afdeling Roosendaal
Inventarisatie Waterwingebied Halsteren
planten, mossen en paddestoelen in 2004
Inventarisatie waterwingebied van Evides waterbedrijf, Halsteren paddestoelen, mossen en planten, 2004
KNNV- Roosendaal Paddestoelenwerkgroep Mossenwerkgroep Plantenwerkgroep Afbeelding voorblad: moerashertshooi
2
Inhoudsopgave
Voorwoord………………………………………………………………………………………………………4
Inleiding…………………………………………………………………………………………………………5
Resultaten
Paddestoelen……………………………………………………………………………………………………………….8
Mossen……………………………………………………………………………………………………………….……10
Planten……………………………………………………………………………………………………………..………11
Bespreking resultaten…………………………………………………………………………………………………….17
3
Voorwoord
De KNNV in Roosendaal heeft een groot aantal vrijwilligers, die in verschillende werkgroepen erop uit trekken om de natuur te bestuderen. Elke keer weer wordt er geïnventariseerd met veel enthousiasme en veel plezier. Ook worden we elke keer weer verrast door iets wat nieuw, onverwacht of speciaal is. Zo ook bij de inventarisatie van de Evides gebieden, behorende bij het pompstation in Halsteren. Het gebied bleek weer net iets anders in elkaar te zitten dan we verwacht hadden. De mensen die bij deze inventarisaties hebben meegeholpen zijn de volgende: Hans Backx Fiona Franken Adrie Gladdines Fred de Grunt Nel de Grunt Kees Hendrikse Lia Kerstens Kees van Oers Jeff Samuels Jeanette Sluis Joke Stoop-Kalis Petra van der Wiel Leo van Zitteren
Iedereen bedankt voor jullie inzet en enthousiasme.
4
Inleiding In 2003 ontving KNNV-Roosendaal het verzoek van Evides waterbedrijf – voorheen Delta nutsbedrijven – het verzoek om de waterwingebieden te inventariseren op het voorkomen van soortgroepen als planten, paddestoelen en mossen. De verschillende gebieden zijn te groot en liggen te ver uiteen om in een jaar tijd te inventariseren. Het gaat om de waterwingebieden in Halsteren, Huijbergen en Ossendrecht. Voor 2004 is besloten om het waterwingebied bij Halsteren te inventariseren op planten, paddestoelen en mossen, door de betreffende werkgroepen van de KNNV-Roosendaal. Het waterwingebied dat we dit jaar onderzocht hebben, ligt ten oosten van Halsteren, ongeveer gelegen tussen de dorpskern en het fort de Roovere .Het gebied kent vrij veel reliëfverschillen. De bossen liggen op 4.5 tot 5 m boven NAP, terwijl de oostelijk gelegen weilanden op 2 m NAP liggen. De bodem bestaat voor het grootste deel uit (lemig) zand, en in de lager gelegen delen van het terrein treden wat kwelverschijnselen aan de oppervlakte, die aangeven dat hier grondwater uit de bodem komt.
Figuur 1. Kaart Evides waterwingebied in Halsteren en omgeving
Zoals alle natuurgebieden in Nederland is ook aan de bossen en graslanden van het waterwingebied Halsteren een natuurdoeltype toegekend. Deze natuurdoeltypes staan vermeld in onderstaande kaartje. Dit natuurdoeltype dient ertoe om een in het natuurbeleid nagestreefd type ecosysteem dat een bepaalde biodiversiteit en een bepaalde mate van natuurlijkheid als kwaliteitskenmerken heeft (Definitie volgens Handboek Natuurdoeltypen, tweede geheel herziene editie van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij).
5
Figuur 2. Natuurdoeltypen waterwingebied Halsteren.
De planteninventarisatie is verricht per natuurdoeltype, wat inhoudt dat er voor elk natuurdoeltype dat vermeldt staat een aparte lijst is gemaakt voor het betreffende type. De inventarisatie van zowel e mossen en de paddestoelen is per kilometerhok gedaan. Bij de bespreking van de resultaten zal worden getracht om voor elk natuurdoeltype weer te geven in hoeverre het natuurdoeltype volgens onze gegevens en onze mening al is bereikt. Tevens zullen we ook waar mogelijk en zinnig een aantal aanbevelingen doen om het betreffende natuurdoeltype te bereiken. Hierbij zullen we voor de natuurdoeltypen een conversietabel gebruiken. De natuurdoeltypen op de kaart komen uit 1995, er is in 2001 een nieuwe indeling in natuurdoeltypen gemaakt. Per natuurdoeltype uit 1995 is vaak meer dan een natuurdoeltype uit 2001 opgegeven. Een aantal daarvan is totaal niet toepasbaar voor het gebied, en zullen daarom niet meegenomen worden in de bespreking van de resultaten. Het meest waarschijnlijke type waarin het natuurdoeltype uit 1995 zal worden vertaald wordt vetgedrukt aangegeven. Natuurdoeltypen 1995 HZ-3.2 Zoetwatergemeenschap
Hz 3-6 Bloemrijk grasland
Natuurdoeltypen 2001 3.14 Gebufferde poel en wiel a. Gebufferde poel b. wiel c. Bospoel 3.15 Gebufferde sloot 3.19 Kanaal en vaart 3.21 Zwakgebufferde sloot 3.38 Bloemrijk grasland van zand- en veengebied a. Glanshaverhooiland van het zand- en veengebied
6
Hz 3.11 Struweel, mantel- en zoombegroeiing
HZ 3.14 Bosgemeenschappen van leemgronden Hz 3.18 Boombos
b. Kamgrasweide van het zand- en veengebied c. c. bloemrijk weidevogelgrasland van het zand- en veengebied 3.52 Zoom, mantel en droog struweel van hogere gronden a. Zoom en droge ruigte van de hogere gronden b. Braam- en doornstruwelen van de hogere gronden c. Jeneverbesstruweel van de hogere gronden 3.55 Wilgenstruweel 3.65 Eiken- en beukenbos van lemige zandgronden 3.66 bos van voedselrijke, vochtige gronden 3.69 Eiken-Haagbeukenbos van zandgronden 3.65 Eiken en beukenbos van lemige zandgronden 4(3.65)Afgeleide van eiken en beukenbos van lemige zandgronden.
Om een natuurdoeltype te kunnen bereiken, moet aan een groot aantal criteria worden voldaan. Dit zijn criteria die een bepaald milieutype aangeven, pH, voedingsstoffen in de bodem, etcetera, maar ook het aanwezig zijn van doelsoorten. Deze doelsoorten zijn onder te verdelen in soortsgroepen: zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen, insecten (libellen, zweefvliegen, vlinders etc.), ongewervelden zoals bloedzuigers, paddestoelen, mossen en vaatplanten. Niet al deze soortsgroepen zijn in deze inventarisatie onderzocht. In de bespreking van de resultaten zal worden aangegeven of het natuurdoeltype is gehaald op basis van de aanwezige plantensoorten, of het aanwezig zijn van een bepaald vegetatietype (combinatie van een groot aantal plantensoorten, die kenmerkend zijn voor een bepaald milieutype).
7
Paddestoelen In het waterwingebied van Halsteren zijn op drie verschillende bezoeken inventarisaties verricht naar het voorkomen van paddestoelen. Er zijn in totaal 83 verschillende soorten paddestoelen gevonden, waaronder drie rode lijst soorten, te weten de Oorlepelzwam, de Bruine suikerzwam en de Kruidige melkzwam.
Hieronder volgt de tabel met de totale lijst aangetroffen paddestoelen.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48.
Wetenschappelijke naam
Nederlandse naam
Agocybe praecox Amanita citrina Amanita muscaria Amanita rubescens Armillaria ostoyae Ascocorine sarcoides Auriscalpium vulgare Bolbitius vitellinus Boletus badinus Calocera cornea Calocybe gambosum Cibora batschiana Clitocybe nebularis Clitocybe rivulosa Collybia butyracea var. Asema Collybia cookie Collybia dryophila Collybia maculata Conocybe rickenii Coprinus comatus Cortinarius anomalus Cortinarius flexipes Crepidotus variabilis Cudoniella aciculris Dacrymyces stillatus Diatrype stigma Enteloma rhodopolium f. nidorosum Exidia saccharina Ganoderma lipsiense Gymnopilus sapineus Hebeloma crustuliniforme Heterobasision annosum Hirneola auricula judae Hyphodontia quercina Laccaria amethistina Laccaria laccata Lachnum apalum Lactarius camhoratus Lactarius theiogalus Lepiota castanea Lepista flaccida Lepista nuda Lycoperdon perlatum Marasmius androsaceus Merulius tremollosus Mycena flavescens Mycena flavoalba Mycena galericulata Mycena galopus
Vroege leemhoed Gele knolamaniet Vliegenzwam Parelamaniet Gewone honingzwam Paarse knoopzwam Oorlepelzwam Dooiergele mestzwam Kastanje boleet Geel hoorntje Voorjaarspronkridder Eikelbekertje Nevelzwam Giftige weidetrechterzwam Gewone botercollybia Okerknol collybia Eikeblad collybia Roestvlekkenzwam Paarsharttrechtertje Geschubde inktzwam Vaaggegordelde gordijnzwam Sombere siersteel gordijnzwam Wit oorzwammetje Houtknoopje Oranje druppelzwam Korstvormig schorsschijfje Grauwe bossatijnzwam Bruine suikerzwam Platte tonderzwam Dennenvlamhoed Radijsvaalhoed Dennemoorder Echt judasoor Eiketandjeszwam Amethistzwam Fopzwam Pitrusfranjekelkje Kruidige melkzwam Rimpelende melkzwam Kastanjeparasolzwam Roodebruine schijnridder Paarse schijnridder Parelstuifzwam Paardehaartaailing Spekzwoerdzwam Geelsnede mycena Bleekgele mycena Helmmycena Melksteelmycena
8
Rode Lijst categorie
Kwetsbaar
Gevoelig
Kwetsbaar
49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82.
Mycena leptocephale Mycena pura Paecilomyces farinosus Paneolus campanulatus Paneolus sphinctrinus Paxillus involutus Phallus impudicus Peniophora quercina Piptorporus betulinus Phellinus ferreus Phlebia radiata Pluteus cervinus Plydesmia pruinosa Psathyrella conopilus Psathyrella piluliformis Psilocybe fasciculare var. fasciculare Psilocybe semiglobata Rickenlla fibula Rickenella schwartzii Rustroemia firma Russula aeruginea Russula cyanoxantha Russula ochroleuca Russula parazurea Russula undulata Scleroderma citinum Stecherinum ochraceum Stereum hirsutum Stereum rugosum Stereum subtomentosum Trametus versicolor Trochila craterium Trochila ilicina Xylaria hypoxylon
Stinkmycene Gewoon elfenschermpje Gewone vlekplaat Franje vlekplaat Gewone krulzwam Gewone stinkzwam Paarse eikekorstzwam Berkezwam Langsporige korstvuurzwam Oranje aderzwam Hertezwam Kernzwamknopje Langsteelfranjehoed Witsteelfranjehoed Gewone zwavelhoed Kleefsteel stropharia Oranjegeel trechtertje Paatsharttrechtertje Eiketakstromakelkje Groene berkenzwam Regenboogrussula Geelwitte russula Berijpte russula Zwartpurperen russula Gele aardappelbovist Roze raspzwam Gele korstzwam Gerimpelde korstzwam Waaierkorstzwam Gewoon elfenbankje Klimopdekselbekertje Hulstdekselbekertje Geweizwammetje
9
Mossen Er is een globale mosseninventarisatie verricht in het kilometerhok 79-393, dit is het oostelijke deel van het waterwingebied. De inventarisatie is gebeurd op 11 mei, 19 juli en 24 oktober. Er zijn in totaal 35 soorten bladmossen en 2 soorten levermossen aangetroffen, waarvan er geen tot de Rode Lijst behoord. De tabel met de totale inventarisatie staat hieronder. Wetenschappelijke naam Bladmossen Amblystegium serpens 2Atrichum undulatum 3Barbula conoluta 4Brachytheticum albicans 5Brachytheticum rutabulum 6Bryum argenteum 7Calliergon cordifolium 8Calliergonella cuspidata 9Ceratodon purpureum Dicranella heteromalla Dicranoweissia cirrata Dicranum montanum Dicranum scoparium Eurhynchium praelongum Grimmia pulvinata Hypnum cupressiforme Hypnum jutlandicum Leptodicyum riparium Mnium hornum 2Orthotrichum affine 2Orthotricum diaphanum 2Plagiothecium curvifolium 2Plagiothecium laetum 2Pohlia nutans 2Polytricum formosum 2Polytrichum juniperinum 2Pseudoscleropodium purum 2Pseudotaxiphyllum elegans 2Rhynchostegium conferum 3Rhytidiadelphys squarrosus 3Schistidium apocarpum 3Tortula muralis 3Ulota bruchii Levermossen 3Lophocolea heterophylla 3Pellia epiphylla
Nederlandse naam
Gewoon pluisdraadmos Gewoon rimpelmos Gewoon smaragdsteeltje Bleek dikkopmos Gewoon dikkopmos Zilvermos Hartbladig puntmos Gewoon puntmos Gewoon purpersteeltje Gewoon pluisjesmos Gewoon sikkelsterretje Bossig gaffeltandmos Gewoon gaffeltandmos Fijn laddermos Gewoon muisjesmos Gewoon klauwtjesmos Heide klauwtjesmos Beekmos Gewoon sterrenmos Gewone haarmuts Grijze haarmuts Geklauwd platmos Klein platmos Gewoon peermos Fraai haarmos Zandhaarmos Groot laddermos Gewoon pronkmos Boomsnavelmos Gewoon haakmos Gewoon achterlichtmos Gewoon muursterretje Knotskroesmos Gedrongen kantmos Gewoon plakkaatmos
10
Fertiel (met sporenkapsels)
F
F F F
F
F F
F F
F F F F
Planten De beide kilometerhokken 079-393 en 079-393 zijn bezocht 11 mei en op 19 juli 2004 is het laatstgenoemde kilometerhok nog een keer bezocht. De resultaten van de inventarisaties staan in de tabel hieronder vermeld. De gevonden plantensoorten zijn gerangschikt naar bomen, struiken en lianen, kruiden die vaak op bosbodems op in de bosrand worden gevonden, kruiden van droge standplaatsen, kruiden van vochtige standplaatsen en moeras- en waterplanten. Dit is gedaan om snel een inzicht te kunnen krijgen in de ecologische betekenis van de gevonden soorten.
Figuur 3. Plaats van de vegetatieopnamen.
In figuur 3 is te zien dat P2, de weg ook is meegenomen. De toegangsweg tot het gebied lijkt veel op een houtwal, en zal ook met de overige houtwallen (P6 en K3) worden vergeleken. In de tabel (kolom a/r) is ook aangegeven of een plant tot de Rode Lijst behoord (hier alleen Moerashertshooi, in de categorie Kwetsbaar), en of de soort een aandachtssoort (a) is van FLORON (Floristisch onderzoek Nederland). Indien een soort een aandachtssoort is, zijn ook de aantallen waarin deze soort in aangetroffen weergegeven met een code: 1: 1 tot 5 exemplaren 2: 6 tot 50 exemplaren 3: 51 tot 500 exemplaren 4: 501 tot 5000 exemplaren 5: meer dan 5000 exemplaren x: soort aangetroffen tijdens de inventarisatie
11
Wetenschappelijke naam Bomen Acer campestre Acer pseudoplatanus Aesculus hippocastanum Alnus glutinosa Betula pubescens Betula pendula Castanea sativa Fagus sylvatica Fraxinus excelsior Pinus sylvestris Quercus robur Quercus rubra Robinia pseudoacacia Tillia platyphyllos
Nederlandse naam
no.
Spaanse aak Gewone esdoorn Witte paardekastanje Zwarte els Zachte berk Ruwe berk Tamme kastanje Beuk Gewone es Grove den Zomereik Amerikaanse eik Robinia Zomerlinde
1 2 1851
Struiken en lianen Amelanchier lamarckii Amerikaans krentenboompje Cornus sanguinea Rode kornoelje Corylus avellana Hazelaar Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn Cytisus scoparius Brem Ilex aquifolium Hulst Ligustrum vulgare Wilde liguster Hedera helix Klimop Humulus lupulus Hop Lonicera Wilde kamperfoelie periclymenum Prunus avium Zoete kers Prunus padus Vogelkers Prunus serotina Amerikaanse vogelkers Rhamnus frangula Sporkehout Rhododendron Pontische ponticum rododendron Rosa canina Hondsroos Rubus caesius Dauwbraam Rubus fruticosus Gewone braam Rubus idaeus Framboos Salix caprea Boswilg Salix cinerea Grauwe wilg Sambucus nigra Gewone vlier Sambucus nigra cv. Peterselievlier Laciniata Sambucus racemosa Trosvlier Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes Sorbus intermedia Zweedse lijsterbes Viburnum opulus Gelderse roos Varens Athyrium filix-femina Dryopteris carthusiana Dryopteris dilatata Dryopteris filix-mas Osmunda regalis
bos op boombos houtwal weg bloemrijk Poel leemgrond grasland K2 K4 K3 P6 P2 K1 P1 PPa/r en P5 en P7 west oost
x x
36 139 140 273 513 531 943 1037 1876 1877 1286
x
x x x
x x
x
x
x x x x x x
x
x
x x x
1852 355 366 369 1140 658 1227 598 639 759
x x
x x
x
x
x
x
x
x x x x 2
a
x x x
1018 1019 1020
x
1643 1089 1634 1091 1118 1119 1133 1884
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x
x
x
x x
x
530 2105
x
x x x x
x
x
x
x x
x
1134 1227 5279 1367
x
Wijfjesvaren Smalle stekelvaren
119 426
x
Brede stekelvaren Mannetjesvaren Koningsvaren
419 421 908
x x 2
a
12
x x
x x x x
x
x
x x
x
x
x
1
1
x x x x
x
Wetenschappelijke naam Polypodium vulgare + P. interjectum Pteridium aquilinum
Kruiden van bos(randen) Alliaria petiolata Digitalis purpurea Chaerophyllum temulum Epipactis helleborine Geranium robertianum Hieracium umbellatum Holcus mollis Poa nemoralis Polygonatum multiflorum Vinca minor
Kruiden van droge bodem Achillea millefolium Aira praecox Allium vineale Anthoxanthum odoratum Arabidopsis thaliana Calluna vulgaris Carex arenaria Carex pilulifera Centaurea jacea Cerastium arvense Daucus carota Festuca ovina/cinerea/filiformis Hieracium pilosella Hypericum perforatum Linaria vulgaris Leontodon autumnalis Leontodon saxatilis Luzula campestris Ornithopus perpusillus Plantago lanceolata Potentilla reptans Rumex acetosella Trifolium arvense Trifolium campestre Trifolium dubium Viola arvensis
Nederlandse naam Gewone + Brede eikvaren Adelaarsvaren
no.
bos op boombos houtwal weg bloemrijk Poel leemgrond grasland K2 K4 K3 P6 P2 K1 P1 PPa/r en P5 en P7 west oost
5203
x
1022
x
Look-zonder-look Gewoon vingerhoedskruid Dolle kervel
29 406
x
303
x
Brede wespeorchis Robertskruid
460 576
Schermhavikskruid
625
x
x
Gladde witbol Schaduwgras Gewone salomonszegel Kleine maagdenpalm
632 956 964
x x x
x x
1377
x
Gewoon duizendblad Vroege haver Kraailook Gewoon reukgras
4
x
21 35 66
x
Zandraket Struikhei Zandzegge Pilzegge Knoopkruid Akkerhoornbloem Peen Schapegras
81 186 215 251 1766 292 394 518
Muizenoor Sint-Janskruid Vlasbekje Vertakte leeuwentand Kleine leeuwentand Gewone veldbies Klein vogelpootje
621 649 745 725
Smalle weegbree Vijfvingerkruid Schapezuring Hazenpootje Liggende klaver Kleine klaver Akkerviooltje
946 1010 1094 1296 1298 1299 1378
a
x
x
x
x
2 x
x
x x
x x
x x 3 x x
a
x
x x
2 x
x
x
x
x x x
x x x x x
727 766 897
x
x x x
x x
x x x
x
x
a
x
x
x 3 x x
x
x x
13
x x
Wetenschappelijke naam Kruiden van vochtige bodem Aegopodium podagraria Agrostis capillaris Agrostis stolonifera Anisantha sterilis Anthriscus sylvestris Arctium minus Arrhenatherum elatius Artemisia vulgaris Asparagus officinalis Atriplex prostrata Bromus hordeaceus Calamagrostis epigejos Calystegia sepium Capsella bursapastoris Carex hirta Carex nigra Carex ovalis Cerastium fontanum ssp. vulgare Cerastium glomeratum Chamerion angustifolium Chelidonium majus Chenopodium album Cirsium arvense Cirsium vulgare Claytonia perfoliata
bos op boombos houtwal weg bloemrijk Poel leemgrond grasland K2 K4 K3 P6 P2 K1 P1 PPa/r en P5 en P7 west oost
Nederlandse naam
no.
Zevenblad
11
x
Gewoon struisgras Fioringras IJle dravik Fluitenkruid Gewone klit Glanshaver Bijvoet Asperge Spiesmelde Zachte dravik Duinriet
19 18 165 70 2457 96 101 1904 121 2337 174
x
Haagwinde Gewoon herderstasje Ruige zegge Zwarte zegge Hazezegge Gewone hoornbloem Kluwenhoornbloem
188 200 235 244 246 296
x
x
295
x
x
Wilgenroosje
450
x
x
305 306 331 336 338
x
Stinkende gouwe Melganzenvoet Akkerdistel Speerdistel Witte winterpostelein Conyza canadensis Canadese fijnstraal Crepis capillaris Klein streepzaad Dactylis glomerata Kropaar Elytrigia repens Kweek Epilobium ciliatum Beklierde basterdwederik Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje Epilobium tetragonum Kantige basterdwederik Epilobium spec. Basterdwederik Equisetum arvense Heermoes Erodium cicutarium Gewone reigersbek ssp. cicutarium Erophila verna Vroegeling Fumaria officinalis Gewone duivekervel Fallopia convolvulus Zwaluwtong Festuca rubra Rood zwenkgras Galeopsis bifida + G. Gespleten + tetrahit Gewone hennepnetel Galium aparine Kleefkruid Geranium molle Zachte ooievaarsbek Geranium pusillum Kleine ooievaarsbek
x x
x x
x x x x x x x
x
x x
x x
x
x
x
x
x x x
x
x x
x x x
x
x
x
x
x x x
475 372 390 446 448
x x x
x
x
x
x x x
x x
x x x x x
451 1642
x x
5308 462 480
x x x
x
x
x
x
x x x
x x x x
x x x x
483 533
x x
970 520 2222
x x
546 571
x x
574
x x
x x
x x
x
x x
x
x
x x x
14
Wetenschappelijke naam Glechoma hederacea Holcus lanatus Hypochaeris radicata Juncus squarrosus Juncus tenuis Lamiastrum galeobdolon cv. Florentinum Lamium hybridum Lamium purpureum Lapsana communis Lolium perenne Lunaria annua Luzula multiflora Matricaria discoidea Matricaria recutita Medicago lupulina Melilotus albus Molinia caerulea Myosotis arvensis Oxalis fontana Persicaria lapathifolia Persicaria maculosa Phleum pratense Plantago major subsp. major Poa annua Poa pratensis Poa trivialis Polygonum aviculare Potentilla anserina Prunella vulgaris Ranunculus acris Ranunculus repens Rumex acetosa Rumex conglomeratus Rumex crispus Rumex obtusifolius Sagina procumbens Sedum telephium Senecio jacobaea Senecio vulgaris Silene dioica Sisymbrium officinale Solanum dulcamara Solidago gigantea Stellaria graminea Stellaria media Tanacetum vulgare Taraxacum officinale
Nederlandse naam Hondsdraf Gestreepte witbol Gewoon biggekruid Trekrus Tengere rus Bonte gele dovenetel Ingesneden dovenetel Paarse dovenetel Akkerkool Engels raaigras Tuinjudaspenning Veelbloemige veldbies Schijfkamille Echte kamille Hopklaver Witte honingklaver Pijpenstrootje Akkervergeet-mijnietje Stijve klaverzuring Beklierde duizendknoop Perzikkruid Timoteegras + Klein timoteegras Grote weegbree Straatgras Veldbeemdgras Ruw beemdgras Gewoon varkensgras Zilverschoon Gewone brunel Scherpe boterbloem Kruipende boterbloem Veldzuring Kluwenzuring Krulzuring Ridderzuring Liggende vetmuur Hemelsleutel Jakobskruiskruid Klein kruiskruid Dagkoekoeksbloem Gewone raket Bitterzoet Late guldenroede Grasmuur Vogelmuur Boerenwormkruid Gewone paardebloem
no.
bos op boombos houtwal weg bloemrijk Poel leemgrond grasland K2 K4 K3 P6 P2 K1 P1 PPa/r en P5 en P7 west oost
582 631 654 687 690 1898
x x x x x x
703
x
706 708 756 1866 1933
x x x
x x x
x
x x x
x x x
x
x
x
x
x
x x
x x
x
796 794 799 809 832 840
x x x x x x
x
x
911 973
x
977 2385
x
947
x
x
952 958 959 968
x
x
x
x
x x
x
x
1006 1017 1040
x
1056
x
x x
x x
x
x
x
x x x
x x x x
x
x
x
1093 1097 1098 1101 1112 2358 2290 1192 807 1211 1218 1221 1248 1250 1260 1264
x
x
x x
x
x
x
x
x x
x
x
x a
9 x x x x x x
15
x x
x x
x
x
x
x
x x
x x x
x x x x x x x x
x x
x x x
x
x x
x
x
x
x
x
x
x
Wetenschappelijke naam Trifolium pratense Trifolium repens Tussilago farfara Urtica dioica Urtica urens Veronica arvensis Veronica chamaedrys Veronica hederifolia Veronica serpyllifolia Vicia cracca Vicia hirsuta Vicia sativa subsp. nigra Moeras- en water planten Alisma plantagoaquatica Alopecurus geniculatus Callitriche s.l. Cardamine pratensis Carex oederi subsp. oedocarpa Cirsium palustre Eleocharis palutris Galium palustre Glyceria fluitans Glyceria maxima Hydrocotyle vulgaris Hypericum elodes Juncus bufonius Juncus effusus Juncus inflexus Juncus maritimus Lemna minor Lotus pedunculatus Lycopus europaeus Lysimachia nummularia Lysimachia vulgaris Lythrum salicaria Persicaria amphibia Persicaria hydropiper Peucedanum palustre Phragmites australis Pilularia globulifera Ranunculus ficaria subsp. bulbosus Ranunculus flammula Rorippa palustris Scutellaria galericulata Sparganium erectum Stellaria uliginosa Veronica scutellata
Nederlandse naam Rode klaver Witte klaver Klein hoefblad Grote brandnetel Kleine brandnetel Veldereprijs Gewone ereprijs Klimopereprijs Tijmereprijs Vogelwikke Ringelwikke Smalle wikke
Grote waterweegbree Geknikte vossenstaart Sterrenkroos s.l. Pinksterbloem Geelgroene zegge
no.
bos op boombos houtwal weg bloemrijk Poel leemgrond grasland K2 K4 K3 P6 P2 K1 P1 PPa/r en P5 en P7 west oost
1305 1306 1316 1321 1322 1347 1351 1352 1363 1369 1370 1368
x x x
x x x x x
x
x x
x
x x
x x x
x x
x
x
x x x
x
28
x
40 6097 205 220
x
335 437 2376 584 585 641
x
Kale jonker Gewone waterbies Moeraswalstro Mannagras Liesgras Gewone waternavel Moerashertshooi Greppelrus Pitrus Zeegroene rus Zeerus Klein kroos Moerasrolklaver Wolfspoot Penningkruid
644 675 680 684 685 723 763 780 782
kw
Grote wederik Grote kattenstaart Veenwortel Waterpeper Melkeppe Riet Pilvaren Speenkruid
784 785 967 972 929 933 939 1047
a a
Egelboterbloem Moeraskers Blauw glidkruid
1048 1076 1173
Grote + Blonde egelskop Moerasmuur Schildereprijs
1229 1247 1362
x
x x
x x
x
x
x
x
x x
x x x
x
x x
x x
x x x x
x
x a
2
x
x x x
x x x x
x x
x x
2 x x
x x
x x
x x x
x 2 2 x
x
x x x
a
2 x
a
3 x x x x 2
a
16
2
2
Bespreking Resultaten De resultaten samenvattend zijn er in totaal 83 paddestoelsoorten aangetroffen, waaronder drie Rode Lijst soorten, namelijk de Oorlepelzwam, de Bruine suikerzwam en de Kruidige melkzwam. De Oorlepelzwam is in Nederland vrij zeldzaam en wordt vooral in naaldbossen langs de kust in de kalkrijke duinen voor, maar wordt ook wel eens in het binnenland aangetroffen. De zwam komt voornamelijk als saprotroof voor op dennenkegels van met name de Grove den, op niet of zwak zure, vaak kalkhoudende, zandige en lemige bodems. De Oorlepelzwam staat op de Rode lijst, vanwege achteruitgang en gevoeligheid voor verzuring. De Bruine suikerzwam is een kleine paddestoel, en heeft wel wat weg van een rozijn die op de bast van de boom is geplakt. Deze paddestoel staat op de Rode lijst als Gevoelig aangemerkt. De Kruidige melkzwam groeit bij voorkeur op of bij de eik en den. De paddestoel komt voor in lichtzure loofbossen op zandgrond en bij vermolmde boomstronken. Er zijn 35 bladmossen gevonden en 2 levermossen, waarvan er geen tot de Rode Lijst behoord. Het gebied was niet bijzonder geschikt voor het vinden van veel verschillende soorten mossen, omdat het erg droog was. Ook zijn er bijzonder weinig mossen op bomen aangetroffen. In onderstaande tabel zijn de plantengegevens kort samengevat naar aantal verschillende soorten
Bomen Struiken en lianen Varens Kruiden van bos(randen) Kruiden van droge bodems Kruiden van vochtige bodems Moeras- en waterplanten
Bos op leemgrond
Boombos
Houtwal
Weg
Bloemrijk grasland
Poel
8 11 6 8 11 45
11 18 4 4 11 66
k3 2 5 1 2 4
p6 2 8 2 2 2 21
4 1 2 2 1 15
k1 4 35
p1 1 5 15 54
pW 3
pO 1
3
16
-
-
-
14
9
13
11
gevonden per natuurdoeltype uit 1995, en op milieucategorie waarin de gevonden soorten worden aangetroffen. Opvallend is dat er in het boombos veel planten van vochtige bodems en moeras- en waterplanten worden gevonden. Dit is echter te verklaren door het feit dat er een vijver in het bos aanwezig is, die niet apart is geïnventariseerd. Dit geldt ook voor het bloemrijke grasland k1. Hierin ligt ook een vijver, maar deze is zo ondiep dat deze niet meer als zodanig te herkennen is. Ook komen soorten van droge bodems en soorten van vochtige bodems voor in hetzelfde natuurdoeltype. Dit is vanwege het reliëf van de bodem, wat vooral in het bloemrijk grasland k1 opvallend te noemen was. De natuurdoeltypen Zoetwatergemeenschap Beide poelen zijn niet te beschrijven als zoetwatergemeenschappen van (zwak) gebufferde wateren. Er zijn wel zeer bijzondere soorten aangetroffen, zoals pilvaren en moerashertshooi. De aangetroffen soorten zijn voor het overgrote deel pionierssoorten, die voorkomen zolang de oevers van de poel vrij blijven van struiken, bomen, riet en andere grootgroeiende soorten. Het valt aan te raden de poelen een keer in de zoveel tijd geheel vrij te zetten van bomen en struiken. Bloemrijk grasland van zand en veengebied a. Glanshaverhooiland van zand- en veen gebied Beide graslanden hebben een vegetatie die niet geheel overeenkomt met het natuurdoeltype. Plaatselijk is er een glanshavervegetatietype aanwezig, maar deze is niet goed ontwikkeld. Ook komt er op hogere plekken een zeer droog vegetatietype voor, wat te verklaren is door het reliëf in de bodem. Een andere reden dat er geen glanshaverhooiland zich heeft ontwikkeld, is het beheer. De graslanden worden beweid, niet gehooid, wat al een groot verschil in vegetatie kan opleveren. Het beheer van de graslanden zal moeten worden aangepast, indien
17
het wenselijk wordt geacht om het natuurdoeltype te bereiken. De graslanden die net ten zuiden van de toegangsweg liggen, zijn een goed voorbeeld van mogelijke ontwikkelingen, indien het beheer wordt aangepast.
Zoom, mantel en droog struweel van hogere gronden a.
Zoom en droge ruigte van de hogere gronden
Beide houtwallen en de toegangsweg hebben dit natuurdoeltype niet bereikt. Hier en daar zijn de houtwallen nog vrij zwak ontwikkeld, maar dit zal verbeteren met het ouder worden van de houtwallen. Opvallend en zeer bijzonder is het voorkomen van de Koningsvaren in beide houtwallen. Deze soort begint steeds zeldzamer te worden in Brabant. Eiken- en beukenbos van lemige zandgronden en Afgeleide van eiken en beukenbos van lemige zandgronden Het boombos en de bosgemeenschappen op leemgronden lijken bijzonder veel op elkaar, vandaar dat ze nu als een worden besproken. Beide bossen zijn nog vrij jong, vandaar dat er nog geen precies vegetatietype op de bossen valt te plakken, maar er is een ontwikkeling gaande in de richting van een beuken-zomereikenbos. De bomen die in dit vegetatietype vallen zijn aanwezig, echter de ondergroei van de bossen is slecht ontwikkeld. De soorten die in dit vegetatietype horen zoals Salomonszegel en adelaarsvaren, zijn slechts hier en daar te vinden. De ondergroei bestaat voor een groot deel uit bramen, wat duidt op verdroging en vermesting van de bodem. Ook zijn er opvallend veel exoten te vinden in de bossen, zoals de Amerikaanse eik, de Amerikaanse vogelkers en de Pontische rododendron. Het is aan te raden deze exoten uit de bossen te verwijderen, omdat deze soorten de bosbodem ongeschikt maken voor de natuurlijke en gewenste ondergroei. Met een zorgvuldig kapbeleid valt veel te bereiken richting het bereiken van het gewenste natuurdoeltype. De plantensoorten die nodig zijn voor het natuurdoeltype zijn in principe aanwezig, het bereiken van het gewenste natuurdoeltype is (vooral bij bossen) een kwestie van de lange adem.
Geconcludeerd kan worden dat er nog geen enkel natuurdoeltype is bereikt, maar dat er wel ontwikkelingen in de goede richting zichtbaar zijn. Met doelgericht beheer kunnen deze natuurdoeltypen binnen handbereik komen. Het gebied heeft potentieel voldoende kwaliteit om zich te ontwikkelen naar de aangegeven natuurdoeltypen.
18
