Brandnetel
22 april
Algemene beschrijving Brandnetel, Urtica, is een plantengeslacht waarvan in Nederland en Belgie de grote brandnetel, Urtica dioica, en de kleine brandnetel, Urtica urens, voorkomen. Het geslacht kent tussen de 30 en 45 soorten, waarvan er 4 in Midden-Europa voorkomen. De plant heeft uitsluitend stamper- of meeldraadbloemen (dioica = tweehuizig). Die bloeit van juni tot oktober met in trossen hangende bloemen. De grote brandnetel heeft een vierkante, borstelige stengel, die 2 meter hoog kan worden. De plant is algemeen voorkomend en is te vinden naast wegen, bosranden en verwaarloosde tuinen. De plant gedijt vrijwel overal maar heeft een voorkeur voor een goed bemeste bodem zoals bij composthopen of aan de rand van een akker. Brandnetel heeft groene, sterk zaagvormig bladeren met een donzige onderkant. Het belangrijkste kenmerk van de brandnetel is dat hij bedekt is met brandharen. Dit zijn fijne holle haartjes, die een brandend gevoel geven wanneer de breekbare punt afbreekt. De haren bevatten mierenzuur en andere stoffen die blaren, branderige plekken en jeuk op de huid veroorzaken.
De geschiedenis De naam Urtica dioica komt van het Latijnse uro of "ik brand", wat verwijst naar het prikkende karakter van de plant, en dioica of 2 huizen, wat verwijst naar de scheiding van de mannelijke en vrouwelijke planten. De Nederlandse naam is afkomstig uit het Angelsaksisch en afgeleid van het woord noedl of naald. Romeinse soldaten zouden de soort Urtica pilulifera mee naar het noorden hebben genomen. De engelse benaming voor deze soort is ook is Roman nettle. Ze gebruikten het tegen de kou. Hiervoor stampten ze de plant fijn in olie en wreven zich ermee in. De plant komt nog altijd voor bij Romeinse ruines in Noord-Europa. De plant werd voor veel doeleinden gebruikt, zo gebruikte men de stugge vezels om stoffen van te weven. Dit werd door Hans Christian Andersen vereeuwigd in het sprookje van de prinses en de 11 zwanen: de mantels die zij voor hen moesten maken voor zonsopgang maakte ze van brandnetels. De plant werd ook gebruikt bij de productie van papier. In 1835 ontdekte de kruidkundige Vogel, na een bezoek aan de indianen, dat brandnetel zijn patiënten genas van scheurbuik.
Verzamelen De jonge grote stengels en bladeren, (tm april) en ook de wortelstok (in de herfst) kan gebruikt worden: snel drogen bij 60 graden (in de oven met de deur op een kiertje dmv een pollepel tussen de deur). Het kruid mag niet bruin worden. Bewaren in luchtdichte bussen. Drogen in laagjes op kranten kan ook, zo had ik eens een klusje bij Mellie Uyldert om de inmiddels droge brandnetelbladeren die uitgespreid waren op kranten te verpulveren. Doe dikke handschoenen aan als je brandnetel plukt, alhoewel er een verhaal gaat, dat als je je adem inhoudt tijdens het plukken, je niet geprikt wordt. En alhoewel ik dat wel eens voorzichtig geprobeerd heb, heeeel voorzichtig, en het lijkt te werken, sta ik niet garant voor deze methodeJ (En als je toch geprikt wordt, zorg dan voor hondsdraf om er over heen te wrijven! Of als dat er niet staat, schijnt het blad van de zuring ook te kunnen, (als dat er wel staat). De natuur is echter wonderbaarlijk want je vindt hondsdraf heel vaak bij brandnetels staan, precies waar het nodig is!
Gezondheid De wortelstok bevat kalk en looizuur, en is samentrekkend, de bladeren en stengels zijn rijk aan vitamine A en C. Gedroogde (of gekookte) brandnetelbladeren prikken niet meer. Brandnetel is bacteriedodend, en daarom heel geschikt bij infectieziekten. De bladeren zijn ook geschikt bij diarree of andere spijsverteringsstoornissen en de thee is naast bloedzuiverend en ontgiftend ook bloedstelpend en licht urinedrijvend. Bij kortademigheid: kook de wortels of de bladeren en doe er honing of suiker (of stevia) bij en drink er verdeeld over de dag wat van. Je kunt hier ook mee gorgelen bij zwellingen in de mond of keel. Urinedrijvend en lactogeen aftreksel: 5 gram gedroogd blad laten trekken per kopje kokend water, en verdeeld over de dag drinken. Het verdrijft ook stenen en gruis, en is menstruatieopwekkend. Brandnetelthee is heel rijk aan vitaminen en mineralen en is een goed tonicum, ook bij kanker, daarnaast heel geschikt bij vermoeidheid en lusteloosheid en bij bloedarmoede, (het bevat ijzer = Mars), geschikt tegen hooikoorts en allergie en bij allergische reacties op voedingsmiddelen, en is een algehele reiniger, en helpt ook nog eens tegen een te hoge bloeddruk en bij diabetes. Het bevat histamine, versnelt de spijsvertering, helpt dus bij het afvallen, en verzacht netelroos, reumatiek, jicht en gewrichtsontstekingen en oedeem. Het verbetert de doorbloeding. (Mars). Naast ijzer bevat brandnetel ook calcium en silicium en de thee is ook geschikt bij broze nagels en osteoporose. Brandnetelzalf bij reuma: vaseline au bain Marie laten smelten en er jonge brandnetel topjes in doen, 24 uur laten staan, zeven en in een pot doen. (bron: www plantaardigheden.nl) Brandnetelinfusie als calciumsupplement. Gebruik je calciumsupplementen? Dan heb ik hier een goedkoper en gezonder alternatief afkomstig van de leukste kruidenvrouw van België: Anntje Peeters. Een gewone kop brandnetelthee bevat 5 tot 10 mg calcium. MAAR, een sterke brandnetelinfusie bevat 500 tot 1000 mg calcium per kopje en dan heb je geen supplementen meer nodig toch? Om zo'n infusie te maken neem je maar liefst 30 gram gedroogde brandnetel per liter kokend water (vers kruid: 60 gram) en dat laat je het liefst een hele nacht, maar in ieder geval minimaal vier uur trekken in een glazen pot. Doe er ook een klein beetje zeezout bij om het lekker te maken. Daarna zeef je de kruiden er uit en drukt het plantmateriaal goed aan
om alle laatste restjes van de inhoudsstoffen in je thee te krijgen. Je kunt het koud drinken maar als je het theegevoel wilt hebben kun je eventueel wat warm water er bij doen. Daarna moet je de infusie binnen 1,5 dag opdrinken. Lukt je dat niet, geef de rest dan aan je kamerplanten of spoel je haar er mee. Eetbaarheid: van de jonge bladeren kun je voortreffelijk groente koken of een brandnetelsoepje maken (het prikt dan niet meer) . Fruit een uitje mee, doe er wat biologische bouillon zonder gist bij, eventueel een aardappeltje of wat crème fraiche, supergezond en lekker! Cosmetisch: als haarverzorgingsmiddel om het haar glanzender te maken,. van roos te ontdoen en te revitaliseren (Mars) kan de stengel goed dienst doen: 100 gram fijngehakte stengel een half uurtje laten koken in 50 cl azijn en 50 cl water. Wrijf je haar hiermee in voor je naar bed gaat (hm, zal dat lekker ruikenJ)) Inwendig als thee schijnt het trouwens ook weer te helpen tegen haaruitval.
Wat te doen tegen brandnetelsteken Een brandnetelsteek is vervelend, maar niet gevaarlijk. In Nederland hebben we 2 soorten brandnetel: de grote en de kleine brandnetel. De brandharen die het prikkende gevoel veroorzaken zitten op de stengel en aan de onderkant van de bladeren. Waarom prikt een brandnetel? Aan het uiteinde van iedere brandhaar zit een klein weerhaakje, dat bij aanraking vast komt te zitten in de huid. Het topje van de haar breekt hierbij af, waarbij vloeistof uit de brandnetel vrijkomt dat voor het pijnlijke, branderige gevoel zorgt. Wat kun je doen tegen een brandnetelsteek? Hondsdraf neutraliseert de jeuk van de brandnetelsteek. Omdat hondsdraf in een zelfde soort bodem leeft, groeit deze vaak in de buurt van de brandnetels. Ook weegbree helpt tegen brandnetels. Kneus de bladeren tot het sap eruit komt en wrijf het over de bultjes. Thuis kun je de jeuk en het branderige gevoel verminderen met tandpasta of azijn. Doe dit op een doek en wrijf het over de brandnetelsteek.
Recepten Brandnetelsoep Soepen, Voorgerecht, 4 personen, Bereidingstijd 30 minuten, Ingredienten:
400 gr. jonge brandnetelbladeren (gewassen en gesneden) 2 aardappelen (in stukjes) 1 ui (fijn gesneden) 1 teen knoflook (geperst) 3 eetl. olijolie 1 ltr. groentenbouillon 1 dl. room peper en zout
Bereiden Allereerst moet je natuurlijk brandnetelbladeren verzamelen. Misschien weet je wel een plek bij jou in de buurt waar brandnetels groeien. Het is het beste wanneer je brandnetels neemt die groeien op een schone plek, dus niet dicht langs een weg. Dan zitten er zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen en andere vervuilende stoffen op. Omdat brandnetels kunnen zorgen voor branderig gevoel, pluk je de bladeren met plastic boterhamzakjes (of handschoenen) om je handen. Pluk vooral verse, jonge bladeren en stop ze in de plastic tas. Was de brandnetelbladeren onder de kraan in een wasbak. Gebruik daarvoor eventueel weer de plastic zakjes om je handen te beschermen. Laat de bladeren uitlekken in een vergiet. Hak de gedroogde brandnetelbladeren fijn met het mes. Doe de olijfolie in de pan en fruit hierin de ui en de knoflook. Voeg de fijngehakte brandnetelbladeren, de aardappelen en de bouillin toe en laat 20 min. koken tot de aardappelen gaar zijn. Mix de soep fijn, breng op smaak met zout en peper en de room.
