Anytime Anywhere Learning

VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

overkoepelende organisaties

aal

11:57

Pagina 47

1

Anytime Anywhere Learning

Nadine Libens Directeur Koninklijk Atheneum Sint-Truiden

1. Inleiding 2. Inpassing van het project op onze school 2.1. Nuttige gegevens over de school 2.2. Welke leerlingen en waarom deze leerlingen? 3. Ingebruikname van de toestellen 4. Laptopgebruik in de praktijk 4.1. Voordelen van de keuze voor laptops 4.2. Gebruik tijdens de lessen 4.2.1. Economie 4.2.2. Wiskunde 4.2.3. Informatica 4.2.4. Aardrijkskunde en geschiedenis 4.2.5. Talen 4.3. Gebruik buiten de lessen 4.4. Gebruik thuis 5. Opgedane ervaringen en leerwinst 5.1. Houding van de leerlingen 5.2. Houding van de ouders 5.3. Houding van de leerkrachten 6. Enkele tips 7. Financiering 8. Conclusies 8.1. Positief 8.2. Negatief

ict en onderwijsvernieuwing

afl. 2, oktober 2002, 47 beleid

VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

11:57

Pagina 48


aal

2

Krachtlijnen Dit artikel handelt over de mogelijkheid die leerlingen uit het secundair onderwijs wordt geboden om via de laptop overal te studeren, waar en wanneer ze willen. U kunt lezen waarom ons Koninklijk Atheneum voor dit project koos, welke de voor- en nadelen van het project zijn, hoe wij het project in de praktijk omzetten. Het artikel verschaft heel wat praktische informatie voor directies en leerkrachten die met ‘Anytime Anywhere Learning’ willen starten. Leerlingen 24 uur op 24 een laptop ter beschikking stellen is een vrij dure investering, maar het is een absolute meerwaarde voor de school.



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003


11:57

aal

Pagina 49

3

1. Inleiding aankondiging AAL-project

kadert in totaalopleiding, met de pc als centraal instrument

eigen leertraject

elke leerling van het zesde jaar een laptop

na twee jaar lijkt laptop onmisbaar geworden

Bij de aankondiging van het AAL-project in de Nieuwsbrief van het Gemeenschapsonderwijs, dacht ik: ‘Dit is iets voor onze school’. Studenten moeten inderdaad waar en wanneer ze willen kunnen studeren. Samen met mijn lerarenkorps overwoog ik daarom sterk om de leerlingen van het laatste jaar secundair onderwijs de kans te geven een eigen leerpad uit te werken, waarbij ze intensief gebruik zouden kunnen maken van de nieuwe media. Dit zou hen een stapje voor geven bij de overgang naar het hoger onderwijs en zou de motivatie bij de leerlingen alleen maar ten goede komen. Bovendien moet een school met haar tijd meegaan. Schoollopen is tegenwoordig meer dan onderwijs krijgen in een aantal vakken. Het moet een totaalopleiding zijn waarin de computer een centrale rol speelt en waarin nieuwe ontwikkelingen zoals die in het Nederlandse Studiehuis een plaats krijgen. Elke school die secundair onderwijs aanbiedt, moet laatstejaarsstudenten de kans geven om te bewijzen dat ze volwassen genoeg zijn om hun eigen leertraject te bepalen. Wijzelf wilden onze laatstejaars alvast die kans geven. De pedagogische begeleidingsdienst vond onze motivatie overtuigend genoeg en gaf de toestemming om in te stappen in het project. Van bij het begin kozen we voor de optie elke leerling van het zesde jaar een computer in plaats van een nieuwe computerklas. We besloten ook dat de school de laptops zou leasen. Na vier jaar worden de portables eigendom van de school. Na twee jaar AAL-project lijkt het wel alsof de laptop voor onze leerlingen een onmisbaar instrument geworden is. Zo vinden zij het heel normaal dat ze kunnen mailen naar leerkrachten en klasgenoten. Pen en papier hebben de baan moeten ruimen voor de computer.

2. Inpassing van het project op onze school 2.1. Nuttige gegevens over de school



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

11:57

Pagina 50


aal

4

Koninklijk Atheneum Tichelrijlaan 1 B-3800 Sint-Truiden Telefoon: (011)68 21 24 Fax: (011)69 73 48 E-mail: [email protected] Website: http://schoolweb.argo.be/KA/sint-truiden Aantal leerlingen (00-01): 222 Aantal leerlingen laatste jaar: 40 Aantal leerkrachten: 28 Directeur: Mevr. Nadine Libens Richtingen: Secundair-ASO Latijn-Wiskunde Wetenschappen-Wiskunde (enkel 3de graad) Economie-Wiskunde Moderne Talen-Wiskunde Latijn-Moderne Talen Economie-Moderne Talen Menswetenschappen-Moderne Talen Plaatselijke coördinator AAL-project: Mevr. Brenda Berden

2.2. Welke leerlingen en waarom deze leerlingen? ASO-leerlingen

kans om extra ICTkennis op te doen

Reeds vroeg in de voorbereidende fase hebben wij beslist om alle 6dejaars uit de richtingen Latijn-Wiskunde, Latijn-Moderne Talen, Wetenschappen-Wiskunde, Economie-Wiskunde en Economie-Moderne Talen aan het AAL-project te laten deelnemen. Het gaat hier dus enkel om leerlingen uit het algemeen vormend secundair onderwijs (ASO) aangezien het Koninklijk Atheneum Sint-Truiden geen technische of beroepsrichtingen aanbiedt. De leerlingen van de derde graad (5de en 6de leerjaar) hebben in ASO-richtingen geen of een zeer beperkt aantal uren informatica. Dankzij dit project krijgen de leerlingen de kans om extra kennis van ICT op te doen. Deze kennis is onontbeerlijk om te slagen in hun verdere studies (wat de meeste leerlingen van het ASO ook daadwerkelijk doen) en in hun beroepsleven. Maar ook leerkrachten worden op deze manier een beetje gedwongen om met de computer te leren werken. ICT is immers niet meer weg te denken uit onze hedendaagse samenleving. Een school kan zich niet meer veroorloven om leerlingen te laten afstuderen zonder of met weinig kennis van ICT.



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003


aal

11:57

Pagina 51

5

3. Ingebruikname van de toestellen Toshiba 2060 CDS laptop

overhandiging tijdens bijeenkomst met de ouders

De 27 Toshiba 2060 CDS laptops werden in de eerste week van september 1999 geleverd. De toestellen werden niet onmiddellijk aan de leerlingen uitgedeeld. Eerst moesten er nog enkele praktische punten afgewerkt worden zoals: • een eerste controle van de toestellen verrichten; • leasingovereenkomsten in orde brengen; • brief/aankondiging van het AAL-project aan ouders en leerlingen (dankzij de aankondiging van dit project tijdens de proclamatie van het vorige schooljaar waren de meeste ouders al op de hoogte); • inschrijvingsformulier opstellen; • gebruiksovereenkomst opstellen. Aangezien het om gevoelige en dure apparatuur gaat, zijn duidelijke en volledige afspraken noodzakelijk. De laptops werden op vrijdag 17 september 1999 tijdens een vergadering met de ouders aan de leerlingen overhandigd. Alle ouders waren aanwezig, wat hun interesse voor dit project bevestigt. Tijdens deze bijeenkomst werd het project nogmaals voorgesteld, werden er tips en aanwijzingen gegeven i.v.m. het gebruik en konden ouders en leerlingen vragen stellen. Het jaar nadien zijn we op dezelfde wijze gestart. We kwamen echter 13 laptops te kort omdat het leerlingenaantal gestegen was. Er moest een bijkomende bestelling geplaatst worden, waarop de leerlingen vrij lang hebben moeten wachten. Ze stonden werkelijk te popelen om hun laptop in ontvangst te nemen en ook de ouders werden erg ongeduldig. Eind november was het dan zover: de nieuwe laptops werden geleverd.

4. Laptopgebruik in de praktijk 4.1. Voordelen van de keuze voor laptops Een volledig jaar of een volledige klas van laptops voorzien heeft talrijke voordelen: • de implementatie in de klas is veel gemakkelijker omdat elke leerling over een laptop beschikt; • groepswerkjes of projecten verlopen gemakkelijker; • er is geen onderscheid tussen ‘haves’ en ‘have-nots’; • de leerkracht zal sneller de laptop in de klas gebruiken als alle leerlingen erover beschikken; • de samenhorigheid en de samenwerking tussen de leerlingen worden vergroot;



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

11:57

Pagina 52


• • •

aal

6

de betrokkenheid wordt groter omdat het hier een gezamenlijk project betreft; alle leerlingen hebben een toestel en dus leren ze van elkaar, en bovendien leren ze ook probleemoplossend denken; …

4.2. Gebruik tijdens de lessen een zestal leerkrachten gebruiken de laptop tijdens hun lessen

tests en examen

ICT verplicht in wiskundeonderwijs

tests en examen

probleemoplossend denken en zelfredzaamheid

In het eerste jaar van het AAL-project hebben we ons beperkt tot een zestal leerkrachten. Zij waren reeds van bij het begin bij het project betrokken en waren ervan overtuigd dat de laptop een meerwaarde zou creëren voor hun lessen. 4.2.1. Economie ICT en economie hebben traditioneel vele raakvlakken. Het is dus niet verwonderlijk dat het vak economie van bij de start bij het project betrokken werd. De laptops werden gebruikt voor: • het nemen van notities in de klas; • het boekhouden met de computer; • berekeningen, analyses, simulaties, … in Microsoft Excel; • opzoekwerk (Internet, Encarta, …); • groepswerkjes; • taken; • … De laptop werd ook gebruikt om tijdens het schooljaar tests af te nemen. Een gedeelte van het examen werd zelfs met de laptop afgelegd. 4.2.2. Wiskunde De laptops werden van bij het begin veelvuldig ingeschakeld tijdens de lessen wiskunde. De nieuwe leerplannen wiskunde maken de inschakeling van ICT in het vak wiskunde immers verplicht. Er werd gebruikgemaakt van programma’s als Derive (afgeleiden, integralen, …), Cabri (functies, functieverloop, …), Microsoft Excel (statistiek). De resultaten werden op een groot scherm geprojecteerd. De laptop werd ook gebruikt om tijdens het schooljaar tests af te nemen. Een gedeelte van het examen werd ook met de laptop afgelegd. 4.2.3. Informatica Laptops vormen een aanvulling op het beperkt aantal uren informatica in het ASO. Taken en projecten kunnen op die manier voortaan ook thuis voorbereid worden. Bovendien worden de studenten door het gebruik van de laptops aangezet tot meer probleemoplossend denken en zelfredzaamheid.



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003


voornamelijk opzoekwerk

verhandelingen, syntheses, spreekbeurten

aal

11:57

Pagina 53

7

4.2.4. Aardrijkskunde en geschiedenis Het internet is de grootste bibliotheek ter wereld. Voor de vakken aardrijkskunde en geschiedenis is het de uitgelezen manier om informatie op te zoeken. De meeste leerlingen hebben een internetaansluiting op hun laptop. Daarnaast werd ook gebruikgemaakt van Microsoft Encarta en Microsoft World Atlas. Ten slotte konden de studenten dankzij Microsoft Word ook notities nemen tijdens de les. 4.2.5. Talen Verhandelingen, syntheses en spreekbeurten werden met de laptop voorbereid, afgedrukt en in getypte vorm ingeleverd. Door het gebruik van het internet als onuitputtelijke informatiebron ging de kwaliteit van de ingeleverde werken er volgens de leerkrachten op vooruit.

4.3. Gebruik buiten de lessen projecten

De laptops werden ook ingeschakeld voor de talrijke projecten die jaarlijks in onze school worden opgezet. Deze projecten vinden allemaal plaats buiten het lesurenpakket. Enkele voorbeelden: • mini-onderneming; • schoolkrant; • leerlingenraad; • Lingua-project; • communicatie via e-mail (uitwisselingsprojecten met Europese scholen); • Chrysostomos (voorbereiding, …); • …

4.4. Gebruik thuis een volwaardige computer thuis, meestal met internetaansluiting


Het gebruik van de laptops thuis is misschien wel het belangrijkste facet. Dankzij dit project beschikken alle leerlingen nu ook thuis over een volwaardige computer. Zo kunnen ze op hun eigen tempo en tijdens hun vrije tijd op ontdekkingstocht gaan. Een extra motiverende factor is zeker dat het merendeel van de studenten (90 %) op hun laptop beschikt over een internetaansluiting en een e-mailadres. De toepassingen thuis omvatten o.a.: • internet; • e-mail; • opzoekwerk; • maken van taken; • groepswerkjes.


VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

11:57

Pagina 54


aal

8

5. Opgedane ervaringen en leerwinst 5.1. Houding van de leerlingen onverdeeld positieve reacties

trots en meer gemotiveerd

Alle leerlingen namen deel aan het project en reageerden positief. Onze doelstelling werd dus bereikt. In het begin waren een aantal studenten natuurlijk een beetje onwennig, wat een duidelijke communicatie noodzakelijk maakte. Na enkele maanden vernam ik van de leerlingen enkel nog positieve reacties. De leerlingen zijn trots op hun laptop en lijken meer gemotiveerd. Ze vinden het fantastisch dat ze taken kunnen mailen naar hun leerkrachten. Bovendien vinden ze het handig dat teksten gemakkelijker aangepast en verbeterd kunnen worden. Schrijfwerk en papier komen er nauwelijks nog aan te pas. Ze vinden het ook positief dat ze waar en wanneer ze maar willen hun taken kunnen maken. Het geeft hun een groter gevoel van vrijheid.

5.2. Houding van de ouders duidelijke interesse van de ouders

praktische vragen

duidelijke en volledige gebruiksovereenkomst pedagogische en didactische vragen

duidelijke communicatie

Er was van bij het begin een duidelijke interesse van de ouders voor het AAL-project. Het project werd voor de eerste maal aan de ouders voorgesteld op 17 september 1999 en de opkomst was groot. De ouders stelden tijdens en ook na de bijeenkomst veel vragen. De ouders hadden in eerste instantie vooral praktische vragen. • Hoe de laptops te transporteren? • Wat in geval van defect? • Wat in geval van diefstal? • Is er een verzekering? Zo ja, wat is gedekt? • Wie mag het toestel gebruiken? Waar mag het toestel gebruikt worden? Een duidelijke en volledige gebruiksovereenkomst is noodzakelijk om alle misverstanden te vermijden. Er werden ook pedagogische/didactische vragen gesteld. • Hoe zullen de computers in de lessen ingeschakeld worden? • Hoe frequent zullen de laptops gebruikt worden? • Wat zijn de doelstellingen? • Zal mijn zoon/dochter evenveel leren als op de traditionele manier? • Zullen tests en examens ook met de laptop gebeuren? • Zal er niet te veel tijd verspild worden? Een duidelijke communicatie met de ouders is noodzakelijk en neemt veel ‘angsten’ van ouders en leerlingen weg.



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003


positieve reacties en soms zelfs grote betrokkenheid

aal

11:57

Pagina 55

9

Uiteindelijk waren de reacties van alle ouders positief. Bij vele van hen is ook een duidelijke betrokkenheid met het project te merken. Uit reacties van ouders en leerlingen weten we dat de laptop af en toe door het hele gezin wordt gebruikt. Jongere broers of zusjes komen zo al veel vroeger in contact met de computer. De pc is immers nog niet in alle gezinnen doorgedrongen.

5.3. Houding van de leerkrachten Zoals bij elke nieuwe technologie of verandering kunnen we de leerkrachten indelen in een aantal groepen: • Begin: trendsetters (informatica, wiskunde, economie); • Tijdens schooljaar: early adopters (Nederlands, geschiedenis, aardrijkskunde). ook positieve beoordeling door de leerkrachten

De uiteindelijke doelstelling is dat de laptops voor elk vak worden gebruikt. De leerkrachten die de toestellen reeds gebruikten tijdens hun lessen waren erg positief. Volgens de leerkrachten zijn de leerlingen aandachtiger tijdens de les. Het scherm vervangt het bord en bovenaan verdwijnt de eerste regel. Leerlingen moeten dan ook klaar zijn met hun notities.

6. Enkele tips • • •

• • • • • •


Overleg met de leerkrachten is noodzakelijk. Begin met 3 à 4 zeer gemotiveerde leerkrachten, de anderen volgen (verplichten helpt niet en werkt contraproductief). Zorg voor een duidelijke communicatie met leerlingen, ouders en leerkrachten over: het AAL-project; het gebruik tijdens de les; de doelstellingen; … Stel een duidelijke en volledige gebruiksovereenkomst op. Stimuleer de leerlingen om een internetaansluiting te nemen. Controleer op regelmatige tijdstippen. Zorg voor de nodige infrastructuur op school (printers, contactdozen, veilige opbergruimtes, …). Stel een duidelijk en stabiel financieringsplan op. Stel een coördinator aan die zich voortdurend kan bezighouden met het project. Deze coördinator moet in staat zijn om alle grote en kleine problemen op te lossen.


VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

11:57

Pagina 56


aal

10

7. Financiering leasing gedurende 40 maanden

De Toshiba Satellite 2060 CDS toestellen worden voor een periode van 40 maanden (4 jaar – geen factuur tijdens de zomervakantie) geleast. Een goed en stabiel financieringsplan voor een periode van 4 jaar was dus noodzakelijk. Enkele hoofdzaken van de financiering: 1 Grootste gedeelte: PC/KD-subsidies 1999-2000: 1.500 BF per leerling 2000-2001: 925 BF per leerling 2001-2002: nog niet bepaald De PC/KD-toelage voor het schooljaar 2000-2001 is lager dan oorspronkelijk verwacht. 2 Interne financiering: budget pedagogische/didactische middelen Tussenkomst oudercomité en vriendenkring. 3 Huurgelden van de leerlingen: beperkte eigen bijdrage van de leerlingen 1999-2000: 3.000 BF per jaar 2000-2001: 3.000 BF per jaar 2001-2002: 150 euro per jaar We zullen de huurgelden voor het schooljaar 2001-2002 moeten verhogen om de vermoedelijk nog lagere toelage van PC/KD gedeeltelijk te kunnen compenseren. Ten slotte moet nog vermeld worden dat naast de huursom ook een waarborg van 250 euro moet worden betaald.

8. Conclusies 8.1. Positief • •

• • •

Het AAL-project is een uniek project en biedt zeker een meerwaarde voor onze school. De laptop kan ook ingeschakeld worden in het project dyslexie. Dit is een project dat loopt in samenwerking met het Centrum voor Leerlingenbegeleiding. Het is ideaal voor projectonderwijs. Het biedt een ideale voorbereiding op verdere studies of het beroepsleven. Het vergroot de betrokkenheid/motivatie van zowel leerlingen, ouders als leerkrachten.



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003


11:57

aal

Pagina 57

11

8.2. Negatief • •

positieve balans

Het project is duur en vraagt een grote financiële tussenkomst van de school. Laptops van de eerste lichting vertoonden nogal wat defecten. Gelukkig was er een goede ondersteuning van Toshiba en konden we zelf een aantal zaken herstellen. Indien dit niet mogelijk was, werd de laptop via Taxipost naar het portable center gestuurd. Dit maakt het project natuurlijk nog duurder en het kan soms zeer stresserend zijn voor de coördinator.

Over het algemeen kunnen we echter zeggen dat onze school positief staat t.o.v. het project. Het kadert perfect in de visie van onze school. Wij willen kwaliteit bieden en zijn bereid daarvoor serieuze inspanningen te doen. Het AAL-project is beslist een meerwaarde voor onze school. Wij willen onderwijs aanbieden dat beter aansluit op het hoger onderwijs. Ons onderwijs is leerlinggestuurd. De leerlingen krijgen de kans om actief en zelfstandig te leren werken. Ze leren informatie opzoeken, analyseren, interpreteren, … Ze leren probleemoplossend en kritisch werken. Het zelfstandig werken zorgt voor een grotere motivatie van de leerlingen. De laptop is bij dit zelfstandig werken een onmisbaar instrument. Na een bevraging van onze oud-leerlingen blijkt dat zij door deze manier van werken een stap voor hebben in het hoger onderwijs. Ten slotte willen we nog vermelden dat het Koninklijk Atheneum van Sint-Truiden het geluk heeft gehad de afgelopen twee jaar te kunnen rekenen op bekwame mensen die zich na de uren en dus volledig gratis hebben ingezet voor dit project. Daarom zou ik Dirk Ghijsens en Brenda Berden willen danken voor hun inzet. Dit artikel is trouwens gedeeltelijk gebaseerd op de verslagen en bevindingen van deze mensen.



VOL020/ICT2 /47-58

08-04-2003

11:57

Pagina 58


aal


12


Anytime Anywhere Learning

Recommend Documents