Andere kijk op validiteit

Andere kijk op validiteit Waarde van klinische testen Mark Vongehr Fysio-/manueeltherapeut

Medisch Centrum Aarveld Heerlen

klinimetrie

Het objectiveren van klinische symptomen en tekenen met behulp van valide meetinstrumenten


meetinstrumenten Anthropometrische meetinstrumenten (bv. Goniometer) Observatielijsten (bv. GALN) Vragenlijsten (bv. Neck disability index) Klinische testen (bv. Mc Murray test voor kniegewricht)


meetinstrumenten Betrouwbaar (reproduceerbaar)

Valide (meten wat hij moet meten)

Hanteerbaar (kosten laag, korte testduur) Medisch Centrum Aarveld Heerlen

betrouwbaarheid Intra beoordelaars betrouwbaarheid Inter beoordelaars betrouwbaarheid Intra-individuele biologische variabiliteit Inter-individuele biologische variabiliteit Systematische fout Niet-systematische fout Medisch Centrum Aarveld Heerlen

betrouwbaarheid Getoetst met associatiemaat (mate van overeenkomst!) c.q. correlatie coëfficiënt Correlatie tussen -1 en 1 (naarmate correlatie de 1 nadert, hoe hoger de overeenkomst) Afhankelijk van meetniveau (nom.,ord. Of metrisch) Medisch Centrum Aarveld Heerlen

Betrouwbaarheid Pearson correlatie coefficient = 0,98 correlatie beoordelaars

beoordelaar 1

50 40 30 Reeks1 20 10 0 0

10

20

30

40

beoordelaar 2


50

Validiteit “Face” validiteit Content validiteit Constuct validiteit Criterium validiteit (vergelijk met “gouden standaard”) Medisch Centrum Aarveld Heerlen

Criterium validiteit 2 bij 2 tabel om te berekenen: Sensitiviteit Specificiteit Positieve voorafkans Negatieve voorafkans


Validiteit 2 bij 2 tabel

Diagnosti + sche test ULTT -

Gouden standaard + 14

EMG 1

15

3

3

6

17

4

21


validiteit Sensitiviteit: bij het positief zijn van de test wordt het fenomeen (bv. Aandoening) aangetoond. Specificiteit: bij het negatief zijn van de test wordt het fenomeen uitgesloten


sensitiviteit



EMG 1

15

3

3

6

17

4

21


sensitiviteit In het voorbeeld is de sensitiviteit: 82% (14/17) Dus bij het uitvoeren van de test is bij een positieve uitkomst de waarschijnlijkheid, dat men werkelijk te maken heeft met de aandoening 82%


specificiteit



EMG 1

15

3

3

6

17

4

21


specificiteit In het voorbeeld is de specificiteit: 75% (3/4) Dus bij het uitvoeren van de test is bij een negatieve uitkomst de waarschijnlijkheid, dat men werkelijk de aandoening uitsluit 75%


Positieve voorafkans

de kans, dat men iemand uit de populatie test die door de “gouden standaard” als positief is betiteld.


positieve voorafkans



EMG 1

15

3

3

6

17

4

21


Positieve voorafkans

De kans, dat bij de te testen populatie een persoon zit, die positief voor de gouden standaard betiteld is = 17/21 = 81%


Negatieve voorafkans

De kans, dat men iemand uit de populatie test, die door de “gouden standaard” als negatief is betiteld.





EMG 1

15

3

3

6

17

4

21



De kans, dat bij de te testen populatie iemand zit, die negatief voor de gouden standaard betiteld is = 4/21 = 19%


validiteit Het blijkt, dat sensitiviteit en specificiteit afhankelijk is van zowel positieve en negatieve voorafkans van de onderzochte populatie!! De onderzochte populatie kan afwijken van de patienten, die getest worden in de klinische praktijk.


validiteit Introductie van een methode uit de epidemiologie: De likelihood ratio


validiteit Likelihood ratio: Geeft verhouding aan tussen voorafkans en uiteindelijke achterafkans op aantonen of uitsluiten van fenomeen ( lees: aandoening)


Likelihood ratio

Positieve likelihood ratio = Sensitiviteit/1-specificiteit


Likelihood ratio

Negatieve likelihood ratio = Specificiteit/1-sensitiviteit


validiteit



EMG 1

15

3

3

6

17

4

21


Likelihood ratio Positieve likelihood ratio: Sensitiviteit/1-specificiteit = 0.82/1-0.75 = 0.82/0.25 = 3,28 Negatieve likelihood ratio: Specificiteit/1-sensitiviteit = 0.75/1-0.82 = 0.75/0.18 = 4,16 Medisch Centrum Aarveld Heerlen

Likelihood ratio nomogram


Likelihood ratio Stel: de voorafkans is kleiner, dat we een patient met geleidingsstoornissen t.g.v. radiculair syndroom tegenkomen. Bv. 20%. Wat verandert dan aan de achterafkans na het uitvoeren van de test?



consequenties Voorafkans verhogen Door kennis van pathologie Door kennis van validiteit van test Patroonherkenning Hypothetico-deductief denken

Niet standaard aantal testen uitvoeren!


Belang van klinisch redeneren Herkennen van patroon van symptomen en tekens Kennis hebben van betrouwbaarheid en validiteit van klinische testen Hypothetico-deductieve methode bij bevestigen en/of uitsluiten van bewuste aandoening of functiestoornis


Casus knieklachten Patient meldt zich in de praktijk met antero-mediale knieklachten rechts. Standaard stabiliteitstesten, meniscustesten, patellofemorale compressietesten, test op capsulair patroon, palpatie, spierkrachttesten enz… uitvoeren is weinig zinvol en tijdrovend!

Anamnestisch specifieke symptomen navragen is van belang om voorafkans te verhogen: Twitches, giving way, slotklachten, theaterknieen, riching van trauma, karakter van pijn, warmte, zwelling, crepitaties, leeftijd patient, voorgeschiedenis, moeite met bepaalde vaardigheden enz.. Medisch Centrum Aarveld Heerlen

Casus knieklachten Patient (36 jaar) klaagt over wisselende beperkingen van de knie, scherpe schietende pijn aan binnenzijde knie en het gevoel, dat hij er af en toe doorheen zakt. Er is een lichte zwelling, geen warmte en de klacht is ontstaan na het ‘verdraaien’ van de knie tijdens het in de auto stappen. De klacht komt hem bekend voor, omdat hij dit in zijn ‘voetbaljaren’ ook al heeft gehad. Medisch Centrum Aarveld Heerlen

Casus knieklachten De anamnese impliceert een intra articulaire stoornis. Een meniscoide laesie behoort tot de mogelijkheden: Palpatie mediale gewrichtsspleet heeft een hoge sensitiviteit. McMurray heeft een hoge specificiteit. Welke test(en) is/zijn zinvol? Medisch Centrum Aarveld Heerlen

Bedankt voor de aandacht!


Andere kijk op validiteit

Recommend Documents