’ in ‘modus volledig scherm’. Projecteer je beeldscherm door middel van een beamer of een digitaal bord zodat de hele klas mee kan kijken. Op de volgende pagina’s kan je aflezen wat er gezegd moet worden bij de presentatie. Druk telkens op enter om door te gaan naar het volgende beeld.

Projector nodig!

hh c s i g c s o i l AArrccheo toch!

TEKST PRESENTATIE TEAMVERGADERING

1

nngg i r i e r e d d a a mvveerrgg tteeaam

Welkom op de teamvergadering. Kobe vroeg me om de lopende projecten van RADAR even met jullie door te nemen. Jullie hebben van alles voorbereid. Neem er dus zeker je stagebladen bij.

2 RADAR vond in de gemeente Staden enkele werktuigen uit de steentijd.

3

Kobe gaf jullie de opdracht om deze werktuigen grondig te beschrijven. Is dit gelukt? Laat enkele teams aan de hand van hun notities hun voorwerp beschrijven. Kunnen de anderen raden over welk werktuig het gaat? Precies en nauwkeurig werken is een zeer belangrijke eigenschap van een archeoloog. Alleen op deze manier kan een onderzoek correct verlopen.

4

Een archeoloog bestudeert niet alleen de vondsten. Ook de plek van de opgraving, de context, is van uiterst belang want daar zijn allerlei sporen te vinden. Jullie hebben voor Kobe een fragment van een sporenfoto uitgetekend op schaal. Neem je tekening er even bij. Hebben jullie nauwkeurig en precies genoeg gewerkt?

5 Vinden jullie je eigen tekening terug?

6 Hier zie je de oplossing.

7

Het meten en tekenen gebeurt vandaag vaak door middel van digitale media: GPS, computerprogramma’s, opmetingsapparatuur,... Je kan je wel inbeelden dat dit veel sneller en nauwkeuriger gaat dan met de hand. Weten jullie trouwens ook waarom dit soort tekeningen zo belangrijk zijn voor een archeoloog? Laat de klas hier even luidop over nadenken.

8

Tijdens een opgraving zal de archeoloog de sporen in de bodem beetje per beetje weghalen. Achteraf is er in de grond dus niets meer te vinden. Na een opgraving wordt het terrein weer in gebruik genomen of bebouwd. Alle informatie over sporen en vondsten zal na de opgraving dus nog enkel terug te vinden zijn in de gemaakte notities en tekeningen van de archeologen.

9

10

Kobe nam al even de tijd om zijn aantekeningen over Zandberg te bestuderen. Hij vermoedt dat het hier gaat om sporen van een middeleeuwse woning. Om dat te bevestigen zal hij op de vondsten en sporen nu extra onderzoek laten uitvoeren. Jullie kwamen tijdens de stage al in contact met dit soort onderzoek. Jullie bekeken namelijk de analyse van dit bodemstaal uit Roeselare. Wie kent nog de precieze inhoud van dat staal? Van wat zou dit staal volgens jullie een rest kunnen zijn?

11

Het bodemmateriaaal uit je archeo-KIT was afkomstig uit de zwarte lijn op deze foto. Volgens Kobe gaat het hier om een brandrestengraf. In het verleden werden doden verbrand op een brandstapel. De resten van de brandstapel en van de verbrande beenderen werden daarna in een kuil gegooid. Zo’n kuil noemen we nu een brandrestengraf. Nu moet Kobe zijn vondst nog proberen te plaatsen in de tijd. Dat heet ook wel ‘dateren’. Er bestaan verschillende methodes om dat te doen.

12

Zo is er de methode van de typologie. Ik geef een voorbeeld: Bij dit brandrestengraf in Izegem vond Kobe een rode schaal. Zo’n soort potten zijn al vaak gevonden en veel bestudeerd. Door de vorm of het type te vergelijken met tekeningen uit deze studies kan hij meteen een heleboel te weten komen. Kobe vroeg jullie een handje toe te steken bij dit onderzoek uit Izegem. Is dit gelukt?

13

Wat is de benaming van deze schaal? Wat is de datering? Om nog meer zekerheid te hebben over de datering kan hij een houtskoolspecialist laten uitzoeken op welk moment in de geschiedenis de houtskool precies verbrand is. Een archeoloog moet een gevonden spoor of artefact dus op heel veel verschillende manieren laten onderzoeken. Alle gevonden informatie brengt hij samen in een verslag. Dan pas kan hij alle puzzelstukjes samen leggen om zo te proberen de vondst te begrijpen.

14

Bij de munten uit Moorslede werd dit al gedaan. Een stagiaire van RADAR verzamelde de informatie in een verslag. Bij dit onderzoek hadden de archeologen wel wat geluk want een getuige kende het ware verhaal van de munten. Kobe wou toch nog even checken of deze getuigenis van Germain Bekaert wel kon kloppen. De munten zouden door Roger begraven zijn tussen 1948 en 1962. Het zou om waardeloze munten gaan. Hebben jullie dit uitgezocht? Kan het verhaal kloppen? Oplossing: Ja De jongste munt uit de schat (type mijnwerker) was in omloop van 1951 tot 1970. Voor 1951 bestond deze munt nog niet. De schat kan dus zeker niet begraven zijn voor het jaar ’51. Het grootste aantal munten van de muntschat is van het type Michaux. Ze werden ontmunt in 1955 en waren sindsdien dus waardeloos.

15

Nog enkele laatste puntjes te bespreken op onze teamvergadering. Hebben jullie de cirkels op de satellietfoto’s uit Lichtervelde gevonden?

16

De cirkels worden gevormd door hoger groeiend gras en graangewas. De sporen van het verleden zijn dus deze keer niet onder de grond, maar wel boven de grond te zien. Hoe zouden deze cirkels er komen?

17

Deze tekening toont hoe het zit! Wie kan de passende uitleg geven?

* * *

Op een bodem met steenresten van bijvoorbeeld een muur, zullen planten niet goed groeien. Ze krijgen namelijk minder water en voedingsstoffen. Op een bodem zonder resten zullen planten normaal groeien. Op een bodem waar vroeger een gracht of put was, groeien de planten hoger omdat daar meer water en voedingsstoffen aanwezig zijn.

Kobe gaat nu met andere archeologen bespreken of de opgraving daar zinvol is. Een onderzoek opstarten is een heleboel werk en kost best wel wat centen. Het is dus altijd een moeilijke beslissing!

18

YZ Mia

Jeroen

19

Jullie dachten ook al even mee over de mogelijke opgravingsplannen in Hooglede. Wie was voor? Wie was tegen? Laat de leerlingen hun keuze argumenteren. Ik zal jullie advies en jullie argumenten zeker doorgeven aan Kobe. Jullie maakten tijdens de stage al kennis met een heleboel opgravingen uit de streek. Op dit landkaartje zie je ze nog even allemaal samen. Je kan ook zien dat er een rivier stroomt door het gebied: De Mandel.

C. LICHTERVELDE Wat? Grafcirkels Waar? Bronstijd

B. HOOGLEDE

Opgraving nog niet uitgevoerd.

B A. STADEN

Doorheen de tijd kwamen veel mensen langs deze rivier leven en wonen. Door hun aanwezigheid bleven er hier in de streek heel wat sporen achter in de grond.

C D

A

D. ROESELARE

Wat? Brandrestengraf Waar? Romeinse Tijd

Wat? Werktuig Waar? Steentijd

G F E E. MOORSLEDE

Wat? Muntschat Waar? Nieuwe Tijd

F. IZEGEM

Wat? Terra Sigillata Waar? Romeinse Tijd

G. INGELMUNSTER

Wat? Woonhuis Waar? Middeleeuwen

Kobe heeft me beloofd om ons op de hoogte te houden van volgende opgravingen in de streek. Als we dat willen, mogen we zelfs even gaan kijken hoe een opgraving er in het echt uitziet. Ziezo de teamvergadering zit er op. Proficiat, jullie hebben de stage van RADAR goed doorlopen.

n e m r e t g d n i n ei nvermeld bro

p a m e g a a t SSt bijlage 1

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 17 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Mieke Verdonk Onderwerp: Mail 1: archeologie in West-Vlaanderen Aan: [email protected]

Mijn naam is Mieke Verdonk. Ik ben journaliste en werk momenteel aan een artikel over archeologie in West-Vlaanderen. In mijn tekst vermeld ik graag de dienst RADAR. Ik heb begrepen dat jullie archeologisch onderzoek doen in de provincie. Welke gemeenten behoren precies tot jullie onderzoeksgebied? Is het mogelijk om mij zo snel mogelijk antwoord te geven op deze vraag? Alvast bedankt voor een mailtje terug! Met vriendelijke groeten, Mieke Verdonk Freelance journaliste

aartje van k n e e it z er ren in e d n a la V t s We it. je archeo-k

Zie kaartje radar-regio op stageblad. Vul jij nog de namen aan van de 7 gemeenten? dan kunnen we dat doormailen naar mieke.

kobe

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 18 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Jean Bourgeois Onderwerp: Mail 2: onderzoek van lucht- en satellietfoto’s Aan: [email protected] _ 1 bijlage, 970 KB

Beste, Uit onderzoek van lucht- en satellietfoto’s stelden we vast dat er in het oosten van de gemeente Lichtervelde, ter hoogte van de autosnelweg E403, op de bodem meerdere cirkels te zien zijn. Deze cirkels zijn gevormd door hoger groeiend graangewas/gras. We raden jullie aan om deze beelden van naderbij te bekijken. Is deze locatie interessant voor verder archeologisch onderzoek? Bijlage: Satellietfoto Prof. Dr. Jean Bourgeois Vakgroep Archeologie Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Universiteit Gent

fcirkels a r g n e d u ls zo ijn. deze cirke ronstijd kunnen z uit de b eite waard om mo ze Zeker de kijken. Vind jij de o? t e even te b g op de satellietfo . u cirkels ter an op je stageblad duid ze a ter nog la r e t e h n We hebbe de teamvergadering. over tijdens

PS: in de archeo-kit vind je een vergrootglas. :-)

BIJLAGE email 2: Satellietfoto Lichtervelde

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 19 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Mevr. Putmans <Stedenbouw Roeselare> Onderwerp: Mail 3: vooronderzoek bodem Aan: [email protected]

Geachte, Het Heilig-Hartziekenhuis wil een nieuw complex bouwen in Roeselare. Zoals in de wet voorzien, moet eerst worden uitgezocht of er zich in de bodem van dit terrein eventueel resten uit het verleden bevinden. Doen jullie het nodige om dit dossier op te volgen? Hoogachtend, Mevrouw Putmans Dienst Stedenbouw / Ruimtelijke Planning Departement Stadsontwikkeling Stad Roeselare

opgestart: is k e o rz e d n ro Het voo aa kt en m ge n e v u le fs e er zijn pro oorgestuurd d l a a t s m e d o b ontvingen er werd een n re te is g r e e . o naar het lab van het n te a lt u s re e d we demstaal o b ie z ( k e o rz bodemonde -kit). o he rc a in 0 4 1 1 r-O-

foto’s op achterkant

een vreemde vondst? Wat denk jij hierover? Van wat zou dit een rest kunnen zijn? graag jouw mening of theorie op het stageblad!

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 20 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Fanny <poetsdienst> Onderwerp: Mail 4: probleempje Aan: [email protected]

Dag Kobe, Ik zit met een serieus probleem. Gisteren heb ik tijdens het poetsen mijn natte vod op je bureau laten liggen. De papieren die eronder lagen zijn niet meer leesbaar... Wat moet ik doen? Hopelijk is het niet te erg! Ik heb er de hele nacht niet van geslapen. Fanny.

Fanny toch, mogelijk? hoe is het in godsnaam grrr...

Heel dringend! Op het blad stond de beschrijving van een werktuig uit de steentijd. deze vondst uit een opgraving te Staden moet morgen verstuurd rdam. worden naar een gespecialiseerd team in amste de beschrijving is absoluut noodza kelijk voor het onderzoek. Het werk moet opnieuw! Zelf heb ik hier geen tijd meer voor. ik reken op jou!

neem de replica van het werktuig uit je archeo-kit en vul de beschrijving zo precies mogelijk aan op je stageblad. Bedankt! kobe

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 21 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Bram Monument Onderwerp: Mail 5: opgravingen op de Zandberg Aan: [email protected]

Hoi hoi! Deze morgen zijn we begonnen met de opgraving op de Zandberg in Ingelmunster. We hebben een terrein van ca. 4.000 m2 afgegraven. De teelaarde werd met een kraan verwijderd zodat de archeologische sporen zichtbaar werden. Deze zijn ondertussen reeds afgebakend. Ik voorzie morgennamiddag te kunnen beginnen met het fijnere opgravingswerk. Breng jij de doorgestuurde sporen al even in kaart? Groetjes en tot morgen! Bram Monument Vandekerckhove NV

je een d in v t i k o e h in de arc renfoto o p s e d n a v fragment e. deze rd u u t rs o o d m a die Br ien mogelijk d in ( d in le k r e zou v worden n e t e o m ) /5 1 in schaal tageblad. s je p o d n e uitgetek

maak gerust gebruik van de rolmeter, de lat en de kleurpotloden.

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 22 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Tony Verscherven Onderwerp: Mail 6: druk druk druk Aan: [email protected] _ 1 bijlage, 29,2 KB

Betreft: typologie aardewerk Izegem Beste, Bedankt voor je mail. Ik begrijp dat jullie zo snel mogelijk antwoorden willen over de opgegraven potten, maar ik ben nog niet volledig klaar met het onderzoek. Het is hier druk, druk, druk! In het archief heb ik wel een heleboel gedetailleerde tekeningen liggen van oude potten (zie bijlage). Misschien zit jouw pot er tussen? Zo ja, dan kan je direct zien in welk tijdsvak je vondst thuishoort. Ik doe hier gauw verder! Als je nog vragen zou hebben, bel me dan zeker even op! Gegroet! Tony Verscherven Conservatie en restauratie Gespecialiseerd in keramiek

enkele foto’s je d in v t i k o he in de arc opgravingen in e d it u t o p e z n van o vergelijken ’s o t fo e z e d je izegem. kan tekeningen? e rd u u t s e rg o o d met de tussen? Zit onze pot er benaming te is ju e d je n a indien ja, k geblad. ta s je p o n re te o en datering n

BIJLAGE email 6: typologie AFRIKAANSE EN OOSTERSE TERRA SIGILLATA

� Bord ‘Hayes 59 B’ (320-420 n.chr.)

romeins aardewerk met een rode afdekkingslaag, vaak voorzien van een stempel (= sigilla) van de pottenbakker.

� Bord ‘Hayes 61 B’ (400-450 n.chr.)

� Bord ‘Hayes 104 a’ (530-580 n.chr.) ZUID-GALLISCHE TERRA SIGILLATA

Versierde kom ‘dragendorff 36’ (70-150 n.chr.)

Ondiepe kom ‘dragendorff 37’ (60-150 n.chr.)

kom ‘dragendorff 27’ (10-100 n. chr.) Versierde kom ‘dragendorff 29a’ (10-40 n. chr.) Bord ‘dragendorff 15/17’ (30-110 n. chr.)

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 23 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Jeroen Onderwerp: Mail 7: afspraak Aan: [email protected] _ 1 bijlage, 21,4 KB

Beste, In het archief van de bibliotheek vond ik deze prent van een belangrijke veldslag in onze gemeente (zie bijlage). Het gevecht moet plaats hebben gevonden op het einde van de 18de eeuw op de Gitsberg te Hooglede. Ik sprak al met heel wat bewoners over dit stukje geschiedenis. Iedereen is geboeid en vraagt zich af wat er zich op de Gitsberg onder de bodem zou kunnen bevinden. Wapens? Goudstukken? Skeletten? Deze geschiedenis zou onze gemeente op de landkaart kunnen zetten! Is er een mogelijkheid dat er in de toekomst een archeologische opgraving gepland wordt op deze locatie? Ik zou graag een afspraak maken met RADAR om mijn idee te bespreken. Is dit mogelijk? Hoogachtend, Jeroen

in archeo-kit r deze veldslag. ik kreeg per post ook al een brief ove lees je deze even na? Wat denk jij? Opgraven of niet? die van mia? kies je eerder de kant van Jeroen of adering. erg We bespreken dit zeker op de teamv kobe

BIJLAGE email 7: slag van Hooglede

Mailbox

K

zoek email

O

Folders

8 e

Inkomend 24 Verstuurd 33 Reclame 46 Prullenmand 72

» Ô p

ànieuw ~antwoord »stuur door qverwijder _ b Van: Annelies <stagiaire> Onderwerp: Mail 8: stageverslag muntschat Moorslede Aan: [email protected] _ 1 bijlage, 3,7 MB

Dag Kobe, Zoals gevraagd heb ik de ‘schat’ uit Moorslede bestudeerd en beschreven. Ik heb alle munten bekeken, benoemd en opgenomen in een tabel. In bijlage ook nog een foto van de muntschat, de getuigenis van Germain Bekaert en informatie over de munten. Met deze opdracht rond ik graag mijn stage af. Alvast bedankt voor alles. Ik heb heel veel bijgeleerd en misschien tot later. Annelies, Stagiaire Archeologie voor RADAR.

annelies, onze vorige stagiaire, heeft een verslag gemaa kt de over de muntschat in moorslede. Zou getuigenis van germain kunnen kloppen? dat zou fantastisch zijn!

stageblad t he p o n ge ra v de helpen je vooruit! groetjes, kobe

BIJLAGE email 8: muntschat

Getuigenis Germain Bekaert Heemkundige Kring Moorslede Een vijftal jaar geleden was ik op bezoek bij Roger Grymonpon, de vroegere tuinman van pastoor Pyck. Roger diste toen het verhaal op dat hij van zijn werkgever, pastoor te Moorslede van 1948 tot 1962, ooit een zak munten had moeten begraven. Bij de omhaling in de kerk bleken er namelijk regelmatig oude waardeloze munten in de schaal en missiezakjes te belanden. Om te vermijden dat die munten weer in handen van de kerkgangers zouden terechtkomen en dus ook weer in de omhaling, dienden die geldstukken definitief te verdwijnen...

n e d n a l b e g SSttaa bijlage 2 n e m r e t g d n i n ei nvermeld bro

email 1

Stageblad 1

A. ................................................................................

a

B. .................................................................................

c B d

......................

C..................................................................................

g

D. ................................................................................

F

E. ................................................................................ F. ................................................................................. G. ................................................................................

email 2

email 3 ............................................................................................................... ............................................................................................................... ............................................................................................................... ............................................................................................................... ...............................................................................................................

e

email 4 Beschrijving artefact/prehistorie STADEN Artefact ligt met het kruisje naar beneden gericht!

artefactnummer:

Stageblad 2

1. Stel, je wil het artefact in een perfect passend doosje bewaren. Welke zouden de afmetingen van dit doosje dan moeten zijn? Maak gebruik van de schuifmeter. lengte: .............................................................. breedte: ............................................................. hoogte: ............................................................. 2. Welke vorm past best bij jouw artefact? Kruis aan wat past.

½ eivormig ½ pluimvormig ½ langwerpig ½ rond met stekels ½ rechthoekig ½ andere vorm:

...............................................

3. Welke kleuren vind je terug in jouw artefact. Kruis aan wat past.

½ zwartgrijs ½ donkergrijs ½ kiezelsteengrijs ½ lichtgrijs ½ witgrijs 4. Beschrijf met eigen woorden de zichtbare vlekken op je artefact. ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ 5. Hoe voelt jouw artefact aan? Kruis aan wat past.

½ glad ½ ruw ½ geribbeld ½ andere: ........................................................

Stageblad 3 email 5

noteer hier de letter die je kan zien op de achterkant van je grote sporenfoto.

½ email 6 Benaming: ....................................................................................................................................... Datering: .........................................................................................................................................

Stageblad 4 email 7 Wie steun je? Schrijf je naam onder Jeroen of Mia.

YZ mia

Jeroen

email 8 De munten uit de muntschat waren in omloop tijdens de ................. eeuw. Speelt het verhaal van Germain zich ook af tijdens deze eeuw?

½

ja

½

nee

In de muntschat zaten een heleboel verschillende munten. De jongste munt was in omloop van het jaar ................. tot het jaar ................. De schat kan dus niet begraven zijn voor het jaar................. Was Pastoor Pyck tijdens dat jaar pastoor van Moorslede?

½

ja

½

nee

Roger kreeg de opdracht van de pastoor om een zak ‘waardeloze munten’ te begraven. Het grootste aantal munten (1.978 stuks) waren van het type ................................. en hadden toen een waarde van ................. cent. In het jaar ................. hadden deze centen weliswaar geen enkele waarde meer. Is het mogelijk dat de munten waardeloos waren op het moment dat Roger ze begroef?

½

ja

½

nee

Kan het verhaal van Germain kloppen?

½

ja

½

nee

n e d n a l b e g SSttaa bijlage 2 n e m r e t g d n i n ei nvermeld bro

p a m e g a a t SSt bijlage 1

EINDTERMEN EINDTERMEN 3de graad lager onderwijs Wereldoriëntatie: Wereldoriënterend onderwijs is er op gericht dat kinderen: Basiscompetenties ontwikkelen die hen in staat stellen met vertrouwen zichzelf en hun omgeving steeds verder en diepgaander te exploreren. Interesse ontwikkelen voor het leven van mensen, nu en in het verleden, hier en elders in de wereld. Een basishouding van openheid en respect ontwikkelen tegenover natuur, mens en maatschappij. Basisvaardigheden ontwikkelen om zelfstandig met informatie te leren omgaan.

* * * *

Wiskunde Wiskunde – meten 2.2 – 2.4 – 2.8 Nederlands Spreken 1.8 - 2.3 Lezen 3.2 Strategieën 5.3 Sociale vaardigheden 3

Natuur: 1.1 - 1.2 – 1.6 Ruimte: 6.8 Tijd Historische tijd 5.7 – 5.9 Brongebruik 7

EINDTERMEN 1ste graad secundair onderwijs GESCHIEDENIS Kennis, inzicht en vaardigheden ivm het historisch referentiekader 2.1.1.3 Bevraging van het historisch informatiemateriaal 2.2.2.17 – 2.2.2.19 Historische redenering 2.2.3.21 Historische rapportering 2.2.4.23 – 2.2.4.24 Attitudes 2.3.25 – 2.3.26

BRONVERMELDING Spoedcursus

* Foto proefsleuf (Johan HOORNE & Liesbeth MESSIAEN (2011) Oekene Heilig-

Hartziekenhuis Roeselare-Menen. Rapportage archeologisch vooronderzoek 16/05 – 06/06/2011, GATE: p. 11.)

Archeo-KIT

* Kaart West-Vlaanderen (RADAR) * Fragment foto van archeologische sporen Zandberg Ingelmunster (Monument Vandekerckhove) * Fotootjes schaal HMS Izegem (Frederik WUYTS & Dimitri TEETAERT (2011)

Archeologisch proefsleuvenonderzoek. Izegem-Hondekensmolenstraat, Antea Group – GATE: p. 37. + Antea Group - GATE)

Stagebladen

* EMAIL 1: Kaart RADAR-regio (RADAR) * EMAIL 2: Satellietfoto Lichtervelde (http://nl.viamichelin.be) Stagemap

* EMAIL 2:

Satellietfoto Lichtervelde (http://nl.viamichelin.be)

* EMAIL 3:

Foto’s proefsleuven (Johan HOORNE & Liesbeth MESSIAEN (2011) Oekene Heilig

Hartziekenhuis Roeselare-Menen. Rapportage archeologisch vooronderzoek 16/05 – 06/06/2011, GATE: p. 11-12.) Foto aanleg proefsleuf (RADAR) Satellietfoto Roeselare (http://nl.viamichelin.be)

* EMAIL 6:

Prenten typologie (Francis Dieulafait, 2010, Copain de l’archéologie, p.234 & 235)

* EMAIL 7:

Prent slag van Hooglede, naar een schilderij van Jollivet, getekend door Loeillot en gegraveerd door Aubert senior (uit de collectie van Walter Decoker)

* EMAIL 8:



Foto muntschat (Bert ACKE & Gwendy WYNS (2011) Archeologische prospectie Patria Moorslede (prov. West-Vlaanderen) Basisrapport, Monument Vandekerckhove: p. 42.) Inventaris muntschat 1 Patria Moorslede (Bert ACKE & Gwendy WYNS (2011) Archeologische prospectie Patria Moorslede (prov. West-Vlaanderen) Basisrapport, Monument Vandekerckhove: p. 44.) Foto munten Michaux (http://users.skynet.be/peterdegroote/BelgFrank/BelgFrank-NED. html)

Presentatie teamvergadering:

* Pagina 2: Foto prehistorisch werktuig (RADAR) * Pagina 4-5-6: Foto van archeologische sporen Zandberg Ingelmunster (Monument Vandekerckhove) * Pagina 7: Digitale tekening Zandberg (Bert ACKE (red.), Nele EGGERMONT & Natasha

DERWEDUWEN (2012) Archeologische opgraving Zandberg Ingelmunster (prov. WestVlaanderen). Basisrapport conceptversie, Monument Vandekerckhove: Bijlage 2.) Pagina 8: Foto opgraving Zandberg (RADAR) Pagina 9: Reconstructie woning vroege ME (Wim DE CLERCQ, reconstructie gebaseerd op: VAN HEERINGEN et al. (1995) p. 137.) Pagina 11: Foto brandrestengraf HHRM Roeselare (Johan HOORNE & Liesbeth MESSIAEN (2011) Oekene Heilig-Hartziekenhuis Roeselare-Menen. Rapportage archeologisch vooronderzoek 16/05 – 06/06/2011, GATE: p. 28) Pagina 12: Foto grafgiften Hondekensmolenstraat Izegem (Frederik WUYTS & Dimitri TEETAERT (2011) Archeologisch proefsleuvenonderzoek. Izegem-Hondekensmolenstraat, Antea Group – GATE: p. 24.) Pagina 13: Foto ondiepe kom ‘Dragendorff 37’ (Frederik WUYTS & Dimitri TEETAERT (2011) Archeologisch proefsleuvenonderzoek. Izegem-Hondekensmolenstraat, Antea Group - GATE.) Pagina 14: Foto muntschat (Bert ACKE & Gwendy WYNS (2011) Archeologische prospectie Patria Moorslede (prov. West-Vlaanderen) Basisrapport, Monument Vandekerckhove: p. 42.) Pagina 15-16: Satellietfoto Lichtervelde (http://nl.viamichelin.be) Pagina 17: Tekening vorming grafcirkels (Francis Dieulafait, 2010, Copain de l’archéologie, p.17) Pagina 19: Kaart RADAR-regio (RADAR)

* * * * * * * * *