alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen

Naam:………………………… Milieu Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen ZW ACTIES  Slootrandenbeheer  Baggeren  Krabbescheer bevorderen  Erf- / spoelwater opvangen, erf opdelen in schoon en vuil deel.  Op droogte gevoelige gronden erfwater infiltreren via peilgestuurde drainage (dubbeldoel)  Bezinkvijver aanleggen voor perculaat  Opvangen regenwater voor eigen gebruik  Precisiebemesting  Biologisch gaan boeren  Hergebruik van water / spoelwater

DENKEN  In alles werk ik op mijn bedrijf netjes en doordacht, toch?  Mijn milieu tolereert geen domme acties

AMBITIES  Werkwijzen op bedrijf minimaal belastend (bijv. bemesting, gewasbescherming)

WW

NN

Bodemkwaliteit: Denk aan: Fosfaatophoping / Bodemleven / Bodemvruchtbaarheid / organische stof gehalte ZW ACTIES  Mineralen kringloop opstellen  Minder kunstmest gebruiken, niet meer na juli strooien/uitrijden  Bemesten op maat  Nutriënten precies aanwenden  Nooit meer ploegen  Grondbewerking minimaliseren, voorkomt onnodige afbraak van N.  Verdichting voorkomen  Zink vervuiling etc voorkomen of verwijderen  Bodemstructuur verbeteren  Bouwplan aanpassen  Mest als kunstmest  Organische-stofvoorziening verhogen  Organische stof uit mest benutten  Kennis op dit gebied vergroten, cursus volgen  Beschikbare plant- en restproducten benutten DENKEN  Zie de bodem als productief levend ecosysteem in plaats van als dood substraat.  Grond behandelen als een levend organisme. Grondbewerking minimaliseren, verdichting voorkomen.  Intensiveren op sommige percelen én extensiveren op andere percelen  biodiversiteit.  Structuur beschadiging geeft verslechterde mogelijkheden voor goed grondgebruik en benutting.  Denk in kringlopen van N, P en C, niet alleen kg en €. In de kringloop is te zien wat er over gebeurt en kan je gaan optimaliseren, verlies verminderen. AMBITIES  Minimaliseren bodembewerking en gebruik van zware machines stimuleren beluchting en bodemleven; goed voor groei van planten, vermindert uitspoeling nitraat en gaat ontstaan van het broeikasgas lachgas tegen.  Met precisiebemesting en/of irrigatie de opbrengst droge stof per hectare verhogen.  Een ander bodemmanagement in de open ruimten / landerijen, waarbij verhogen van het organische stofgehalte van de bodem, het toepassen van minimum tillage, rekening houden met biodiversiteit en weidevogels toch leidt tot een goede opbrengst per hectare.

WW

NN

Luchtkwaliteit: Denk aan: NH3 emissie (uit stal en bij bemesting) / Stof / Geur ZW ACTIES  Werken met ‘filters’  Koe in de wei  Stof: andere werkwijze / productkeuze dat minder stof veroorzaakt  Mest snel afvoeren naar opslag en vergisten  Emissie arme vloer / opslag  Ammoniak uitstoot verlagen door emissiearme stal of aanwending / voeding

DENKEN  Verliezen zijn niet met 100% te reduceren, maar er is nog veel mogelijk.  Denk in kringlopen van N, P en C, niet alleen kg en €. In de kringloop is te zien wat er over gebeurt en kan je gaan optimaliseren, verlies verminderen.

AMBITIES  Mest en urine gescheiden opvangen leidt tot 2 stromen: mest met organisch gebonden N en P; urine met vooral minerale N en K.  Werken met vloersystemen die mest en urine scheiden, afvoeren met opslagsysteem.  Benutten in aangepaste bemestingsplannen, zo werken aan kunstmestvervangers en een vergaande ammoniakreductie.

WW

NN

Klimaat: Denk aan: broeikasgassen CO2 / methaan / lachgas. ZW ACTIES  Elektrische auto  Zonnecollectoren, energie produceren met zonnedaken  Energiebesparing: o.a. energiezuinige lampen, 16h licht / 8h donker, voorkoeler, warmteterugwinning  Biogas  Opslag CO2  Water gebruik optimaliseren  Broeikasgasreductie analyseren  Gescheiden opslag mest en urine vermindert CH4 emissie en lachgas.  Meer regionaliteit, dus minder kilometers  Niet meer dan noodzakelijk gebruikmaken van machines en werktuigen  Geen overbodige bewerkingen  Let op asbestsaneringen mogelijkheden voor nieuwe dakbedekking  Zorg voor betere bodem (luchtig en met bodemleven) vermindert lachgas, slaat C op.

DENKEN  Kritisch zijn op bedrijfsstrategie: niet meer (jong)vee houden dan nodig voor efficiënte bedrijfsvoering  Energie scan laten uitvoeren op mogelijkheden energiebesparing.

AMBITIES  Klimaatneutraal melk produceren

WW

NN

Footprint/regionaliteit: Denk aan: regionale grondgebondenheid, hoeveelheid land voor voerproductie dichtbij en veraf. ZW ACTIES  Lid van natuurvereniging  Lid van historische vereniging  Voer uit de regio  Samenwerken met akkerbouw  Eigen voerproductie, zelf krachtvoer/eiwitgewassen verbouwen  Mestafzet in de regio  Geen krachtvoer, maar voersupplementen  Grond van natuurorganisaties gebruiken  Gras, hooi en ruwvoer uit natuur- en beheersgebieden

DENKEN  Haal niet van ver wat dichtbij te (ver)krijgen is. Hoe doe ik dat nu?

AMBITIES  Opzetten / deelnemen Voercentrum in de regio  Regio melk’ produceren, hele keten in de regio  Bio-energie leveren in de regio

WW

NN

Duurzame energie productie: Denk aan: groen gas / wind- en zonne-energie ZW ACTIES  Warmteterugwinning uit melk, mest, koeien  Aardwarmte winnen  Zonne-energie  Mestvergisting, evt. zonder toevoeging van extra biomassa.  Windenergie  Heroverweging windenergie op kleine schaal voor eigen gebruik  Methaan opvangen

DENKEN  Wat heb ik met energie? En wil ik daar iets mee?

AMBITIES  Energieproducent worden  Energie neutraal bedrijf

WW

NN