Afrika Africa
status
status
Kleding, gebruiksvoorwerpen en sieraden horen bij hun eigenaar. Materiaal, motieven en afwerking zijn aanwijzingen voor hun status: heerser of onderdaan, man of vrouw, getrouwd of huwbaar.
Clothes, utensils and jewellery reflect their owner. Material, motifs and decoration are an indication of status: ruler or subject, man or woman, married or eligible.
Een statusverandering, zoals van kind naar volwassene, is een belangrijke gebeurtenis. Bij zo’n overgang horen rituelen, waarbij voorwerpen zichtbaar maken wat de nieuwe positie inhoudt. De positie van heersers is zonder meer duidelijk; zij bezitten de fraaiste zetels, rijk versierde staven en imposante hoofddeksels. In oude Afrikaanse koninkrijken benadrukte de aankleding van de koning zijn bijna goddelijke status.
A change in status, as from child to adult, is a major event. These transformations are accompanied by rituals in which specific items reflect aspects of the person’s new position. That of a ruler is obvious: the finest chairs, richly decorated sceptres and an imposing headdress. In the old African kingdoms the monarch’s apparel emphasised his almost divine status.
Hofkunst accentueert de positie van vorst en hovelingen met luxe materialen en exclusieve motieven. De kleurrijke gewaden en gouden sieraden van het eeuwenoude Ashanti-koninkrijk, in het huidige Ghana, illustreren dat. Bij de kolonisatie en onafhankelijkheid verloor de Ashanti-koning veel van zijn wereldlijke macht aan nieuwe politieke leiders. Het traditionele vertoon leeft voort in ceremonies en voorwerpen.
Koning Otumfo Osei Tutu II ontvangt gasten
Courtly art, with sumptuous materials and exclusive motifs, accentuates the position of rulers and courtiers. As the colourful clothes and gold jewellery of the ancient Ashanti kingdom, in today’s Ghana, illustrate. Colonisation and independence deprived the Ashanti monarch of much of his temporal power, which devolved to new political leaders. Traditional displays survive in ceremonies and objects.
Burkina Faso
Kumasi, Ghana, 2002 NOS
Ghana
King Otumfo Osei Tutu II receiving guests Kumasi, Ghana, 2002
Togo Benin
Ivoorkust
NOS Duur / Duration: 2 min 26 sec
ASHANTI Accra
Ashanti-koning Bij koninklijke aangelegenheden zit de Asantehene op een troon onder een staatsparasol. Zijn staatsieattributen omvatten onder meer de vliegenkwast, zwaarden, sandalen, voetensteun, geometrische kente-doeken en gouden sieraden. De koning communiceert altijd via een woordvoerder die een spreekstaf draagt. Clanstaven vertegenwoordigen diverse familiegroepen. Hout, koper, katoen, verf. Ashanti (volk), Ghana. 2000.
Ashanti king On royal occasions the Asantehene sits on a throne beneath a state parasol. His official attributes include a fly whisk, swords, sandals, a footstool, geometric kente cloths and gold jewellery. The king always communicates through a spokesman who holds a speaker’s staff. Clan staffs represent various family groups. Wood, copper, cotton, paint. Ashanti (people), Ghana.
Zwaarden Na stoelen zijn zwaarden de belangrijkste attributen van de hoofdmannen van de Ashanti. Er zijn staatsiezwaarden, afena, en ceremoniële zwaarden, keteanofena. De keteanofena staan in nauw verband met de spirituele gezondheid van de hoofdman, zijn akra. Ze liggen naast hem op bed als hij slaapt en beschermen zijn ziel. IJzer. Ashanti (volk), Ghana. 20ste eeuw.
Swords Besides thrones, swords are the principal attributes of the Ashanti chiefs. There are state swords, afena, and ceremonial swords, keteanofena. Keteanofena are closely connected to the chiefs spiritual well-being, his akra. They are placed beside the king on his bed when he sleeps to protect his soul. Iron. Ashanti (people), Ghana. 20th century. 4391-1: aankoop / purchase: 1977. 4922-1ab: aankoop / purchase: Kunsthandel Italiaander, 1984.
2000. R- 718 e.a.: schenking / gift: TM Junior, 2000.
Stoel van een vorst De ziel van de vorst huist in zijn stoel. Anderen mogen er niet op zitten. Als een Ashanti-vorst zijn taken niet naar behoren uitvoert, wordt hem zijn zetel afgenomen. De stoel van een goed leider krijgt na zijn dood een plaats in een schrijn in het paleis. Daarmee verwerft de koning een rol in de voorouderverering. Hout. Ashanti (volk), Ghana. 1ste helft 20ste eeuw.
Royal seat A monarch’s soul resides in his throne. No one else is allowed to sit on it. If an Ashanti king fails in his royal duties, his throne may be taken away from him. After his death, the throne of a good ruler is installed in a shrine at the palace. This ensures that the king plays a part in the ancestor cult. Wood. Ashanti (people), Ghana. 1st half 20th century. 2526-1: ruil / exchange: Gemeentemuseum Arnhem, 1956.
Spreekstaven De staf is het attribuut van de woordvoerder van de koning. De koning spreekt altijd via deze okyeame. Een spreker maakt de woorden mooier, poëtischer en imposanter. Mooi spreken is een hoog gewaardeerde kunst en een okyeame moet dus een meester zijn in de spraakkunst. De top van de staf verbeeldt een toepasselijk spreekwoord. Hout, bladgoud. Ashanti (volk), Ghana. 20ste eeuw.
Speaker’s staff This staff is the attribute held by the king’s spokesman. A king speaks through his okyeame. The speaker makes his words more eloquent, poetic and impressive. Speaking well is a highly respected skill so an okyeame must be a master of rhetorical eloquence. The tip of the staff represents a suitable proverb. Wood, gold leaf. Ashanti (people), Ghana. 20th century. 5373-2ab: aankoop / purchase: Galerie Balolu, 1991. 6095-33: schenking / gift: TM Junior, 2000.
Clanstaven Elke clan heeft zijn eigen ontstaansmythe en een totemdier dat hiernaar verwijst. Een clanstaf heeft een top in de vorm van dit dier. Een vertegenwoordiger kan zo’n staf meenemen naar bijeenkomsten in het paleis om duidelijk te maken dat hij namens de clan spreekt. Kojo Bambil Hout, verf. Ashanti (volk), Ghana. 2000.
Clan staff Each clan has its own myth regarding its origins and a totem animal referring to this legend. The top of a clan staff is in the shape of this animal. Delegates of clans bring their staff to meetings at the palace to show which clan they represent. Kojo Bambil Wood, paint. Ashanti (people), Ghana. 2000. 6095-2, -4, -37, -38: schenking / gift: TM Junior, 2000.
Goudhandel De opkomst van het Ashanti-rijk hing nauw samen met de rijke goudaders in het gebied, in het huidige Ghana. Met stofgoud als ruilmiddel bouwden de Ashanti een wijdvertakt handelsnetwerk op. Handelaren wogen het stofgoud met fraaie gewichtjes op weegschaaltjes. Daarnaast maakten de Ashanti sieraden en ceremoniële voorwerpen van goud. Gold trade The rise of the Ashanti kingdom is linked to the discovery of rich veins of gold in the region, today’s Ghana. Using gold dust as a means of exchange, the Ashanti built up an extensive 1 network of trade. Merchants weighed the gold dust with elaborate weights on scales. The Ashanti also made jewellery and ceremonial objects of gold. 1 Goudgewichtjes De gewichtjes verbeelden het dagelijks leven, koninklijke symbolen of spreekwoorden. 2 Rond 1900 raakten ze in onbruik. Koperlegering. Ashanti (volk), Ghana. 19de en 20ste eeuw.
Gold weights These weights depict everyday life, royal symbols and proverbs. They became obsolete around 1900. Copper alloy. Ashanti (people), Ghana. 19th and 20th century. 1322-336 e.v.: aankoop / purchase, schenking / gift, ruil / exchange: diverse / various, 1892-1973.
3 2 Gouden ringen van een koning Goud. Ashanti (volk), Ghana. 20ste eeuw.
Gold rings belonging to a king Gold. Ashanti (people), Ghana. 20th century. 5373-3, -4: aankoop / purchase: Galerie Balolu, 1991.
34 Dozen voor stofgoud
Geelkoper. Ashanti (volk), Ghana. 20ste eeuw.
Gold-dust boxes Copper. Ashanti (people), Ghana. 20th century. 3112-4ab, -6ab, -7ab: aankoop / purchase: J. Langewis, 1962.
4 Goudstofweegschaal en schepjes 5
Koperlegering. Ashanti (volk), Ghana. 20ste eeuw.
Gold-dust scales and spoons Copper alloy. Ashanti (people), Ghana. 20th century. 3112-7d, -8abc, -9, -10: aankoop / purchase: J. Langewis, 1962.
5 Rituele potten Deze kuduo bevatten waardevolle zaken, zoals stofgoud. Ze zijn belangrijk in rituelen en dienen als grafgift. 6 Brons. Ashanti (volk), Ghana. 20ste eeuw. Ritual pots These kuduo are for valuable items, such as gold dust. They play an important role in rituals and serve as burial gifts. Bronze. Ashanti (people), Ghana. 20th century. 2354-1ab: aankoop / purchase: J.A. van Beukering, 1954. 4398 -1ab: aankoop / purchase: M.S. Kossi, 1977.
4 3
5
1 2
1 Stoel van een hoofdman In de rugleuning is een dansmasker afgebeeld van Cihongo, een geest die macht en rijkdom symboliseert. Op de spijlen staan mannen met een spleettrom. Hout, leer. Chokwe (volk), Angola. 1ste helft 20ste eeuw.
Throne of a chief A Cihongo dance mask is shown on the back of the chair; Cihongo is a spirit which symbolises power and wealth. Men carrying a split drum are depicted on the slats. Wood, leather. Chokwe (people), Angola. 1st half 20th century. 2661-1: ruil / exchange: Etnografisch Museum Antwerpen, 1957.
1 2 Staf met mensfiguren De staf was eigendom van het onderhoofd van een dorp. De vrouwenfiguren staan voor zijn zwangere echtgenotes. Hout. Lovale (volk), Noordwest-Zambia. 20ste eeuw.
2
Staff with human figures The staff was owned by the deputy chief of the village. The female figures represent his pregnant wives. Wood. Lovale (people), Northwest Zambia. 20th century. 5144-10: aankoop / purchase: H. Bouwer, 1987.
3 Stoel van een hoofdman Dergelijke kleine stoelen vormen een symbool van de macht van de koning of 3 hoofdman. Ze werden aan de arm meegedragen door jongens, als de hoofdman zijn ronde door het dorp deed of naar de markt ging. Hout. Chokwe (volk), Angola. 20ste eeuw.
Throne of a chief These small chairs symbolise the power of the king or chief. They were carried by bearers while the chief walked about the village or 4 visited the marketplace. Wood. Chokwe (people), Angola. 20th century. 4918-40: legaat / legacy: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1984.
5
6
4, 6 Houten staven met vrouwfiguur Deze staf heet ‘kampioen landbouwer’ of daleu. Het is een trofee die hoort bij een rituele landbouwwedstrijd voor jonge mannen van het lô-genootschap van de Senufo. De vrouwenfiguur symboliseert vruchtbaarheid. Hout, glas, katoen. Senufo (volk), Noord-Ivoorkust. 1ste helft 20ste eeuw.
Wooden staff with female figures This staff is called ‘champion farmer’ or daleu. It is a trophy awarded at a ritual agricultural competition for young men of the lô society among the Senufo. The female figure symbolises fertility. 1
Wood, glass, cotton. Senufo (people), North Ivory Coast. 1st half 20th century. 3981-57: aankoop / purchase: 1971. 3305-26: aankoop / purchase: A.P. Schaller, 1963.
5 Stoel van een hoofdman Dit type stoel heeft meestal geen armleuningen. Het hoge zitvlak en de armleuningen wijzen op de hoge status van de eigenaar. 2 Hout. Senufo (volk), Noord-Ivoorkust. 1ste helft 20ste eeuw.
Throne of a chief This type of chair generally has no armrests. Here the high seat and armrests reflect the high rank of its owner. Wood. Senufo (people), North Ivory Coast. 1st half 20th century. 3305-21: aankoop / purchase: A.P. Schaller, 1963.
3
4
5
6
7 Eenvoudige stoel Deze stoel wordt door oudere mannen gebruikt. Zij dragen hem altijd mee. Hout, aluminium. Kikuyu (volk), Kenia. 1ste helft 20ste eeuw.
Simple chair This type of chair is used by older men. They take their chairs wherever they go. Wood, aluminium. Kikuyu (people), Kenya. 1st half 20th century. 2638-74: aankoop / purchase: G. Sluiter, 1957.
8 Bijl met buffelmotief De koning geeft dit ereteken aan hoofd1 mannen. De buffel verwijst naar de kracht van de heerser. Hout, ijzer. Fon (volk), Benin. 1ste helft 20ste eeuw.
Axe with buffalo motif Chiefs receive this symbol of office from the king. The buffalo reflects the ruler’s power. Wood, iron. Fon (people), Benin. 1st half 20th century.
2
3108-1: aankoop / purchase: Kunstzaal V.d. Gier, 1962.
9 Waardigheidsstaf met leeuw De leeuw gold al als teken van koninklijkheid in het oude koninkrijk Dahomey. Hout, verf. Fon (volk), Benin. 1ste helft 20ste eeuw.
3
Staff of office with lion The lion was a symbol of royalty in the ancient kingdom of Dahomey. Wood, paint. Fon (people), Benin. 1st half 20th century. 2282-21: ruil / exchange: Musée de l’Homme, Parijs, 1953.
10 Stoel van een hooggeplaatste De afgebeelde vrouwelijke voorouder is in gedachten verzonken. Deze pose symboliseert wijsheid. Ze kan ook verwijzen naar de begraafhouding van hoofden en andere 4 belangrijke figuren in de samenleving. Hout. Chokwe (volk), Angola. 1ste helft 20ste eeuw.
Chair of a high-ranking person The female ancestor depicted here is deep in thought. This pose symbolises wisdom. It may also refer to the funeral position of chiefs and other high-ranking persons in society. Wood. Chokwe (people), Angola. 1st half 20th century.
5
6
2379-1: ruil / exchange: J.v.d. Straete, 1954.
11 Waardigheidsstaf Deze mvwala was van een hoofdman. De staf was een communicatiemiddel en een wettig symbool van macht, dat de voorouders met de levenden verbond. Op de staf zijn onder meer Europeanen afgebeeld. Hout. Kongo (volk), Neder-Congogebied, Dem. Rep. Congo. 2de helft 19de eeuw.
Staff of office This mvwala belonged to a chief. The staff was a means of communication and legal symbol of power connecting ancestors with the living. Some of the carvings on the staff show Europeans. 1
Wood. Congo (people), Lower Congo region, Dem. Rep. Congo. 2nd half 19th century. A-11031: schenking / gift: Artis, 1910. Ex-collectie / formerly: L.S. Anema.
12, 14 Stoelen met mensfiguur De stoel is één van de voornaamste machtssymbolen binnen het Luba-koninkrijk en de verblijfplaats van de ziel van de eigenaar. 2 Meestal draagt een vrouwenfiguur de zetel. Deze voorouder symboliseert de continuïteit van de matrilineaire macht en vruchtbaarheid. Een mannelijke drager is zeldzaam. Hout. Luba (volk), Dem. Rep. Congo. 19de eeuw.
Chairs with human figure The chair is one of the principal symbols of power in the Luba kingdom. It is where the owner’s soul resides. Usually the seat is 3 supported by a female figure. This ancestor symbolises the continuity of matrilineal power and fertility. Male supports are rare. Wood. Luba (people), Dem. Rep. Congo. 19th century. 5504-1: bruikleen / loan: T. Duursma, 1993. Ex-collectie / formerly: Jan Sluyters. 1772-2008: schenking / gift: W.G. Tillman, 1947. Ex-collectie / formerly: G. Tillmann.
134 Scepter van een hoofdman De vorm van deze scepter is afgeleid van een slagwapen. De vrouwenkop verwijst vermoedelijk naar de overerving van koninklijke titels via de moeder. Hout. Ovimbundu, Zuid-Angola. 1ste helft 20ste eeuw.
Sceptre of a chief This sceptre is in the shape of a club with a 5 woman’s head that probably refers to the inheritance of royal titles via the female line. Wood. Ovimbundu, South Angola. 1st half 20th century. 2388-15: bruikleen / loan: Musées Royaux des Arts et d’Histoire, Brussel, 1955.
6
15 Staf van een hoofdman Hout. Madagascar. 1ste helft 20ste eeuw.
Chief ’s staff Wood. Madagascar. 1st half 20th century. 3689-2: schenking / gift: A. Smits, 1967.
16 Stoel met luipaard en olifant Luipaard en olifant staan symbool voor de macht en autoriteit van hooggeplaatsten. Deze zetel was eigendom van een dorpshoofd of familie-oudste. Hout. Fanti (volk), Ghana. 1ste kwart 20ste eeuw.
Throne with leopard and elephant 1 Leopards and elephants symbolise the power and authority of high ranking persons. This chair belonged to a village chief or family elder. Wood. Fanti (people), Ghana. 1st quarter 20th century. 5066-1: schenking / gift: H.M. Leyten, 1995.
17 Ceremoniële staf met knoop Deze staf is uit één stuk gesneden. 2 Een knoop staat vaak voor oneindigheid. Hout. Nguni (volk), Zuid-Afrika. 19de eeuw.
Ceremonial staff with knot This staff is carved from a single piece of wood. A knot often represents infinity. Wood. Nguni (people), South Africa. 19th century. 3279-29: aankoop / purchase: R. Steinmetz, 1977. Ex-collectie / formerly: Th. en S.R. Steinmetz.
3 18 Stoel met vogelfiguren De eigenaar behoorde tot het Ozogenootschap. Hoe mooier de stoel gesneden is, hoe hoger de status van de eigenaar. Hout, kleurstof. Igbo (volk), Nigeria. 20ste eeuw.
Chair with bird motifs This chair’s owner belonged to the Ozo society. The more aesthetic the carving, the higher the 4 status of the chair’s owner. Wood, dye. Igbo (people), Nigeria. 20th century. 3978-98: aankoop / purchase: 1971.
5
6
19 Staf met langgerekt lichaam Vermoedelijk werd deze staf gebruikt in de rechtspraak. Hout. Grebo (volk), Zuidoost-Liberia. 20ste eeuw.
Staff with elongated body This staff was probably used when pronouncing judgment. Wood. Grebo (people), Southeast Liberia. 20th century. 4121-1ab: aankoop / purchase: V. Mangio, 1973.
20 Koningszetel De afgebeelde luipaarden zijn een koninklijk symbool. De zetel kan een diplomatiek geschenk geweest zijn. Hout. Grassfields, Kameroen. 1ste helft 20ste eeuw.
Royal throne The leopards depicted here are a royal symbol. This chair may have been a diplomatic gift. Wood. Grassfields, Cameroon. 1st half 20th century. 2285-2: aankoop / purchase: Universal Art Gallery, London, 1953.
21 Dansstaf Deze staf werd gedragen door priesters en adepten tijdens ceremoniën ter ere van de dondergod Shango. Hout. Yoruba (volk), West-Nigeria. 20ste eeuw.
Dance staff This staff was carried by priests and devotees during ceremonies to the god of thunder, Shango. Wood. Yoruba (people), West Nigeria. 20th century. 4918-14: legaat / legacy: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1984.
22 Stoel met mensenhoofden De hoofden stellen onderdanen voor, die de koning kracht verlenen. Een andere interpretatie is dat ze de gesnelde hoofden van vijanden verbeelden. Hout. Bamileke (volk), Kameroen. 1ste helft 20ste eeuw.
Chair with human heads These heads represent subjects, giving the king his power. An alternative interpretation is that they represent the severed heads of his enemies. Wood. Bamileke (people), Cameroon. 1st half 20th century. 3413-1: aankoop / purchase: ds. Schaaf, 1964.
CentraalAfrikaanse Republiek
Gabon
Sudan
Democratische Republiek Congo
Congo Kinshasa
Uganda
Mushenge
KUBA
Tanzania
Angola Zambia
Het koninkrijk van de Kuba
The Kingdom of the Kuba
Het koninkrijk van de Kuba ligt in het zuidoosten van de Democratische Republiek Congo. Het bestaat waarschijnlijk al sinds de zestiende eeuw. De eerste westerling bezocht de Kuba rond 1892. De verfijnde hofkunst maakte grote indruk op hem.
The Kuba kingdom lies in the southeast of the Democratic Republic of Congo. It probably dates back as far as the sixteenth century. The first Westerner to visit Kuba arrived around 1892. He was amazed by the exquisite court art.
Koningen en notabelen droegen wikkelrokken van raffia. Deze waren geborduurd met steeds weer andere geometrische patronen. Pronkwapens en versieringen met kralen en kauri-schelpen droegen bij aan hun indrukwekkende voorkomen. Ook alledaagse gebruiksvoorwerpen waren versierd met de karakteristieke patronen. Al snel na de eerste contacten werd het Kuba-rijk gekoloniseerd. Na fel verzet legde de koning zich in 1904 neer bij de Belgische overheersing. De koning mocht zijn traditionele rechten en plichten behouden. Daarmee bleef ook de traditionele hofkunst bewaard. De bewerkelijke kledij wordt tegenwoordig alleen nog bij ceremoniële gelegenheden gedragen. Kuba-kunst werd buiten Afrika populair als verzamelobject. De Kuba maken de traditionele voorwerpen nu vooral voor de handel.
Kings and courtiers wore wraparound skirts made of raffia. These were embroidered with a diversity of geometrical patterns. Ceremonial weapons and decorations of beads and cowrie shells contributed to their impressive appearance. Even everyday utensils were embellished with characteristic motifs. Soon after these first contacts the Kuba kingdom was colonised. Despite fierce resistance the king was forced to accept Belgian rule in 1904. He was allowed to retain his traditional rights and duties. As a result, the traditional court culture survived. These days, the elaborate costumes are only worn for ceremonial occasions. Kuba art became popular outside of Africa as collector’s items. Now the Kuba make traditional objects mainly for sale.
1
Klisteerapparaat Voor het reinigen van de darmen. Hout. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Enema device For purging the bowls. Wood. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 3233-3: aankoop / purchase: P. Timmermans, 1963.
2
Palmwijnbekers Deze bekers zijn voorzien van typische Kuba-patronen. Aan de rijke versiering is te zien dat edelen en hovelingen ze gebruikten. Hout. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Palm wine cups These cups display typical Kuba patterns. The rich decoration suggests that they were used by aristocrats and courtiers. Wood. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 20th century. 2223-3*: aankoop / purchase, ruil / exchange: diverse / various, 1953-1973.
3
Sierkammen
4
Kalebaskruiken
Hout. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Kalebas. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Ornamental combs
Calabash jugs
Wood. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century.
Calabash. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century.
5633-142, -143: schenking / gift: Congregatie priesters van het Heilig Hart, 1995.
2829-24, -25: aankoop / purchase: P. Timmermans, 1959.
5
Wikkelrok voor mannen Leden van het koninklijk hof dragen dit soort doeken bij ceremoniële aangelegenheden. Linnen, plantaardig materiaal. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Man’s wraparound skir t Members of the royal court wear this type of cloth at ceremonial occasions. Linen, plant material. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 20th century. 5764-4: aankoop / purchase: African Art K. v.d. Pas & S. v.d. Raadt, 1998.
6
Versierde dozen In deze dozen werd rood poeder met palmwijn of water gemengd tot een kleurstof voor lichaamsversiering en het kleuren van doeken. Ook doden werden met het mengsel ingesmeerd. In de langwerpige dozen werd toiletgerei bewaard, zoals scheermessen. Hout, Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 19de en 20ste eeuw.
6
Ornamental boxes Red powder was mixed in these boxes with palm wine or water to create a dye for decorating the body and colouring cloth. Corpses were also painted with this mixture. Toiletries were kept in the long boxes, including razors. Wood, Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 19th and 20th century. 2309-54: ruil / exchange: Museum für Völkerkunde Frankfurt, 1954. Ex-collectie / formerly collection: Leo Frobenius, 1905. 2829-15ab, -19ab: aankoop / purchase: P. Timmermans, 1959.
Koning Mbopey Mabiintshi ma-Kyeen met zijn hofhouding Mushenge, 1952. Gerard de Boe
King Mbopey Mabiintshi ma-Kyeen with his entourage Mushenge, 1952. Gerard de Boe Duur / Duration: 3 min 17 sec
7
Gordel De kralen en kauri-schelpen geven aan dat deze gordel van een hooggeplaatst persoon is geweest.
8
Hoofddeksel Vermoedelijk droeg een hooggeplaatst persoon dit tijdens ceremoniële gelegenheden.
9
Houten neksteun Door te slapen met het hoofd op een neksteun blijven kwetsbare kapsels behouden.
Leer, schelp, glas. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Schelp, glas. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Hout. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Belt The beads and cowrie shells show that this belt belonged to a high-ranking person.
Headdress A high-ranking person probably wore this at ceremonial occasions.
Leather, shell, glass. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century.
Shell, glass. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century.
Wooden neck rest Sleeping with the head on a neck rest ensures that the intricate hair design remains intact.
3069-22: aankoop / purchase: Fa. Bodes & Bode, 1960.
2223-4: aankoop / purchase: Walschot, 1953.
Wood. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 2363-4: aankoop / purchase: J. v.d. Straete, 1954.
10
Gordelsieraad De kralen worden geassocieerd met het koninklijk hof. Sommige koningen dragen tot wel vijftig van dergelijke hangers aan hun gordels. Katoen, glas. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Belt ornament The beads are associated with the royal court. Some kings may wear as many as fifty ornaments on their belt. Cotton, glass. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 2379-19: ruil / exchange: J. v.d. Straete, 1954.
11
Koninklijk masker Dit masker behoort tot de drie belangrijkste maskertypen van de Kuba. Bwoom figureert als broer van de koning in rituelen over mythologische oorsprong en koninklijke machtsstrijd. Daarbij stelt Bwoom de gewone man voor. Hij danst altijd tijdens initiaties. Hout, glas, huid, kleurstof. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
11
Royal mask This mask is one of three main types of mask among the Kuba. Bwoom appears as the king’s brother in rituals about the mythological origins and royal power struggle. Here Bwoom symbolises an ordinary person. He always dances at initiation ceremonies. Wood, glass, skin, dye. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 2767-1: aankoop / purchase: J. Mestach, 1959.
12
Pijpen De Kuba verbouwen sinds de 17de eeuw tabak. Zowel mannen als vrouwen roken pijp. Hout. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Pipes The Kuba have cultivated tobacco since the 17th century. Both men and women smoke pipes. Wood. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 2364-3: aankoop / purchase: J. v.d. Straete, 1954. 2829-14ab: aankoop / purchase: P. Timmermans, 1959.
13
Staatsiewapens, ikula Zowel hooggeplaatsten als burgers dragen deze zwaarden. IJzer, hout. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
State weapons, ikula Both high-ranking and ordinary persons carry swords like these. Iron, wood. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 2829-23*: aankoop / purchase, schenking / gift, ruil / exchange: diverse, 1959-1971.
14
Bewerkte buffelhoorns Soldaten gebruikten deze hoorns om palmwijn uit te drinken. Ze droegen ze met een koord aan een gordel. Hoorn. Kuba (volk), Centraal-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Ornamental buffalo horns Soldiers used these horns for drinking palm wine. They carried them attached to a belt by a cord. Horn. Kuba (people), Central Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 2829-22: aankoop / purchase: P. Timmermans, 1959. 4133-90: aankoop / purchase: S.H. Oudshoorn-Spaan, 1973.
Initiatie
Initiation
De volwassenwording is de belangrijkste statusverandering in Afrika. Kinderen worden, soms langdurig, afgezonderd en in besloten kring ingewijd in de geheimen van de volwassenheid. Daarna volgt een feestelijke wederopname in de gemeenschap. Als volwassene hebben ze meer rechten en nieuwe verantwoordelijkheden.
Becoming an adult is the main transformation of status in Africa. Children are kept separate, sometimes for long periods, and initiated in isolated groups into the secrets of adulthood. Then follows a festive readmission into the community. As adults they have more rights and new responsibilities.
De Nkanu, in het zuiden van de Democratische Republiek Congo, voerden de initiatie van jongens groepsgewijs uit. Houtsnijders vervaardigden daarbij maskers en panelen, met ironische verwijzingen naar de geestenwereld of naar seksueel gedrag. Dit veelkleurige paneel geeft vermoedelijk een blanke missionaris weer als een vrouwenversierder. Bij de Bemba in Noord-Zambia ondergaat een meisje de initiatie alleen. Rond haar eerste menstruatie maakt een oudere vrouw het meisje bekend met alle aspecten van het vrouwzijn. Zij illustreert haar lessen met kleifiguurtjes die goed of slecht gedrag symboliseren.
Among the Nkanu, in the south of the Democratic Republic of Congo, boys were initiated in groups. Woodcarvers made masks and panels showing ironic references to the spirit world or sexual practices. This colourful panel probably depicts an European missionary as a seducer of women. Among the Bemba in northern Zambia girls undergo initiation alone. At the time of their first menstruation an older woman explains the different aspects of womanhood. She illustrates her lessons with clay figures that symbolise correct and incorrect conduct.
1
Initiatiehut De plaatsing van de driewandige kikaku bij de weg naar de initiatieverblijfplaats betekende dat de afzonderingsfase ten einde liep. Tuma, Dem. Rep. Congo. 1903. Foto: F.L. Michel.
Initiation hut When this three-walled kikaku was placed by the path to the initiation site the isolation period was over. Tuma, Dem. Rep. Congo. 1903. Photo: F.L. Michel. M-406: Afrika Museum, Tervuren
2
Paneel uit een initiatiehut Het masker rechts op het paneel is de verbeelding van de vrouwenversierder, Kisokolo. Op de foto staat Kisokolo als los beeld voor de initiatiehut. Het parelhoen symboliseert het ingaan tegen de voorouderlijke regels. De blanke, een missionaris, is met beide verbonden. De driehoeken staan voor het contact tussen de seksen. De lobben en cirkels in de horizontale strook verwijzen naar seksuele rijpheid. Hout, kleurstof. Nkanu (volk), Zuidwest-Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
2
Panel from an initiation hut The mask on the right of the panel depicts Kisokolo, the seducer of women. In the photo Kisokolo appears as a separate figure in front of the initiation hut. The guinea fowl symbolises the contravention of ancestral laws. The white man, a missionary, is connected to both. The triangles represent contact between men and women. The lobes and circles in the horizontal band refer to sexual maturity. Wood, dye. Nkanu (people), Southwest Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century. 3118-2: aankoop / purchase: J. Mestach, 1962.
3
Beeldjes met wijze lessen Eén vogel is begeleidster, de andere een meisje dat haar volgt. De vrouw zorgt voor het kind, maar mag haar man niet vergeten. De man met het lapje is te druk met zichzelf – hij leest de krant en luistert niet. De hond steelt eten als de vrouw niet oplet. De schildpad betekent ‘steek je nek uit voor een ander, maar hou je eigen problemen voor je’. Rood, wit en zwart staan voor vruchtbaarheid, leven en dood. Klei, verf. Bemba (volk), Noord-Zambia. 1999.
3
Figures offering wise lessons One bird is a companion, the other a girl that follows her. The woman cares for the child, but should not forget her husband. The man with the cloth appears self-centred: he is reading the paper and not listening. If the wife doesn’t watch out the dog will steal the food. The tortoise symbolises the saying: ‘Stick your neck out for others, but keep your own problems to yourself ’. Red, white and black represent fertility, life and death. Clay, paint. Bemba (people), North Zambia. 1999. ib-2005-14-01: bruikleen / loan: dr. Thera Rasing.
Stoelen, staven en hoeden
Thrones, sceptres and hats
Nadat de Engelsen de Ashanti-koning gevangen hadden genomen, eisten ze in 1900 zijn Golden Stool op. Onmiddellijk kwamen de Ashanti in opstand. De Gouden Zetel vertegenwoordigde de ziel van het Ashanti-rijk.
After the British captured the Ashanti king, they demanded his Golden Stool in 1900. The Ashanti immediately rose in revolt. The Golden Stool represented the soul of the Ashanti kingdom.
Niet elke stoel in Afrika heeft zo’n bijzondere lading, maar vaak is de betekenis groot en het gebruik strikt persoonlijk. De versiering heeft een symbolische waarde. Een mensfiguur steunt de zetel van een aanzienlijk persoon, een luipaard verbeeldt autoriteit en kracht. Stoelen werden vanouds uit één stuk hout gesneden. Geïnspireerd door Europese voorbeelden ontstond eeuwen geleden een nieuw type, samengesteld uit losse delen. De Europese constructiewijze verleende status aan de bezitter. Hooggeplaatste personen benadrukken hun positie ook met staven, scepters en sierwapens. De verfijnde afwerking en de uitgesneden voorstelling geven aan hoe voornaam de drager is en welke functie hij heeft. Hoofddeksels worden alom gedragen. Ze maken duidelijk of iemand jager is, getrouwde vrouw, of voetbalfan. links
left
Prins Tita Taku van Bali-Nyonga
Prince Tita Taku of Bali-Nyonga
Kameroen, 1975. Foto: K. Paysan.
Cameroon, 1975. Photo: K. Paysan.
M-407
Not every throne in Africa has the same importance, but often the symbolism is profound and its use strictly personal. The decoration is full of significance. A human figure supports the seat of a prominent person, a leopard conveys authority and power. Chairs were traditionally carved from a single block of wood. A new type, inspired by European examples, emerged centuries ago combining separate elements. The European construction further augmented the owner’s status. Leaders emphasise their position with staffs, sceptres and decorative weapons as well. The delicate finish and incised ornamentation reflect the prominent status of the bearer and his function. Many people wear hats. They may identify the wearer as a hunter, a married woman or a football fan.
1
Verentooi van hoofdman
3
Jagersmuts
Veer, bamboe. Salampasu of Lwalwa (volk), Kasai-regio, Dem. Rep. Congo. 1ste helft 20ste eeuw.
Katoen, kleurstof. Samo (volk), Burkina Faso. 20ste eeuw.
A chief ’s feather ornament
Hunter’s cap
Feather, bamboo. Salampasu or Lwalwa (people), Kasai region, Dem. Rep. Congo. 1st half 20th century.
Cotton, dye. Samo (people), Burkina Faso. 20th century. 3912-890c: aankoop / purchase: 1970.
3360-1: schenking / gift: P. Timmermans, 1964. 2
Hoed van vorst of hoofdman Rotan, glas. Vermoedelijk Lunda (volk), grensgebied Dem. Rep. Congo / Angola. 1ste helft 20ste eeuw.
4
Hoofddeksel Leer, hout. Vermoedelijk Akan (volk), Ghana. ca. 1900.
Headdress
Ruler or chief ’s hat
Leather, wood. Probably Akan (people), Ghana c. 1900.
Cane, glass. Probably Lunda (people), border of Dem. Rep. Congo / A ngola. 1st half 20th century.
5969-220: aankoop / purchase: Missionarissen van het Heilig Hart Borgerhout, 2002.
2223-5: aankoop / purchase: Walschot, 1953
5, 14
Mutsen, mpu De mpu is een teken van autoriteit. Raffia. Kongo (volk), West-Dem. Rep. Congo. 2de helft 19de eeuw.
Cap’s, mpu A mpu is a symbol of authority. Raffia. Kongo (people), West Dem. Rep. Congo. 2nd half 19th century. A-11131c, A-11145: schenking / gift: Artis, 1910. Ex-collectie / formerly collection: L.S. Anema.
6
Muts met amuletten De leren tasjes bevatten grisgris. Deze magische stof beschermt de drager van de muts, een religieuze functionaris.
7
Katoen, plantaardige vezel. Zulu (volk), Zuid-Afrika. 2de helft 20ste eeuw.
Hat of a married woman Cotton, plant fibre. Zulu (people), South Africa. 2nd half 20th century.
Katoen, dierlijke en plantaardige materialen. Samo (volk), Burkina Faso. 20ste eeuw.
Cap with amulets The leather bags contain grisgris. This magical substance protects the hat’s wearer, a religious functionary. Cotton, animal and plant materials. Samo (people), Burkina Faso. 20th century. 3912-316: aankoop / purchase: J.T. Broekhuyse, 1970.
Hoed van getrouwde vrouw
5936-1: aankoop / purchase: African Art Gallery, Durban, 2001. 8
Hoed van een hoofdman Glas. Pende (volk), Zuid-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Chief ’s hat Glass. Pende (people), South Dem. Rep. Congo. 20th century. 6242-2: aankoop / purchase: R. Aussen, 2005.
9
Hoofdtooi van de Oba (koning) Het gezicht stelt Oduduwa voor, de eerste koning en mythische stichter van de Yoruba. De kralen gezichtssluier ontbreekt. Glas, plantaardige vezel. Yoruba (volk), West-Nigeria. 20ste eeuw.
Headdress of the Oba (king) The face represents Oduduwa, the first king and mythical founder of the Yoruba. The bead veil is missing. Glass, plant fibre. Yoruba (people), West Nigeria. 20th century. 5008-1: aankoop / purchase: Christies, 1986.
10
Mannenhoofddeksel Oudere leden van het Bwami genootschap dragen raffia-hoedjes als deze.
11
Katoen, haar, hoorn, bloed. Senufo (volk), Ivoorkust. 1ste helft 20ste eeuw.
Cap of a ritual specialist
Plantaardige materialen, schelp, tand. Lega (volk), Noordoost-Dem. Rep. Congo. 20ste eeuw.
Man’s headdress Older members of the Bwami society wear raffia hats like this. Plant materials, shell, tusk. Lega (people), Northeast Dem. Rep. Congo. 20th century. 6242-1: aankoop / purchase: R. Aussen, 2005.
Muts van ritueel specialist
Cotton, hair, horn, blood. Senufo (people), Ivory Coast. 1st half 20th century. 3305-48: aankoop / purchase: A.P. Schaller, 1963. 12
Mannenmuts Muts van een hooggeplaatst man. Katoen. Kameroen. 1ste helft 20ste eeuw.
Man’s cap This cap belonged to a man of high rank. Cotton. Cameroon. 1st half 20th century. 2867-3: aankoop / purchase: Galerie Lemaire, 1960.
13
Supportershelm Een supporter van het voetbalteam Orlando Pirates droeg deze versierde en beschilderde mijnwerkershelm. Kunststof, verf. Johannesburg, Zuid-Afrika. 2001.
Suppor ter’s helmet A fan of Orlando Pirates football club wore this decorated and painted miner’s helmet. Synthetic material, paint. Johannesburg, South Africa. 2001. 5954-1: aankoop / purchase: 2001.
