Afstand ter adoptie Astrid Werdmuller
1
Disclosure belangen Astrid Werdmuller en Annette van Hulst • (Potentiële) belangenverstrengeling: geen • Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven: geen • Sponsoring of onderzoeksgeld: geen
• Honorarium of andere (financiële) vergoeding: geen • Aandeelhouder: geen • Andere relatie: geen
2
Inhoud •
Afstand ter adoptie vroeger
•
Afstand ter adoptie nu
Hoe? Wie?
3
Kenmerken afstand vroeger
• Schaamte, schande en schuld • Weinig tot geen zeggenschap zwangere vrouw
• Beleid gericht op scheiding: geen contact, zo snel mogelijk vergeten, niet meer over praten • Geheimhouding
4
Aantallen
• Invoering adoptiewet in 1956 o 1970: 1032
o In 1971: 1126 o In 1980: 451
5
• In de loop van de jaren 80 daalde het aantal afstanden naar zo’n 50 per jaar
• Schatting totaal aantal vrouwen die in Nederland afstand hebben gedaan: tussen de 15.000 en 20.000
6
Invloed maatschappelijke ontwikkelingen Minder afstanden vanaf de jaren 1975/80 door:
• • • • •
Invoering bijstandswet Vrouwenbeweging Anticonceptiepil Legalisering abortus Andere opvattingen over alleenstaand ouderschap
7
Gevolgen voor de afstandsmoeders van toen • • • • • •
Onverwerkte gevoelens van verdriet en boosheid Lage zelfwaardering Groot schuldgevoel omgeving, naasten, oergevoel Angst voor verlies / breuk met dierbaren Machteloosheid / slachtofferschap Grote invloed geheimhouding (afhankelijk van de mate ervan): evt. stagnering
8
Het beleid verandert
• Vanaf jaren 80 steeds meer zoekacties • Begin jaren 90: Stichting Afstandsmoeders • Gevolgen afstand worden duidelijk • Hulpverlening van scheiding naar verbondenheid
9
Van scheiding naar verbondenheid
• Adoptiedriehoek: bij alle partijen meer aandacht voor de anderen • Meerzijdige partijdigheid: in de hulpverlening zorg voor alle drie de partijen
10
Afstand ter adoptie nu
• Hoe ziet de begeleiding bij een voornemen tot afstand er uit? • Wie doen er afstand ter adoptie?
11
Afstand ter adoptie tegenwoordig
Cijfers per jaar: • 70 tot 90 vrouwen met een voornemen tot afstand
• 15 tot 20 die werkelijk afstand doen van hun kind ter adoptie
12
Begeleiding afstand in deze tijd • Openheid voor zover dat kan • Mogelijkheid tot contact met kind tijdens besluitvormingperiode • Pas minimaal 3 maanden na bevalling definitief besluit
• Ook pleegplaatsing als optie • Rol en rechten biologische vader
13
Een voornemen tot afstand nu Het afstandsprotocol, een afspraak tussen: • Fiom en Siriz: begeleiden de ouder(s) • Raad voor de Kinderbescherming: procedure en bewaken termijnen. • Bureau Jeugdzorg: verantwoordelijk voor het kind (na transitie 2015: de door de gemeente ingekochte partijen)
14
Hoe gaat het in zijn werk?
• Contact voor de bevalling • Contact vanaf de bevalling/geboorte van het kind
15
De afstandsprocedure • Drie maanden bedenktijd • Baby op ´neutraal terrein´ • Gezag naar Jeugdzorg • Raad doet onderzoek
• Fiom (of Siriz) begeleidt de moeder
16
Alternatieven • Een voornemen is nog geen afstand
• 3 van de 4 vrouwen komen er op terug • Gaan zelf voor hun kind zorgen • Of kiezen voor een (perspectief biedende) pleegplaatsing
17
Belangrijkste veranderingen tov vroeger:
• Meer mogelijkheden zelf voor kind te zorgen • De mogelijkheid tot pleegplaatsing en contact met kind
• Aandacht voor eigen keuze zwangere vrouw • Het er zo mogelijk bij betrekken van de biologische vader
18
Overeenkomsten met vroeger -
Druk van omgeving
-
Geheimhouding
-
Kind niet kunnen/willen zien
-
Verdriet
19
Wie doen er afstand ter adoptie?
• Over de periode van 1998 t/m 2007 is onderzoek gedaan naar afstand ter adoptie in Nederland • Fiom samen met Universiteit Nijmegen, drs P. Bos gefinancierd door ZonMw (overheid)
20
Aantal en leeftijd
21
Migranten uit 38 verschillende landen
• • • • • • •
Nederlandse vrouwen, niet gemigreerd 85 (43,1 %) Eerste generatie migranten 74 (37,6 %) Tweede generatie migranten 23 (12,7 %) Eerste of tweede generatie migranten 3 (1,5 %) Geadopteerden uit ander land dan Ned 2 (1 %) Speciaal naar Ned gekomen voor afstand 8 (4,1 %) Onbekend 2 (1 %)
• Totaal
197
22
Ontdekking zwangerschap
•
0 t/m 12 weken
6 (3 %)
•
13 t/m 22 weken
20 (10,2 %)
•
23 - 30 weken
33 (16,8 %)
•
30 – 35 weken
22 (11,2 %)
•
35 t/m 40 weken
15 (7,6 %)
•
Tijdens de bevalling
10 (5,1 %)
•
Onbekend
91 (46,2 %)
23
Redenen waarom zwangerschap niet voorkomen • • • • • • • • •
Seks zonder voorbehoedsmiddel (8) Pil een keer vergeten (2) Anticonceptie heeft niet gewerkt (20) Seks zonder gemeenschap (3) Gewenste zwangerschap (3) Dacht dat ze niet (meer) zwanger kon worden (3) Seks tegen de zin (29) Geen herinnering aan verwekking (1) Onbekend (128)
24
Kind gezien?
• Ja
119 (60,4 %)
• Nee
40 (20,3 %)
• Onbekend 38 (19,3 %)
25
De biologische vaders
In hoeverre weten zij van de zwangerschap / afstand ter adoptie? In hoeverre zijn zij betrokken bij de besluitvorming?
26
Omstandigheden en motieven
• Grote diversiteit • Vluchtelingen • Migranten binnen Europa • Marokkaanse en Turkse vrouwen • Migratie-overstijgende omstandigheden en motieven
27
Omstandigheden en motieven • • • • • • • • • • •
psychiatrisch problematiek verstandelijke beperking moeilijke jeugd gehad recente belastende thuissituatie geen sociaal netwerk praktische tekorten (geen inkomen, geen woning enz.) leeftijd (te jong, te oud) late ontdekking zwangerschap verslavingsproblematiek illegaliteit prostitutie
28
Vervolg omstandigheden en motieven • • • • • • • • • •
geen betrokkenheid van de biologische vader angst voor de biologische vader (seksueel) geweld van de biologische vader zwanger door niet-consensuele seks kind van ander dan partner mag niet bekend worden vanwege onveiligheid/ schaamte / schande kind gehandicapt dood dierbaren niet verwerkt zorg eerdere kinderen moeilijk of door anderen. multiproblematiek
29
• De Afghaanse Uzuri is sjiiet, de vader van haar kind soenniet. Zij willen graag samen voor hun kind gaan zorgen, maar hun relatie is onmogelijk. Niemand mag ervan weten, dat zou tot verschrikkelijke gevolgen kunnen leiden. Zij staan hun kindje met veel verdriet af. Uzuri is inmiddels uitgehuwelijkt en haar echtgenoot weet niet van het bestaan van het kind.
30
Andrea en Julius, beiden begin twintig , merken niet dat Andrea zwanger is. Zij krijgt steeds meer buikpijn en uiteindelijk bevalt zij onverwachts en met veel bloed in de keuken van hun huis. Een traumatische ervaring. Beiden ervaren geen enkele band met hun dochtertje en zijn nog helemaal niet toe aan het ouderschap. Zij denken dat het beter is als hun kind wordt opgevoed door mensen bij wie hun kind welkom is.
31
Jamila is 16 en zit in een asielzoekerscentrum. Zij is in haar thuisland verkracht en is zwanger. Haar situatie is onzeker, zij weet nog niet of zij in Nederland mag blijven. De belangrijkste reden om haar kindje af te staan is haar angst dat zij nooit van hem zal kunnen houden
32
Jacintha is 23 jaar en zwanger. Haar moeder overleed toen zij dertien was. Haar vader kon dit niet verwerken en ging aan de drank. Zijn handen zaten los. Jacintha is op haar zeventiende het huis uitgegaan en heeft geen contact meer met haar vader. Zij staat er alleen voor, de vader van haar kind wil er niets mee te maken hebben. Jacintha is bang geen goede moeder te kunnen zijn en vindt het voor haar kind beter dat het geadopteerd wordt.
33
Gevolgen In veelsituaties waarin de vrouw tegenwoordig afstand doet blijven de eerder genoemde thema’s vaak van kracht, zoals: • • • • • •
Verdriet Schaamte Schuld Angst Geheimhouding Zorg voor het kind
34
Met wat ik nu weet, zou ik het anders hebben gedaan. Wat ik nu weet is dat ik absoluut in contact moest blijven met M. (dochter), dat ik haar niet echt zo definitief weg had moeten doen.’
Hennie, 39 jaar, was 13 toen ze haar dochter afstond (interviewfragment)
35
Toen tien jaar later mijn tweede kind geboren werd vond ik dat moeilijk. Want toen besefte ik pas wat het was om een kind weg te geven. Dat vond ik heel moeilijk, dat vond ik zo lastig. Die jaren daarvoor besefte ik nog niet goed wat die band met een kind is. Dat het echt van jezelf is, een kindje uit jezelf en helemaal volmaakt. Dat je dat lijntje houdt.’ Hester, 41 jaar, was 18 toen ze haar zoon afstond (interviewfragment) 36
