Pagina 1
Almere en Amsterdam Hyperbereikbaar via de Hollandse Brug Samenvatting van een onderzoek naar de regionale OV-bereikbaarheid van Almere Milieufederatie Flevoland Milieufederatie Noord- Holland Milieucentrum Amsterdam Natuur- en Milieu federatie Utrecht Stichting Natuur en Milieu Meer info:
www.milieufederatieflevoland.nl 030-2544457
Samenvatting onderzoek “regionale bereikbaarheid Almere”
2
Achtergrond Verbeteren van de bereikbaarheid bij de groei van Almere is een belangrijk onderwerp van het Integraal OntwikkelingsPlan Almere (IOP) en de Nota Ruimte. Centraal element in het IOP is de versterking van de relatie met Amsterdam. Almere kiest daarin voor het eerst ontwikkelen van ‘west’ (Almere Pampus) en een latere ontwikkeling van ‘oost’. Almere Pampus wordt in het IOP Almere (IOP) op de kaart gezet als een unieke waterfrontlocatie voor de Noordvleugel. Momenteel wordt deze ontwikkelingsrichting veelal direct gekoppeld aan een IJmeerverbinding. De samenwerkende natuur- en milieuorganisaties 1(NMO’s) erkennen de problemen van de Noordvleugel en Almere. Zij willen meedenken over oplossingen, maar zien grote nadelen in een nieuwe IJmeerverbinding. Belangrijke vraag is dan ook: wat zijn de vervoerkundige en ruimtelijk-economische consequenties voor Almere en voor de Noordvleugel als de IJmeerverbinding wegblijft? Op welke wijze kan Almere Pampus als hoogwaardig waterfront worden ontwikkeld in combinatie met een versterking van de infrastructuur via de Hollandse Brug?
Economische corridor Haarlemmermeer – Amsterdam – Almere en groen - blauwe corridor Markermeer – Groene Hart.
De NMO’s zien groei van Almere als kans om kwetsbare gebieden in de Noordvleugel open te houden. In algemene zin ondersteunen zij daarom de visie zoals neergelegd in de Derde Noordvleugelconferentie. De NMO’s hebben in 2003 hun eigen visie verwoord in de nota ‘Een groenrode Noordvleugel’. Specifiek gericht op een deel van de bereikbaarheidsproblematiek is door bureau Goudappel Coffeng de bereikbaarheid via spoor uitgewerkt. Voor verbeterde autobereikbaarheid zetten de NMO’s in op uitbreiding van bestaande snelwegen, zoals afgesproken in De Uitweg. De NMO’s leveren met het onderzoek van Goudappel Coffeng een bijdrage aan de bereikbaarheidsdiscussie; bovendien tonen zij hiermee een reële optie voor de ontsluiting van Almere, die rekening houdt met de waarden van het IJmeer en het Markermeer.
1
Milieufederatie Noord-Holland, Natuur- en Milieufederatie Utrecht, Milieufederatie Flevoland, Milieucentrum Amsterdam en de Stichting Natuur en Milieu
Samenvatting onderzoek “regionale bereikbaarheid Almere”
3
Het onderzoek In het onderzoek is op zoek gegaan naar een combinatie van infrastructurele maatregelen die maximaal recht doet aan natuur- en milieubelangen. Het leidende principe voor de NMO’s is bundeling langs de bestaande vervoersassen. Daarmee is de kwaliteit van de contramal, de natte as, maximaal gewaarborgd. Het rapport laat zien dat inzet op de vervoersas Hollandse Brug perspectief biedt op een robuuste toekomst.
.
Structurerende infrastructuurnetwerken: Rode netten en groen-blauwe mazen als contramal
Vervoerkundig Vergelijking van capaciteitsuitbreiding op de Hollandse Brug met de IJmeerlijn laat zien dat inzet op de Hollandse Brug vervoerkundig voordelen heeft: • De investeringen zijn vergelijkbaar. • Eén viersporige spoorlijn heeft meer capaciteit dan twee dubbelsporige spoorlijnen, omdat bij een viersporige lijn kan worden uitgegaan van 'dedicated' sporen, dat wil zeggen eigen sporen voor stoptreinen en eigen sporen voor snelle treinen. • Almere Pampus wordt bij inzet op de Hollandse Brug iedere 7,5 minuut ontsloten per openbaar vervoer tegenover iedere 15 minuten bij een IJmeerlijn. • Almere Poort profiteert optimaal van goede openbaar-vervoerverbindingen als deze allemaal via de Hollandse Brug lopen. • De reistijd tussen Almere en de Zuidas via de Hollandse Brug is korter of gelijk (Almere Pampus) in vergelijking met een IJmeerlijn. Bij inzet op een Hollandse Brug oplossing ligt heavy rail eerder voor de hand dan een metrodoortrekking vanuit Amsterdam-Zuidoost: • De trein is voor de meeste woon-werkverbindingen het snelste, ondanks eventueel extra overstappen. • De combinatie van trein en een voedend lokaal HOV-railsysteem biedt op alle relaties minimaal 8x/uur een verbinding, de metro alleen op relaties die direct met de metro kunnen worden gemaakt. • Bij inzet op heavy rail vindt geen doorsnijding plaats van het landschap tussen AmsterdamZuidoost en Weesp (minder kosten voor inpassing) en een optimale bundeling langs bestaande infrastructuur.
Samenvatting onderzoek “regionale bereikbaarheid Almere”
4
Voortbouwend op de voordelen van inzet op heavy rail, is het voor de toekomst van Almere in de Noordvleugel zinvol om de verplaatsingen naar de grotere economische centra van Amsterdam te beschouwen als de onderkant van de te bedienen markt via interregionale verbindingen in plaats van de bovenkant van de reikwijdte van regionale verbindingen. Kortom: geef sneltreinen een belangrijkere rol. Zo wordt namelijk geanticipeerd op opkomende groeimarkten.
Toelichting figuur: de verplaatsingslengte tussen Almere en de economische centra in Amsterdam kan beschouwd worden als een lange regionale verplaatsing, maar ook als een korte interregionale verplaatsing. Dit laatste is gunstiger voor Almere, omdat zo met hetzelfde systeem ook veel langere verplaatsingen kunnen worden gefaciliteerd.
Ruimtelijk-economisch
Inzet op heavy rail (met een grote rol voor interregionale sneltreinen) op de Hollandse Brug veronderstelt een HOV-kortsluiting tussen de knoop Almere Poort en Almere Pampus. Dit ondersteunt een hoogwaardig functioneren van Almere Pampus als integrale stadsas.
Samenvatting onderzoek “regionale bereikbaarheid Almere”
5
Langs deze as vinden verschillende ruimtelijk-economische milieus een plek, waarbij geprofiteerd wordt van de knoopwaarde van Almere Poort als Poort naar Flevoland. Door in te zetten op een HOV-as langs de waterzone van Almere Pampus, kan het Waterfront over langere afstand worden ontwikkeld als een snoer met waardevolle kralen. Een OVverbinding door het IJmeer komt haaks op het Waterfront Almere Pampus binnen en vormt zodoende slechts één ‘kraal’; dit biedt dus minder perspectief voor een Waterfrontontwikkeling als snoer met meerdere kralen. Icoonvorming Zoals de Erasmusbrug symbool werd van de toekomst van Rotterdam, zo kan de Hollandse Brug symbool worden voor de toekomst van de Noordvleugel. Hier ligt een architectonische opgave, aangezien nergens in de Noordvleugel het bestaan van de economische corridor Haarlemmermeer – Amsterdam - Almere zo expliciet en fysiek wordt. Bij een bundelingsmodel gaat het niet alleen om een icoonfunctie voor een nieuwe regionale brug, maar om een brug die een rol speelt voor regionaal, interregionaal verkeer voor zowel auto als OV. Op termijn kan deze verbinding uitgroeien tot een internationale schakel in de multimodale corridor Randstad - Noord-Duitsland - Scandinavië. De brug kan uitgroeien tot een icoon van de ontmoeting van oud en nieuw land. Vrijwel overal wordt dit soort spectaculaire overgangen genegeerd, zoals bijvoorbeeld de nauwelijks zichtbare overgang tussen de nieuwe Haarlemmermeer en het oude land rond Leiden, de flauwe overgang nabij Lemmer tussen de nieuwe Noordoostpolder en het oude Friesland. Eén overgang die qua geplaatste dramatiek enigszins in de buurt komt is het bruggencomplex over het Hollands Diep bij Moerdijk Interessant is ook dat de Hollandse Brug duidelijk maakt dat wordt ingezet op een multimodale corridor. Een solitaire OV-brug kan deze communicatieve functie niet overbrengen, aangezien zo’n brug feitelijk nooit wordt gezien door de reizigers Planrobuustheid De toekomst van Almere Pampus wordt in de huidige plannen gekoppeld aan de aanleg van een IJmeerlijn. Dit draagt een zekere inflexibiliteit in zich mee; wanneer door onvoorziene omstandigheden aanleg van een IJmeerlijn pas later mogelijk is dan verwacht, wordt de gehele ontwikkeling van Almere Pampus hierin meegetrokken. Dit kan verregaande gevolgen hebben: doordat hoogwaardige vestigingsmilieus bijvoorbeeld op zich laten wachten, condenseren ruimtelijke ontwikkelingen zich op minder gewenste locaties elders (zoals de A2-zone nabij Breukelen). Het versterken van de economische backbone Haarlemmermeer - Almere is een belangrijke ambitie. Belangrijk is hierbij om de te versterken koppelingen zo robuust te kiezen, dat deze een grote mate van planonzekerheid kunnen incasseren. Kortom: houd de regie zoveel mogelijk in handen, en laat niet alles bepalen door een onzekere toekomst.
