Afvalscheidingsgedrag Enschede September 2011
1. Achtergrond De gemeente doet onderzoek naar de wijze waarop ze het scheiden van afval kan verbeteren. Dit vormt een onderdeel van het nieuwe afvalbeleid waarmee wordt bijgedragen aan het verminderen van de CO2 uitstoot in de stad. Een van de aandachtspunten in dit beleid is een betere afvalscheiding, om zo het aantal kilo's restafval te verminderen. De gemeente wil daarom graag weten wat inwoners helpt om afval beter te scheiden. Van 15 september tot en met 25 september is een peiling gehouden onder het EnschedePanel over het afvalscheidingsgedrag. Er zijn 6.689 panelleden uitgenodigd voor deze peiling. Om te corrigeren voor oververtegenwoordiging en ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen deelnemers aan deze peiling zijn de resultaten gewogen naar leeftijd, geslacht en woonbuurt. In totaal hebben 2.632 panelleden van 15 jaar en ouder deelgenomen aan de peiling. Hiermee is een respons van 39 procent behaald. In de bijlage zijn de achtergrondkenmerken van de deelnemers na te lezen. Bijna alle panelleden (90 procent) vond de inhoud van de peiling interessant en het grootste deel van de panelleden vond ook de lengte goed. Slecht 2 procent vond de peiling te kort en 4 procent vond de peiling te lang.
2. Soort woning en afvalcontainer Ongeveer viervijfde van panel heeft woning met tuin en verzamelt afval in een minicontainer Ruim tweederde (67 procent) van alle respondenten woont al 20 jaar of langer in Enschede en slechts 5 procent van de panelleden heeft aangegeven hier korter dan 5 jaar te wonen. Verreweg de meeste panelleden wonen in een woning met tuin (80 procent) en met 82 procent is een ruime meerderheid van de panelleden in het bezit van de minicontainer. Andere veelgenoemde woningtypes dan de vier gevraagde soorten zijn (woon)boerderij, studentenhuis en appartement met tuin. Panelleden die hebben gekozen voor een ander type afvalcontainer geven hierbij vooral aan zelf te composteren of geen afval te willen/kunnen scheiden. Tabel 1 Drie algemene inleidende achtergrondvragen (n=2.632) percentage Aantal jaren woonachtig in Enschede
Type woning
Type afvalcontainer
korter dan 5 jaar 5 tot 10 jaar 10 tot 20 jaar 20 tot 40 jaar 40 tot 60 jaar 60 jaar of langer hoogbouwwoning woning zonder tuin woning met tuin anders minicontainer bovengrondse verzamelcontainer ondergrondse verzamelcontainer
5% 11% 17% 29% 28% 10% 17% 1% 80% 2% 82% 6% 8%
stortkoker
1%
anders
3%
1
3. Afval scheiden Panelleden is gevraagd in hoeverre zij verschillende afvalstromen scheiden van het restafval. Soms kunnen panelleden een bepaalde afvalstroom niet scheiden, bijvoorbeeld omdat men dit type afval niet heeft, denk aan luiers. Dit kon men dan ook aangeven. In tabel 2 staat hoeveel afval van een afvalstroom panelleden scheiden, als men deze afvalstroom überhaupt kan scheiden.
Papier en glas worden het vaakst gescheiden Papier en glas worden het vaakst gescheiden van het restafval. In beide gevallen geldt dat 82 procent van de panelleden deze producten tussen 75 en 100 procent gescheiden houdt van het restafval. Ook het klein chemisch afval wordt goed gescheiden: 70 procent van de panelleden scheidt dit in 75 tot 100 procent van de gevallen. De voor inwoners wat nieuwere afvalstroom plastic, wordt door de helft van de panelleden (vrijwel) volledig gescheiden, 30 procent scheidt deze afvalstroom niet. Luiers en incontinentiemateriaal worden niet of nauwelijks gescheiden. Ruim tweederde (69 procent) van de panelleden voor wie dit van toepassing is, zegt dit product in maximaal een kwart van de gevallen te scheiden. Tabel 2 Hoeveel procent van onderstaande soorten afval houdt u gescheiden van het restafval? Papier (n=2.576)
0-25%
25-50%
50-75%
75-100%
8%
3%
7%
82%
Glas (n=2.555)
9%
3%
6%
82%
Klein chemisch afval (n=2.404)
12%
6%
13%
70%
Groente fruit en tuinafval (n=2.281)
15%
8%
15%
62%
Kleine elektrische apparaten (n=2.400)
14%
8%
16%
62%
Textiel (n=2.438)
15%
8%
18%
59%
Plastic verpakkingsmateriaal (n=2.472)
30%
8%
12%
50%
Luiers en incontinentiemateriaal (n=486)
69%
4%
4%
24%
Panel hecht belang aan afval scheiden Panelleden is gevraagd het belang dat zij hechten aan afvalscheiden uit te drukken in een rapportcijfer tussen 1 en 10, waarbij een 1 staat voor heel onbelangrijk en een 10 voor heel belangrijk. Gemiddeld geven de panelleden een 8,1 voor het belang van afval scheiden. Ondanks dit hoge cijfer geeft slechts minder dan een derde van alle panelleden aan altijd al het afval te scheiden (tabel3).
Gebrek aan ruimte belangrijkste reden om niet altijd afval te scheiden. Ondanks dit hoge cijfer geeft nog geen derde van alle panelleden aan altijd al het afval te scheiden. De meest genoemde reden hiervoor is ruimtegebrek, 25 procent van de panelleden zegt dit. Door ongeveer een vijfde van de panelleden wordt stankoverlast genoemd als reden om afval niet altijd te scheiden (19 procent) en in 17 procent van de gevallen blijkt het afval niet gescheiden te worden opgehaald. Dat afvalscheiding teveel geld kost en dat een container inefficiënt wordt gebruikt door afval te scheiden zijn nauwelijks redenen om (soms) afval niet te scheiden (respectievelijk 1 en 2 procent). Panelleden die gekozen hebben voor de antwoordcategorie ‘anders, namelijk’ geven hier vooral aan dat zij (soms) geen afval scheiden omdat zij slechts één container hebben, dat het onhandig is om te scheiden (plastic) en dat het in sommige gevallen onduidelijk is waar iets heen moet (kca). Ook wordt minder vaak gescheiden als het buiten erg warm is.
2
Tabel 3 Wat zijn voor u redenen om (soms) uw afval niet te scheiden? (n=2.632) percentage in scheid altijd al mijn afval
30%
Ik heb niet genoeg ruimte om alle soorten afval op te slaan
25%
Het stinkt
19%
Mijn afval wordt niet gescheiden opgehaald
17%
Het kost mij teveel moeite Ik moet te ver reizen om bij een glasbak of een textiel of plastic container te komen Er komt ongedierte op af
14%
Het afval wordt niet vaak genoeg opgehaald
11%
Mijn containers zijn te klein, daarom gooi ik het bij het restafval
8%
Het kost mij teveel tijd
6%
Ik weet niet zeker welk afval ik gescheiden moet aanbieden
5%
Ik zie het nut er niet van in
5%
Mijn container voor restafval wordt niet vol genoeg als ik alles scheid
2%
13% 12%
Het kost mij teveel geld
1%
Anders
15%
Bijna helft van panel zal beter scheiden als men afval beter aan kan bieden Bijna de helft van alle panelleden zegt het afval beter te scheiden als zij het beter konden aanbieden en 45 procent van de panelleden zegt dat zij het afval beter zouden scheiden als ze meer ruimte hadden voor het opslaan ervan. Een mooier uiterlijk van de containers is voor slechts 9 procent van de panelleden een reden om beter te scheiden, 56 procent ziet dit niet als een goede reden om beter te gaan scheiden. Figuur 1 Ik zou mijn afval beter scheiden als… (n=2.632) ik het beter kon aanbieden
49%
ik meer ruimte had voor het opslaan ervan
25%
45%
20%
24%
6%
25%
6%
ik minder zou hoeven te betalen
42%
25%
28%
6%
mijn afval vaker opgehaald werd
40%
28%
27%
5%
ik wist wat ermee gedaan werd
34%
27%
32%
de verzamelcontainer dichterbij zou zijn
34%
29%
28%
ik ervoor beloond werd
34%
24%
ik er goede doelen mee kon steunen
33%
28%
ik wist wat dit betekende voor het milieu de containers er mooier uit zouden zien
23% 9% 0%
37% 32%
31% 27% 20%
(helemaal) mee eens
39% 56%
40% neutraal
60%
6% 9% 6% 6% 7% 8%
80%
(helemaal) mee oneens
100% geen mening
3
Meer dan de helft panel wenst een extra container voor plastic Ongeveer driekwart van het panel wenst een extra container voor een van de volgende afvalstromen: plastic, papier, glas, GFT, textiel en/ of luiers. Ongeveer een kwart heeft geen behoefte aan een extra container. Plastic en papier zijn duidelijk de twee meest genoemde afvalstromen waarvoor de panelleden een extra container zouden willen hebben: 53 procent geeft aan een container voor plastic te willen en 47 procent voor papier. Slechts 3 procent van de panelleden zegt een container te willen voor luiers en incontinentiemateriaal. Hierbij moet echter wel rekening gehouden worden met het feit dat de groep waarop dit van toepassing is, veel kleiner is dan bij de andere afvalstromen. Figuur 2 Voor welke afvalstromen zou u een extra container willen hebben? (n=2.632) 53%
Plastic Papier
47% 22%
Glas GFT
14%
Textiel
5%
Luiers en incontinentiemateriaal
3%
Geen van bovenstaande
24%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
4. Afval wegbrengen Een kwart van de panelleden brengt ieder half jaar afval naar een afvalbrengpunt. Een vijfde doet dit ieder kwartaal een keer. Een derde van alle panelleden zou vaker naar een afvalbrengpunt gaan als er ruimere openingstijden zouden zijn, 30 procent zou dit dan echter nog niet doen. Slechts 10 procent zegt vaker naar een afvalbrengpunt te gaan als ze vriendelijke geholpen zouden worden, terwijl 42 procent aangeeft dit niet te doen. Opvallend is dat bij geen van de vier stellingen een duidelijke meerderheid aangeeft het (helemaal) eens te zijn met de stellingen. De openingstijden, afstand, wachttijd en de vriendelijkheid waarmee mensen geholpen worden zijn dus bij een beperkt deel van de panelleden van invloed op de inleverfrequentie.
Figuur 3 Ik zou mijn afval vaker naar een afvalbrengpunt brengen als… (n=2632) er ruimere openingstijden zouden zijn
33%
het afvalbrengpunt dichterbij was
24%
24%
ik minder lang zou hoeven wachten
28%
16%
ik vriendelijker geholpen zou worden 10%
30% 32%
0%
20%
(helemaal) mee eens
neutraal
30%
13%
37%
12%
38%
15%
42% 40%
60%
(helemaal) mee oneens
15% 80%
100%
geen mening
4
5. Afval inzamelen Glas en textiel bij voorkeur inleveren bij winkelcentrum, plastic huis-aan-huis ophalen De meeste panelleden willen glas inleveren bij een container bij het winkelcentrum (43 procent) of bij een container in de buurt (35 procent). Voor textiel geldt ongeveer hetzelfde. Voor plastic is dit anders. De helft van de panelleden geeft aan dat zij dit aan huis willen laten ophalen en een kwart zegt dit liever in te leveren bij een container in de buurt. Het inzamelen van plastic zoals het nu vaak gebeurt, in een container bij een winkelcentrum, is het minst favoriet. Iets meer dan een vijfde levert geeft hier de voorkeur aan. Tabel 4 Welke wijze van afvalinzameling voor glas, plastic afval en textiel heeft uw voorkeur? (n=2.632) Plastic
Textiel
Glas
container in de buurt
25%
29%
35%
container bij winkelcentrum
21%
41%
43%
huis aan huis ophalen
50%
18%
20%
5%
11%
3%
100%
100%
100%
geen mening
Ruim zeven op de tien vindt het gemakkelijk als afval op een plek ingezameld wordt Een overtuigende meerderheid van 71 procent vindt het gemakkelijk om afval (papier, plastic, textiel) op één plek weg te brengen. Over de stelling ‘Ik wil graag dat alles aan huis opgehaald wordt’ hebben inwoners een minder uitgesproken mening. Iets minder dan de helft zou dit wel prettig vinden, ongeveer een kwart staat hier neutraal in en nog eens ongeveer een kwart ziet dit juist niet zitten. Figuur 4 Twee stellingen over de inzameling van afval. (n=2.632) 71%
Gemakkelijk om alles op één plek weg te brengen Ik wil graag dat alles aan huis opgehaald wordt
45% 0%
(helemaal) mee eens
20% neutraal
15% 26%
40%
60%
(helemaal) mee oneens
12%2%
27% 80%
2% 100%
geen mening
6. Financiën en communicatie Ruim driekwart ziet geld dat afvalscheiding oplevert graag terug in eigen portemonnee Ruim drie kwart (78 procent) geeft aan het (helemaal) eens te zijn met de stelling dat de gemeente het geld dat zij verdient met het scheiden van afval aan haar burgers moet teruggeven door een lagere afvalstoffenheffing. Een kwart (24 procent) geeft aan beter te gaan scheiden als de opbrengsten hiervan naar een goed doel zouden gaan.
5
Figuur 6 Vier stellingen m.b.t. het financiële aspect van afvalinzameling, percentage (helemaal) mee eens. (n=2.632) Geld dat gemeente verdient moet worden teruggegeven via lage afvalstoffenheffing
78%
Geld dat gemeente verdient moet worden geïnvesteerd in mijn wijk
45%
Ik zou beter scheiden als ik betaal voor het afval dat ik aan straat zet
30%
Ik zou beter scheiden als opbrengsten naar een goed doel gaan 0%
24% 20%
40%
60%
80%
100%
Website Twente Milieu belangrijkste informatiebron Als de panelleden iets willen weten over afvalinzameling wordt vooral gekeken op de website van Twente Milieu (61 procent) of op de afvalkalender (53 procent). Iets minder dan de helft van alle panelleden kijk voor informatie over afvalinzameling op de website van de gemeente (42 procent). Andere bronnen voor informatie die nog werden genoemd zijn: zoekmachines zoals google.com, huis-aan-huis bladen en de woningstichting, verhuurder of de vereniging van eigenaren. Ook geeft een deel aan nooit informatie over afvalinzameling te zoeken. Bij vragen of klachten over de afvalinzameling neemt een meerderheid van de panelleden contact op met Twente Milieu (54 procent). Een vijfde (21 procent) gaat naar de gemeente Enschede en 22 procent neemt contact op met beide instanties in geval van een vraag of klacht. Panelleden die hebben gekozen voor de antwoordcategorie ‘anders’ zeggen zich in geval van een vraag of klacht over de afvalinzameling te richten aan de woningstichting, verhuurder of de vereniging van eigenaren. Ook geeft hier een deel van de panelleden aan nooit klachten of vragen te hebben. De helft van alle panelleden mist geen informatie over de gescheiden afvalinzameling. Van de panelleden die wel informatie missen zegt 29 procent meer informatie te willen over wat er met het gescheiden afval gebeurt. De respondenten die hebben gekozen voor de antwoordcategorie ‘anders’ willen graag meer informatie bij de afvalbrengpunten (b.v. lijsten met tarieven, meer keuze mogelijkheden), meer informatie waar men met de verschillende soorten afval heen moet (b.v. kca, afbreekbaar plastic, elektronica) en meer informatie over de locaties waar de containers voor de verschillende afvalstromen staan.
6
Tabel 5 Drie vragen m.b.t. informatie over afvalinzameling (n=2.632) percentage informatie over afvalinzameling
vragen of klachten over afvalinzameling
Website van Twente Milieu
61%
Afvalkalender
53%
Website van de gemeente
42%
Informatie bij Twente Milieu
10%
Informatie bij de gemeente
4%
Anders
4%
Twente Milieu
54%
De gemeente Enschede
21%
Aan beide
22%
Anders missen van informatie over afvalinzameling
2%
Ik mis niets
50%
Informatie over wat er met het gescheiden afval gebeurt
29%
Tarieven voor het wegbrengen van afval
16%
Informatie over de projecten van de gemeente
13%
Tips over hoe ik het afval moet scheiden
11%
Tips om de hoeveelheid te verminderen
9%
Informatie over waar ik terecht kan met klachten
9%
Anders
6%
6. Prioriteiten Aanpakken van zwerfafval hoogste prioriteit Volgens het panel zijn het aanpakken van zwerfafval in de stad en natuur en het verbeteren van de inzameling van plastic afval de twee zaken die de gemeente met als eerste zou moeten aanpakken. Voor een kwart van de respondenten hebben deze twee zaken de hoogte prioriteit. Het aanpakken van zwerfafval wordt door 64 procent van de panelleden genoemd in hun top-3 van zaken die als eerste aangepakt zouden moeten worden. Het verbeteren van de inzameling van plastic afval is door 48 procent van de panelleden in hun top-3 genoemd. Het aanpakken van storingen van ondergrondse afvalcontainers en het verbeteren van de inzameling van textiel hebben de laagste prioriteit volgens de panelleden (komt respectievelijk bij 4 en 8 procent in de top-3 voor). Hierbij moet echter wel rekening gehouden worden met het feit dat de groep die te maken kan hebben met storingen van ondergrondse afvalcontainers, veel kleiner is dan bij de overige zaken.
7
Figuur 7 Welke van onderstaande zaken moet de gemeente volgens u het eerst aanpakken? (n=2.632) Aanpakken van zwerfafval in de stad en in de natuur
26%
Inzameling van plastic verbeteren
25%
Aanpakken van bijzetten van afval bij afvalcontainers Zorgen dat burgers meer soorten containers hebben
12% 10%
22% 13%
14% 12%
Geld op een nuttige manier besteden 5% 10%
15%
10%
10% 12%
14%
Burgers beter informeren over afvalscheiding 5% 6% 9% Afvalbrengpunten verbeteren 3% 6% 8% Inzameling oud papier verbeteren 6% 4% 6% Inzameling textiel verbeteren 4%4% Storingen van ondergrondse afvalcontainers 2% 0%
20% 1e plaats
40% 2e plaats
60%
80%
100%
3e plaats
Veel verbetersuggesties over de inzameling van plastic Tot slot hebben panelleden diverse verbetersuggesties aangedragen. Een groot deel van de suggesties heeft te maken met het gemak van inleveren van de verschillende afvalstromen. Vooral plastic afval zou beter gescheiden worden als dit anders wordt georganiseerd. Veel panelleden vinden het onhandig dat ze plastic zelf moeten wegbrengen. Ook het krijgen van een container voor papier wordt vaak genoemd. Tot slot zeggen veel panelleden dat ze liever geen diftar willen omdat ze bang zijn dat hierdoor veel afval gedumpt gaat worden en dat er afval in andermans container wordt gegooid.
8
Bijlage Achtergrondkenmerken respondenten Opleiding (n=2 (n=2.599) 599)
percentage
Geen opleiding
<1%
Lager onderwijs, basisonderwijs
1%
Lager beroepsonderwijs, voorbereidend beroepsonderwijs
8%
Middelbaar algemeen voortgezet onderwijs
10%
Middelbaar beroepsonderwijs
22%
Hoger algemeen voortgezet onderwijs
12%
Hoger beroepsonderwijs
33%
Wetenschappelijk onderwijs
14%
Anders
<1%
Weet niet/ wil niet zeggen
1%
Geslacht (n=2.6 (n=2.605 2.605) 05)
percentage
Man
58%
Vrouw
42%
Leeftijd (n=2. (n=2.585) 585)
percentage
15 e.j.
<1%
16-24
2%
25-34
11%
35-44
16%
45-54
21%
55-64
28%
65-74
16%
75 e.o.
5%
Inkomen (n=2 (n=2.566) 566)
percentage
laag inkomen
15%
gemiddeld inkomen
60%
hoog inkomen
23%
weet niet/wil niet zeggen
2%
9
Wijken (n=2. (n=2.606) 606) 0 Binnensingelgebied
percentage 18%
1 Hogeland / Velve
7%
2 Boswinkel / Stadsveld
12%
3 Twekkelerveld
6%
4 Enschede-Noord
11%
5 Ribbelt / Stokhorst
7%
6 Enschede-Zuid
24%
7 Industrie- en Havengebied
<1%
8 Glanerbrug e.o.
9%
9 Landelijke gebied en kernen
5%
Burgerschapstijl (n=2 (n=2.632) 632)
percentage
Plichtsgetrouwen
14%
Pragmatici
15%
Buitenstaanders
15%
Verantwoordelijken
35%
Onbekend
22%
Etniciteit (n=2.422) (n=2.422) Nederlands
percentage 88%
Westers
7%
niet-Westers
5%
10
