Koop bloemen!
Anne Westerduin
Koop bloemen! Hoe je voordeel haalt uit tegenslag
Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer
www.uitgeverijboekencentrum.nl Deze uitgave kwam tot stand in samenwerking met SestraVrouw, een platform voor christenvrouwen in Nederland. www.sestravrouw.nl
Ontwerp omslag: Studio Vrolijk Auteursfoto omslag: Eljee Ontwerp binnenwerk: Gerard de Groot ISBN 978 90 239 2046 5 NUR 707 Koop bloemen! verscheen eerder onder de titel Ongeluk. De bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 2004/2007. © 2011 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden
Bij de titel van het boek
Het gaat vanzelf… de neiging om je in tijden van tegenspoed vooral te richten op wat moeilijk is en je zwaar valt. De mensen om je heen doen daar met de beste bedoelingen aan mee. Ze zouden niet graag willen dat jij denkt dat jouw toestand hun niet interesseert! Voor je ’t weet heb je het steeds over je moeilijkheden of draai je in gedachten rondjes om je misschien wel uitzichtloze situatie. Dat is logisch en het hoort erbij. Toch is het ook goed om bewust aandacht te geven aan wat je ontvangt aan liefde, goedheid en geluk. Wanneer er tegenslag op je pad komt (in mijn geval door een ongeluk, in jouw situatie misschien andere problemen) is het een uitdaging om toch ook geluksmomenten te ervaren. Maar… eerlijk is eerlijk, dat vraagt wel iets van je! Wanneer je je niet wilt laten ontstemmen door wat je overkomen is, dan moet je er zelf over nadenken wat die negatieve spiraal doorbreken kan. Wat zijn de dingen die jou blij maken? Wat doet jou goed? Dat is voor geen mens hetzelfde. Ik ben dol op verse bloemen, maar het was nooit in mijn hoofd opgekomen ze gewoon voor mezelf te kopen als ik een oppepper kon gebruiken. Maar waarom eigenlijk niet? Zo wil ik jou in dit boek ook inspireren om erover na te denken op welke manier jij je eigen omstandigheden positief kunt beïnvloeden. Het geloof in de Here Jezus, die van Zichzelf zegt ‘Ik ben erbij’ kan daarin een cruciale rol spelen. Je bent al een belangrijke stap verder als je op z’n minst kunt zeggen dat de scheidslijn tussen geluk en ongeluk minder scherp ligt dan je voorheen gedacht had… Anne Westerduin
5
Dit boekje geef ik jou omdat…
Inhoud
Proloog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Als je stilgezet wordt… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Waar is God? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . God is groter dan wij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het is zo… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De regie uit handen geven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Je bent en blijft dezelfde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Je komt jezelf nu tegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geef je over aan het onbekende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De controle over je leven loslaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik zie het niet meer zitten! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zelfs in een moeilijke periode zijn er ups en downs . . . . . . . . . P-zone op je levenspad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Je leven tussen haakjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Liever wel bezoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Je helpt elkaar het meest door je open te stellen . . . . . . . . . . . . God geneest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . God geneest op zijn tijd en manier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Post onvoorzien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bijverschijnselen van tegenslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zielig op de schaal van 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Van vergelijken naar afkijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik mis je! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat verwacht je eigenlijk van de mensen om je heen? . . . . . . Midden in de nacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In de nacht lijkt alles erger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Luisteren naar je eigen hartslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Alleen zijn brengt je dichter bij jezelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geef jezelf bloemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maak een verlanglijstje! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14 16 17 21 22 25 26 29 30 34 35 38 39 42 43 46 47 50 51 54 55 59 60 63 64 67 69 72 73
15 Ik voel me rot, maar ik weet niet waarom! . . . . . . . . . . 76 16 17 18 19 20
Altijd gelukkig zijn kan niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Meeleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Meeleven valt niet altijd mee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Baas over je eigen agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Aan de zijlijn van het leven staan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Wees op jouw manier erbij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Wat kan ik voor jou doen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Eropuit! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Tegenslag raakt je allebei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Gaat het weer een beetje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Aangepast gedrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Een jaar verder… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Wat kun je zelf doen als je het niet meer ziet zitten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 (Tips bij hoofdstuk 5, 12 en 15)
Hoe leer je geduld te oefenen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 (Tips bij hoofdstuk 6)
Hoe zorg je voor wat meer humor in je leven? . . . 111 (Tips bij hoofdstuk 9)
Hoe leer je om veerkrachtig(er) met tegenslag om te gaan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 (Tips bij hoofdstuk 10)
Verlanglijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 (Tips bij hoofdstuk 14) Telefoonstress
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 (Tips bij hoofdstuk 17)
Wat kun je nu voor een ander betekenen? . . . . . . . . 118 (Tips bij hoofdstuk 18)
Hoe help je je partner/goede vriendin concreet in tijden van tegenslag? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 (Tips bij hoofdstuk 19)
Proloog Terugblik Snelweg A28, dinsdag, 16.25 uur De airco werkt niet goed. Ik heb het warm, maar het raam opendoen levert zo veel lawaai op dat ik het dan nog liever heet heb. Het is druk, je kunt wel merken dat we allemaal een aantal dagen vrij hebben gehad. De vrachtwagens schuiven achter elkaar over de weg zoals ik de pakken sap in de supermarkt in een boodschappenkrat zet. Nou ja, ik heb geen haast. De lasagneschotel staat in de koelkast te wachten om door mijn oudste dochter in de oven geschoven te worden. Als ik er zelf maar om half zes ben. ANWB
Ik knijp in het stuur. Dom dat ik nooit een -cursus heb gevolgd
Terwijl ik invoeg krijgt mijn auto een tik tegen de linkerkant. Hij begint te schuiven over het wegdek. Links naast me zie ik auto’s, rechts de ijzeren vangrail. Hoe blijf ik in vredesnaam op de weg? Ik voel dat mijn handen gaan tintelen en mijn hoofd begint ook raar te doen: net alsof ik steeds denk dat ik droom en toch ook weer niet. Waar kan ik heen? Ik knijp in het stuur. Dom dat ik nooit een ANWB-cursus heb gevolgd. De rem en het gaspedaal doen niet wat ik wil. Zo simpel gaat een mens dus dood, daar hoef je niets voor te willen of te kunnen, dat gaat gewoon vanzelf. Met mijn ogen stijf dicht geknepen wacht ik op wat komen gaat… De airbags slaan als witte wolken in mijn gezicht. Ik hoor een enorme dreun, gevolgd door een stilte. Ergens achter mij rijden auto’s door alsof er niets is gebeurd. Leef ik nog? Als ik mijn ogen opendoe zie ik op een paar centimeter van mij af een boom. De 11
auto gromt na, alsof hij niet verkroppen kan dat de boom niet wijkt. Voor hij alsnog een poging gaat wagen, moet ik weg hier en wel zo snel mogelijk. Het portier wil met moeite open. Als ik hier maar uit ben, dan is het voorbij. Dacht ik.
Vriendschap die uit het hart stroomt kan niet bevriezen door tegenspoed, zoals het water dat uit een bron stroomt niet dicht kan vriezen in de winter
12
Inleiding Memoires Hoe vaak zal ik mijn ongeluk opnieuw beleefd hebben? In het begin leek het wel alsof ik me elke keer de details voor de geest moest halen om het op een rijtje te krijgen. Het kon zomaar gebeuren dat ik mijn tanden wilde poetsen en vele minuten later met de tandenborstel in mijn hand bedacht: o ja, ik zou gaan poetsen. Onder de meest gewone handelingen door drong het ongeluk zich weer aan me op. Maar een logische oorzaak en gevolg (waarom overkwam mij dit?) vond ik niet. Niet dat ik het vreemd vond dat ook mij zoiets kon treffen. Dat leek me eerder logisch: waarom ik niet?! Maar de vraag of het ook een bijzondere betekenis had of ‘doodgewoon toeval’ bleef me wel bezighouden. Een zwaar auto-ongeluk zorgde voor een ommezwaai in mijn bestaan. Normaal heb ik een druk programma waarbij ik alles tot in de puntjes organiseer. Wie kookt er, wie van ons is er thuis voor de kinderen? En dat viel ineens weg. Ik kon niets meer, alleen maar afwachten. Het leek op zo’n krater die je op de maan ziet, maar nu was hij geslagen in mijn eigen levensgrond. Een groot donker gat waar ik niet omheen kon. Ik had die middag een dun zomerjurkje aan en in mijn agenda stonden na de bewuste datum geen lege bladzijden. Geen moment hield ik er dus rekening mee dat het wel eens mijn laatste dag zou kunnen zijn! Een paar weken later bekijk ik de foto’s van een familiefeestje met andere ogen. Ze zijn de dag voor het ongeval genomen. Natuurlijk weet ik beter, maar toch tuur ik naar de foto’s of ik aan mezelf iets kan zien van een voorgevoel. Kijk ik ernstiger, voelde ik me al iets anders dan anders? Maar niets wijst in die richting.
13
Voor jou Als je stilgezet wordt… Traumatische gebeurtenissen horen bij het leven. Je krijgt onverwachts een telefoontje dat iemand is overleden die je niet missen kunt, je hoort dat je kanker hebt, je man of vrouw geeft aan niet meer met je verder te willen. In een klap voelt het alsof je leven van de dagelijkse rails afrijdt... Overeenkomst tussen al dit soort zaken is dat je je er niet of nauwelijks op voor kunt bereiden. Het zijn kraters waar je in tuimelt, die zich ‘ineens’ voordoen in je bestaan. Of je wilt of niet: je moet er iets mee, terwijl je er eigenlijk het liefst voor weg wilt rennen. In het dagelijks leven hebben we allemaal te maken met kruispunten en kraters. Kruispunten zie ik als de momenten waarop je leven in positieve zin een wending neemt: je krijgt die baan, je trouwt, je krijgt een kind. Je leven krijgt een andere, nieuwe invulling. Hoewel je je maar beperkt kunt voorbereiden op wat het nu écht voorstelt om getrouwd te zijn, heb je waarschijnlijk wel de tijd gehad om aan het idee te wennen en je er een voorstelling van te maken. Je hebt een huis ingericht en gesproken over de verdeling werk en huishouden. Als het goed is, heb je er samen over nagedacht hoe je het gezamenlijke dagelijks leven vorm wilt gaan geven. Dat is met kraters minder het geval. Niemand koopt een boekje Hoe te handelen in geval van... Over akelige gebeurtenissen denken we liever niet na. ‘Als het zover is, is het nog vroeg genoeg,’ zeggen we dan. Toch moet je ook na een krater verder: na een paar dagen kom je erachter dat je boodschappen moet halen omdat er niets meer in huis is of ontdek je dat je wel je dekbed over je hoofd kunt trekken, maar dat je daarmee de tijd niet terug kunt draaien en je je ook niet beter voelt.
Al dan niet met Gods hulp Wie iets ergs overkomt, krijgt ben je zelf aan zet vaak te horen: We zullen voor in deze omstandigheden je bidden! Dat is fijn om te horen. 14
Maar ondertussen weet je in tijden van tegenspoed ook al snel dat er bijna elke dag een groter of kleiner obstakel is waar je hoe dan ook tegenaan loopt, waar je concreet wat mee moet. Jij voelt je handicap, jij mist je man als je in de winkelstraat andere stellen ziet lopen, jij voelt het in je portemonnee dat je je baan kwijt bent. Ondanks de goedbedoelde opmerkingen van mensen realiseer je je al snel: al dan niet met Gods hulp ben je zelf aan zet in deze omstandigheden. Zie dit boek als een verzameling van ervaringen. Het kan je soms alleen al opluchten wanneer je merkt dat ook andere mensen deze ellende of tegenslag hebben gekend. Nee, door die wetenschap gaat je verdriet niet over. Maar door de tegenslag in een breder perspectief te zien ga je dingen soms wel een beetje begrijpen. O, daarom reageer ik zo! Of: ik ben in elk geval niet de enige! Het is een diepe behoefte van ieder mens om op z’n minst de eigen reacties te begrijpen, maar ook begrepen te worden. Het zou mooi zijn wanneer je door middel van dit boekje als het ware kunt ‘afkijken’: hoe heeft zij dat beleefd of hoe is zij ermee omgegaan? Daarom is dit boekje niet bedoeld om in één keer grondig te lezen. Dat kan natuurlijk wel, maar het komt beter tot z’n recht wanneer je het er elke keer even bij pakt als je ergens tegenaan loopt. Het leven gaat je nu eenmaal de ene dag gemakkelijker af dan de andere. Naast het lezen van mijn ervaringen, wat je prima in één keer kunt doen, kun je je alvast oriënteren op de thema’s. Ik hoop stiekem dat je op het bewuste moment dat een thema zich in jouw leven voordoet, bedenkt: wacht eens, stond daar niet iets over geschreven in Ongeluk? Als ik je daarmee dan een stukje verder heb kunnen helpen in je (verwerkings)proces, is de opzet van dit boekje geslaagd. De inhoudsopgave geeft je een indruk welke ervaring jou vandaag het meest zou kunnen zeggen.
15
