Andere religies. * Thema Grootouders. In gesprek met Joden en moslims

Voeten verzorgen

Oude VW-busjes

Ria van de Ridder runt al 43 jaar een pedicurepraktijk in Nunspeet.

Kieft en Klok restaureren klassieke volkswagenbusjes. „Iedereen wordt vrolijk van deze auto’s.”

terdege

19 november 2014 32e jaargang nr.4 Losse nummers: € 3,95

reformatorisch familiemagazine

Andere religies In gesprek met Joden en moslims

*

Thema ‘Grootouders’ * Drie generaties in één huis „Mijn moeder hielp de kinderen met huiswerk” Portretten Generaties op de foto Na een scheiding Hoe houd je als grootouders je kleinkinderen vast?

reportage

Opvallende allianties

Het deputaatschap Israël van de Gereformeerde Gemeenten organiseert reizen met een rabbijn als gids. Amsterdamse Joden en moslims vormen de vriendenkring SalaamShalom. Het reformatorische Wartburg College ondersteunt een islamitische school. Hoe werd dat mogelijk en waar liggen de grenzen van de samenwerking? tekst Huib de Vries foto’s Sjaak Verboom, Henk Visscher en ANP

tafelen e ni u e T t e m tekst en foto’s Teunie Luijk, [email protected]

16 terdege ● 19 november 2014

Tips: • Als de rijst met de kruiden voor 3 minuten op matig vuur staat (zie recept), dan hoort u de rijst op een gegeven moment in de pan tikken. De rijst is dan precies goed.

Wij houden van mooie, grote, droge korrels Teunie Luijk

Rijst koken op Afghaanse wijze

Bereiding: • Spoel de rijst met lauw water tot het water helder blijft. Week de rijst minstens 30 minuten, maar het mag ook best langer (tot 24 uur). Voorgeweekte rijst plakt niet! • Breng het water aan de kook. Neem 0,5 dl kokend water uit de pan en voeg het zout eraan toe. • Doe de rijst in de rest van het kokende water en roer het een keer

door. Laat de rijst 3 tot 5 minuten koken. Door het weken is de kooktijd kort. Pas op dat de rijst niet té gaar wordt. De rijst is gaar als u een korrel tussen duim en wijsvinger kunt breken. • Laat de rijst uitlekken in een zeef of vergiet en schep hem daarna terug in de lege pan. • Verdeel de zonnebloemolie over de rijst en giet er ook de 0,5

dl water met zout over. • Voeg de komijn toe en meng die voorzichtig door de rijst. • Leg het deksel op de pan en laat hem 3 minuten op matig vuur staan. • Als laatste voegt u de kardemom toe. • Leg een theedoek tussen deksel en pan om te voorkomen dat de stoom ontsnapt. Laat de rijst zo nog een kwartier op laag vuur (kleinste pit) staan.

Ingrediënten: • 500 gram basmati rijst • 1,7 l water • 2 tl zout • 0,5 dl zonnebloemolie • 1 tl gemalen komijn • 4 peultjes kardemom (of 1 tl gemalen kardemom)

Zó lekker! Rijst koken is nog best een kunst. Even niet opletten en de rijst is klef, of juist nèt niet gaar. Natuurlijk kunt u uw toevlucht nemen tot het zoveelste apparaat in uw keukenkastje en een elektrische rijstkoker gebruiken. Maar nodig is dat niet. Als u heel precies de aanwijzingen op de verpakking volgt, moet het beslist goed komen. Wij houden van lekker rulle rijst. Mooie, grote, droge korrels. Daarom gebruik ik altijd Surinaamse rijst. Die is ook nog eens heel voordelig. Mijn vriendin beweerde dat ze rijst had leren koken van een Afghaanse vrouw en dat je, als je die eenmaal geproefd had, nooit meer anders wilde. Dat was natuurlijk een uitdaging. Ik ging aan de slag en... mijn vriendin had gelijk! Rijst op Afghaanse wijze gekookt is zó lekker! Heerlijk als basis voor nasi. Of gewoon met salade en/ of geroosterde groenten. Ik probeerde het met basmati rijst maar ook met zilvervliesrijst. Ik nam daarbij de variant met een korte kooktijd (voorgekookte dus). Beide soorten waren heerlijk.

terdege 19 november 2014 17 ●

interview

De pen gepakt deel 3

Avontuur op een zolderkamer „Het rare is”, zegt Eeuwoud Koolmees als hij jonge lezers over zijn schrijverij vertelt, „dat toen het meisje omkeek, niet haar vriend maar haar broer daar stond. Zíj was er verbaasd over, maar ík ook.” Zijn publiek kijkt hem dan ongelovig aan en reageert: „U bedenkt dit verhaal toch?” Maar nee, zegt Koolmees, „op een gegeven moment ontwikkelt een verhaal zich zelf. Van andere auteurs hoor ik dat hen dat ook overkomt.” tekst L. Vogelaar foto’s Anton Dommerholt




reportage

Oud VW-busje als belegging Vijftien jaar geleden begonnen Maurice Klok en Gert Kieft met de restauratie van klassieke volkswagenbusjes. Nu hebben ze een van de meest gespecialiseerde bedrijven ter wereld. Maar het is voor hen in de eerste plaats een passie. „Dit zijn auto’s met een gezicht. Iedereen wordt er vrolijk van.” tekst Ad Ermstrang foto’s Anton Dommerholt


De werkdag van Ria van de Ridder-van Beek Beroep: Pedicure Leeftijd: 69 jaar Opleiding: Voet- en schoenkundig pedicure en aanvullende cursussen Het wordt een drukke dag.

De eerste klant.

Mensen met pijn weer op weg helpen Ria van de Ridder runt een pedicurepraktijk. Eerder was ze psychiatrisch verpleegkundige. Toen een patiënt die pedicure was haar eens een fijne voetbehandeling gaf, dacht ze: „Als mijn man en ik kinderen krijgen, kan ik geen verpleegkundige blijven maar wel pedicure worden.” tekst Gertrude de Wildt-Brouwer foto’s Anton Dommerholt 36 terdege ● 19 november 2014

Soms worden pedicurebehandelingen vergoed.

I

n 1970 werd haar eerste kind geboren, een jaar later rondde Ria van de Ridder de opleiding voor pedicure af. Sindsdien heeft ze heel wat blote voeten van Nunspeters gezien. 8.00 uur: Het is maandagmorgen. Ik zet mijn spulletjes klaar voor de nieuwe werkdag. Dat betekent: vloeistoffen zoals gedemineraliseerd water en nagelriemolie vervangen. Het wordt een drukke dag, maar dat geeft niet. Ik krijg energie van m’n werk. 9.00 uur: Met m’n witte jas aan sta ik klaar voor m’n eerste klant. Het is een kennis die al jaren in de praktijk komt. Ze heeft likdoorns tussen haar tenen. Omdat ze werk heeft waarbij ze veel loopt, komt ze elke vijf weken. Komt ze een week later, dan heeft ze veel pijn. Ik ga de likdoorns drukvrij leggen. Dat betekent dat ik om de pijnlijke plek een laagje vilt leg. Dat omwikkel ik met een laagje verband. De druk op de pijnlijke plek neemt dan af en de plek kan herstellen. 9.45 uur: Ik drink nog vlug een kop koffie voor ik m’n route ga rijden langs verschillende klanten. Mijn praktijk aan huis is op de eerste verdieping. Daarom behandel ik mensen die slecht ter been zijn bij hen thuis. Ik leg verschillende

Vaak komt er een gesprek op gang.

pedicuresets in m’n auto, want bij iedereen gebruik ik weer een schoon, gedesinfecteerde set. 10.00 uur: Ik bezoek een mevrouw die erg hulpbehoevend is. Ze kan niet meer zien. Naast het weghalen van eelt en het verzorgen van een ingegroeide nagel verricht ik nog wat hand- en spandiensten in huis. Ik help haar om haar kousen en schoenen weer aan te trekken. Het is fijn om even met haar te praten, want deze vrouw heeft het niet makkelijk. Ik merk dat tijdens het verzorgen van de voeten de gesprekken vaak vanzelf op gang komen. 11.00 uur: De mevrouw die ik nu bezoek, heeft spierdystrofie. Ze loopt heel slecht. Haar voeten zijn zo vergroeid, dat ze bijna op haar botjes loopt. Ik kom om de zeven weken bij haar langs. Ze heeft wel aangepaste schoenen, maar ondanks dat heeft ze veel pijn. Ik verwijder de eeltpitten onder haar voeten en geef haar een declaratieformulier voor de verzekering. Omdat deze vrouw de voetverzorging zo hard nodig heeft, krijgt ze zes behandelingen per jaar vergoed. Reumapatiënten en diabeten kun-

Er zijn cliënten die om de drie of vier weken komen.

nen een pedicurebehandeling vaak vergoed krijgen omdat zij vrijwel altijd voetproblemen hebben. Voorwaarde is dan wel dat ze een pedicure bezoeken die erkende cursussen heeft gevolgd op dit gebied, de zogenaamde pedicure-plus. 12.00 uur: Ik ga thuis even lunchen. Mijn man heeft de tafel al gedekt, zo kan ik vlug doorgaan met m’n klanten van deze middag. Ik desinfecteer alle instrumenten en zorg dat alles voor half twee klaarligt. 13.30 uur: Ik krijg een klant die al dertig jaar door mij geholpen wordt. Ze komt om de drie of vier weken om pijnlijke plekken aan haar voeten drukvrij te laten leggen. Voor deze mevrouw reserveer ik altijd veel tijd, want haar voeten geven veel werk. Ook adviseer ik haar over haar schoenen. Niemand loopt graag op aangepaste schoenen, maar soms moet het wel. 14.30 uur: Een mevrouw komt voor haar vakantie naar Zuid-Afrika nog even bij me langs. Ik verwijder eelt en maak haar voeten weer mooi. 15.15 uur: M’n laatste klant voor deze dag is een mevrouw die geen specifieke problemen heeft, maar het gewoon fijn vindt om behandeld te worden. Ik vind het altijd het mooist als ik mensen die pijn hebben weer op weg kan helpen. Daar doe ik m’n werk voor. En om een goed gesprek te hebben. Tijdens een behandeling durven klanten me dingen toe te vertrouwen. Eigenlijk ligt dit werk wel een beetje in het verlengde van m’n baan als psychiatrisch verpleegkundige.

Een van de klanten help ik al dertig jaar


interview

Met de oudvaders op cursus De boeken van oude schrijvers zijn soms stugge stof. Lezen vraagt tijd, inzet en doorzettingsvermogen. De online of schriftelijke ‘Cursussen Oudvaders’ willen de drempel ertussenuit halen. Jan van de Velde: „Vader Brakel was mijn gids.” tekst Jan van ’t Hul foto’s Anton Dommerholt



groen tekst en foto’s Kalkhoven Fotografie

Fluweelboom

Planten voor schikkingen

Een mooi duo vormen een fluweelboom en asters aan zijn voet. De verkleuring van de bladeren van de fluweelboom is bijna onovertroffen. In een herfstborder is deze struik een blikvanger van jewelste. Prachtig is het als hij in gezelschap staat van blauwbloeiende asters.

Afhankelijk van het weer, staan er in de tuin nog diverse fraaie herfstplanten, zoals Physalis alkekengi (lampionplant). Als je hiermee nog schikkingen wilt maken, knip er dan wat stengels af om te drogen. Sierappels kleuren in de herfst warmgeel en knalrood. Mooie blikvangers. Ook hierbij geldt: snoei vast een voorraadje takken voor gebruik in schikkingen. Diversen soorten hulst staan ook goed in bloemstukken. Knip wat takken af, doe ze in een doorzichtige plastic zak en leg

Krans met rozenbottels en zaaddozen van Phlomis.

ze in de vriezer tot gebruik. Sommige planten hebben inmiddels zaden gevormd die ook bruikbaar zijn om mee te schikken. Zoals de krans van rozenbottels gecombineerd met de zaaddozen van Phlomis russeliana (zie foto). Ook interessant zijn de appeltjes van de Japanse dwergkwee. Je kunt er een paar op een schaal leggen, samen met mooi verkleurd blad.

Siergrassen Als siergrassen door de najaarszon verlicht worden, krijgen ze een mooie gouden gloed. En een zuchtje wind laat de ijle takken wuiven. Siergrassen in de border zorgen ervoor dat er in de tuin steeds wat te zien valt. Enkele soorten zijn: • Miscanthus sinensis • Calamagrostis brachytricha (wordt hoog) • Stipa gigantea • Panicum virgatum ‘Rehbraun’ • Molinia caerulea • Sesleria nitida • Miscanthus sinensis ‘Flamingo’


• Deschampsia cespitosa ‘Goldtau’ Piet en Anja Oudolf hebben siergrassen wereldwijd bekendheid gegeven. Info: www.oudolf.com. Foto: Siergras met Verbena bonariensis.

Tuinagenda • Zorg ervoor dat de wingerd niet in het hout van ramen of dakranden groeit. Bijtijds afknippen dus. • Verzamel de laatste appels en gebruik ze in diverse gerechten. Je kunt ze ook in schijfjes drogen. • Maak een gezellige, eenvoudige schikking voor binnen en buiten. Neem een hoge pot, doe er oasis in tot een centimeter boven de rand. Steek groene pinustakjes (grove den) rondom en dan kleine rozenbottels. Zet in het midden, op wat mos, een dennenappel. • Plant in de border waar gele narcissen staan eens een paar ranken klimop (narcissen gaan jarenlang mee en verwilderen ook). • Roze narcissen staan mooi op een ondergrond van kleine maagdenpalm (Vinca minor). • Ga je nog bollen planten? Neem als norm dat de plantdiepte twee keer de hoogte van de bol moet zijn. • Het klinkt wonderlijk maar toch kan er nu vast bemest worden op arme zandgrond. Neem bij voorkeur oude koemest of een mix

groenstrook

agnes lemstra

Anemonen

van organische mest. Kunstmest mag pas gebruikt worden in april. • Een overhoekje op de zon? Maak er een kruidenplekje van. Met tijm, rozemarijn en lavendel. Plant er buxushaagjes omheen voor een klassieke kruidentuin. • Het is nu een goede tijd om groenblijvers en hagen te planten. Denk aan coniferen, buxus, laurierkers en liguster.

Het was dit jaar wel een heel vreemd tuinjaar. Van alles bloeide vroeger of langer. Afgelopen voorjaar pootte ik 50 bolletjes Anemone Coronaria. Ik geloof dat het daarna te droog was; er kwam nauwelijks wat op en ik heb één bloemetje gezien. Tot mijn grote verbazing zag ik eind oktober overal fris blad van anemoontjes boven komen. Nee, geen herfstanemonen, die zijn al uitgebloeid. Loof van blauwe druifjes zie je al in september, terwijl ze pas in de lente bloeien - zou dat bij anemonen ook zo zijn? Ik zoek het na en lees: „Anemonen kunnen zowel in het najaar als in het voorjaar worden geplant. De in het najaar geplante bollen zullen in het voorjaar bloeien, en die in het voorjaar geplant worden bloeien in de zomer, van juli tot eind oktober.” Goed, dit verschijnsel in mijn tuin is dus vreemd. De hele zomer geen blad of bloem, en in november bloeiende anemonen!


Poseren in een Japanse tuin.


Afscheidsceremonie in Japan.

Ontmoeting met Japanse premier Shinzo Abe en zijn vrouw.

Begroeting door keizer Akihito en keizerin Michiko.

Japan en Zuid-Korea verwelkomen koningspaar Toast tijdens het staatsdiner.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben een drukke tijd achter de rug. Van woensdag 29 oktober tot dinsdag 4 november waren ze in Azië, vanwege de staatsbezoeken aan Japan en Zuid-Korea. Het doel van beide bezoeken was het bevorderen van de onderlinge relatie en het intensiveren van de handel. tekst Josine Droogendijk foto’s ANP, EPA en AFP


jongeren

Jonge mantelzorgers deel 1

Verslaafd aan vrijwillig verzorgen „Ik ben de mantelzorger van mijn tante Betty. Als ik tegen anderen zeg dat ik boodschappen ga doen voor mijn tante, hoor je ze echt denken van ‘dussss’. Maar mantelzorger zijn is niet suf. Ik heb een band met mijn tante die ik niet had willen missen.” tekst Henrieke van Dam foto’s Anton Dommerholt

Z

e is jong, openhartig en bevlogen. Het ene moment de student in Zwolle, het andere moment de mantelzorger in Elburg: Colinda Krooneman, 18 jaar, uit Nunspeet. Eén punt moet vooraf duidelijk zijn: „Het is enorm vervelend dat mijn tante ziek is, maar ze is niet zielig. Ze is een gelijke. Ik werk niet bij haar omdat ik me verplicht voel om dat te doen, maar omdat ik het oprecht gezellig

vind om bij haar te zijn.” Ze gooit het haar achterover, denkt nog eens na. „Ja, ik doe het echt vrijwillig. We hebben het heel goed samen.”

Sarcoïdose

Bij de tante van Colinda is tien jaar geleden sarcoïdose ontdekt. Dat is een ziekte waarbij ontstekingen ontstaan in allerlei organen en weefsels in het lichaam. „Mijn tante kan geen conditie opbouwen, is altijd moe en heeft veel

pijn”, zegt Colinda. „Zelfs het leeghalen van de wasmachine is te veel moeite. Daarom kom ik helpen bij allerlei huishoudelijk werk. De afwasmachine leegruimen, boodschappen doen, vuilnis in de container gooien, dat soort klusjes. Als mantelzorger geef je langdurige hulp aan een ziek persoon. Dat is het verschil met de tijdelijke vrijwilliger.”

„Veel meer jongeren zouden mantelzorger moeten zijn”

interview

Met vreugde appels plukken Al bijna veertig jaar gaat Klaasje Bisschop in de herfst uit appels plukken in de Noordoostpolder. De bejaarde boerin uit Rouveen werd de mascotte van het fruitbedrijf van Jan Willem de Jongh. „Heb je al gezien hoe ze van de trekker stapt?” tekst Huib de Vries foto’s Anton Dommerholt




Andere religies. * Thema Grootouders. In gesprek met Joden en moslims

Recommend Documents