Amersfoort 17-11-’15
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Welkom bij deze presentatie Agenda • • • • • • • • •
Introductie Waarom bevochtigen Stoombevochtiging Adiabatische bevochtiging Energiekostenbesparing en CO2 reductie Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie Rondvraag Afsluiting
Ron Brands
Xander Bakker
2
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Cumulus Nederland BV Producent / leverancier Adiabatische bevochtiging en waterbehandeling. Leverancier elektrisch- en gasgestookte bevochtigers van DriSteem.
3
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waarom bevochtigen? Sick Building Syndrome Oorzaak of gevolg? - Is er voldoende ventilatie? - Kunnen gebruikers invloed uitoefenen? - Hygiëne van klimaatinstallaties - Stof / schoonmaakregime - Type vloerbedekking - Uitgassen van bouwmaterialen, kantoormeubels - Ozon productie door printers - Oogklachten in combinatie met beeldschermwerk - Droge huid – droge lippen - Statische oplading - ….
4
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waarom bevochtigen? Optimale zone Bacteriën Virussen Schimmels Mijten Infecties van de luchtwegen (*) Hooikoorts en astma Bron: E.M. Sterling, A. Arundel, T.D. Sterling. Criteria for Human Exposure to Humidity in Occupied Buildings. ASHRAE Transactions, 1985, Vol. 91, Part 1.
Chemische interacties Ozon productie (*) Onvoldoende data boven 50% RV
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Relatieve vochtigheid [%]
5
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waarom bevochtigen? Verbeteren productie!
55% / 21°C
70% / 21°C
50% / 21°C
75% / 27°C
95% / 20°C
95% / -0,5°C
50% / 21°C
50% / 24°C
40% / 19°C
50% / 24°C
55% / 22°C
70% / 25°C
Voorbeelden bevochtigingprojecten 6
22‐09‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Stoombevochtiging. Elektrisch Omschrijving: • Eenvoudige installatie • Lage investering • Hygiënisch • Veel onderhoud • Minder betrouwbaar Toepassing: • Kleinere capaciteiten • Eenvoudiger projecten
7
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Stoombevochtiging. Gas Omschrijving: • Complexere installatie • Hogere investering • Hygiënisch • Veel onderhoud • Betrouwbaar Toepassing: • Industrieel • Grotere utiliteitsbouw
8
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Stoombevochtiging. Stoom Omschrijving: • Complexe installatie • Hoge investering • Hygiënisch • Veel onderhoud • Betrouwbaar Toepassing: • Industrieel • Grote ziekenhuizen
9
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Adiabatische bevochtiging Enige types bevochtigers (werkingsprincipe) • • • • • • •
Hogedruk verneveling Middendruk (hybride) verneveling Verneveling m.b.v. perslucht Ultrasone verneveling Infrasone verneveling Mattenbevochtiger Sproeibevochtiger
Staan allemaal in ISSO 55.3 pagina’s 64 t/m 68
10
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Adiabatisch bevochtiging
Stoom bevochtiging Adiabatische bevochtiging Adiabatische bevochtiging met warmtewiel
11
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Adiabatisch bevochtiging Hogedruk Osmosewater wordt onder hoge druk (± 100 bar) verneveld in de LBK met verstuivers.
Ultrasoon Osmosewater wordt door ultrasone trilling omgezet in zeer fijne nevel die in de LBK verdampt.
12
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Adiabatisch bevochtiging, hogedruk
Verstuiversysteem uit
13
17‐11‐2015
Verstuiversysteem aan
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Adiabatisch bevochtiging, ultrasoon
Ultrasoon unit met filters en Omgekeerde-Osmose unit 14
17‐11‐2015
Ultrasoon nevel in LBK
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Energiekostenbesparing en CO2 reductie Maakt niet uit welk systeem je kiest: • Bevochtigen kost altijd evenveel energie. • Voor het verdampen van 1 liter water is altijd 0,75 kW nodig. Note: 0,07 kW voor verwarming van leidingwatertemperatuur naar 100 graden en 0,68 kW voor de verdamping.
15
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Energiekostenbesparing en CO2 reductie
Decentrale opwekking via centrale en distributienet: - Standaard centrale 40% - STEG Centrale 50% (stoom i.c.m. gasturbine)
16
17‐11‐2015
Centrale opwekking in gebouw: - Standaard CV ketel 90% - HR CV ketel 98%
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Energiekostenbesparing en CO2 reductie De beschikbare energie wordt bij centrale opwekking veel efficiënter gebruikt dan bij decentrale opwekking. Een en ander resulteert in: - Verlaging energiekosten ca. 65%* - Reductie op CO2 uitstoot van ca. 60%* * Ten opzichte van een elektrische stoombevochtiger en afhankelijk van de prijzen voor kW en m3 gas.
17
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Energiekosten besparing en CO2 reductie Voorbeeldberekening project NUON te Amsterdam. Samenvatting: - Bevochtigingscapaciteit 429 liter/uur. - Totale meerinvestering 70 K incl. bevochtigingsecties. - Energiekostenbesparing € 33.359,- per jaar. - Reductie op CO2 uitstoot 112.000 kg per jaar. - BREEAM “Very Good”. - Energielabel A.
18
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Dat was de toelichting. Nu over naar de energiezuinige en Legionellaveilige bevochtigers.
19
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid
Bedorven water in lekbak
Schuimvorming in lekbak
ISSO 55.3 was hard nodig om dit soort situaties te voorkomen!!
20
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Adiabatische bevochtiging bespaart op energiekosten en op CO2 uitstoot! Waarom worden deze systemen dan toch maar beperkt toegepast? 1. 2. 3. 4. 21
Onbekendheid met techniek? Onduidelijke meerkosten investering? Legionellaveiligheid? Anders? 17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Waarom waterbehandeling? • Voorkomen van verstopping verstuivers • Voorkomen van stof in de ventilatielucht • Verwijderen van bacteriën en virussen
Bestaat uit: • Filter • Ontharder • Omgekeerde-Osmose
22
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid
Ontharder + Omgekeerde-Osmose + Hogedrukpompen
23
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Semi permeabel membraan (hyperfiltratie)
Onthard water 0°dH. Ca. 12 bar. 300 liter/uur.
Afvalwater naar riool met alle verontreinigingen. (Concentraat). ± 100 liter/uur.
Osmosewater (Permeaat). Geleidbaarheid 5-10 μS. Naar bevochtigingsysteem. ± 200 liter/uur.
Werkingsprincipe Omgekeerd-Osmose membraan
24
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Bij alle Adiabatische bevochtigingsystemen wordt de nevel toegevoegd aan de ventilatielucht en moet daarom superschoon zijn. ISSO 55.3 (2014) is daar heel duidelijk in: Wil men Legionellaveilig bevochtigen dan is waterbehandeling met Omgekeerde-Osmose het meest geschikt (pagina 69). Daarnaast ook: Ultraviolet lucht (UV-C bron) Ultrasoon geluid (ultrasoon bevochtiger) Hoge temperaturen
25
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid
Alleen Omgekeerde-Osmose verwijdert de virussen !!
26
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Situatie
Frequentie monstername 1 x per 2 x per 6 x per jaar jaar jaar
Bevochtiger met voorraadreservoir en recirculatiewater zonder Legionelladodende waterbehandeling. Bevochtiger zonder voorraadreservoir en aangesloten op Omgekeerd-Osmose water.
Normale luchtkwaliteit Slechte luchtkwaliteit Normale luchtkwaliteit Slechte luchtkwaliteit
X1 X1 X2
X X
1 Bij continue waterbehandeling tegen Legionella en bijbehorende monitoring kan de frequentie worden verlaagd naar 2 x per jaar. 2 Bij systemen met periodieke doorspoeling, geoptimaliseerde regeling van de bevochtiging en indien geen Legionella is aangetroffen. Bron ISSO Publicatie 55.3 / 2014. Tabel 5.3. Pagina 76. Frequentie monstername. Advies Cumulus: Meet bij de eerste inbedrijfstelling niet alleen ná de Omgekeerde-Osmose maar ook ervoor, ter controle van het aangevoerde leidingwater.
27
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Gepubliceerd in 2008, herzien in 2014 •
Liefst in een ruimte met T<25°C
•
Omgekeerde-Osmose systeem
•
Voorkom een grote waterinhoud
•
Geen stilstaand water
•
Geoptimaliseerde regeling
•
Etc.
28
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid Toepassing BREEAM projecten. In 2011 werd alleen stoom genoemd. In het interpretatiedocument van 27 juni 2012 is ook adiabatische bevochtiging opgenomen, mits: - Voldoet aan richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie. - Systeem is voorzien van een VDI-6022 hygiëne certificaat.
29
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Waterbehandeling en Legionellaveiligheid EIA Adiabatische bevochtiging staat NIET op de energielijst 2015 doch valt wél onder deze regeling via de volgende artikelen: - 310000 Technische voorzieningen voor energiebesparing in of bij bestaande gebouwen.
- 410000 Technische voorzieningen voor energiebesparing in of bij nieuwe gebouwen. Voor beide geldt: De energiebesparing moet ten minste 0,2 Nm3, maar niet meer dan 1,0 Nm3 aardgasequivalent (a.e.) per jaar per geïnvesteerde euro bedragen. 1 kWh elektriciteit = 0,26 Nm3 a.e.
30
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie Legionellaveiligheid adiabatische bevochtiging in luchtbehandelinginstallaties Hoofdpunten: • • • • • • • • • • •
31
Overzicht bevochtigingsystemen Waterbehandeling Legionellaveilige uitvoering Borging Legionellaveilige werking Stilstandmanagement Onderhoudsaspecten Frequentie monstername Maatregelen bij te hoge concentratie Legionella Risico inventarisatie en evaluatie Stappenplan Legionella beheersing Etc.
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie Legionellaveiligheid adiabatische bevochtiging in luchtbehandelinginstallaties Extra bijlagen betreft o.a.: • • • • • • • • •
32
Legionellabacteriën Wetgeving, normen en richtlijnen Procedures m.b.t. veilig werken aan klimaatinstallaties Model volgprotocol bij te hoge concentratie Legionellabacteriën Bestekteksten voor Legionellaveilige installaties Onderhoudsschema luchtbevochtiging Waterbehandelingsmethoden Reiniging en desinfectie Procedure toelating biocide bij het CTGB
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie. RI&E. (RI&E = Risico - Inventarisatie en - Evaluatie)
Uitstekende score dankzij montage volgens richtlijnen ISSO 55.3
33
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Richtlijnen ISSO 55.3 Publicatie. Resultaat.
Energiezuinige, schone en veilige Adiabatische luchtbevochtiging.
ISSO bedankt !!! 34
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
Rondvraag en afsluiting Hartelijk dank voor uw belangstelling Informatie bevochtiging: www.cumulus.nl Informatie ISSO: www.ISSO.nl Specifiek vragen:
[email protected] Speciale dank aan Lomans voor het ter beschikking stellen van de ruimte
35
17‐11‐2015
Legionellaveiligheid bij Adiabatische bevochtigingsystemen volgens ISSO 55.3
