Antwerpen, duurzame stad voor iedereen focus energie en milieu Beginpunt van het Antwerps klimaatbeleid is de ondertekening van het burgemeestersconvenant op 9 januari 2009 2009: voorbereidend werk voor de opmaak van een stedelijk beleidsplan 2010: start opmaak stedelijk klimaatplan
1 BRU-3510-Stad A'pen-01-12-NL (Toelichting raadscommissie).pptx
Inhoud 1.Visie en definitie 2. Doelstellingen 3. Lopende en bijkomende initiatieven
2
1. Visie en definitie
1. Visie en definitie
3
Waarom wil Antwerpen duurzaam zijn? Duurzaamheid = sleutelelement Antwerpen moet de meest aantrekkelijke leefomgeving zijn voor wie hier woont, werkt of op bezoek komt. Daar wil de bestuursploeg de komende zes jaar aan werken, samen met alle Antwerpenaars en bezoekers. In een wereld waarin steden alsmaar belangrijker worden, heeft Antwerpen als grootste stad van Vlaanderen de verantwoordelijkheid om aan te tonen dat de toekomst aan de steden is. En dat die toekomst positief is. (Bestuursakkoord, januari 2007) Voortouw in verduurzaming
4
Wat bedoelen we met duurzaam?
De hoogst mogelijke meerwaarde op drie terreinen: ecologische kwaliteit, aangename leefomgeving en economische waardecreatie Deze beleidsnota focust op ecologische kwaliteit: energie en milieu Kapstok = trias ecologica 1. Voorkom onnodig gebruik 2. Gebruik eindeloze bronnen 3. Gebruik eindige bronnen verstandig
5
Geen nieuw gegeven … Stad engageerde zich reeds
1994 Charter van Aalborg – European cities & towns towards sustainability 2007 Leipzig charter on sustainable European Cities 2008 Eurocities Declaration on Climate change 2009 Covenant of Mayors 2010 Kandidaat Green Capital
2008 Samenwerkingsovereenkomst Milieu
6
Geen nieuw plan … (Deel)plannen gericht op duurzaamheid •
sRSA (2006), met vervolgens goedgekeurd: bomenplan, parkeerbeleidsplan, fietsbeleidsplan … in opmaak: groenplan, mobiliteitsplan (herziening), hoogbouwnota, lichtplan …
•
Actieplan duurzame overheidsopdrachten (2010)
•
Blauwdruk – bouwen met de stad (2010)
•
Bouwcode (2010)
•
Klimaatplan (2011)
•
Uitbreiding zone 30 (2011)
•
Selectie maatregelen luchtkwaliteit en geluidshinder (2011)
7
… maar overkoepelende visie ontbrak
Evaluatie kandidatuur Green Capital: “Er lopen veel goede initiatieven maar het ontbreekt de stad Antwerpen aan een overkoepelende visie op duurzaamheid.”
8
Een beleidsnota als kapstok
9
De stad Antwerpen wil samen met haar bewoners, bedrijven en bezoekers, inzetten op acht THEMA’S GROEN MATERIALEN
ENERGIE
RUIMTE GEBRUIK
MOBILITEIT
LUCHT/ GELUID
BODEM
WATER
10
+ in haar eigen werking het goede voorbeeld geven + maximaal de ambities nastreven bij stadsontwikkelingsprojecten
1. Visie en definitie
2. Doelstellingen
11
1. ENERGIE Energieverbruik beperken, energiegebruik rationaliseren en de resterende vraag invullen met duurzaam geproduceerde energie
Doelstellingen •
Vermindering van 20% van CO2-uitstoot over heel stedelijke grondgebied tegen 2020 vergeleken met 2005
•
Vermindering van 50% van CO2-uitstoot voor eigen stedelijke werking tegen 2020 vergeleken met 2005
•
Aandeel van 13% van totale energievraag geproduceerd uit hernieuwbare energie op eigen grondgebied tegen 2020
•
Vermindering van elektriciteit- en gasverbruik met 20% tegen 2020 vergeleken met 1990
•
CO2-neutraal zijn tegen 2050 12
ENERGIE
2. MOBILITEIT Zo duurzaam mogelijk verplaatsen (STOP) met het oog op bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid
Doelstellingen •
Stijging tot 65% van verplaatsingen in centrum te voet, met fiets of met openbaar vervoer en tot 50% in de rand tegen 2020
•
Stijging tot 100% van aantal grootstedelijke inwoners binnen 500 meter in vogelvlucht van openbaar vervoer tegen 2015
•
Daling van aantal dode / zwaargewonde verkeersslachtoffers tot 0 tegen 2020 (uit mobiliteitsplan 2005)
MOBILITEIT
13
3. LUCHT/GELUID Hinderlijke emissies beperken en de blootstelling van bewoners maximaal voorkomen
Doelstellingen •
Vermindering van aandeel inwoners blootgesteld aan geluidsbelasting van meer dan 70 decibel tot 0% tegen 2020
•
Bovenop Vlaamse maatregelen de emissies die luchtkwaliteit negatief beïnvloeden (ozon, stikstofdioxide, zwaveldioxide en fijn stof) en waarvoor de stad verantwoordelijk is, steeds meer beperken zodat het aantal dagen met goede luchtkwaliteit stijgt
LUCHT/ GELUID 14
4. GROEN Totale groenoppervlakte uitbreiden, groenstructuur versterken met een zo hoog mogelijke natuurkwaliteit
Doelstellingen •
Stijging tot 100% van aandeel inwoners waarvoor openbaar buurtgroen bereikbaar is binnen loopafstand van maximum 400 meter tegen 2020
•
Stijging van aandeel inwoners dat vindt dat er voldoende groen is in eigen buurt tegen 2015
•
Stijging van oppervlakte aan waardevolle groene gebieden
•
Behoud van biodiversiteit (aantal soorten per km2, nog in beeld te brengen en op te volgen)
GROEN
15
5. WATER Drinkwaterverbruik beperken, hemelwater gebruiken, grondwaterpeil beschermen en afvalwater zuiveren
Doelstellingen •
Stijging van zuiveringsgraad van huishoudelijk afvalwater tot 100% tegen 2015
•
Stijging van aandeel metingen met goede oppervlaktewaterkwaliteit tot 100% tegen 2018
•
Daling van leidingwaterverbruik bij inwoners en bedrijven met 20% tegen 2020 ten opzichte van 1990
•
Stijging van aandeel metingen met voldoende grondwaterkwaliteit en -kwantiteit (verder uit te werken in actieplan water)
•
Realisatie van geïntegreerd watersysteem tegen 2040 (uit te werken in actieplan water) 16
WATER
6. MATERIALEN Steeds meer eindeloze materialen gebruiken en afval voorkomen, hergebruiken en tenslotte recycleren
Doelstellingen •
Daling van totale hoeveelheid niet-recupereerbaar huishoudelijk afval per inwoner tot minder dan 150 kg tegen 2012 (uit afvaldecreet OVAM)
•
Daling van productie van huishoudelijk afval per inwoner tot minder dan 520 kg tegen 2015 (uit afvaldecreet OVAM)
17
MATERIALEN
7. RUIMTE 8. BODEM 7. Een minimale ruimte-inname en een optimale functiemix bij alle bouw- en ontwikkelingsprojecten Doelstelling: • Faciliteren geïntegreerde duurzaamheidsaanpak (link andere thema’s) 8. Bodemverontreiniging voorkomen en waar nodig saneren Doelstelling: • Daling van aantal verontreinigde gronden tot 0% tegen 2036 (richtlijn OVAM)
RUIMTE GEBRUIK 18
BODEM
1. Visie en definitie
3. Lopende en bijkomende maatregelen
19
Lopende en te onderzoeken initiatieven Huidige initiatieven • Sensibilisering: EcoHuis, EcoHuisdokter, EcoScholen, Klimaattafels, Energiejacht, energiescans, milieu/energiepremies
ENERGIE
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn • Opzetten samenwerking tussen overheden, intercommunales, (ETS-)bedrijven, energieproducenten, Haven, belangenorganisaties, kenniscentra, e.a. om samen te innoveren/experimenteren en de concurrentiekracht/visibiliteit te verhogen
• Stedelijke werking: energieboekhouding voor gebouwen, aankoop van 100% groene stroom, PV-panelen, afbouwen wagenpark, • Onderzoeken oprichting exploitatievehikel voor investeringen in en uitbating van collectieve opleggen energiecriteria bij bouwprojecten, warmtevoorzieningen en duurzame energieproductie actieplan duurzame aankopen, ruimtelijke ontwikkeling (e.g. Cadixwijk) • Sturen van de ombouw Smart Metering/Smart Grid met Eandis/Infrax • Energievoorziening: wind-, geothermische en zonne-energie havengebied, • Versnellen acties hernieuwbare energie warmtepompen en WKK, onderzoek opwekking energie uit Scheldewater, stadsverwarming, restwarmte • Versneld uitvoeren van maatregelen CO2-reductie stedelijke werking 20 Bron: Roland Berger
MOBILITEIT Lopende en te onderzoeken initiatieven Huidige initiatieven
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn
• Omschakeling naar een duurzame vloot • Versnellen PPP elektrische voertuigen (minder wagens, ecoscore, ecodriving) • Onderzoeken uitwerking 'mobiliteitspakket‘ • Fietsbeleidsplan en een • Optimaliseren parkeerbeleid (e.g. uitbreiding fietsparking) fietsparkeerplan • GAPA: Park & Ride zones • Uitbreiding zone 30 • Uitbreiding voetgangerszones
• Gratis parkeren voor eco-efficiënte voertuigen • Onderzoeken snelheidsbeperkende systemen • Uitwerken opties vervoer over water • Onderzoeken ingebruikneming metro-infrastructuur
• Vertramming • Publieke fietsen
• Onderzoeken gratis pendeltram van P&R naar het centrum en fietsverhuur aan P&R
• Verbetering modal split Havenbedrijf
• Verder aansluiting vinden bij het CIVITAS-project 21
Bron: Roland Berger
Lopende en te onderzoeken initiatieven Huidige initiatieven • Stedelijk wagenpark • Geluidstoets bij heraanleg straten
LUCHT/ GELUID
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn • Verbeteren instrumentarium (verfijning meetnet, klachtenpunt, fondsallocatie, real-time informatie op adresniveau)
• Uitbreiding zone 30 binnenstad
• Aligneren met Mobiliteitsplan (e.g. groene golf) en de geluid/luchtkaart van het havengebied
• Meetpunten
• Uitvoeren stille wegdekkenbeleid bij heraanleg
• Maatregelen in onderzoek
• Onderzoeken invoeren lage emissiezones • Onderzoeken van nieuwe technologieën, zoals het vacuüm reinigen van straten en het besproeien van het wegdek/voetpad (‘dust binding’) • Additioneel sensibiliseren (eveneens uiteenzetten van de gezondheidsgevolgen en het overzicht van de te ondernemen acties) 22
Bron: Roland Berger
Lopende en te onderzoeken initiatieven
GROEN
Huidige initiatieven
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn
• Bomenplan, Boominventaris, Bomenbank, Boomplantactie, Soort van het Jaar, Buurtcontracten
• Groene (onderhoudsvrije) invulling van (tijdelijke) ongebruikte open ruimte
• Woonprojecten: Militair Hospitaal, Regatta (Linkeroever), Nieuw Zurenborg, … • Bouwcode: kapvergunningenbeleid, groendaken • Park Spoor Noord, beheerplannen parken 23 Bron: Roland Berger
Lopende en te onderzoeken initiatieven WATER Huidige initiatieven
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn
• Opmaak Waterplan
• Uitbouwen van een waterplein (of voorzien Wadi's)
• Bouwcode: groendaken en regenwaterputten ter buffering van hemelwater
• Opzetten van een samenwerking met AWW inzake lekproblematiek
• Ri-ANT en Waterlink
• In kaart brengen bodemwater (kwantitatief/kwalitatief) ter reductie van het risico op verdroging • Verhogen van de betrokkenheid bij het waterbekkenbeleid (kwalitatief)
24 Bron: Roland Berger
Lopende en te onderzoeken initiatieven Huidige initiatieven • Afvalpreventie om de restfractie te beperken tot 150 kg/inwoner in 2015 (aanmoedigen thuiscomposteren, reduceren afval van evenementen) • Selectieve inzameling (DIFTAR) en recyclage (vernieuwing containerparken en uitbreiden systeem sorteerstraatjes) • Eindverwerking: installaties voor biomassaverbranding Isvag, stortgasrecuperatie Hooge Maey en biogaswinning uit rioolwaterzuivering bij Aquafin
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn • Bijkomend sensibiliseren per doelgroep (cradle-to-cradle, preventie en selectieve inzameling) • Verder optimaliseren stedelijk aankoopbeleid (eindeloze materialen) • Verruimen focus van huishoudelijk naar bedrijfs(kantoren, horeca, KMO’s), bouw- en sloop- en industrieel afval • Onderzoeken gebruik afvalstoffen als energiebron (bvb. vergisting) • Opstellen langetermijnplan Afval- en Materialenbeheer
• Sensibilisering ( EcoHuis) 25 Bron: Roland Berger
MATERIALEN
Lopende en te onderzoeken initiatieven
RUIMTE GEBRUIK
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn
Huidige initiatieven • Stadsontwikkelingsprojecten (Militair Hospitaal, Nieuw Zurenborg, Stationsomgeving, Eilandje) en RUPs (Eilandje)
• Faciliteren van een geïntegreerde duurzaamheidsaanpak door de link met andere thema's verder in praktijk scherp te stellen (i.e. wegwerken van spanningsvelden)
• Realisaties grond-en pandenbeleid • Concretiseren van initiatieven van het s-RSA (VESPA)
Nieuwe initiatieven – ideeën die verder uit te werken zijn
Huidige initiatieven
BODEM
• In kaart brengen saneringstechnieken (verschillende technieken worden toegepast, additioneel onderzoek vereist om de meest duurzame technieken te selecteren)
• AG VESPA (sanering Moretusburg-Hertogvelden, Park Spoor Noord, …)
• Aannemen van een meer pro-actieve houding t.a.v. OVAM 26 Bron: Roland Berger
Te onderzoeken maatregelen: transversaal
• • • • • •
Positioneren van de stad als goede voorbeeld Maximaal nastreven ambities stadsontwikkelingsprojecten Vertalen van de ecologische principes naar sociale en economische dimensies Verder sensibiliseren van bewoners, bedrijven en bezoekers Communiceren van huidige successen De stadsbrede samenwerking in het kader van de ambities uit deze beleidsnota nog steviger verankeren in de stedelijke werking
27
Concreet: alle acties en initiatieven met impact op duurzaamheid in 1 INVENTARIS Alle goedgekeurde initiatieven gelinkt aan duurzaamheid bij elkaar Fungeert als werkinstrument voor projectopvolging
Dynamisch instrument Bevat momenteel 254 maatregelen/initiatieven • Energie
119
• Mobiliteit
36
• Lucht/geluid
22
• Groen
31
• Water
9
• Materialen
24
• Ruimtegebruik
18
• Bodem
5 28
