Afsluitende nieuwsbrief
i-DBK
Nummer 10 - februari 2013
Dit is de nieuwsbrief van het landelijke project i-DBK. Deze wordt zo breed mogelijk verspreid. Het is toegestaan deze nieuwsbrief verder te verspreiden, indien dit in zijn geheel gebeurt.
Burgemeester Hans Gilissen: "De kracht van de regio's is optimaal benut" | Frans Schippers bij afsluiting van het project DBK: “Digitale informatie van grote waarde voor brandweerorganisatie” | Expertisegroep Planvorming neemt DBK-stokje over | Max Krisman, district Oost: "DBK mooi vertrekpunt voor digitale aanvalsplannen" | Johan van Ballegooijen, veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid: “Dit mogen we niet dood laten bloeden” | Susan Stegeman, veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland: "Visueel informatie tot je nemen heeft de toekomst" | Mark Knaapen, veiligheidsregio Haaglanden: "Schotten vallen weg"
Burgemeester Hans Gilissen:
"De kracht van de regio's is optimaal benut" Burgemeester van Venray, Hans Gilissen, is als voorzitter van de stuurgroep DBK de afgelopen twee jaar nauw betrokken geweest bij de implementatie. "Dit landelijke project heeft optimaal gebruik gemaakt van de kracht van de veiligheidsregio's. Zonder dwang, maar door goede communicatie en het creëren van draagvlak, is de slagkracht van de brandweer verder verbeterd." "De veiligheid van de burger is gebaat bij DBK". Dat is de motivatie van Gilissen om de functie van stuurgroepvoorzitter Implementatie DBK op zich te nemen. Als lid van het dagelijks bestuur van de veiligheidsregio Limburg-Noord en de landelijke Bestuurscommissie Informatievoorziening van het Veiligheidsberaad is hij nauw betrokken bij de informatievoorziening in de veiligheidsregio's. "Doordat de brandweer nu beschikt over actuele en eenduidige informatie over bijvoorbeeld objecten, wordt de slagkracht van de organisatie flink vergroot als het gaat om incidentbestrijding en crisisbeheersing. Daarnaast maakt DBK interregionale samenwerking en bijstand mogelijk, doordat de regio's met elkaar afspraken hebben gemaakt over een gestandaardiseerde manier van gegevensverwerking." Tot slot ziet Gilissen DBK ook als een belangrijke efficiencyslag in een economisch moeilijke tijd. Bestuurders hebben volgens hem de plicht om het belastinggeld zo efficiënt mogelijk te besteden. DBK draagt daaraan bij, met een beter resultaat in de uitvoering tot gevolg. Samen optrekken De kracht van het project DBK ligt volgens Gilissen in de eensgezindheid van de regio's. "De veiligheidsregio's zijn in staat gebleken zonder al te strakke regie samen op te trekken. Met ondersteuning van het landelijke team is binnen dit project optimaal gebruik gemaakt van de kracht van de regio's zelf. Iedereen heeft zijn eigen cultuur en nestgeur, dat mag. De verschijningsvorm kan daardoor per regio verschillen, maar aan de achterkant zijn zaken op elkaar afgestemd en zijn duidelijk afspraken gemaakt over informatieverwerking en processen. Daardoor kan er regio-overschrijdend samengewerkt worden en kan iedereen met dezelfde informatie op pad." Voordeel van deze decentrale aanpak is volgens Gilissen ook dat regio's niet gedwongen worden om hun investeringsplannen te herzien. "Vaak is dat wel het geval bij landelijke projecten,
omdat iedereen op een bepaald moment van dezelfde apparatuur gebruik moet maken. Dat is hier niet het geval, wat voor regio's veel prettiger werkt. Nu kunnen ze het project DBK meenemen in de reguliere vervangingssystematiek." Kwetsbare mensen Geo-informatie heeft de toekomst. Voor Gilissen is het dan ook duidelijk dat DBK niet alleen een instrument moet zijn voor de brandweer. Ook voor politie en ambulance is het handig om een actuele kaart met informatie te hebben, bijvoorbeeld waar een overval of ongeval heeft plaatsgevonden. Er worden stappen gezet om hierin samenwerking te zoeken." Belangrijk in deze hele ontwikkeling van informatievoorziening is het beheer. Dat moet volgens Gilissen perfect geregeld worden. "In de oude situatie met papieren kaarten weet je dat de informatie wel eens verouderd kan zijn. Met de huidige moderne systemen wordt de indruk gewekt dat alles actueel voorhanden is. Dat is heel fijn, maar ik moet er niet aan denken wat er kan gebeuren als het toch niet blijkt te kloppen. De kwetsbaarheid van onze brandweermensen is een belangrijk aandachtspunt; zij moeten dan ook kunnen vertrouwen op de informatie die zij krijgen."
Frans Schippers bij afsluiting van het project DBK:
“Digitale informatie van grote waarde voor brandweerorganisatie” “Het landelijke project DBK is succesvoller dan gedacht”, concludeert regionaal commandant Frans Schippers. Namens Brandweer Nederland heeft hij, als voorzitter van de Brandweer Vraagorganisatie Informatiemanagement (BVIM), de opdracht gegeven DKB te implementeren. “Tijdens de projectperiode is de scope verlegd van digitale bereikbaarheidskaarten naar operationele informatievoorziening en informatiemanagement in de brandweerregio’s. Ondanks deze verbreding is het project binnen tijd en budget gebleven. Een unicum.” “Bij een uitruk naar een brand willen we graag veel en relevante informatie hebben”, vertelt Schippers over de start van het project DBK. “In een groot gebied met veel gebouwen en wegen komt die informatie uit heel veel verschillende bronnen. Die informatie helpt ons om goede besluiten te nemen en veilig te werken. Maar hoe organiseer je dat? In het verleden hielden we bijna alles zelf bij, op A4’tjes, in klappers, op papieren tekeningen, kaartjes, folders en noem maar op. Risico daarvan is dat je informatie niet up to date blijft. Informatie betrekken vanaf de bron – de organisatie die de informatie beheert en levert – werkt wat dat betreft beter. Het project DBK zorgt ervoor dat al die informatie digitaal beschikbaar is tijdens de uitruk. Op een prachtige manier wordt de informatie gekoppeld en gepresenteerd. Binnen een brandweerregio kunnen korpsen daardoor veel beter samenwerken. Hetzelfde geldt voor de samenwerking tussen de regio's. Het slagvaardig optreden van de brandweer wordt met DBK vergroot.” Bredere scope voor zelfde geld Maar er is meer, weet Schippers. De informatie die in eerste instantie bedoeld is voor de DBK, blijkt in de hele brandweerorganisatie van grote waarde te zijn. “Het geeft ook Risicobeheersing, Planvorming en Repressie veel inzicht en overzicht. Daarom is de scope van het DBK-project verbreed, waardoor de hele informatiehuishouding van de brandweer de afgelopen tweeënhalf jaar is geprofessionaliseerd.” IT-projecten hebben de naam dat vertragingen en kosten als maar toenemen, zeker als de projectscope wordt verbreed. Dat is bij DBK niet het geval. “Sterker nog, we hebben meer gekregen voor hetzelfde geld. Het project is namelijk binnen tijd en budget gebleven, terwijl de brede scope door de opdrachtnemers is uitgevoerd. Een unicum; daar ben ik
als opdrachtgever uitermate tevreden over. Ook de projectmatige aanpak is goed geweest. Daar leren we als brandweer van.” Borgen en doorontwikkelen Hoewel het landelijke project ophoudt te bestaan, is operationele informatievoorziening (de nieuwe naam voor wat DBK uiteindelijk is geworden) niet meer weg te denken uit de brandweerorganisatie. Daarom zet Schippers zich in om alle bereikte resultaten te borgen en vooral ook door te ontwikkelen. “Want we zijn er nog niet. Neem bijvoorbeeld een nog beter gebruik van geografische informatie en aansluiting op de informatie van de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD's). Dat is zowel voor Risicobeheersing als voor Incidentbestrijding van belang. Er blijft nog genoeg te wensen over.”
Expertgroep Planvorming neemt DBK-stokje over Nu de ondersteuning van het landelijke projectteam DBK stopt, is de vraag: hoe nu verder? Marcel Hanswijk, specialist Operationele Voorbereiding bij de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek, heeft het initiatief genomen om een expertgroep Operationele Planvorming op te richten. "Deze expertgroep levert niet alleen steun aan regio's op het gebied van DBK en operationele informatievoorziening, maar slaat een brug tussen Risicobeheersing en Repressie." "Het landelijk project Implementatie DBK levert diverse producten en documenten op die beheerd moeten worden", vertelt Hanswijk. "Het gaat niet alleen om de digitale bereikbaarheidkaart, maar vooral om de afspraken die we als regio's onderling hebben gemaakt over het inrichten van onze operationele informatievoorziening. Het DBK-project eindigt dan ook breder dan het is begonnen. Was het eerste doel puur het opleveren van DBK's, later is dat verbreed naar het professionaliseren en op orde brengen van de informatiehuishouding in de veiligheidsregio's. Je moet immers aan de achterkant alles goed geregeld hebben, wil je actuele en accurate informatie aan de voorkant aanbieden op de tankautospuiten. Daar is flink tijd in gaan zitten, maar het resultaat is er naar." Regio's ontzorgen De expertgroep neemt het stokje deels over van het landelijk projectteam Implementatie DBK. Doel is om op de ingeslagen weg kennis en ervaring uit te wisselen en te komen tot landelijke standaarden op het gebied van operationele planvorming, symbolensets en dergelijke. Uitgangspunt daarbij is om aan te sluiten op de informatiebehoefte van Incidentbestrijding. Directe aanleiding voor de expertgroep is DBK, maar de scope is breder dan dat. Hanswijk: "De expertisegroep wil een brug slaan tussen Risicobeheersing en Repressie. Er is veel expertise aanwezig bij onze specialisten planvorming. Dat willen we nog beter gaan benutten ten behoeve van Repressie. Eigenlijk brengen we de vraag van Repressie en het aanbod van Risicobeheersing bij elkaar, daar wordt iedereen beter van. We noemen het dan niet meer ‘digitale bereikbaarheidskaart’, maar ‘operationele informatievoorziening’."
Max Krisman, district Oost:
"DBK mooi vertrekpunt voor digitale aanvalsplannen" "Wat het project DBK heeft opgeleverd, is een mooie start voor de doorontwikkeling naar digitale aanvals- en rampenbestrijdingsplannen." Max Krisman, voorzitter District Oost binnen de programmaraad Incidentbestrijding, ziet graag dat Brandweer Nederland verder gaat op de ingeslagen weg. "De regio's zaten bij de start van het project allemaal in een andere fase als het gaat om de digitale bereikbaarheidskaart en de informatievoorziening. Inmiddels zijn er een heel aantal regio's die hun beentje hebben bijgetrokken. Brandweer Nederland gaat er dan ook met de DBK op vooruit. Informatie betrekken van andere overheidsorganisaties en onderling uitwisselen om als regio's gezamenlijk te kunnen optreden; dat is waar we bij Incidentbestrijding behoefte aan hebben. Niet alles is misschien al gerealiseerd, maar het is een mooi vertrekpunt voor een vervolg. Wat mij betreft hebben we het dan over digitale aanvals- en rampenbestrijdingsplannen, of meer in het algemeen over operationele informatievoorziening." Kentering De bevelvoerder heeft tijdens een uitruk volgens Krisman maar beperkt de tijd om informatie op digitale kaarten te raadplegen. Een aanrijdende Officier van Dienst (OvD) is daar meer toe in staat. Daarom ziet hij graag dat alle informatie in lagen wordt opgebouwd, zoals is voorzien in DBK. "Deze aanpak maakt het mogelijk om te starten met essentiële informatie voor de bevelvoerder. Vervolgens kan dat verder uitgebreid worden voor de OvD, door extra informatielagen zichtbaar te maken. En stap verder is het toevoegen van zoveel informatie, dat we digitale aanvalsplannen en rampenbestrijdingsplannen creëren. Voordeel van de hele digitalisering en professionalisering van de informatievoorziening is dat we nieuwe ontwikkelingen eenvoudig beschikbaar kunnen maken in geografische kaartlagen." In dat kader ziet Krisman een belangrijke rol weggelegd voor Repressie. "Als Repressie zijn we tegenwoordig goed georganiseerd. Daardoor kunnen we veel duidelijker dan vroeger aangeven waar onze wensen en behoeften liggen in het kader van incidentbestrijding. In het verleden werd er vaak voor ons besloten. Nu stellen we ons steeds vaker op als behoeftesteller. Deze kentering is van belang voor heel Brandweer Nederland. We groeien steeds meer naar elkaar toe. Dat komt de kwaliteit van ons werk ten goede."
Johan van Ballegooijen, veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid:
“Dit mogen we niet dood laten bloeden” “Het project DBK dient als voorbeeld voor andere projecten.” Johan van Ballegooijen, adviseur Operationele Zaken bij de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid is stellig in zijn mening. Hij legt uit: “De brandweerregio’s hebben laten zien dat ze de handen ineen kunnen slaan en samen tot mooie resultaten kunnen komen. Dankzij DBK heeft Brandweer Nederland grote stappen gezet op het gebied van informatiemanagement. Als regio alleen was dat nooit gelukt.” Na twee jaar eindigt het landelijk project Implementatie DKB. Het succes van dit project is volgens Van Ballegooijen te danken aan het feit dat de veiligheidsregio’s elkaar hebben weten te vinden.
“Voorheen was de brandweer een nogal gesloten organisatie en regio’s waren erg op zichzelf. Als een regio iets wilde ontwikkelen, moest dat vooral niet lijken op dat van de buurregio. Op die manier werd de eigenheid en uniciteit van de regio benadrukt. Iedereen is anders, was het adagium. Daar is een behoorlijke kentering in gekomen. DBK stimuleert het samenwerken tussen de regio’s. En het werkt. We hebben via landelijk projectleidersoverleg, nieuwsbrieven, MijnBrandweer en onderling contact heel veel ideeën, kennis en informatie uitgewisseld. Met elkaar hebben we zaken afgewogen, op elkaar afgestemd en besluiten genomen. Door met 25 regio’s de handen ineen te slaan hebben we samen met het landelijke projectteam mooie resultaten bereikt.” Behoefte aan informatie Niet alleen hebben de regio's elkaar projectmatig gevonden bij de implementatie van DBK, ook inhoudelijk is voortaan samenwerking tussen regio's mogelijk dankzij dit landelijk project. Van Ballegooijen: “DBK dekt namelijk allang de lading niet meer. In eerste instantie was het project gericht op de digitale bereikbaarheidskaart. Dat bleek al snel maar een klein stukje van het hele verhaal te zijn. Want het gaat erom dat je relevante informatie in de tankautospuit krijgt. Dat proces levert informatie op waar de hele organisatie behoefte aan heeft. Het landelijk project DBK is daarom uitgebreid naar informatiemanagement en operationele informatievoorziening in de regio. Brandweer Nederland is hierdoor in staat de informatiehuishouding op orde te brengen. Het landelijk projectteam heeft dit in goede banen weten te leiden. Inmiddels is in mijn regio DBK omgedoopt naar operationele informatievoorziening (OIV). De ambulance, GHOR en meldkamer willen hierop graag aanhaken.” DBK heeft dan ook toekomst. Van Ballegooijen pleit er daarom voor dat deze ontwikkeling wordt geborgd in Brandweer Nederland. “Dit mogen we niet dood laten bloeden.”
Susan Stegeman, veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland:
"Visueel informatie tot je nemen heeft de toekomst" "Het landelijke project Implementatie DBK heeft de kracht van het plaatje laten zien. Visueel informatie tot je nemen op een digitale kaart gaat vele malen sneller dan tekst lezen." Susan Stegeman, projectleider DBK bij de veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland ziet toekomst in visuele informatievoorziening binnen de brandweer. Een digitale geografische kaart met informatie is volgens Susan een krachtig middel voor de brandweer en voor het multidisciplinaire crisismanagement. "Wat we nu hebben gedaan bij DBK voor objectgebonden informatie, kunnen we nog veel verder uitbreiden. Er is namelijk veel meer informatie van belang voor de brandweer. Zo kunnen we bijvoorbeeld geografische informatie verzamelen over gebieden. In Noord- en Oost-Gelderland gebeurt dit al voor natuurgebieden.” De geo-informatieontwikkeling moet de brandweer volgens Stegeman niet alleen doormaken. Alle multidisciplinaire partners hebben hier belang bij en het bevordert de samenwerking. "De GHOR heeft bijvoorbeeld een aantal slimme dingen op dit gebied. Het project 'De witte kaart' is hier een heel mooi voorbeeld van. We moeten bij elkaar aanhaken en informatie combineren. Daar hebben we allemaal profijt van."
Schwung in geo-informatie Het DBK-project heeft volgens Stegeman 'schwung' gegeven aan de geo-informatie binnen de brandweer. "Dit hadden regio's niet alleen kunnen bereiken. Het landelijke projectteam heeft steeds weer laten zien welke visie aan dit project ten grondslag ligt en welke kant we als brandweer opgaan. Het team heeft concreet laten zien waar het naartoe gaat en heeft uitgebreid gecommuniceerd om bekendheid te geven aan DBK. Dat heeft veel brandweermensen enthousiast gemaakt. Ook in mijn regio, hoewel ze hier al gericht zijn op digitale kaarten als gevolg van de natuurbrandbestrijding." Toch vindt Susan dat digitale informatievoorziening niet de overhand moet krijgen op gezond vakmanschap. "Het is geen vervanging van de eigen waarneming. Je kunt je voorbereiden op basis van alle beschikbare informatie die met onder andere symbolen wordt weergegeven op een digitale kaart. Maar het blijft belangrijk dat je op een plaats incident zelf waarneemt. Die combinatie maakt de huidige ontwikkelingen sterk."
Mark Knaapen, veiligheidsregio Haaglanden:
"Schotten vallen weg" "We hadden niet zonder gekund." Dat zegt projectleider DBK van de veiligheidsregio Haaglanden, Mark Knaapen, over het landelijke project. "In onze regio is DBK altijd al veel breder geweest en gericht op de complete operationele informatievoorziening. Het landelijke project heeft als positieve uitkomst dat alle regio's deze slag nu maken." DBK heeft volgens Knaapen de basis gelegd voor de informatiestructuur binnen de veiligheidsregio's. "Er is een zesbaans snelweg aangelegd. Daarvan gebruiken we op dit moment nog maar een paar banen. De informatiesnelweg binnen de brandweer ligt er, nu gaan we het gebruik optimaliseren. Dit helpt ons de operationele diensten beter te bedienen. Daar draait het om, want risicobeheersing en incidentbestrijding is de core business van de brandweer." Informatieanalyses In die zin ziet Knaapen DBK als een tussenstation. Het is de aanloop naar allerlei nieuwe ontwikkelingen, die mogelijk worden nu de (geo)informatiehuishouding binnen de brandweer op orde wordt gebracht. Zo denkt hij aan landelijke en regionale visieontwikkeling op basis van informatieanalyses. "In Engeland gebeurt dat al. Wij werken vaak nog op gevoel of op basis van een beperkte onderbouwing met feiten. Door informatie te analyseren kunnen we onderbouwen wat we doen, of waarom we dingen willen veranderen. Dat komt de repressie ten goede, omdat we onze aanpak en veiligheid kunnen baseren op harde gegevens." Schotten vallen weg Knaapen is erg blij dat Brandweer Nederland een landelijk projectteam in het leven heeft geroepen. "Daardoor is DBK en de verbreding naar operationele informatievoorziening bij iedereen op het netvlies gekomen. We hadden niet zonder deze landelijke ondersteuning gekund om dat voor elkaar te krijgen. We zijn als brandweerregio's erg goed in het muren optrekken en binnen onze eigen toko blijven. Met hulp van het landelijk projectteam zijn we als regio's verder gaan kijken en hebben we de samenwerking gezocht. Als gevolg daarvan kunnen we informatie delen tussen Risicobeheersing, Incidentbestrijding, preparatie en proactie. Daardoor vallen interne schotten weg en kunnen we makkelijker samenwerken." Down-top Als projectleider heeft Knaapen waardering voor de down-topgedreven aanpak van het landelijk project als het gaat om de inhoud. "Vaak worden projecten top-down gestart. In het geval van DBK is dat andersom: de regio's leveren hun eigen bijdrage en ontwikkelen gezamenlijk. Dat is ontzettend goed voor het draagvlak. Lastig is wel dat je te maken hebt met verschillende
uitgangsniveaus en ambities tussen regio’s. Er gaat veel tijd in zitten om dat gelijk te schakelen. Dat vertraagt het project. Op dit moment zit nog niet iedereen op hetzelfde niveau, maar we werken wel naar dezelfde stip op de horizon toe. De vraag is, hoe erg dit is binnen een project als dit. Binnen DBK is veel samenwerking en informatie-uitwisseling ontstaan. Dat zie ik als winst. Zeker als je kijkt naar de uitstekende resultaten die we met elkaar hebben geboekt. Iedere regio doet het op zijn eigen tempo, maar we gaan wel allemaal dezelfde richting op."
Het project i-DBK is tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage vanuit het Actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT, een initiatief van zes departementen.
