Alice Montgomery
Susan Boyle
Proloog: New York, november 2009 The Big Apple had nog nooit zoiets meegemaakt. Het publiek was helemaal in de ban van Susan Boyle, de schuchtere Schotse oude vrijster die slechts zeven maanden eerder uit het niets was opgedoken. Gekleed in een elegante zwarte jas en met een rode gebreide sjaal om haar hals, een look die haar handelsmerk aan het worden was, stond ze oog in oog met een gigantische mensenmassa op Rockefeller Center, waar ze live optrad in nbc’s Today Show. Veel toeschouwers, die haar een ontvangst gaven die ze normaal gesproken alleen reserveerden voor supersterren, droegen ook een rode sjaal: het was een manier om hun steun en solidariteit te betuigen. Het was een manier om SuBo, zoals ze tegenwoordig liefkozend genoemd werd, te laten zien dat ze trouwe fans van haar waren. Al paste Susan nog steeds niet helemaal in het plaatje dat veel mensen hebben van een zangeres die voor een miljoenenomzet gaat zorgen, toch zag ze er al heel anders uit dan de vrouw die de kijkers naar Britain’s Got Talent kort gele5
den versteld had doen staan. Haar haar, dat eerst slordig en kroezig was geweest, was nu geknipt in een elegant donkerbruin bobkapsel; haar wenkbrauwen waren gefatsoeneerd; haar gezicht was zorgvuldig opgemaakt en op haar vingernagels glansde knalrode nagellak. Deze metamorfose had ze te danken aan haar als een komeet stijgende roem, haar talent en de diepe genegenheid die het publiek voor haar voelde. De dertig minuten durende live-uitzending van de Today Show was het hoogtepunt van een maandenlange publiciteitscampagne rond de release van haar eerste album, en hoewel het een gebeurtenis was die de zenuwen van menig geroutineerd zangeres op de proef zou hebben gesteld, sloeg ze zich er zelfverzekerd doorheen. De Today Show-presentatoren Matt Lauer en Meredith Vieira praatten met Susan ten overstaan van het juichende publiek: het was een ‘enorme prestatie’, gaf ze toe, om uit een klein stadje in Schotland te komen en dit te bereiken – en dat allemaal in zo’n korte tijd. ‘Het lijkt zo onwerkelijk, alsof het niet echt gebeurt,’ ging ze verder. ‘Ik ben wat volwassener geworden en gedraag me nu meer als een dame. Ik draai niet meer zo met mijn heupen.’ Haar antwoorden op de vragen waren nogal kort – als ze praatte, deed ze nog steeds een beetje verlegen – maar ze maakte geen onbeholpen indruk, ondanks het feit dat ze voor een groot publiek stond, dat bordjes omhoog hield met haar naam en verschillende slogans die op haar betrekking hadden – ik heb ook een droom – was een typerend voorbeeld. Al met al leek ze opmerkelijk kalm, beheerst zelfs. 6
Toen kwam het moment waarop iedereen had gewacht. Terwijl ze naar de microfoon toe liep, straalde ze bijna; ze deed haar mond open en barstte uit in gezang. Haar bijzondere stem verhief zich boven de menigte en steeg op naar de lucht boven New York terwijl ze ‘I Dreamed A Dream’ zong, gevolgd door ‘Wild Horses’ van de Rolling Stones en tot slot door ‘Cry Me A River’. Het publiek was betoverd en begon wild te applaudisseren. Alle songs waren bekend: ‘I Dreamed A Dream’ was het nummer waarmee ze haar debuut had gemaakt in het nationaal bewustzijn, terwijl ‘Wild Horses’ de eerste single van haar album zou worden. Er werden wat grappen gemaakt over de merkwaardige combinatie van Susan Boyle en de Rolling Stones, maar ze liet zich niet uit het veld slaan. Eén recensent, Paul McNamee van de Mirror, merkte op dat de Stones het nummer gezongen hadden als een lied over een mislukte relatie, maar dat uit Susans vertolking hoop sprak, zij het met een lach en een traan, ‘elementen van een leven in de marge van de maatschappij, waar je als buitenstaander door iedereen bespot wordt’. Alle liedjes waren afkomstig van haar nieuwe album I Dreamed A Dream, dat ze opgedragen had aan haar moeder en dat in muzikaal opzicht geschiedenis maakte. Het album was al het meest vooruitbestelde album geworden sinds de webwinkel Amazon cd’s begon te verkopen. En toen het op de markt kwam, werden er in de eerste week 701.000 exemplaren van verkocht. SuBo brak records waar ze ook verkocht werd: de cd was hard op weg om het bestverkochte debuutalbum van een zangeres te worden sinds Nielsen Sound-Scan in 1991 ver7
koopstatistieken begon bij te houden. In het Verenigd Koninkrijk werden er 410.000 exemplaren verkocht, waardoor het album het bestverkopende debuutalbum ooit werd, dat regelrecht op nummer één kwam. Even ter vergelijking: ze was erin geslaagd om van tevoren meer cd’s te verkopen dan U2, Bruce Springsteen en Coldplay, een paar van de grootste namen in de muziekwereld. Ze was gewoonweg een fenomeen. Dit was nog nooit gebeurd. De reality-tv had veel sterren gelanceerd die sindsdien het ene succes na het andere behaald hadden, maar ze waren allemaal jong en mooi geweest, ook de jongens. Susan gaf hun niet alleen allemaal het nakijken, ze liet ook de gevestigde sterren die beter bij de trend leken te passen dan zij ver achter zich. Het zag ernaar uit dat het kleine vrouwtje met de fabelachtige stem bij het publiek in het hele land een gevoelige snaar geraakt had. SuBo was er opeens en SuBo was een ster. Simon Cowell, die haar ontdekt had in Britain’s Got Talent en die haar beschermer en mentor was geworden, was in de zevende hemel. ‘Ze heeft het op haar manier gedaan en ze heeft een droom laten uitkomen,’ vertelde hij in Sky News. ‘Ik ben ongelooflijk trots op haar. Het succes had geen sympathieker iemand kunnen treffen. In Britain’s Got Talent heeft ze haar mond opengedaan en de wereld is verliefd op haar geworden. Daarom is haar album het bestverkochte album waarmee een vrouw ooit haar debuut heeft gemaakt. Ze is ongelooflijk.’ Piers Morgan, een ander jurylid van Britain’s Got Talent, was net zo trots op de protegee van de show. ‘Waarschijnlijk ben ik een van de weinigen in Engeland geweest die dit hebben zien aankomen,’ zei hij tegen Sky. ‘Vooral als ik naar 8
Amerika kijk, kan ik zeggen dat ze een fenomeen is. Iets wat we in de geschiedenis van de talentenjacht nog niet eerder hebben meegemaakt. Ze was de ultieme underdog, maar ze heeft dit verbluffende talent, dat nooit erkend was, en toen heeft ze haar kans gepakt. Het is een ongelooflijk verhaal.’ Dat was het zeker, en gezien de druk van de hoge verwachtingen die op haar schouders rustte, bracht ze het er fantastisch van af. De verkoopcijfers kwamen zelfs nog uit boven de toch al hoge cijfers waarop de platenmaatschappij gehoopt had. Haar krachtige invloed was, of ze het nu besefte of niet, zo groot dat het zelfs de machtige Rolling Stones niet onberoerd liet. Als reactie op Susans succes met hun oude song brachten ze ‘Wild Horses’ zelf opnieuw uit. Het leek of alles wat ze aanraakte in goud veranderde – een hele prestatie voor een dame met leerproblemen die uitermate beschermd was opgegroeid. Dit was haar eerste bezoek aan New York, zoals ze schuchter bekende, en hoewel ze vooral moest werken, hoopte ze ook wat tijd over te houden om de stad te verkennen. Toch was dit niet haar eerste reis naar de Verenigde Staten. Van een huismus veranderde ze in een wereldreizigster. Haar voeten hadden de afgelopen maanden nauwelijks de grond geraakt. Haar fans konden die dag op Rockfeller Center geen genoeg van haar krijgen. Ze scandeerden haar naam, juichten haar toe en riepen om meer; ze adoreerden haar, niet in de laatste plaats omdat ze de belichaming was van de Amerikaanse droom, al was ze dan een Schotse die furore maakte op de Engelse televisie. Daar, in het land van de vrijheid, heerst het geloof dat iedereen iets van zichzelf kan maken als hij 9
maar hard genoeg zijn best doet, en niemand maakte meer van zichzelf en deed harder haar best dan Susan Boyle. Zelfs haar wereldvreemheid sprak de mensen aan. Ze was geen sexy stoeipoes, die zich helemaal had opgetut om een bijna volslagen gebrek aan talent te verhullen; haar talent, in zijn puurste vorm, zocht zich juist een weg naar buiten. Ze was zowel bescheiden als bijzonder. Het was een variatie op het Assepoester-thema die daarvoor zelden was voorgekomen. Maar de snelheid waarmee het allemaal gebeurde, begon voor problemen te zorgen. Het was geen geheim dat ze kwetsbaar was, en na afloop van Britain’s Got Talent bracht ze korte tijd door in het Priory-ziekenhuis, omdat ze last had van stress, hoogstwaarschijnlijk een emotionele reactie op haar bijzondere lot. Het risico was niet denkbeeldig dat het weer zou gebeuren. Na haar optreden in de Today Show werd ze meegenomen naar het nabijgelegen Rock Center Café om een paar van haar fans te ontmoeten. Ze hadden een cadeau voor haar, en het was een prachtcadeau: een lappendeken, die vervaardigd was door een internationaal netwerk van bewonderaars uit achtentwintig landen, waaronder Engeland, de Verenigde Staten, Australië, Canada, Mexico, Polen, Japan en Antarctica. Voor een vrouw die als kind en als volwassene was gepest, was dit de ultieme rehabilitatie: ze werd aanbeden, door iedereen, overal ter wereld. Dit was toch zeker het bewijs, voor zover er tenminste bewijs nodig was, dat ze haar problemen achter zich gelaten had en aan een nieuwe fase in haar leven ging beginnen? 10
Er begon misschien wel een nieuwe fase in haar leven, maar haar problemen waren helaas niet van de baan. Van meet af aan maakte haar omgeving zich ongerust dat iemand die zo kwetsbaar was als zij het misschien moeilijk zou vinden om om te gaan met alle aandacht die haar roem met zich meebracht, en volgens bepaalde mensen was dat al het geval. In plaats van met haar nieuwe fans te kletsen, trok ze zich steeds meer terug terwijl ze in de verte staarde en op haar duim zoog. Een assistente, die blijkbaar doorhad dat er iets mis was, kwam naar haar toe, maar Susan, die er zichtbaar gestrest uitzag, wuifde haar weg. Een paar tellen later legde ze haar hoofd op haar handen en huilde ze. Het was natuurlijk ook een kwestie van uitputting: de reis naar New York was het hoogtepunt van een wervelwindtournee door de States en ze had net een album uitgebracht. De arme Susan snakte gewoon naar rust. Maar ze herstelde zich bewonderenswaardig snel: zodra ze besefte dat er naar haar gekeken werd, trok ze een vrolijk gezicht en voerde een dansje uit. Toch kon ze ondanks haar dappere poging niet verbergen dat het allemaal te veel en te snel was. Later hielden sommige mensen bij hoog en bij laag vol dat de foto’s niet waren wat ze leken. Ze beweerden dat Susan voor de grap haar duim in haar mond gestoken had om de kijkers te laten zien dat ze geen zin had om zich als een baby te gedragen. En als iemand die nog maar pas in de schijnwerpers stond en de kneepjes van het vak razendsnel onder de knie moest zien te krijgen, had ze zich gewoon niet gerealiseerd hoe vreemd de foto’s eruit zouden zien. Het was duidelijk dat ze, net als bijna alle beroemdheden van de 11
moderne tijd, begon te beseffen dat ze de aandachtknop niet uit kon zetten: ze stond in de schijnwerpers of niet. En op dit ogenblik leek het haar lot te zijn om er wel in te staan. De twijfels over haar kwetsbaarheid duurden voort. De mensen om haar heen, vooral het team van Britain’s Got Talent, raakten nogal geïrriteerd als het onderwerp van Susans kwetsbaarheid ter sprake kwam en als hun de vraag gesteld werd of het wel juist was om haar bloot te stellen aan het verblindende licht van de schijnwerpers en het internationale podium. Hun gevoelens waren eerlijk gezegd heel begrijpelijk: ten slotte hadden ze Susan, tot haar zichtbare genoegen, van een vrouw van eenvoudige komaf omgevormd tot een internationale ster. En dat was nu juist het punt: Susan wilde niet terug naar de Susan van vóór de talentenjacht, en als Susan dat niet wilde, wie waren zij dan om dat wél te willen? Toch beseften alle betrokkenen dat het duimzuigincident wel eens voor veel opgetrokken wenkbrauwen zou kunnen zorgen. Daarom kwam er een team in actie dat de schade binnen de perken moest zien te houden. ‘Ze was gewoon in de wolken en heel erg ontroerd door de ontvangst die ze in Amerika had gekregen,’ zei haar woordvoerder. Hij voegde eraan toe dat ze geen zenuwinzinking had gehad en dat hij iedereen die dat beweerde voor de rechter zou slepen. Piers Morgan ergerde zich ook groen en geel aan de suggestie dat het misschien niet helemaal lekker liep. ‘Susan heeft, net als alle artiesten, haar ups en haar downs,’ vertelde hij aan Sky News. ‘Het is zenuwslopend om voor duizenden mensen op te treden, hoe goed je ook bent. Barbra Streisand 12
is nog altijd óp van de zenuwen. John Lennon scheen voor elk Beatles-optreden altijd bloednerveus te zijn. Voor Susan is het niet anders. Ik vind dat ze uitstekend omgaat met alle stress. Ze heeft heel goede mensen om zich heen. Als ik haar zie of spreek, is ze altijd heel ontspannen, want ze geniet van haar succes. Iedereen die volhoudt dat ze op het punt staat om in te storten, dat het haar te veel wordt en dat ze het niet meer aankan, zou ik willen aanraden eens goed naar haar te kijken. Ze heeft een van de beste albums van het jaar uitgebracht, ze is op weg de bestverkopende zangeres ooit te worden, Amerika ligt aan haar voeten, ze geniet van elke seconde, ze ziet er fantastisch uit. Ik denk dat mensen die kritiek hebben hun mond moeten houden en moeten genieten van het moment van Susan Boyle, de snelstverkopende artiest in de geschiedenis.’ Ze herstelde zich vlug. In de Verenigde Staten was zo veel belangstelling voor haar dat het plan werd aangekondigd om een televisieprogramma over haar leven te maken – ‘I Dreamed A Dream’, The Susan Boyle Story – dat aan beide kanten van de Atlantische Oceaan te zien zou zijn. Intussen had Susan zichzelf ook hardop afgevraagd of ze opgewassen zou zijn tegen alle spanningen. ‘Ik krijg een hoop aandacht,’ zei ze tegen Matt Lauer. ‘Ik vraag me af hoe ik daarmee om moet gaan. Ik heb tijdje aan mezelf getwijfeld omdat ik dacht dat ik niet goed genoeg was. En ik ben verlegen, dus ik heb momenten dat ik wilde dat het allemaal niet waar was. Soms denk je dat soort dingen, dat doet iedereen.’ En er waren ook andere kwesties waarover nagedacht moest worden, vooral omdat haar ervaring zo uniek was. In 13
