AFSPRAKEN De schoolagenda is hét communicatiemiddel naar de ouders toe. Bij de opvolging van een leerling(e) en een daaruit volgend contact tussen ouders en leerlingenbegeleiding verwijzen ouders altijd naar de schoolagenda wanneer er onvoldoende of geen nota’s in vermeld staan. Wanneer ouders – d.m.v. de schoolagenda – onvoldoende of geen signalen hebben ontvangen, is het voor de leerlingenbegeleiding bijzonder moeilijk om in dergelijke situaties bepaalde genomen beslissingen te verduidelijken / te motiveren. Regelmatig kopiëren van agendanota’s is belangrijk als dossiergegeven voor ILB. Telefonisch contact met ouders door vakleerkracht enkel indien zeer vakgebonden info nodig is. Dit contact moet steeds goed voorbereid worden en kan – indien dit gewenst is – gebeuren i.s.p. met de leerlingenbegeleiding en/of na overleg met vakcollega’s. Telefonisch contact is beter dan mededelingen brengen via mailverkeer.
Individuele opvolgfiche omvat een periode van vier lesweken. Kan eventueel per trimester worden herhaald. Kan – op ieder moment – worden omgezet naar een afsprakennota. Een individuele opvolgfiche wordt – naar de leerling toe – op een positieve wijze benaderd. Dit houdt in dat er enkel OK op de fiche wordt gezet wanneer de leerling zich aan de aandachtspunten houdt. Minder goede bemerkingen worden via het schoolinterne elektronisch platform Exslim meegedeeld. Op de individuele opvolgfiche worden dus geen aanvullen bemerkingen genoteerd. De leerlingengeleiding kan d.m.v. deze info de wekelijkse evaluatie overmaken aan de ouders. Zie bijgevoegde info “Hoe werken met een individuele opvolgfiche?”
Klassikale volgfiche is niet periodegebonden. Een klassikale opvolgfiche sanctioneert negatief gedrag en bevestigt positief gedrag. Wie nl. driemaal niet in orde is – tijdens eenzelfde lesweek – wordt onmiddellijk naar de eerstvolgende strafstudie doorgestuurd. In Sijo Menen én Sijo Geluwe is dit op woensdagnamiddag vanaf 13.10 tot 16.00 uur. Werken m.b.v. een klassikale volgfiche wordt toegepast wanneer een klasgroep zich zodanig negatief opstelt – wat leer- en/of leefhouding betreft – dat een vlot, aangenaam en rustig lesverloop niet meer mogelijk is. Bij het werken met de klassikale opvolgfiche kan de vakleerkracht en/of opvoeder (eventuele bijkomende) bemerkingen meedelen via het schoolinterne elektronisch platform Exslim. Opmerkingen – die geen verband hebben met de aandachtspunten – worden dus niet op de fiche genoteerd. De leerlingengeleiding kan a.h.v. deze info de wekelijkse evaluatie overmaken aan de ouders. Zie bijgevoegde info “Hoe werken met een klassikale opvolgfiche?”
Individuele en klassikale volgfiche kunnen samen.
Afsprakennota kan ook zonder – eerst – opvolgfiche. Contract kan ook zonder - eerst – afsprakennota.
Tuchtmaatregel kan zonder – eerst - ordemaatregel.
Opstarten tuchtprocedure kan enkel op vraag van de klassenraad. Klassenleraar richt vraag - i.v.m. opstarten procedure - aan directie of interne leerlingenbegeleiding. (Kan enkel wanneer er meldingen zijn van meerdere leerkrachten/opvoeders.)
Klassenraad beslist over al dan niet definitieve uitsluiting van een leerling(e) uit de school. Hanteren van verbale agressie naar een personeelslid en/of medeleerling(e): schorsing als ordemaatregel. Wanneer de feiten zodanig ernstig zijn, kan ook onmiddellijk een tuchtmaatregel worden uitgevoerd.
Hanteren van fysieke agressie
t.o.v. personeelslid van de school: onmiddellijke schorsing als tuchtmaatregel + opstarten tuchtprocedure in functie van definitieve uitsluiting van de leerling(e) uit de school.
Wanneer dit nodig is, wordt soms vertrouwelijke informatie aan leerkrachten en opvoeders doorgegeven. Wil de gemaakte afspraken en discretie rond deze gegevens steeds respecteren. Leerlingendossiers kunnen – door leerkrachten en opvoeders – steeds worden geraadpleegd op ILB.
In heel veel situaties wordt van de leerlingenbegeleiding verwacht dat zij verkregen informatie (door de leerling(e) zelf, door de ouders of door buitenschoolse begeleidingsdiensten) heel vertrouwelijk en discreet behandelen. Leerlingenbegeleiders moeten deze vraag respecteren. (Zie VVKSO-mededeling “Deontologische en juridische aspecten van leerlingenbegeleiding in het gewoon secundair onderwijs” van B. Beliën op 01.06.2005.) Wil in dergelijke situaties dan ook als leerkracht/opvoeder het vertrouwen hebben dat de betrokken leerling(e) de nodige professionele buitenschoolse begeleiding krijgt.
Wanneer een leerling(e) je informatie toevertrouwt, moet je hen steeds op de hoogte brengen dat je als vakleerkracht, opvoeder en/of groene leerkracht soms de plicht hebt om de verkregen informatie - in het belang van de leerling(e) - over te maken aan de leerlingenbegeleiding. Wanneer een leerling(e) informatie toevertrouwt aan de leerlingenbegeleiding wordt op dezelfde transparante manier gewerkt naar de leerling(e) toe.
ORDEMAATREGEL / TUCHTMAATREGEL? Ordemaatregel Leerling(e) krijgt een Time-Out op school (= lestime-out). (ofwel)
Leerling(e) wordt doorverwezen naar de strafstudie, op woensdagnamiddag van 13.10 tot 16.00 uur. (ofwel)
Leerling(e) mag de lessen voor een bepaalde periode (maximum 3 lesdagen) niet meer volgen, maar is wel aanwezig op school. Hij/zij krijgt vervangopdrachten. Tuchtmaatregel Leerling(e) mag de lessen voor een bepaalde periode (maximum drie lesdagen) niet meer volgen en wordt ook de toegang tot de school ontzegd. Opstarten tuchtprocedure Kan enkel op vraag van de klassenraad Tuchtprocedure De ouders worden - via een aangetekend schrijven - uitgenodigd tot een onderhoud. Zij krijgen de mogelijkheid tot inzage van het tuchtdossier. In afwachting van de definitieve beslissing van de klassenraad wordt de leerling(e) - als bewarende maatregel - de toegang tot de school ontzegd voor een maximum van 10 lesdagen. In die periode moet de klassenraad in bijzondere zitting bijeenkomen en een beslissing nemen. De school brengt binnen de drie dagen de ouders - via een aangetekend schrijven – op de hoogte van de gemotiveerde beslissing van de klassenraad. Pas na deze mededeling wordt de (definitieve) tuchtmaatregel van toepassing.
SCHEMATISCHE VOORSTELLING OPVOLGINGSWIJZE VAN BEGELEIDING TOT TUCHTPROCEDURE DOOR ILB - SIJO MENEN/GELUWE MELDING ELEKTRONISCH (door lkr à ILB) SCHOOLAGENDA (nota’s op ILB) TIME-OUT op school INFORAPPORT / EVALUATIE- & EVOLUTIEDOSSIER (op ILB) OPVOLGFICHE INDIVIDUEEL ook bij pestgedrag (op vraag van KT en/of KR) OPVOLGFICHE KLASSIKAAL (op vraag van KT en/of KR) AFSPRAKENNOTA (i.s.p. met of op vraag van KT en/of KR) CONTRACT (i.s.p. met of op vraag van KT en/of KR) (eventueel) Een bijkomende mogelijkheid tot begeleiden – doorheen de diverse stappen die de school kan ondernemen – is het inschakelen van een buitenschoolse TIME OUT (= herstelproject van Ligand) maximum 10 lesdagen (i.s.p. met KT en/of KR, ouders en CLB) (ofwel) TIJDELIJKE SCHORSING 1 ALS ORDEMAATREGEL maximum 3 lesdagen (i.s.p. met of op vraag van KT en/of KR) TERUG OP SCHOOL MET CONTRACT TIJDELIJKE SCHORSING 2 ALS ORDEMAATREGEL maximum 3 lesdagen (i.s.p. met of op vraag van KT en/of KR) TERUG OP SCHOOL MET CONTRACT TIJDELIJKE UITSLUITING 1 ALS TUCHTMAATREGEL maximum 3 lesdagen (i.s.p. met of op vraag van KT en/of KR) TERUG OP SCHOOL MET CONTRACT TIJDELIJKE UITSLUITING 2 ALS TUCHTMAATREGEL maximum 10 lesdagen (i.s.p. met KR) TERUG OP SCHOOL MET CONTRACT (ofwel) DEFINITIEVE UITSLUITING (i.s.p. met KR) NIET TERUG OP SCHOOL
NIET TERUG OP SCHOOL
HOE WERKEN MET EEN INDIVIDUELE OPVOLGFICHE? Doelstelling 1. Negatief gedrag positief ombuigen. 2. Werken in wederzijds vertrouwen. Een individuele opvolgfiche mag in geen geval aanzien worden als een sanctionerend middel. Dergelijke volgfiche wordt aangewend als een positief ondersteunend middel. Zo wordt de leerling er attent op gemaakt dat hij/zij zijn/haar houding een positieve impuls moet geven. Vandaar dat de betrokken leerling zijn/haar opvolgfiche altijd zelf beheert. In die visie moet hij/zij – bij de start van iedere les – de fiche aan de leerkracht aanbieden om zijn/haar positief gedrag met ‘OK’ te laten paraferen. Dit moet voor de leerling – op zijn minst – een motivatie zijn om aan zijn/haar negatief gedrag bewust te werken met de betrachting dit positief om te buigen. De leerkracht parafeert altijd de opvolgfiche, ook wanneer zich niet aan de aandachtspunten houdt. In dit geval is de paraaf de bevestiging dat de leerkracht de fiche heeft ontvangen. Via het schoolinterne elektronische systeem kan de minder goede houding van de betrokken leerling worden gemeld en verduidelijkt, indien dit gewenst is. Een vriendelijk kort bijkomend woordje van de leerkracht is hierbij meestal reeds een eerste positieve bekrachtiging naar de leerling toe. In heel wat situaties hebben die leerlingen ondertussen een resem negatieve opmerkingen gekregen, waardoor een positieve mondelinge bevestiging kan helpen in de ombuiging van het negatieve gedrag. Wanneer daarbij enkel gewenst gedrag geparafeerd wordt en ongewenst gedrag genegeerd, krijgt het gewenste gedrag een positieve bekrachtiging en dooft het negatief gedrag meestal uit. Er zijn uiteraard altijd uitzonderingen. Werken met deze eenduidige gezamelijke aanpak is dus een vereiste. Het invoeren van een individuele opvolgfiche is een gedeelde verantwoordelijkheid. Een leerling die daarentegen zijn/haar opvolgfiche niet of niet meer – na bv. enige tijd – afgeeft aan de leerkracht/opvoeder om te laten tekenen, geeft een duidelijk signaal. Met leerlingen die niet willen meewerken, bereik je niets. Gedwongen begeleiding/ondersteuning haalt immers niets uit. De opmaak van een afsprakennota of zelfs een contract biedt in sommige situaties dan enkel nog een mogelijkheid tot het ombuigen van dit negatief gedrag. Wanneer de leerling fraudeert, is het vertrouwen geschonden en wordt direct een contract opgemaakt. Er wordt maximum gewerkt met drie aandachtspunten… drie werkpunten. Deze worden steeds op een constructieve wijze geformuleerd. Op die manier wordt niet het ‘lastig gedrag’ maar het ‘gewenst gedrag’ van de leerling geaccentueerd. De individuele opvolgfiche vermeld dus enkel aandachtspunten van gewenst gedrag. Er wordt hierbij niet gewerkt met een volgorde van belangrijkheid bij het melden van de aandachtspunten maar wel met het hopelijk effect ervan, zeker wanneer er een selectie moet gemaakt worden uit meerdere werkpunten. Die juiste keuze én het streefdoel naar een positiever functioneren primeert altijd. Op die manier krijgt de leerling appreciatie voor zijn/haar positief gedrag i.p.v. depreciatie van zijn/haar negatief gedrag. Een leerling de lessen doen volgen m.b.v. een opvolgfiche omvat een periode van maximum 4 lesweken. Deze periode kan tijdens eenzelfde schooljaar nog één keer herhaald worden. Wekelijks wordt – door de leerlingenbegeleiding – een korte evaluatie gehouden van de voorbije lesweek. De leerling krijgt ook steeds – bij die evaluatie – de kans om zijn/haar verhaal te doen. Dergelijk gesprek biedt nl. dikwijls kansen om de gevraagde positief gerichte gedragsverandering in stand te houden. Naast die mondelinge bespreking wordt ook telkens een schriftelijke neerslag genoteerd in de schoolagenda, zodat de ouders ‘actueel’ op de hoogte zijn. Voor de leerkracht/opvoeder is het eveneens belangrijk dat de klasgenoten de betrokken leerling helpen en aanmoedigen om positief gericht les te volgen. Dit versterkt de groepscohesie en de zorg voor elkaar, om o.a. samen de eindstreep te behalen. Bemoedigende tussenkomsten van de leerkracht/opvoeder zoals” ‘Wij zijn met 20 gestart en we willen met 20 toffe jongeren aankomen eind juni” of “We laten elkaar niet los” slaan in dergelijke klassenleraar nog steeds aan bij jongeren. Het belang van dergelijke tussenkomsten mag niet onderschat worden. Wanneer medeleerlingen het invoeren van een opvolgfiche met hoongelach onthalen, moet de leerkracht/opvoeder daarop krachtig reageren dat dit niet kan. Een niet reageren, ondermijnt dit de groepsdynamiek.
Tot slot moet erkend worden dat het ombuigen van een negatief naar een positief gedrag een werk is van lange duur. Een individuele opvolgfiche is hierbij slechts een instrument op dit proces op gang te trekken. Daarentegen biedt dit wel de mogelijkheid om de betrokken leerling telkens te confronteren met zijn/haar dysfunctioneren zonder hem/haar te veroordelen. Het positief bevestigen op de fiche zorgt hiervoor. Bij de wekelijkse besprekingen is het voor heel wat leerlingen een eerste reële kans om te spreken over hun (gedrags)moeilijkheden. Op zich is dit – in heel wat gevallen – een winst. Een eventuele doorverwijzing naar het CLB kan hierop een vervolg zijn. De grote winst is echter onmiskenbaar het positieve klimaat dat ontstaat bij de interacties tussen de leerling en leerkracht. Het werken met een individuele opvolgfiche en de hierop afgestemde positief gerichte inbreng zijn vast en zeker een meerwaarde bij de begeleiding van de leerling.
OPVOLGFICHE LEEFHOUDING & LEERHOUDING
WEEK: ……
Voornaam + Naam: Lesuur
M A A N D A G
1 2 3 4 5 6 7 8
D I N S D A G
1 2 3 4 5 6 7 8
W O E N
1 2 3 4
D O N D E R D A G
1 2 3 4 5 6 7 8
V R IJ D A G
1 2 3 4 5 6 7
Klas: Vak
A
Werkpunten B
C
Paraaf
Werkpunten: A: B: C: ! Wil enkel met OK aanduiden wanneer …… zich aan de werkpunten houdt.
HOE WERKEN MET EEN KLASSIKALE OPVOLGFICHE? Doelstelling 1. Negatief gedrag sanctioneren. 2. Positief bevestigen. Wanneer een groep leerlingen enkel de betrachting hebben om het lesgebeuren te verzieken of te boycotten, kan het volgen van alle lessen – door alle leerlingen van de klas – ingevoerd worden. De regel hierbij is: het volgen van de lessen m.b.v. een klassikale opvolgfiche is voor onbepaalde tijd. Dit werkwijze wordt toegepast op vraag van de klassenleraar of na een klassenraad. Wanneer dit gebeurt op vraag van de klassenleraar wordt verondersteld dat deze eerst de nodige informatie heeft ingewonnen bij de collega’s vakleerkrachten en opvoeders.
De leerkracht en/of opvoeder noteert naast de naam van de betrokken leerling (kolom 1) het vak (kolom 2) waarvoor die leerling niet in orde is. In de derde kolom wordt de datum en het lesuur vermeld. In de vierde kolom wordt genoteerd met wat de leerling specifiek niet in orde is. In de laatste kolom noteert de vakleerkracht en/of opvoeder zijn/haar naam.
VOLGFICHE …
Startdatum 04 januari 2010 WEEK …
Volgende aandachtspunten werden op de klassenraad vastgelegd: 1. 2. 3.
NAAM
VAK
DATUM + LESUUR
NIET IN ORDE MET
LEERKRACHT
1. 2. 3. 4. 5.
6. 7. 8.
! Deze fiche moet steeds vooraan in de agenda zitten.
Leerlingen die driemaal op de fiche staan vermeld worden naar de eerstvolgende strafstudie doorverwezen.
