AFVALWATER EN RIOLERING, DRINKWATER EN WATERBEHEER cursussen januari-juli 2013
KENNIS VERBREDEN EN VERDIEPEN
www.pao.tudelft.nl Verbreed en verdiep uw kennis met onze cursussen Op zoek naar actuele thema’s voor de watersector, hebben we maar liefst vier nieuwe cursussen geprogrammeerd. De cursus Energie en grondstoffen uit de afvalwaterketen laat u zien dat afval niet alleen afval hoeft te zijn. Daarnaast bieden we de nieuwe cursus Aquapunctuur aan, een methode voor aanpassing en verbetering van de binnenlandse vaarwegen en hun waterfronten om een duurzaam, economisch en ecologisch gebruik ervan te bewerkstelligen. De nieuwe cursus Natuurlijke en gestimuleerde afbraak van bodemverontereinigingen is modulair opgebouwd. U volgt de hele cursus om meer te leren over beide afbraakmethoden óf u neemt deel aan de eerste (algemene) dag en de dag over de voor u interessantste methode. Ook hebben we drie vernieuwde cursussen. Assets in control gaat in op wat assetmanagement wel én niet kan opleveren. Waterveiligheid 2.0 biedt nieuwe inzichten over de aanpak van waterveiligheid.
Studiepunten De afdelingen voor Geotechniek en voor Bouw- en Waterbouwkunde van KIVI NIRIA kennen Professional Development Hours (PDH’s) toe aan bepaalde cursussen en opleidingen.
Meer informatie en inschrijven Bent u geïnteresseerd in één of meerdere van deze cursussen? U vindt meer informatie over de inhoud en het programma op www.pao.tudelft.nl, waar u zich ook kunt inschrijven. Zoekt u een cursus over een ander onderwerp? Op onze website kunt u zoeken op trefwoord en vakgebied. Staat de gewenste cursus er niet bij? Laat het ons weten via onze website!
Incompany PAO kan cursussen ook incompany verzorgen, afgestemd op uw wensen en behoeften. De informatie in deze brochure is onder voorbehoud van wijzigingen, typ- en drukfouten. Op alle cursussen zijn de algemene voorwaarden van PAO van toepassing; deze zijn te vinden op www.pao.tudelft.nl.
Oxidatietechnieken voor desinfectie en verwijdering van organische microverontreinigingen In samenwerking met Cursusleider Cursusdatum Locatie Prijs
KWR Watercycle Research Institute Dr.ir. C.H.M. Hofman-Caris (KWR) 26 maart Nieuwegein € 595 excl. btw
Inhoud Desinfectie van drinkwater is een bijzonder belangrijk onderwerp. ‘Oude’ technieken als het toevoegen van chloor bleken vaak allerlei nadelen te hebben, daarom is het gebruik van chloor afgeschaft in Nederland. Nieuw ontwikkelde technieken zijn: desinfectie met behulp van ozon, UV, UV in combinatie met waterstofperoxide, en membranen. Oxidatietechnieken hebben inmiddels ook bewezen zeer effectief te zijn in het omzetten van organische microverontreinigingen in beter biologisch afbreekbare stoffen. Hiermee kan op een veilige manier schoon en veilig drinkwater worden bereid. Maar ook deze technieken hebben zowel voor- als nadelen. In deze cursus wordt ingegaan op de technische, de (micro)biologische en de beheersaspecten in de praktijk en de laatste ontwikkelingen op onderzoeksgebied. Doelgroep Iedereen die een bijdrage levert aan de (micro)biologische en chemische veiligheid van water, zoals technisch managers en productiemedewerkers van waterleidingbedrijven en industrie, kwaliteitsfunctionarissen en beleidsmedewerkers van overheidsinstellingen.
De menselijke factor in de watersector Cursusleiders Cursusdatum Locatie Prijs
Ir. R.W. Stapel (Royal HaskoningDHV) en dr. M.J. Kuiken (Royal HaskoningDHV) 11 april Amersfoort € 595 excl. btw
Inhoud Na afloop van deze cursus heeft u kennis van een aantal belangrijke gedragsmechanismen en inzichten uit de psychologie, heeft u inzicht in hoe deze gedragsmechanismen de (doelmatigheid van de) watersector kunnen beïnvloeden en heeft u handvatten gekregen waarmee u in uw dagelijks werk direct aan de slag kunt. Onderwerpen die aan bod komen, zijn onder meer: t Is de ‘rationele beslisser’ een juist uitgangspunt voor beleid en wat zijn de alternatieven? t Wat zijn de mechanismen achter ‘normdenken’ en hoe kun je daarin verandering brengen? t De mens is geneigd om ‘reductie’, versimpeling van de problematiek, toe te passen. Hoe voorkom je dat dan de plank wordt misgeslagen? t Keuzes voor de korte termijn zijn vaak strijdig met wensen voor de lange termijn. Hoe komt dat? Hoe ga je ermee om? t Het individu associeert zich graag met een groep. Hoe kan het aanspreken van individuen als onderdeel van een specifieke groep uitnodigen tot gewenst gedrag. Doelgroep Beleidsmakers, beleidsvoorbereiders en managers van gemeenten, waterschappen, provincies, Rijk en waterbedrijven.
Energie en grondstoffen uit de afvalwaterketen Cursusleider Cursusdata Locatie Prijs
Dr.ir. A.F. van Nieuwenhuijzen (Witteveen+Bos) 17 en 18 april Amersfoort € 895 excl. btw
Inhoud Energiebenutting in de afvalwatersector vindt al plaats door bijvoorbeeld biogasbenutting in de slibverwerking en door warmtebenutting. Er wordt op verschillende plaatsen hard gewerkt om de kennis over energiebesparing en over het benutten van energie uit afvalwater te ontwikkelen, te stimuleren te delen én toe te passen. Tijdens deze cursus worden diverse aspecten betreffende de besparing en benutting van deze vorm van duurzame energie belicht en leert u hoe u kunt beoordelen welke mogelijkheden nu en in de toekomst haalbaar zijn voor uw organisatie. Op dit moment staat terugwinning van grondstoffen vanuit afvalwater en slib sterk in de aandacht, waarbij de meeste aandacht uitgaat naar fosfaat, maar ook stikstof, kalium, organisch materiaal en bioplastics zijn potentiële winbare producten uit de slibfractie. Met de huidige (best beschikbare) technieken en op basis van marktverkenningen is fosforterugwinning de enige relevante en vraagbare grondstof om vanuit de slibfractie terug te winnen. Doelgroep Medewerkers van waterschappen, gemeenten, energiegerelateerde overheden, kennisinstituten, universiteiten, adviesbureaus, technologiebedrijven en duurzame investeerders.
Gebiedsgericht grondwaterbeheer Cursusleider Cursusdatum Locatie Prijs
Ir. M.J.C. Henssen (Bioclear) 25 april Breukelen € 595 excl. btw
Inhoud Gebiedsgericht grondwaterbeheer biedt kansen. Kansen om de ondergrond optimaal te benutten en toegevoegde waarde te creëren met de bodem, binnen maatschappelijk relevante aspecten zoals peilbeheer (‘natte voeten problematiek’), duurzame energie, klimaatadaptatie en een gezond milieu. Gebiedsgericht grondwaterbeheer wordt ook door de overheid gezien als een goed middel om complexe bodemen grondwaterverontreiniging te verbinden met de eerder genoemde thema’s en daarmee deze verontreinigingen goed te kunnen beheren, door deelsanering, door beheersmaatregelen en/of door monitoring. Voor de implementatie hiervan is zowel technische als procesmatige kennis nodig. We reiken u basiskennis op beide gebieden aan. Doelgroep Medewerkers van provincies, gemeenten en waterschappen; medewerkers van de afdelingen bodem, water, ruimtelijke ordening, duurzaamheid en energie; medewerkers van bedrijven/industrie; adviseurs op het gebied van bodem, water, ruimtelijke ordening, duurzaamheid en energie.
Waterveiligheid 2.0 Assets in control Modern assetmanagement in de watersector Cursusleider Cursusdatum Locatie Prijs
Ir. F.H.J. van Ekkendonk (Royal HaskoningDHV) 25 april Delft € 595 excl. btw
Inhoud Assetmanagement is het beheer van fysieke bedrijfsmiddelen over de hele levenscyclus, rekening houdend met prestaties, risico’s en kosten. Daar zijn we het wel over eens. Maar lastiger is, wat het mag kosten om het op het niveau te krijgen dat standaarden als PAS55, AMBoK en ISO-NEN55000 ‘voorschrijven’. Tijdens de themadag staan vragen centraal zoals: weegt de verwachte inspanning op tegen de verwachte winst? Doen we het niet al zo goed in de Nederlandse watersector dat assetmanagement vooral meer ‘papier’ betekent? Is het niet verstandiger de aandacht te richten op punten waar we duidelijke, bereikbare verbetermogelijkheden zien en overige zaken te laten voor wat ze zijn? Om deze vragen te beantwoorden zullen we ingaan op wat de normen hierover zeggen, maar vooral op de ervaring die inmiddels bij diverse bedrijven is opgedaan. Wat hebben de organisaties en de medewerkers als winsten en lasten ervaren van het toepassen van assetmanagement? Doelgroep Vanwege de brede opzet is de themadag geschikt voor mensen binnen én buiten de watersector zoals: managers die assetowner of assetbeheerder zijn; onderhoudsmanagers verantwoordelijk voor de uitvoering van onderhoud aan de assets; medewerkers belast met de uitvoering van beleid; adviseurs op het gebied van beheer en onderhoud gerelateerde onderwerpen.
Cursusleider Cursusdata Locatie Prijs Studiepunten
Prof.dr.ir. M. Kok (TU Delft/HKV Lijn en Water) 15, 16 en 23 mei Delft gehele cursus: € 1.170 excl. btw 2 dagen: € 890 excl. btw; 1 dag: € 580 excl. btw 5 PDH’s Bouw- en Waterbouwkunde per dag
De cyclus Waterveiligheid 2.0 bestaat uit drie cursussen, die afzonderlijk te volgen zijn: 1. Overstromingskansen en -risico’s: nieuwe concepten 2. Beperken overstromingsrisico’s met meerlaagse veiligheid, ruimtelijke ordening, crisismanagement en verzekeren 3. Rekenen aan overstromingsrisico’s: kansen en gevolgen Inhoud Waterveiligheid is volop in ontwikkeling: de maatschappelijke vragen zijn in beweging en nieuwe risicomethoden worden ontwikkeld. In deze cursus staat de toekomstige aanpak van waterveiligheid centraal. U krijgt inzicht en intuïtie in de methoden waarmee het overstromingsrisico wordt bepaald en in de overgang van een overbelastingskans naar een overstromingskans, waarbij ook de relatie met de toetsing van waterkeringen wordt gelegd. U leert daarnaast over meerlaagse veiligheid, de inpassing van multifunctionele waterkeringen, de belangrijke rol van sociale media bij rampen en zogenaamde ‘Deltadijken’. Ook wordt aandacht besteed aan nieuwe inzichten vanuit het concept ‘Building with Nature’: waar kunnen natuurlijke processen de waterveiligheid helpen? Doelgroep Medewerkers van rijksoverheden, provincies, gemeenten en waterschappen, adviseurs bij ingenieurs-, architecten- en adviesbureaus, onderzoekers op universiteiten en betrokkenen bij het Deltaprogramma.
Natuurvriendelijke oevers Cursusleiders Cursusdata Locatie Prijs
Drs. B. Besteman (B&D Natuuradvies) en drs. M.M.A. de la Haye (Grontmij) 22, 23 mei en 11 juni Breukelen cursus met excursie: € 1.170 excl. btw cursus zonder excursie: € 890 excl. btw CUR-handboek ‘Natuurvriendelijke oevers’ (publicaties 200 t/m 205): € 135 excl. btw
Inhoud Natuurvriendelijke oevers zijn één van de belangrijkste maatregelen om de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) te halen. Ze dragen bij aan waterberging en bieden kansen aan bedreigde en beschermde dier- en plantsoorten. Natuurvriendelijke oevers spelen, bij het herstel en de inrichting van watersystemen, sinds het verschijnen van de derde Nota waterhuishouding (1989) een belangrijke rol in het waterbeheer. Ook zijn ze belangrijk als schakels in de ecologische hoofdstructuur (EHS). De rol van natuurvriendelijke oevers lijkt alleen maar belangrijker te worden in het wateren natuurbeheer. De laatste jaren zijn er nieuwe gegevens verzameld die voor u zeer de moeite waard kunnen zijn. Doelgroep Medewerkers van waterschappen, provincies, gemeenten, Rijkswaterstaat, natuurbeherende instanties, aannemers en adviesbureaus die in hun werk te maken hebben met vraagstukken betreffende het ontwerp, de inrichting, het beheer, de monitoring en de evaluatie van natuurvriendelijke oevers en waterbergingsprojecten.
Natuurlijke en gestimuleerde afbraak van bodemverontreinigingen Cursusleider Cursusdata Modules Locatie Prijs
Ir. N.J.P. van Ras (Bioclear) 28, 29 mei en 4 juni Natuurlijke afbraak: 28 en 29 mei Gestimuleerde afbraak: 28 mei en 4 juni Breukelen gehele cursus: € 1.260 excl. btw twee dagen: € 895 excl. btw
Inhoud In toenemende mate worden saneringen uitgevoerd waarin natuurlijke en/of gestimuleerde biologische afbraak een belangrijke rol speelt. Als betrokkene in het werkveld bodem is het van belang om de benodigde achtergrondkennis te hebben over deze technieken. In deze cursus gaan we uitgebreid in op de mogelijkheden die natuurlijke en gestimuleerde afbraak bieden en de resultaten die daarmee zijn geboekt. Met de in deze cursus opgedane kennis kunt u de kansen en haalbaarheid van deze technieken goed inschatten, plannen beoordelen en saneringen beter begeleiden. Doelgroep Medewerkers van bevoegde overheden (provincies, gemeenten) en milieudiensten die geconfronteerd worden met saneringsplannen op basis van gestimuleerde biologische afbraak en daar een oordeel over moeten vormen; (aankomende) adviseurs; (junior) medewerkers bij aannemers.
Aquapunctuur Samenwerking in de afvalwaterketen Cursusleiders
Cursusdatum Locatie Prijs
Dr.ir. A.F. van Nieuwenhuijzen (Witteveen+Bos) en D. Meijer (Witteveen+Bos) 28 mei Breukelen € 595 excl. btw
Methode voor aanpassing en verbetering van de binnenlandse vaarwegen en hun waterfronten Cursusleiders
Cursusdata Locatie Prijs Studiepunten
Ing. J.A. Brouwer MUrb (Vereniging Regio Water) en dr.ir. R.E. Waterman (Vereniging Regio Water) 29 mei en 12 juni Zoetermeer € 890 excl. btw 10 PDH’s Bouw- en Waterbouwkunde
Inhoud Tijdens deze cursus worden diverse aspecten betreffende de beleidsmatige, organisatorische en technische mogelijkheden en onmogelijkheden van samenwerking in de afvalwaterketen toegelicht en leert u hoe u kunt beoordelen welke ambities, kansen en mogelijkheden nu en in de toekomst haalbaar zijn voor uw organisatie. De inrichting van een integraal samenwerkende afvalwaterketen vraagt om nieuwe systemen, nieuwe technologieën en innovatieve technieken. Veelal is dat een hoogwaardige technologie, waarbij veel kwantitatieve en kwalitatieve meet- en monitoring, sturing, en meer en meer werktuigbouwkundige installaties en automatisering wordt toegepast. Over deze technieken wordt u in de cursus nader geïnformeerd. Naast de realisatie van nieuwe technieken is het beheer en onderhoud van de integrale afvalwaterketen een belangrijk aspect. Nieuwe methoden van middelenbeheer (assetmanagement) en onderhoudstrategieën worden toegelicht.
Inhoud In het verleden vormden alle binnenlandse vaarwegen tezamen een goed functionerend waternetwerk dat alle historische binnensteden met elkaar verbond. Nu is de ruimtelijke functionele relatie tussen water, stad en land sterk afgenomen. Het doel van AQUAPUNCTUUR is het herstellen van deze unieke relatie en daarmee te zorgen voor een duurzaam leef- en vestigingsklimaat. Tijdens de cursus wordt aandacht besteed aan de belangen van de verschillende actoren die de waterwegen gebruiken, beheren en aanpassen. Ook worden strategische interventies behandeld, zoals fysieke aanpassingen aan het netwerk, verbetering van de ruimtelijke kwaliteit langs vaarwegen, nautische veiligheid, recreatieve mogelijkheden, realiseren van voorzieningen, treffen van maatregelen ter verbetering van milieukwaliteit en compenserende maatregelen met betrekking tot klimaatverandering.
Doelgroep Medewerkers met affiniteit voor beleid, techniek en beheer in de waterketen van: waterschappen, gemeenten, provincies en rijksoverheid, alsmede belangenorganisaties, kennisinstituten, universiteiten, adviesbureaus, technologie bedrijven en de aannemerij met ambities in de afvalwaterketen.
Doelgroep Beleidsmedewerkers, ingenieurs, ontwerpers, economen en wetenschappers die werkzaam zijn op het gebied van landschaps- en natuurontwikkeling, waterbeheer, natte infrastructuur, gebiedsontwikkeling, knooppuntenontwikkeling en recreatie.
Stichting PostAcademisch Onderwijs (PAO) Juist in deze tijden van bezuinigingen is het essentieel te blijven werken aan uw ontwikkeling. Met actuele kennis vergroot u uw marktwaarde en carrièremogelijkheden. PAO helpt hogeropgeleiden bij het verbreden en verdiepen van hun kennis door het aanbieden van korte (1 tot 6 daagse) postacademische cursussen en opleidingen. PAO is een non-profit organisatie opgericht door het Koninklijk Instituut van Ingenieurs en de technische universiteiten en heeft als doelstelling het verspreiden van recent ontwikkelde kennis onder hbo- en academisch afgestudeerden. PAO werkt met programmaraden, die verantwoordelijk zijn voor de programmering van de cursusonderwerpen, het leerdoel en de inhoud van de cursussen. De leden van de programmaraden zijn allen autoriteit op hun vakgebied en werkzaam bij toonaangevende instellingen. PAO brengt experts samen uit de beroepspraktijk, het wetenschappelijk onderwijs en overige kennisinstellingen, resulterend in actuele, wetenschappelijk verantwoorde en praktijkgeoriënteerde cursussen.
Informatieservice Wilt u op de hoogte gehouden worden van de activiteiten van PAO? Op onze website kunt u zich aanmelden voor onze informatieservice, waarbij u aangeeft wat u wilt ontvangen. t cursusoverzichten per post (tweemaal per jaar) t informatie per mail over, voor u, relevante cursussen
De PAO-organisatie PAO is actief in (bijna) alle technische disciplines, technisch management én personal skills. Van oudsher zijn de werkgebieden: t Bouwkunde t Civiele techniek t Gezondheidstechniek en milieutechnologie t Vervoerswetenschappen en verkeerskunde Daarnaast is PAO ook werkzaam op onderstaande terreinen. PMIA - Post Master Instituut voor Architectuur en Stedebouw PAO verzorgt masterclasses, seminars en ateliers voor architecten, bouwkundigen en stedenbouwkundigen onder de naam PMIA. Met deelname aan PMIA-evenementen kan men voldoen aan de jaarlijks verplichte 16 uur bij- en nascholing in het kader van de Wet op de Architectentitel (WAT). www.pmia.nl PAO Techniek Onder de naam PAO Techniek verzorgt PAO cursussen en opleidingen in de volgende vakgebieden: t Analytical Techniques t Systems & Control t Elektro- & Energietechniek t Technische informatica t Personal Skills t Technisch Management t Procestechnologie t Veiligheid & Milieu t Quality Assurance & t Werktuigbouwkunde & Statistics Industrieel Ontwerpen Baanbrekers in de bouw PAO organiseert ook ‘Baanbrekers in de bouw’, dé netwerkopleiding voor professionals in de bouwketen. Samen krijgen veranderingsgezinde bouwprofessionals - opdrachtgevers, opdrachtnemers én adviseurs - inzicht in rollen en wederzijdse belangen in vernieuwende projecten. Baanbrekers in de bouw is zowel opleiding als vernieuwingsbeweging en is de eerste leergang in de bouwsector die zich richt op ketengericht leren en innoveren. www.baanbrekersindebouw.nl
Stichting PostAcademisch Stichting PostAcademisch Onderwijs Onderwijs Stevinweg Stevinweg 1 1 2628 Delft 2628 CNCN Delft Postbus 5048 Postbus 5048 2600 GAGA Delft 2600 Delft 015 278 46 18 015 278 46 18
[email protected] [email protected] www.pao.tudelft.nl www.pao.tudelft.nl
Partners van PAO PAO werkt voor de cursussen op het gebied van afvalwater en riolering, drinkwater en waterbeheer onder andere samen met:
Watercycle Research Institute
