BZ-620.0608
Als het anders gaat dan verwacht Beëindigen van de zwangerschap met medicijnen Verloskunde
Als het anders gaat dan verwacht Beëindigen van de zwangerschap met medicijnen Verloskunde
Inleiding Tijdens het gesprek met de gynaecoloog hebben jullie gehoord dat jullie kindje niet meer leeft of dat de zwangerschap om medische redenen afgebroken moet worden. Met deze folder willen wij de informatie ook nog eens schriftelijk meegeven, zodat jullie alles thuis nog eens rustig kunnen nalezen. In de folder vinden jullie ook informatie die de arts mogelijk nog niet met jullie besproken heeft, zoals eventuele wensen die jullie hebben na de bevalling. Willen jullie het kindje een naam geven? Willen jullie foto’s van jullie kindje? Willen jullie het kindje begraven of cremeren? Tijdens de opname op de afdeling zal de verpleegkundige, eventueel samen met de arts, jullie informatie geven over de onderwerpen die nog niet eerder aan de orde gekomen zijn. De medicatie Omdat de bevalling niet spontaan begint, moeten er medicijnen toegediend worden waardoor de baarmoeder gaat samentrekken en de bevalling zodoende opgewekt kan worden. De medicijnen worden in tabletvorm of per infuus toegediend. De gynaecoloog bepaalt welke medicijnen gebruikt gaan worden. De keuze voor een bepaald medicijn is afhankelijk van verschillende factoren, zoals een eventuele ziektegeschiedenis en de zwangerschapduur. Bespreek dit in ieder geval met de arts. Kiest de gynaecoloog voor de tabletvorm dan krijg je tijdens je opname Misoprostol (Cytotec) iedere 4 uur toegediend in de vorm van een vaginaaltablet. Deze medicijnen zijn aan een maximale dag-dosering gebonden en de hoeveelheid die je per keer krijgt toegediend, is afhankelijk van de zwangerschapsduur. ’s Nachts wordt er geen medicatie gegeven. De opname Je wordt opgenomen op de afdeling Verloskunde (3 West). Er is een éénpersoonskamer voor je gereed gemaakt. Je partner is welkom om bij je te blijven tijdens de opname en kan op de kamer blijven slapen als je de nacht in het ziekenhuis blijft. Deze kamer is in principe ook de kamer waar de geboorte plaats zal vinden. Op de afdeling verblijven ook moeders met gezonde kindjes. Hoewel de verpleegkundigen hun uiterste best zullen doen om je daar zo min mogelijk mee te confronteren, zul je soms toch baby´s horen huilen. Onze excuses hiervoor. 1
De verpleegkundige die met jullie het opnamegesprek voert, is door de gynaecoloog op de hoogte gebracht van jullie situatie. Misschien zullen jullie je verhaal nog een keer vertellen. Tijdens dit opnamegesprek wordt onder andere naar je gezondheid gevraagd, je bloeddruk en lichaamstemperatuur worden opgenomen. Ook wordt gevraagd of jullie al een beslissing hebben genomen over de manier waarop jullie van je kindje afscheid willen nemen. Jullie worden in iedere verpleegdienst zoveel mogelijk door dezelfde verpleegkundige begeleid. De medische begeleiding krijg je van een gynaecoloog. Je ziet niet altijd de gynaecoloog met wie je op de polikliniek het eerste gesprek had, en als dit inderdaad niet zo is zal op de polikliniek met je zijn besproken welke gynaecoloog je dan wel zal begeleiden. Na het opnamegesprek wordt begonnen met de voor jou afgesproken medicijnen. Als gekozen is voor vaginaaltabletten, worden deze ingebracht door de gynaecoloog. Als je medicijnen via een infuus krijgt toegediend, dan wordt dit infuus ingebracht door de verpleegkundige. Duur van de opname Hoe lang je in het ziekenhuis moet blijven is vooraf niet te zeggen. Dit is afhankelijk van de werking van het middel waarmee de bevalling opgewekt wordt en het verloop van de bevalling. Deze werking is voor iedere vrouw, voor iedere zwangerschap anders. Je moet er rekening mee houden dat de opname 1 tot 3 dagen kan duren. Bloedonderzoek Tijdens je polikliniekbezoek of op de eerste opnamedag wordt meestal bloed afgenomen. Dit bloed wordt onderzocht op eventuele doorgemaakte infectieziekten, stoornissen in lever- en nierfuncties, eventueel je bloedgroep en rhesusfactor en een algemeen bloedbeeld. De uitslagen van de infectieziekten zijn nog niet bekend tijdens de opname. Als deze afwijkend zijn, hoor je dit tijdens het nagesprek met de gynaecoloog, ongeveer 2 tot 3 weken na je ontslag uit het ziekenhuis. Pijnstilling De samentrekkingen van de baarmoeder, de weeën, kunnen vrij pijnlijk zijn. Als je wilt, kun je hiervoor een injectie met een sterk pijnstillend middel krijgen Ook is het mogelijk om pijnstilling toegediend te krijgen via een ruggenprik. Dit wordt gedaan door de anesthesioloog op de operatie-afdeling. Bij een ruggenprik wordt het gedeelte van je lichaam onder de insteekplaats verdoofd, je kunt nog wel bewegen, maar voelt je benen niet meer of bijna niet meer. Hierdoor kun je niet meer uit bed. Ook voel je niet meer of je moet plassen. Daarom is het noodzakelijk dat er een katheter in je blaas wordt ingebracht zodat de urine kan aflopen. 2
De bevalling Vanwege de kans dat je onder narcose moet voor het verwijderen van de placenta, mag je vanaf het moment dat je weeën hebt niet meer eten of drinken, alleen een slokje water nemen. Dit om de kans op complicaties tijdens een eventuele narcose te verminderen. Hoeveel ontsluiting voldoende is voor de geboorte hangt af van de zwangerschapsduur en de grootte van je kindje. Het is moeilijk om vooraf aan te geven hoeveel centimeter ontsluiting bij jou voldoende is. Op een zeker moment zullen de vliezen breken en loopt het vruchtwater af. Normaal is dit vruchtwater kleurloos, maar nu kan dit bloederig, bruin of groen zijn. Na het breken van de vliezen kan de bevalling doorzetten. Je krijgt dan een drukkend gevoel in je onderbuik, alsof je naar het toilet moet. De gynaecoloog zal door middel van een inwendig onderzoek beoordelen of de ontsluiting voldoende is. Als dit zo is, kun je gaan persen. Het is ook mogelijk dat de bevalling zeer snel en onverwacht verloopt. Dan is de arts niet altijd bij de geboorte zelf aanwezig en begeleidt de verpleegkundige je tijdens de snel verlopende bevalling. Als jullie kindje geboren is, kunnen jullie het meteen bij jullie krijgen. Als jullie hier tegenop zien en liever even wachten, respecteren wij uiteraard jullie wens. Na de bevalling De ervaring leert dat het voor de rouwverwerking belangrijk is dat jullie het kindje wel zien.Hoe jullie kindje er uit zal zien is afhankelijk van de zwangerschapsduur, een eventuele zichtbare afwijking en hoelang jullie kindje niet meer in leven is. Jullie kunnen je kindje gewoon vast houden. Wel zullen de arts en de verpleegkundige het na willen kijken en wegen. Na de geboorte van jullie kindje moet ook de placenta nog volgen. Deze komt niet altijd vanzelf. Soms is het nodig dat deze door de gynaecoloog verwijderd wordt. Dit gebeurt, onder narcose, op de operatiekamer. Het is niet mogelijk voor de partner om hierbij aanwezig te zijn. Jullie kindje Er is geen algemeen beeld te geven over hoe een kindje dat te vroeg geboren wordt eruit ziet. Dat is ondermeer afhankelijk van de duur van de zwangerschap en de reden van de vroeggeboorte. De verpleegkundige en de gynaecoloog die jullie begeleiden tijdens de opname kunnen jullie meer vertellen over de grootte en het uiterlijk van jullie kindje. 3
Als de zwangerschap afgebroken wordt terwijl jullie kindje nog leeft, zorgen de weeënopwekkende medicijnen voor zuurstofgebrek bij het kindje waardoor het 'wegglijdt' en overlijdt. Het zenuwstelsel is nog onvoldoende ontwikkeld zodat jullie kindje praktisch geen last heeft van de weeën. Jullie kunnen het kindje zeker een aantal uren vasthouden en bij jullie houden. De verpleegkundige maakt foto’s (eventueel ook met jullie eigen fototoestel) en maakt als het mogelijk is een afdruk van een handje en/of voetje van jullie kindje. Er worden altijd foto’s gemaakt met een digitale camera. Deze foto’s zijn voor jullie. Deze kunnen naar jullie gemaild worden. Als jullie hier geen prijs op stellen of misschien emotioneel niet in staat zijn deze foto’s te bekijken, worden ze bewaard in het medisch dossier van de polikliniek Gynaecologie. Hier kunnen jullie altijd achteraf de foto’s opvragen. Jullie kunnen kleertjes meenemen om aan te trekken. Als jullie kindje erg klein is, zijn daar kleertjes voor beschikbaar op de afdeling. Eventueel is een omslagdoek een mooi alternatief. Op de afdeling zijn quiltjes in verschillende maten waar jullie uit kunnen kiezen als jullie dat willen. Een klein kindje wordt in een rieten mandje gelegd, een groter kindje gaat in een wiegje. Natuurlijk is het mogelijk om een knuffeltje in het wiegje of mandje te doen. Jullie kunnen ook een eigen mandje of kistje mee brengen. Jullie kunnen de familie op de hoogte brengen en hen uitnodigen afscheid te nemen van jullie kindje. Of het verstandig is om eventuele andere kinderen uit jullie gezin op dit moment in contact te brengen met jullie verdriet en het overleden kindje is erg afhankelijk van de situatie. De verpleegkundigen van de afdeling willen jullie graag helpen met het nemen van deze beslissing. Het is wel belangrijk dat jullie kindje niet de gehele tijd in de kamer kan blijven omdat het kindje koel moet blijven. Op de afdeling zijn coldpacks aanwezig waarmee jullie kindje gekoeld kan worden en een aantal uren op de kamer kan blijven. Deze wijze van koelen is niet voldoende voor een langere tijd. Op een gegeven moment is het noodzakelijk dat jullie kindje naar het mortuarium wordt gebracht. Je kunt met je partner en de verpleegkundige afspreken wanneer je kindje weer bij je op de kamer komt. Afhankelijk van de onderzoeken die bij jullie kindje gedaan worden, is het soms niet meer mogelijk jullie kindje naderhand nog te zien. Welke onderzoeken er zijn, staat onder het kopje 'Onderzoek'. 4
Jullie kunnen het kindje een naam geven en eventueel laten bijschrijven in jullie trouwboekje. Aangifte Als de zwangerschapsduur 24 weken of meer bedraagt, dan moet de geboorte van het kindje worden aangegeven bij de burgerlijke stand van de gemeente Gorinchem. Dit kan de begrafenisondernemer voor jullie doen, maar jullie mogen het ook zelf doen. Als je niet getrouwd bent en je kindje de achternaam van de vader wilt geven, is het verstandig dit voor de geboorte te doen doormiddel van 'akte van erkenning van de ongeboren vrucht' bij de burgerlijke stand van je woonplaats. Hierbij moeten beide aanstaande ouders aanwezig zijn. Bij uitzondering kan dit achteraf nog geregeld worden. Onderzoek Afhankelijk van de zwangerschapsduur en eventuele zichtbare afwijkingen bij jullie kindje heeft de arts op de polikliniek met jullie gesproken over onderzoek bij de baby. Er zijn verschillende mogelijkheden om jullie kindje te onderzoeken. Welke manier de voorkeur heeft, is met jullie besproken op de polikliniek of zal met jullie tijdens de opname worden besproken. Obductie Obductie kan nader informatie geven over de mogelijke afwijkingen van de inwendige organen van jullie kindje. Deze informatie kan belangrijk zijn voor het inschatten van het herhalingsrisico bij een eventuele volgende zwangerschap. Meer informatie hierover staat beschreven in een andere folder. Jullie kunnen, als daar behoefte aan is, naar de folder vragen tijdens de opname. Huidbiopsie Om te weten of er sprake is van een genetische afwijking, kan er weefsel opgestuurd worden naar een klinische genetisch laboratorium. Hiervoor wordt een stukje huid van de oksel of rug van het kindje verwijderd door de gynaecoloog. Dit stukje huid wordt dan opgestuurd. Het ontstane wondje wordt door een arts afgedekt.
5
Crematie of begrafenis Jullie kunnen het verlies waarschijnlijk beter verwerken wanneer het afscheid van jullie kindje genomen hebben op de manier zoals jullie denken dat goed is. Zo zijn er verschillende manieren om een begrafenis of crematie te verzorgen of te laten verzorgen: • Jullie laten de begrafenis of crematie verzorgen door het ziekenhuis • Jullie verzorgen de uitvaart zelf • Jullie begraven het kindje zelf • Jullie laten de uitvaart verzorgen door een begrafenisondernemer Jullie kunnen voor de opname informatie inwinnen bij een uitvaartverzorger en daar eventueel afspraken mee maken omtrent jullie wensen, maar jullie kunnen ook beslissen om dit uit te stellen tot na de geboorte. Bij een zwangerschapsduur van minder dan 24 weken • Crematie of begrafenis verzorgd door het ziekenhuis Jullie kunnen hierbij niet aanwezig zijn. In geval van crematie wordt de as verstrooid, in geval van begrafenis wordt jullie kindje anoniem begraven. Het is niet mogelijk dit graf te bezoeken of een aandenken op het graf te plaatsen. Van te voren is niet bekend wanneer de begrafenis of crematie zal plaats vinden. Dit kan soms langere tijd na de geboorte zijn. Het ziekenhuis ontvangt altijd bericht van begraven of cremeren. Dit bericht wordt bijgevoegd in je dossier. Eventueel kunnen jullie hier een afschrift van krijgen. Als jullie kindje na de geboorte wordt onderzocht in het Pathologisch Anatomisch Laboratorium (obductie bij een kindje geboren na een zwangerschap van minder dan 20 weken) wordt afhankelijk van jullie keuze op deze manier begraven of gecremeerd. Aan deze vorm van begraven of cremeren zijn voor jullie geen kosten verbonden. • Jullie verzorgen de uitvaart zelf Bij een zwangerschapsduur van minder dan 24 weken is het in sommige gemeenten mogelijk om de crematie of begrafenis rechtstreeks met de beheerder van de begraafplaats te regelen. Vraag dit na in jullie woonplaats. Jullie zorgen dan zelf voor het vervoer van jullie kindje. Jullie kunnen wel bij deze begrafenis aanwezig zijn. Jullie kindje komt in een graf dat jullie kunnen bezoeken en waarop eventueel een aandenken geplaatst kan worden. In geval van crematie kunnen jullie zelf de bestemming voor de as kiezen. De kosten die hier aan verbonden zijn komen voor eigen rekening. Als jullie zelf een uitvaart verzekering hebben kunnen jullie in de polis nazien of deze (een gedeelte van) de kosten vergoedt. 6
• Jullie begraven het kindje zelf Bij een zwangerschapsduur van minder dan 24 weken mogen jullie het kindje ook zelf begraven. Dit kan bijvoorbeeld in je eigen tuin, in een park of een bos, maar bedenk dat als jullie ooit verhuizen dat je het kindje niet mee kunt nemen. Buiten de tuin zijn jullie gebonden aan de plaatselijke verordeningen, deze verschillen per gemeente. Jullie nemen het kindje dan zelf mee naar huis. Jullie kunnen zelf een kistje of mandje daarvoor maken of aanschaffen. Wij raden jullie aan om thuis met koelelementen het kindje te koelen tot jullie het gaan begraven. Bij een zwangerschapsduur van meer dan 24 weken • De uitvaart verzorgt door een begrafenisondernemer. Als jullie de begrafenis of crematie willen laten verzorgen door een begrafenisondernemer, dienen jullie daar zelf contact mee op te nemen, mochten jullie dit niet aan kunnen, bespreek dit dan met de begeleidende verpleegkundige. Dit kan natuurlijk ook na de geboorte, vanuit het ziekenhuis. Als jullie zelf geen voorkeur hebben, kan men jullie op de afdeling verder helpen. De begrafenisondernemer bezoekt jullie dan in het ziekenhuis. De kosten die hier aan verbonden zijn verschillen per begrafenisondernemer en zijn ook afhankelijk van jullie wensen omtrent de uitvaart. Als jullie zelf een uitvaartverzekering hebben kunnen jullie in de polis nazien of deze (of een gedeelte van) de kosten vergoedt. Bij een zwangerschap van meer dan 24 weken is dit de enige mogelijkheid. Als jullie de begrafenis of crematie van jullie kindje via de uitvaartverzorger laat regelen, spreekt deze met jullie af wanneer en op welke wijze jullie kindje vanuit het ziekenhuis naar jullie huis of uitvaartcentrum wordt gebracht. Als jullie kaartje willen versturen om de geboorte en het overlijden van jullie kindje kenbaar te maken, heeft de uitvaartverzorger voorbeelden van kaartjes, ook is er op de afdeling een map met voorbeelden die jullie door kunnen nemen. Jullie kunnen natuurlijk ook het kaartje dat jullie misschien al uit gezocht hadden gebruiken, of zelf iets maken. Hoe meer jullie voorafgaande aan de geboorte kunnen regelen, des te meer tijd hebben jullie, na de geboorte, om aan de korte kennismaking met jullie kindje te besteden en het, spoedig daarna, noodzakelijke afscheid. Ontzwangeren Afhankelijk van de zwangerschapsduur kan de melkproductie in de borsten al op gang komen. Dit zal vooral het geval zijn als je 20 weken of verder in de zwangerschap was. Je krijgt dan in het ziekenhuis medicijnen die stuwing tegengaan. 7
Zelf kun je een elastische, strakke beha dragen en eventueel koude kompressen op de borsten leggen. Zoals na elke bevalling heb je ook vaginaal bloedverlies. Dit moet na enkele dagen minder zijn dan een normale menstruatie. Indien er langdurig, langer dan 3 weken, of plotseling hevig bloedverlies optreedt, neem dan contact op met de polikliniek. Dit adviseren wij ook bij onaangenaam ruikende afscheiding en/of verhoogde temperatuur. Deze verschijnselen kunnen wijzen op een infectie of dat er nog een stukje van de placenta in de baarmoeder is achtergebleven. Ontslag uit het ziekenhuis Afhankelijk van het verloop van de bevalling, de hoeveelheid bloedverlies en je lichamelijke gesteldheid kun je zo snel mogelijk weer naar huis. Er wordt met jullie een afspraak gemaakt voor één of meerdere nagesprekken met de gynaecoloog. Tijdens dit gesprek hebben jullie de gelegenheid om nog eens na te praten over de opname, uitslagen van eventuele onderzoeken worden besproken, evenals de mogelijke gevolgen bij een zwangerschap in de toekomst. Er wordt ook met jullie een afspraak gemaakt voor een telefonisch nagesprek met de verpleegkundige die jullie tijdens de opname of de geboorte begeleid heeft. Wanneer je in je zwangerschap begeleid werd door een verloskundige, wordt deze door de verpleegkundige op de hoogte gebracht van je thuiskomst. Bij een zwangerschapsduur van meer dan 24 weken kunnen jullie ook gebruik maken van hulp van het kraamcentrum. De verpleegkundige belt dan het kraamcentrum waar je ingeschreven staat en bespreekt de bijzonderheden en je wensen omtrent de kraamzorg. Weer thuis Thuiskomen is moeilijk. Jullie zullen steeds meer gaan beseffen dat jullie zonder het kindje verder moeten. Er ligt een periode van verdriet en rouw voor jullie. Waarschijnlijk zullen jullie zich vaak afvragen 'waarom?'. Een gedeelte van deze vraag wordt beantwoord aan de hand van de bevindingen bij de obductie. Maar het is ook mogelijk dat er vragen blijven waarop niemand jullie antwoord kan geven. Misschien kunnen jullie samen met familie en vrienden het verlies verwerken, maar als dit niet lukt kunnen jullie hulp zoeken bij een deskundige. Mogelijk kan jullie huisarts hier een aandeel in hebben. Wij wensen jullie veel sterkte bij het verwerken van het verlies van jullie kindje. 8
Tot slot Hebben jullie naar aanleiding van de informatie in deze folder nog vragen, neem dan contact op met de polikliniek Gynaecologie of de afdeling Verloskunde (3 West). Polikliniek Gynaecologie: Afdeling Verloskunde (3 West):
(0183) 64 42 16 (0183) 64 47 36
9
